Emilia Nowicka
Nr indeksu: 11112
Pedagogika Społeczna
USM I rok, WSPiA
Rzeczywistość edukacyjna w Finlandii
Czytając rozmaite artykuły na temat oświaty i edukacji w Finlandii odnosi się wrażenie, jakoby fińscy uczniowie jako jedni z niewielu na świecie odnosili sukcesy edukacyjne i chętnie uczęszczali do szkoły. Fakty te znajdują swoje potwierdzenie w wynikach Projektu Międzynarodowej Oceny Uczniów (PISA), który organizowany jest przez Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (ang. Organization for Economic Co-operation and Development, OECD). W organizowanych dotychczas edycjach tegoż projektu, w których udział brało ponad 15 tysięcy uczniów z wielu krajów świata, fińscy uczniowie uplasowali się na pierwszym miejscu w prawie wszystkich kategoriach, jedynie w kategorii matematycznej zajęli miejsce drugie.
Projekt PISA w swoich badaniach bierze pod uwagę następujące kryteria: rozumienie tekstów we własnym języku narodowym - w aspektach wyszukiwania w nich informacji, interpretowania i poddawania refleksji oraz krytycznej ocenie - myślenie matematyczne i myślenie w zakresie nauk przyrodniczych. Mierzy się także motywację uczniów do nauki wynikającą z oceny stosunku szkoły do nich samych. Szczególnym zjawiskiem fińskim jest niespotykany gdzie indziej “pęd czytelniczy”. W Finlandii analfabetyzm właściwie nie istnieje, a liczba wydawanych gazet i książek w przeliczeniu na jednego mieszkańca należy do najwyższych w świecie. Dzieci i młodzież w tym kraju tak bardzo lubią czytać, że aż trudno w to uwierzyć. Kolejną zadziwiającą prawidłowością jest to, że nikt w szkole nie oszukuje, nie uchyla się od pracy, a absencja w zajęciach jest zjawiskiem marginalnym. Młodzież zachowuje się zgodnie z ogólnymi normami społecznymi, dlatego w szkołach nie są potrzebni nie tylko ochroniarze, ale nawet woźni, a o zachowanie czystości i pilnowanie porządku dbają sami uczniowie. Dane fińskiego Ministerstwa Sprawiedliwości pokazują, że wśród nastolatków przestępczość czy nawet lżejsze wykroczenia zdarzają się bardzo rzadko. Z roku na rok ich wskaźniki spadają.
Skąd u fińskiej młodzieży bierze się taka niepohamowana chęć zdobywania wiedzy i satysfakcja czerpana z uczęszczania na zajęciach?
Finlandia jest krajem dynamicznie rozwijającym się w sferze gospodarczej jak i ekonomicznej, zatem równie dynamicznie rozwijające się społeczeństwo tego kraju zrodziło się duże zapotrzebowanie na tzw. „kapitał ludzki”. Rozwój społeczeństwa gwarantuje zatem rozwój szkolnictwa na każdym szczeblu edukacyjnym. Edukacja staje się zatem jednym z głównych kanałów mobilności społecznej w Finlandii. Im szybszy rozwój ekonomiczny, tym szybszy wzrost znaczenia edukacji. W związku z poszukiwaniem specjalistów pozycję zawodową jednostki i jej społeczny status wyznacza jakość wykształcenia, potwierdzona uzyskanym dyplomem. Finlandia jako kraj o ciągłym wzroście ekonomicznym i rosnących standardach życia jej obywateli zaliczana jest do grupy najbogatszych państw świata. „Ruchliwość konkurencyjna” występująca w Finlandii podobnie jak w Japonii czy Stanach Zjednoczonych, polegająca na przeistoczeniu procesu edukacji w zmagania o to, kto będzie zajmował najlepsze funkcje w danym państwie w przyszłości, doprowadzić ma „najlepszych” z uczniów, do najbardziej uprzywilejowanych, pożądanych i prestiżowych funkcji w społeczeństwie, co wiąże się z osiągnięciem tego, co zwykło się nazywać „życiowym sukcesem”. Tak dynamiczny rozwój edukacji w Finlandii postrzegany jest jako jedna z najważniejszych społecznych inwestycji, a to za sprawą tego, iż wykształceni obywatele w wolnorynkowej rzeczywistości traktowani są jako najwartościowszy „ludzki kapitał”. Edukacja w tych realiach zapewnia tworzenie i uzupełnianie wykwalifikowanej siły roboczej na rynku pracy, co więcej, sprawia ona, iż „siła robocza” cechuje się również umiejętnością samodzielnego myślenia, co podnosi jej rynkową wartość.
Obowiązkowy proces edukacyjny w Finlandii dziecko rozpoczyna w wieku 7 lat. Wcześniej jednak dzieci od urodzenia do 6 roku życia mogą uczęszczać do ośrodków opieki dziennej czyli do przedszkoli lub uczestniczyć w zajęciach organizowanych przez mniejsze grupy opieki rodzinnej w domach prywatnych. Za wszystkie te formy opieki pobiera się umiarkowanej wysokości opłaty, uzależnione od dochodów rodziców. Wszystkie dzieci w wieku 6 lat mają prawo do bezpłatnej edukacji przedszkolnej. Każdy organ władz lokalnych samodzielnie decyduje o tym, czy edukacja przedszkolna ma być prowadzona w szkołach, ośrodkach opieki dziennej lub w innym odpowiednim miejscu. W 2010 r. edukacją przedszkolną były objęte praktycznie wszystkie dzieci w wieku 6 lat.
W fińskich szkołach nie stawia się ocen. Jednak stosuje się w ogólnej ewaluacji stopnie (od 4 do 10), ale określają one stopień zaawansowania w danym przedmiocie i nie rzutują negatywnie na karierę edukacyjną dziecka, dając mu jedynie orientację we własnych kompetencjach i stanowiąc wskazówki do dalszej nauki. Natomiast rodzice raz, dwa razy do roku otrzymują ze szkoły raport o postępach w nauce. Przez pierwsze 3 lata podstawówki, nie można zostawić dziecka na drugi rok w tej samej klasie (w podstawówce, jeżeli rodzice się nie zgadzają), istnieje zakaz dyskryminacji z jakiegokolwiek powodu: pochodzenia, stanu majątkowego rodziców itd. Za ciekawostkę można uznać fakt, że bardzo podobny system z ograniczoną liczbą egzaminów istniał przez pewien czas w Związku Radzieckim.
Kształcenie obowiązkowe trwa dziewięć lat i zdecydowana większość dzieci wypełnia obowiązek szkolny uczęszczając do szkół powszechnych. Szkoły te oferują nieobowiązkową X klasę, która nie jest obowiązkowa. Ten etap edukacji uczeń kończy w wieku 16 lat. Kształcenie obowiązkowe w całości jest bezpłatne. Władze lokalne przydzielają każdemu dziecku miejsce w szkole znajdującej się w pobliżu jego miejsca zamieszkania, ale rodzice mogą wybrać szkołę powszechną zgodnie ze swymi preferencjami, choć w tym przypadku istnieją pewne ograniczenia.
Rok szkolny obejmuje 190 dni, od połowy sierpnia do początku czerwca. Minimalny tygodniowy wymiar zajęć dydaktycznych wynosi od 19 do 30 lekcji, zależnie od poziomu i liczby przedmiotów fakultatywnych. Ponadto na szczeblu lokalnym można samodzielnie podejmować decyzje o dodatkowych dniach wolnych od zajęć. W ciągu dwóch pierwszych lat nauki (klasa I i II) dzienny wymiar zajęć wynosi nie więcej niż 5 godzin lekcyjnych, podczas gdy w starszych klasach - 7 godzin lekcyjnych. Godzina lekcyjna trwa zazwyczaj 60 minut, z czego 45 przeznaczone jest na nauczanie, a pozostałe 15 - na przerwę.
Cele kształcenia i kryteria oceny określa ogólnokrajowy program nauczania, zweryfikowany przez Krajowy Urząd ds. Edukacji (FNBE) w 2004 r. W oparciu o tak nakreślone ramy, szkoły i władze lokalne przygotowują następnie własne regulacje dotyczące programów nauczania, które uwzględniają specyfikę lokalną. Nauczyciele mają swobodę wyboru metod kształcenia i materiałów dydaktycznych. Obowiązkowymi przedmiotami na poziomie kształcenia w szkole powszechnej są: język ojczysty (tj. fiński lub szwedzki) i literatura kraju ojczystego, drugi język ojczysty, języki obce, ekologia, edukacja zdrowotna, religia lub etyka, historia, wiedza o społeczeństwie, matematyka, fizyka, chemia, biologia, geografia, wychowanie fizyczne, wychowanie muzyczne, wychowanie plastyczne, prace ręczne, zajęcia z gospodarstwa domowego oraz lekcje wychowawcze i poradnictwo pedagogiczne. Nieobowiązkowa klasa X przeznaczona jest dla uczniów, którzy nie dostali się do szkoły średniej II stopnia lub nie podjęli jeszcze decyzji dotyczącej dalszej nauki. W ciągu
dodatkowego roku nauki w tej klasie uczniowie mogą zapoznać się m.in. z możliwymi kierunkami kształcenia zawodowego.
W ramach swoich przedmiotów nauczyciele prowadzą ocenę na podstawie celów zapisanych w programie nauczania. Ocena stanowi stały element codziennego życia szkoły i
co najmniej raz w ciągu roku szkolnego każdy uczeń otrzymuje ogólny raport o wynikach w nauce. Dodatkowo, przynajmniej raz w roku, przygotowywane są również raporty cząstkowe.
Osiągnięcia w nauce ocenia się zarówno w sposób ciągły, jak i za pomocą sprawdzianów przeprowadzanych przez nauczycieli. Podstawa programowa określa profil ucznia osiągającego dobre wyniki w nauce (ocena "dobra" lub 8) z wszystkich podstawowych przedmiotów. Profil stanowić ma narzędzie wspierające nauczycieli w procesie oceniania uczniów. Uczeń musi powtarzać klasę, jeśli jego wyniki z jednego lub dwóch przedmiotów nie pozwalają na klasyfikację, lub gdy jego wiedza i umiejętności nie umożliwiają mu kontynuacji nauki w następnej klasie. Nieotrzymanie promocji do następnej klasy stanowi jednak zjawisko marginalne. Po ukończeniu pełnych dziewięciu klas szkoły powszechnej,
uczniowie otrzymują świadectwo. Poza tym, dodatkowe świadectwo wydaje się uczniom, którzy ukończyli nieobowiązkową klasę X.
Szkolnictwo średnie II stopnia i szkolnictwo policealne obejmuje dwa typy szkół: ogólnokształcącą szkołę średnią II stopnia oraz zawodową szkołę średnią II stopnia. Oba typy szkół uczeń rozpoczyna w wieku 16 lat. W tych szkołach uczy się zarówno młodzież jak i dorośli powyżej 25 roku życia. Średnie wykształcenie zawodowe można zdobyć zarówno w ramach zajęć stacjonarnych w placówkach szkolnych, jak i poprzez uzyskanie kwalifikacji na podstawie posiadanych kompetencji. Ta druga możliwość sprowadza się głównie do testów
kompetencji sprawdzających wymagane umiejętności. Do testów kompetencji przystępują w głównej mierze dorośli posiadający już pewne doświadczenie zawodowe. Ponadto, wszyscy uczniowie, niezależnie od wieku, mają możliwość przyuczenia do zawodu, które odbywa się w ramach programu nauczania lub stanowi przygotowanie do testów kompetencji.
Naukę w ogólnokształcących i zawodowych szkołach średnich II stopnia mogą podjąć uczniowie, którzy ukończyli z pozytywnymi ocenami kształcenie obowiązkowe. Podania o przyjęcie do tych szkół składa się głównie poprzez ogólnokrajowy system rekrutacji. Uczniowie mają prawo ubiegać się na szczeblu krajowym o przyjęcie do dowolnej szkoły średniej II stopnia. Rekrutacja uczniów do ogólnokształcących szkół średnich II stopnia odbywa się głównie na podstawie wyników w nauce, natomiast kryteria rekrutacji do zawodowych szkół średnich II stopnia obejmują również doświadczenie zawodowe oraz, ewentualnie, wyniki egzaminów wstępnych i sprawdzianów predyspozycji.
Cele oraz podstawowe treści nauczania przedmiotów i modułów w szkołach
ogólnokształcących i zawodowych II stopnia, określa Krajowy Urząd ds. Edukacji. W oparciu o odpowiednią ogólnokrajową podstawę programową, każda szkoła przygotowuje własny program nauczania. Obowiązkowe przedmioty dla ogólnokształcących szkół średnich II stopnia to język ojczysty i literatura, drugi język ojczysty, języki obce, matematyka, ekologia i przedmioty przyrodnicze, religia lub etyka, filozofia, psychologia, historia, nauki społeczne, sztuka, wychowanie fizyczne oraz edukacja zdrowotna. Program nauczania zawiera, ponadto, przedmioty dodatkowe, o prowadzeniu których decyduje szkoła. Placówka musi również zapewnić poradnictwo pedagogiczne oraz w zakresie orientacji zawodowej. Średnie wykształcenie zawodowe można uzyskać zarówno w ramach kształcenia w szkole, poprzez uzyskanie kwalifikacji na podstawie posiadanych kompetencji lub w ramach przyuczenia do zawodu. Kształcenie zawodowe obejmuje 8 obszarów edukacyjnych (nauki humanistyczne i edukacja; kultura; nauki społeczne, biznes i administracja; nauki ścisłe i przyrodnicze; technika, transport i komunikacja; środowisko i zasoby naturalne; zdrowie, sport i opieka społeczna oraz turystyka i usługi gastronomiczne i w zakresie gospodarstwa domowego) z 52 kwalifikacjami zawodowymi, które można uzyskać w ramach 120 różnych programów. Na każdy program prowadzący do określonych kwalifikacji zawodowych składa się kształcenie w zakresie przedmiotów ogólnych wynikających z podstawy programowej, przedmiotów do wyboru oraz odpowiadające co najmniej 20 punktom kształcenie w miejscu pracy. Do przedmiotów ogólnych należą: język ojczysty, drugi język ojczysty, język obcy, matematyka, fizyka, chemia, nauki społeczne i orientacja zawodowa, wychowanie fizyczne i zdrowotne oraz kultura i sztuka. Program kształcenia obejmuje ponadto doradztwo pedagogiczne oraz projekt końcowy.
Nauka w liceum w Finlandii trwa 3 lata. Liceum jest ogólnokształcące i ma na celu przygotowanie młodzieży do podjęcia nauki na szczeblach szkolnictwa wyższego. W szkole średniej nie ma obowiązkowego programu zajęć i wymiaru godzin. W fińskim liceum obowiązuje system kursów. Każdy uczeń wybiera i samodzielnie układa swój plan zajęć z szerokiego zestawu kursów tematycznych. Ważne jest, żeby w ciągu 3 lat nauki ukończyć określaną przez daną szkołę ilość kursów. W przypadku każdego z nich jest podana ilość zajęć, na których należy być obecnym, by dany kurs zaliczyć. Z reguły są to kursy 38-godzinne. Na koniec danego przedmiotu należy zaliczyć sprawdzian końcowy. Liceum zwieńcza państwowy egzamin dojrzałości. Matura składa się z 4 przedmiotów obowiązkowych i jednego dowolnego. Co ciekawe, uczniowie mogą podchodzić do tego egzaminu 3 razy, wtedy kiedy sami zdecydują, że są już na to gotowi. Nie musi to wcale nastąpić po 3 latach. Może to być równie dobrze na początku nauki. Jednak tylko co trzeci maturzysta dostaje się na studia. I choć celem liceów jest przygotowanie młodzieży do nauki w szkołach wyższych, tylko 10-15% uczniów znajduje miejsce na wyższej uczelni. Niekiedy maturzyści na szansę podjęcia studiów czekają nawet kilka lat.
Program nauczania dla ogólnokształcących szkół średnich II stopnia jest opracowany na 3-letni okres kształcenia, ale uczniowie mogą ukończyć ten cykl w ciągu 2-4 lat. Zajęcia są organizowane w formie niezwiązanej z podziałem na lata nauki. Każdy przedmiot ocenia się po zakończeniu zajęć przez ucznia, a świadectwo ukończenia szkoły uczeń otrzymuje po zaliczeniu wymaganej liczby przedmiotów. Ocena jest przeprowadzana w oparciu o cele sformułowane w podstawie programowej. Nauka w ogólnokształcącej szkole średniej II stopnia kończy się ogólnokrajowym egzaminem maturalnym, który, oprócz testu z języka ojczystego, składa się z trzech obowiązkowych elementów. Uczniowie wybierają 3 przedmioty egzaminacyjne spośród następujących: drugiego język a ojczystego, języka obcego lub matematyki albo testu ogólnego łączącego elementy przedmiotów humanistycznych przyrodniczych i ścisłych. W ramach egzaminu uczniowie mogą również przystąpić do nieobowiązkowych sprawdzianów. Po zdaniu egzaminu maturalnego i zaliczeniu całego programu nauczania dla szkoły średniej II stopnia, uczniowie otrzymują odrębne świadectwo, zawierające informacje o zaliczonych egzaminach oraz uzyskanym
poziomie i ocenach. Po spełnieniu odpowiednich warunków, do egzaminu maturalnego mogą również przystępować uczniowie zawodowych szkół średnich II stopnia.
Szkolnictwo wyższe w Finlandii dzieli się na dwa sektory - uniwersytety i politechniki. Nauka na poziomie wyższym również jest bezpłatna. Jednak konkurencja na egzaminach, bardzo silna. O przyjęciu na studia decyduje wynik egzaminu dojrzałości. Jednak kolejny etap to decyzja uczelnianej komisji egzaminacyjnej. Uniwersytety w Finlandii znajdują się w Helsinkach, Turku, Tampere, Kuopio, Oulu, Jyväskylä, Joensuu, Rovaniemi i Vasaa. Pierwszy uniwersytet w Finlandii założono w 1640 roku w Turku, a w 1828 roku przeniesiono go do Helsinek.W Finlandii funkcjonuje również szeroko rozwinięty system kształcenia dorosłych, aktywnych zawodowo i uczących się wieczorami. Jest to działalność bardzo popularna. Corocznie w kursach dla dorosłych uczestniczy 1,4 miliona z pięciu milionów Finów.
Każdy uczeń w wieku objętym obowiązkiem szkolnym, jeśli jest taka potrzeba, może uczestniczyć w zajęciach wyrównawczych oraz zajęciach dla uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Zajęcia takie prowadzone są również na poziomie edukacji przedszkolnej i szkoły średniej II stopnia. Celem tych zajęć jest zapewnienie pomocy
Uczniom w taki sposób, aby mogli w miarę swoich możliwości ukończyć kształcenie
jednocześnie z rówieśnikami. Uczniowie z mniejszymi trudnościami w uczeniu się, równolegle z uczęszczaniem do szkoły ogólnodostępnej, podlegają kształceniu specjalnemu
w niepełnym wymiarze, a zajęcia są prowadzone przez odpowiednio przygotowanego
nauczyciela. Jeżeli z powodu niepełnosprawności, choroby, opóźnionego rozwoju, zaburzeń emocjonalnych lub z innych przyczyn uczeń nie może kształcić się w klasie/szkole ogólnodostępnej, zostaje przeniesiony do klasy/placówki oferującej kształcenie dla osób ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Dla każdego ucznia przyjętego lub przeniesionego do klasy lub placówki kształcenia specjalnego należy opracować indywidualny program nauczania. Zajęcia prowadzi nauczyciel nauczania specjalnego. Najczęstszym
rozwiązaniem jest włączenie uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi do klas ogólnodostępnych. Jednak w niektórych przypadkach zajęcia dla tych uczniów
prowadzone są w małych grupach lub w klasach specjalnych organizowanych w ramach placówki ogólnodostępnej lub w szkole specjalnej.
Ciekawą innowacją w fińskiej oświacie system korepetycji wewnątrzszkolnych. Trzeba przy tym zaznaczyć, że płatne korepetycje są w ogóle zakazane, wszak edukacja ma być bezpłatna. Wiadomo jednak, że niemal wszyscy uczniowie nie radzą sobie z jakimiś wyzwaniami szkolnymi. Finowie instalują zatem w każdej szkole kilku korepetytorów, którzy interweniują natychmiast, gdy nauczyciel zauważa, że uczeń ma jakiś problem, pomagając mu w trakcie lekcji w klasie lub w odrębnym pomieszczeniu, dopóki nie zostanie on pokonany. W klasach VII-IX każdy uczeń ma prawo do korepetycyjnego wsparcia 1-2 razy w tygodniu. W Finlandii uczniowie nie znają pojęcia “zadań domowych”, realizując w czasie pozaszkolnym tylko nieliczne projekty grupowe i indywidualne. Zresztą jak mieliby odrabiać prace domowe, jeśli wszystkie książki i zeszyty zostawiają w szkolnych szafkach? Nauka odbywa się przez praktyczne działanie, eksperymentowanie, a teoria pojawia się tylko w podsumowaniach. Mało jest podręczników, za to dużo notesów. Uczniowie rozwiązują zadania - zróżnicowane z uwagi na indywidualne zaawansowanie - chodząc po klasie, korzystając z różnych źródeł, komunikując się między sobą i rozmawiając z nauczycielem, a jednak nie przekraczają przy tym reguł dyscypliny. Nauczyciele po prostu są dla nich autorytetami.
Jeśli zaś chodzi o samych rodziców, to w Finlandii, zupełnie inaczej niż dzieje się to w innych krajach, gdzie za dobrego uchodzi rodzic bierny, są oni traktowani przez szkołę jak partnerzy, mają więc wpływ na podejmowane decyzje. Dużo wiedzą o jej funkcjonowaniu nie tylko z relacji dziecka, lektury raportów czy z szkolnych stron internetowych, ale także z bardziej bezpośrednich form komunikacji z nauczycielami. A jeśli już o nauczycielach mowa, to należy w tym miejscu wspomnieć, że aby nim zostać podczas egzaminów wstępnych trzeba pokonać aż 8 innych kandydatów. Studia nauczycielskie trwają pięć lat, przy czym w trakcie pracy w szkole nauczyciel ma obowiązek dokształcania się, który realizuje po godzinach pracy, a zanim ją podejmie, musi pokonać aż 10 kontrkandydatów. Co ciekawe, w fińskiej sześcioletniej szkole elementarnej to wychowawca klasy uczy wszystkich lub niemal wszystkich przedmiotów. Jego zadaniem nie jest bowiem wykładanie zaawansowanej teorii, a zainteresowanie ucznia światem, zachęcanie go do aktywności, stymulowanie jego poczucia satysfakcji. Pedagodzy w placówkach przedszkolnych i opiekuńczych posiadają uniwersytecki lub politechniczny tytuł licencjata lub kwalifikacje, które określano wcześniej jako policealne kwalifikacje zawodowe. Mogą im pomagać inni specjaliści zajmujący się opieką nad dziećmi, posiadający odpowiednie kwalifikacje zawodowe na poziomie średnim II stopnia. Nauczyciele na poziomie przedszkolnym są albo posiadającymi tytuł licencjata w dziedzinie pedagogiki nauczycielami wychowania przedszkolnego albo nauczycielami kształcenia zintegrowanego.
Nauczyciele uczący w klasach I-VI szkoły powszechnej są na ogół nauczycielami kształcenia zintegrowanego, natomiast nauczyciele klas VII-IX szkoły powszechnej i szkół średnich II stopnia są nauczycielami przedmiotu. Nauczyciele kształcenia zintegrowanego posiadają tytuł magistra pedagogiki, a nauczyciele przedmiotu są absolwentami studiów magisterskich w dziedzinie odpowiadającej przedmiotowi, którego uczą, oraz studiów pedagogicznych. O przyjęcie na studia przygotowujące wychowawców klas mogą ubiegać się kandydaci, którzy zdali egzamin maturalny. Egzamin wstępny na takie studia składa się z egzaminu pisemnego, testu zdolności i rozmów kwalifikacyjnych. W niektórych uniwersytetach egzamin wstępny obejmuje także sprawdzenie w przykładowej sytuacji umiejętności pracy z grupą i nieobowiązkową prezentację umiejętności pedagogicznych. Przyszli nauczyciele przedmiotu ubiegają się o przyjęcie na studia na tym kierunku, który kształci w dziedzinie mającej stanowić ich główny przedmiot nauczania (np. na kierunku matematyka), zgodnie z normalną procedurą. Osoby, które zamierzają zostać nauczycielami przedmiotu, ubiegają się następnie o przyjęcie na specjalizację dla nauczycieli przedmiotu. Na niektórych wydziałach uniwersytetów kandydaci mogą ubiegać się bezpośrednio o przyjęcie na studia dla nauczycieli przedmiotu.
Wygląda na to, że w Finlandii odkryto zaklęcie do edukacyjnego “Sezamu”. Czy jednak sami Finowie są już całkowicie zadowoleni? Ależ skąd! Martwią się tym, że dziewczynki uczą się lepiej od chłopców, że adaptacja imigrantów jest niepełna, trapi ich słabość wyposażenia bibliotek szkolnych. Uznają, iż mają kłopoty z budżetem, z najsłabszymi uczniami, z przypadkami używania alkoholu i narkotyków. Nie spoczywają jednak na laurach.
Bibliografia:
“SPÓR O SPOŁECZNE FUNKCJE EDUKACJI Z PERSPEKTYWY TEORII FUNKCJONALIZMU STRUKTURALNEGO I TEORII KONFLIKTU” - dr Sławomir Hinc
.
6