Pojęcie i zakres niepełnosprawności

(uszkodzenie, niepełnosprawność, upośledzenie)

Terminologia wg Światowej Organizacji Zdrowia( Międzynarodowa Klasyfikacja Uszkodzeń, Niepełnosprawności i Upośledzeń)

1. Uszkodzenie- wszelki ubytek i odstępstwo od normy psychologicznej, fizjologicznej lub anatomicznej struktury czy funkcji organizmu na skutek określonej wady wrodzonej, choroby, względnie urazu( np. uszkodzenia narządów - wzroku, słuchu ruchu, układu nerwowego)

2. Niepełnosprawność biologiczna- ograniczenie lub brak zdolności do wykonywania czynności w sposób lub w zakresie uznawalnym za normalny dal istoty ludzkiej( dysfunkcja na poziomie zadań)

- ograniczenia maja charakter stały lub przejściowy, całkowity lub częściowy

- mogą dotyczyć sfery sensorycznej, fizycznej lub psychicznej

- niepełnosprawności mogą występować oddzielnie lub we wzajemnym powiązaniu i w różnych kombinacjach

3. Upośledzenie- niepełnosprawność społeczna- to niekorzystna sytuacja osoby wynikająca z uszkodzenia lub niepełnosprawności, która uniemożliwia lub ogranicza wypełnianie ról adekwatnie do wieku , płci oraz czynników społecznych czy kulturowych

- dysfunkcja w pełnieniu oczekiwanych ról społecznych członka rodziny, ucznia, pracownika, kolegi

- upośledzenie jest warunkowane kulturowo i społecznie

Definicja krajów Unii Europejskiej

1. Niepełnosprawność- to osoba, która z powodu urazu, choroby czy wady wrodzonej ma poważne trudności albo nie jest zdolna wykonywać czynności , które ta sama osoba w tym wieku jest zdolna wykonać

Definicja niepełnosprawności według MOP z 1983 r. Z Konwencji 159 o rehabilitacji zawodowej i zatrudnieniu osób niepełnosprawnych

1. Osoba niepełnosprawna oznacza jednostkę, której perspektywy rozwoju zawodowego są wyraźnie ograniczone w wyniku właściwie rozpoznanej ułomności fizycznej lub umysłowej

Definicja niepełnosprawności wg WHO jako problem dziecka

1. Dzieckiem niepełnosprawnym jest dziecko, które bez specjalnych ulg i pomocy z zewnątrz jest długotrwale, całkowicie lub w znacznym stopniu niezdolne do uczestnictwa w grupie normalnie rozwiniętych i zdrowych rówieśników

Definicja wg ONZ

1. Upośledzenie- jest funkcją relacji między osobami niepełnosprawnymi a ich środowiskiem, pojawia się one gdy napotykamy bariery kulturowe, fizyczne bądź społeczne, które utrudniają im dostęp do różnych dziedzin aspektów funkcjonowania społeczeństwa

Wyróżniamy:

1. Niepełnosprawność pierwotna- to następstwo skutek) choroby lub urazu prowadzące do ograniczenia funkcjonalnego lub zakłócenia aktywności życiowej

2. Niepełnosprawność wtórna- stanowi łączny rezultat niepełnosprawności pierwotnej i barier, jakie napotyka jednostka niepełnosprawna w swojej przestrzeni życiowej

Definicja wg M.F. Schuntermanna

1. Uszkodzenie- zaburzenie podstawowych systemów odnoszących się do zdrowia człowieka( np. zaburzenia anatomiczne struktury albo fizjologicznej lub psychologicznej funkcji organizmu)

2. Niepełnosprawność- zaburzenie zdolności lub umiejętności jednostki albo zaburzenie w pełnieniu ról , charakterystycznymi symptomami tych stanów są zaburzenia w wykonywaniu czynności i osiąganiu ich rezultatów

3. Upośledzenie- zaburzenie stosunków funkcjonowania w środowisku , charakterystycznymi zaburzeniami w tym zakresie są zaburzenia integracji w różnych sferach życia człowieka

Wady wrodzone

Choroba → Uszkodzenie → Niepełnosprawność → Upośledzenie

Przyczyny uszkodzenia, można podzielić na :

1. Dziedziczne -spowodowane są przez nieprawidłowe geny i chromosomy przekazywane przez rodziców z pokolenia na pokolenie.

2. Wrodzone -szkodliwy wpływ środowiska matki w okresie ciąży; w czasie porodu

3. Nabyte - choroby, drobnoustroje, niewłaściwe odżywianie, urazy oraz zmiany związane ze starzeniem organizmu w podeszłym wieku

4. Urazy- działania zewnętrznych czynników na organizm, powodujące trwałe uszkodzenie jego narządów i czynności lub nawet śmierć

• - mechaniczne-uderzenia różnymi przedmiotami lub postrzały

• - termiczne-oparzenia lub odmrożenia

• - chemiczne-zatrucia, oparzenia chemiczne

• -elektryczne- porażenie energia elektryczna

5. Zmiany związane ze starzeniem się organizmu- degradacja biologiczna organizmu, objawiającej się stopniowym zanikiem tkanek i narządów, prowadzącym do obniżenia sprawności jego funkcjonowania

Klasyfikacja osób niepełnosprawnych według stopnia niezdolności do zatrudnienia i zarobkowania :

1. Osoby ze znacznym stopniem niepełnosprawności nie są w ogóle zdolne do pracy, czasami znajdują zatrudnienie w zakładach pracy chronionej lub podlegają aktywizacji zawodowo-społecznej. Wymagają one stałej opieki i pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji.

2. Osoby zakwalifikowane do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności są zdolne do wykonywania pracy na stanowisku odpowiednio przystosowanym do ich potrzeb.

3. Osoby z lekką niepełnosprawnością nie wymagają pomocy innej osoby przy pełnieniu ról społecznych i zawodowych.

Klasyfikacja niepełnosprawności

1. Sensoryczna, w tym słuchowa, wzrokowa, dotykowa itp.

2. Fizyczna, w tym motoryczna

3. Psychiczna, określana również jako upośledzenie lub niedorozwój umysłowy

Formy upośledzenia

1.Utrudnienie- dana osoba może wykonywać zadania i spełniać role społeczna , ale przychodzi jej to z trudnościami i przeszkodami, jednak możliwymi do pokonania

2. Ograniczenie- dana osoba może swoją rolę wypełniać, lecz nie w pełnym lub częściowym zakresie

3. Uniemożliwienie- dana osoba nie może wykonywać swojej roli w ogóle

Sfery życia upośledzone na skutek niepełnosprawności

1. orientacja w otoczeniu, w tym zdobywanie i wymiana informacji oraz zdobywanie wiedzy

2. czynności życia codziennego- niezdolność ich wykonywania

3. poruszanie się w przestrzeni

4. praca zawodowa- wykonywanie rożnych prac i zawodów

5. integracja społeczna- aktywny udział w rożnych formach życia społecznego

6 niezależność ekonomiczna- możliwość uzyskania środków na własne utrzymanie

---