Niepowodzenia szkolne związane z czynnikami społeczno- ekonomicznymi
Termin „społeczno-ekonomiczne przyczyny niepowodzeń uczniów w nauce szkolnej” obejmuje „całokształt tych względnie trwałych warunków materialnych, społecznych i kulturowych, które powodują niekorzystną sytuację życiową dzieci i młodzieży zarówno w środowisku rodzinnym, jak i pozaszkolnym.” Środowisko, w którym rozwija się dziecko, ma bardzo duży wpływ na późniejsze efekty edukacji. Sytuacja materialna rodziców, właściwa atmosfera w domu, wartości uznawane w rodzinie, zaspokajanie potrzeb dziecka są warunkiem prawidłowego rozwoju osobowości. O pozytywnym stosunku do nauki decyduje wiele czynników, wśród nich ważne jest przygotowanie do szkoły przez rodziców. Składa się ono z dwóch etapów:
długofalowego, obejmującego cały wiek przedszkolny (prawidłowy, harmonijny, wszechstronny rozwój psychofizyczny oraz właściwe oddziaływanie wychowawcze),
bezpośredniego, obejmującego ostatni rok przed pójściem do pierwszej klasy (uczęszczanie do „zerówki”).(Łuczak 2000:11)
Na czynniki ekonomiczno-społeczne składają się niedomagania bytowe, wyrażające się w niezaspokajaniu podstawowych potrzeb związanych z utrzymaniem organizmu przy życiu, braki w tym co jest potrzebne do prawidłowego rozwoju, złe warunki materialne rodziny, sytuacje społeczne nie sprzyjające wykorzystaniu indywidualnych możliwości dziecka. Złe warunki materialne rodziny mogą sprawić, że rezultaty uczenia się są ograniczone, może o tym decydować brak wydzielonego miejsca na naukę lub nadmiar obowiązków. Kiedy dziecko jest przeciążone obowiązkami i jest już zbyt zmęczone by się uczyć. W przypadku niskiego poziomu wykształcenia rodziców trudności są znacznie częstsze.
Ad. b)Niepowodzenia szkolne związane z czynnikami biopsychicznymi „Mówiąc więc o biopsychicznych przyczynach niepowodzeń szkolnych ma na myśli zarówno zadatki wrodzone, na przykład anatomiczną strukturę mózgu, jak i warunki sprzyjające lub hamujące prawidłowy rozwój tych zadatków”. (Kupisiewicz 1969:48)
1.Zły stan zdrowia Bardziej długotrwałe zakłócenia w funkcjonowaniu całego organizmu dziecka lub też zaburzenia w czynnościach poszczególnych układów i narządów wywierających wpływ na rozwój psychiczny dziecka. Długotrwałe choroby powodują, że dziecko opuszcza lekcje i przez to ma wiele braków w wiadomościach.Zły stan zdrowia dziecka powoduje szybkie nużenie się, większą męczliwość i obniżenie ogólnej wydolności, niezależnie od rodzaju podejmowanej aktywności.
2,Zaburzenia dynamiki procesów nerwowych - nadpobudliwość lub zahamowanie psychoruchowe
Zaburzenia lateralizacji Zaburzeniem wywołującym trudności w uczeniu się jest brak prawidłowej lateralizacji, czyli funkcjonalnej przewagi prawej strony ciała nad lewą. Ze względu na czynności związane z uczeniem się szkolnym dotyczy to przede wszystkim funkcji oka i ręki.
Nierównomierność poszczególnych funkcji
Zaburzenia analizatora wzrokowego
Zaburzenia analizatora słuchowego
Niski poziom inteligencji
Ad c) Niepowodzenia szkolne związane z czynnikami pedagogicznymi jest zbyt sztywny system nauczania, utrudniający indywidualizację pracy dydaktyczno-wychowawczej i uniemożliwiający w wielu przypadkach łączenie nauki szkolnej z aktualnymi potrzebami dziecka.
Do najczęściej wymienianych przyczyn niepowodzeń dydaktycznych wg H. Spionek (1973:72) należą:
- przeładowanie programów nauczania,
- werbalizm nauczania,
- niedostateczne przygotowanie zawodowe nauczycieli,
- brak indywidualizacji nauczania oraz:
Nie wyrównany start dzieci czyli różny poziom inteligencji dzieci
Nie respektowanie zasady powolnego stopniowania zadań
Przeciążenie uczniów, Zbyt duża liczebność klas
Wielu pedagogów upatruje przyczyn niepowodzeń szkolnych uczniów, których źródłem jest zła praca nauczyciela:
- nieprawidłowość w organizacji pracy na lekcjach,
- stosowanie niewłaściwych metod nauczania,
- nieodpowiednie formy pracy,
- słabe wykorzystanie wiedzy w praktyce,
- słaba kontrola i ocena przyswojonych wiadomości i umiejętności,
- słaba znajomość uczniów,
- brak należytej opieki nad uczniami mającymi trudności w nauce,
- niewłaściwa atmosfera na lekcji i osobowość nauczyciela. (Łuczak 2000:37-38)