Definicja jakości -To ogół cech i właściwości wyrobu lub usługi decydujących o zdolności wyrobu lub usługi do zaspokojenia stwierdzonych lub przewidywalnych potrzeb. (Stopień, w jakim zestaw naturalnych właściwości spełnia wymagania.).
Co to jest system jakości ?-Struktura organizacyjna, procedury, procesy i zasoby niezbędne do zarządzania jakością. Obejmuje wszystkie zaplanowane i systematyczne działania, które są niezbędne do uzyskania i utrzymania odpowiedniego stopnia wiarygodności, że wyrób lub usługa będzie spełniać wymagania jakościowe.
Co oznacza „ISO 9001”?-To system jakości. Model zapewniania jakości w projektowaniu, pracach rozwojowych, produkcji, instalowaniu i serwisie.
Definicja wymiaru zaobserwowanego -Wymiar skojarzonego integralnego elementu z wymiarem, uzyskany w wyniku pomiaru (ISO/CD 286-1). Wymiar elementu otrzymany w wyniku pomiaru (PN-EN 20286-1).
Klasyfikacja wymiarów.- wymiar o charakterze lokalnym, obliczeniowym, globalnym, statystycznym , a także wymiar zaobserwowany.
Co to jest wymiar lokalny?. Podaj przykłady.-a)odległość między dwoma punktami, b)lub wymiar lokalny zdefiniowany sferą. (Specyfikacje Geometrii Wyrobów str. 5.2).
Co to jest wymiar globalny?. Podaj przykłady.- Wartość o charakterze pierwotnym skojarzona z elementem zaobserwowanym, np. wymiar elementu średniego czy wymiar elementu wpisanego.
Zasada powłoki ( zasada Taylora )- Określa warunki kontroli: skuteczną kontrolę zgodności należy prowadzić przy użyciu sprawdzianu stykającego się z całym weryfikowanym elementem geometrycznym, podczas gdy kontrolę odrzucenia (niezgodności) realizować przez pojedyńczy pomiar metodą dwupunktowa. Sprawdzian przechodni jest idealnym odpowiednikiem dla tolerowanego elementu geometrycznego osiągającego swoja granicę maksimum materiału. Średnica strony nieprzechodniej sprawdzianu wg. Taylora sprawdza przedmiot w stanie minimum materiału.
Podstawowa zasada tolerowania.- „Zasada niezależności” , według której wszystkie tolerancje nie wyróżnione na rys. są tolerancjami niezależnymi. w wymaganiach tech. lub w tabliczce rys. należy umieścić oznaczenie tolerowania niezależnego w postaci zapisu; Tolerowanie wg. PN-88/M-01142.
Jak oznacza się wymiary tolerowane na rys. ?Przykłady- Oznaczenia wymiaru na rys technicznym osiąga się przez użycie; grotów strzałek, nominalnych wartości liczbowych, linii wymiarowych i tolerancji (odchyłek).
Co to jest tolerancja wymiaru ?Tolerancja T -dopuszczalny zakres zmienności wymiaru. Jest to różnica wymiaru górnego B i dolnego A lub różnica algebraiczna odchyłki górnej i dolnej. T=B-A Tolerancja jest zawsze dodatnia.
Co to jest pasowanie i jakie są rodzaje pasowania?. - Przy łączeniu części maszyn przyjmuje się umownie ze wszystkie wymiary zewnętrzne nazywa się wałkami. A wymiary wewnętrzne otworami. Ustalanie charakteru współpracy pomiędzy wałkiem a otworem nazywa się pasowaniem. ( wzajemna relacja miedzy wymiarem dwóch łączonych elementów (otworu i wałka ) przed ich połączeniem, wynikająca z ich różnicy. Dwie łączone części danego pasowania mają wspólny wymiar nominalny. P. ciasne-pasowanie, w którym między połączonym otworem a wałkiem zawsze występuje wcisk, tzn. wymiar górny otworu jest mniejszy lub w skrajnym przypadku równy wymiarowi dolnemu wałka. P. luzne- pasowanie w którym miedzy połączonym otworem a wałkiem zawsze występuje luz tzn. wymiar dolny otworu jest większy lub w skrajnym przypadku równy wymiarowi górnemu wałka. P. mieszane- pasowanie w którym między połączonym otworem a wałkiem, w zależności od wymiarów zaobserwowanych otworu i wałka, może występować zarówno luz, jak i wcisk tzn. pola tolerancji otworu i wałka pokrywają się całkowicie lub częściowo.
Co to jest wymiar nominalny ?-Wymiar z którego wynikają wymiary graniczne przez podanie odchyłki górnej i dolnej. Wymiar nominalny może być liczbą całkowitą lub ułamkiem dziesiętnym.
Co to są odchyłki graniczne?- To odchyłka górna i odchyłka dolna. Odchyłka górna-różnica wymiaru górnego i odpowiadającego mu wymiaru nominalnego. Odchyłka dolna-różnica wymiaru dolnego i odpowiadającego mu wymiaru nominalnego.
Co to są wymiary graniczne?- dwa skrajne dopuszczalne wymiary elementu miedzy którymi powinien być zawarty lub którym może być równy wymiar zaobserwowany. Wymiar górny-największy dopuszczalny wymiar elementu, wymiar dolny- najmniejszy dopuszczalny wymiar elementu.
Co to jest luz pasowania ?-To dodatnia lub równa zeru różnica miedzy wymiarem otworu a wymiarem wałka przed ich połączeniem.
Co mówi i dlaczego jest zalecana do stosowania zasada stałego otworu ?-Charakteryzuje się tym, że odchyłka dolna otworu jest równa zeru (symbol H). Stosowanie tej zasady umożliwia znacznie ograniczenie liczby narzędzi do otworu-potrzebne są tylko narzędzia do otworów podstawowych (H).
Co to jest otwór podstawowy ?-To otwór, którego dolna odchyłka jest równa zeru.
Jakie rodzaje odchyłek obejmuje dokładność geometryczna wykonania części maszyn ?. a)odchyłki kształtu (prostoliniowości, płaskości, okrągłości), b)odchyłki położenia (równoległosci prostych, równoległości płaszczyzn, prostopadłości).
Rodzaje wzorców.-Wzorzec miary-jest to urządzenie przeznaczone do odtwarzania, praktycznie niezmiennie podczas jego użycia, jednej lub wiecej znanych wartosci danej wielkości. W pomiarach długości i kąta rozróżnia się: a)wzorce miar kreskowe np. metry stolarskie, krawieckie, wzożec szklany wbudowany w długościomierz Abbego, b)wzorce miar końcowo- kreskowe np. przymiar kreskowy, który odtwarza wartość długosci od granicy początkowej do odpowiedniej kreski podziałki, c)wzorce miar inkrementalne, będące pewna odmianą wzorców kreskowych, d)zorce miar kodowe, majace naniesione na linie lub tarcze kod w postaci kombinacji figur geometrycznych, e)wzorce miar końcowe np. płytka wzorcowa, wałeczek pomiarowy, kątownik krawędziowy, f)wzorce miar falowe np. długość fal świetlnych; kryptonu, helu . Wzorcem jednostki miary nazywa się wzożec miary, przyrzad pomiarowy, materiał odniesienia lub układ pomiarowy przeznaczony do zdefiniowania, zrealizowania, zachowania lub odtwarzania jednostki miary albo jednej lub kilku ustalonych wartości i słurzący jako odniesienie np. płytka wzorcowa klasy 00 z kompletu podstawowego.
Klasyfikacja przyrządów pomiarowych ?. Termin przyrządy pomiarowe obejmuje wszystkie urządzenia techniczne przeznaczone do wykonywania pomiarów.a)Sprawdziany- są to urządzenia techniczne przeznaczone do ściśle określonych zadań: służą do stwierdzania, czy badany wymiar jest zawarty między wymiarami granicznymi, tj. dolnym i górnym (np. sprawdzian szczękowy dwugraniczny do wałków). Mogą terz służyć do sprawdzania kształtów elementów (np. sprawdziany do gwintów). Przyrzady pomiarowe pomocnicze-służą do pomiarów wielkości wpływajacych, tj. wielkosci nie bedacych celem pomiarów, lecz majacych wpływ na wartość wielkości mierzonej lub wskazania przyrzadu pomiarowego (np. termometr kontaktowy do pomiaru temperatury mierzonego przedmiotu, poziomica wbudowana w przyrzad pomiarowy.)
Przykłady wzorców końcowych. Płytki wzorcowe, kulki pomiarowe, szczelinomierze oraz wzorce nastawcze (do mikrometrów, srednicówek itp.).
Interpolatory (urzadzenia do odczytywania wskazań z wzorców kreskowych). Inerpolacja sygnału polegajaca na wykorzystaniu faz pomocniczych w ukladzie oporowym. Innym sposobem interpolacji jest interpolacja cyfrowa. Jeszcze inny to interpolacja dynamiczna. Interpolacja wskazań wzorców inkrementalnych magnetycznych i pojemnoścowych przeprowadza się interpolatorami amplitudowymi.
Przykłady przyrządów, w których zastosowano wzorce kreskowe.- Noniusz (suwmiarka), mikroskop odczytowy ze spiralą Archimedesa, układ odczytowy składający się z urządzenia projekcyjnego i czujnika fotooptycznego oraz mikrskop odczytowy pryzmatyczny.
Przykłady wzorców kreskowych-Wzorce miar kreskowe sa przeważnie wzorcami wielononiuszowymi i bywają wykonywane bezpośrednio na przyrządach pomiarowych (np.suwmiarkach0, bądź tez stanowia odrębną częsć składowa przyrzadu (np. w mikroskopach uniwersalnych i długosciomierzach). Wzorcem kreskowym jednomiarowym jest np. miedzynarodowy prototyp metra , który pełnił wczesniej role międzynarodowego wzorca metra.
Budowa inkrementalnego układu pomiarowego- Wspólna cecha konstrukcyjną wszystkich wzorców inkrementalnych są strefy (pasma) na praemian aktywne i pasywne naniesione na szklane lub metalowe liniały. Szerokosc strefy r = T/2, gdzie T jest okresem podziałki, zwanym także stała siatki. Inkrementalne układy pomiarowe:
Jaka jest długość fali światła widzialnego?. 0,6 um.
Przykłady przyrządów, w których zastosowano inkrementalne układy pomiarowe.-Układy z optoelektronicznymi przetwornikami stosuje się m.in. w długościomierzach, mikroskopach i współzędnościowych maszynach pomiarowych. W innych przyrządach pomiarowych, np. w suwmiarkach i wysokosciomierzach stosuje się na ogół układy pojemnościowe.
Zasada pomiaru interferometrem (szkic). Przyrząd zwany interferometrem (można dzieki niemu sprawdzic np. mikroskop). Ograniczenie: nalerzy znać:cisnienie, wilgotnośc powietrza, teperaturę --------aby znać długosc fali swiatła.
Budowa suwmiarki: część pomiarowa do powierzchni wewnętrznych, częśc pomiarowa do powieszchni zewnetrznych, noniusz, szczeka przesówna, szczęka stała, głębokosciomierz, sówak, prowadnica.
Zasada działania noniuszan (przykłady noniuszy o róznych zdolnosciach odczytania).-Noniusz w przyrzadach z wzorcami kreskowymi pełni role urzadzenia ułatwiajacego odczytywanie wskazań i zwiekszajacego dokładnośc odczytania. Obecnie stosuje się prawie wyłącznie noniusze o dokładnosci odczytu 0.1 mm i 0.05 mm. Przykłady noniuszy a0 ujemny b) dodatni c) o modelu M=0 d)milimetrowe e) calowe.
Budowa mikrometru.Przyrzady mikrometryczne zbudowane są z koncówki stałej i końcówki ruchomej połaczonych kabłąkiem. Koncówka ruchoma zwiazana jest z gwintem o skoku 0,5 mm. Jeden pełny obrót bebna powoduje przesunięcie koncówki o wartosc 0,5 mm. Na obwodzie bebna naciete jest 50 działek. Wartosc działki wynosi 0,5: 50 = 0,01 mm. Sprzęgło (sprzegiełko) słuzy do zapewniania stałego nacisku pomiarowego 5N - 10N. Budowa schematyczna: Kabłąk, trzpien nieruchomy z hartowaną powierzchnią, trzpień ruchomy z hartowana powierzchnią, sruba zaciskowa, pokretło, sprzegiełko, nieruchomej tulei z podziałka wzdłózną, z obracanym bebnem z podziałka poprzeczną
Z jaka dokładnoscia odczytuje się wskazania mikrometru?. - 0,01 mm.
Jaki jest typowy skok śruby mikrometrycznej/.- jeden pełny obrót bebna powoduje przesunięcie koncówki o wartosc 0,5 mm a wiec typowy skok śruby to 0,5 mm.
Jaki jest nacisk pomiarowy mikrometru?.-Sprzegiełko zapewnia stały nacisk pomiarowy = 5N-10N.
Jaki jest typowy zakres pomiarowy przyrzadów mikrometrycznych?.-Zakres wskazan mikrometru wynosi 25 mm. Zakresy pomiarowe są podzielone co 25 mm np.0-25mm , 25-50, 50-75.
Jaka jest typowa wartośc działki elementarnej mikrometru ?.- 0,01 mm.
Rodzaje czujników?.-Mechaniczne, optyczno mechaniczne, elektryczne, pneumatyczne, indukcyjne (inkrementalne).
Przykłady czujników mechanicznych:zegarowe, spręzynowe, dzwigniowe, indukcyjne, optyczne, zębate, dzwigniowo-śrubowe.
Jaka jest wartość działki elementarnej czujnika zębatego?. 0,01 mm.
Budowa czujnika zębatego?.-Tuleja chwytowa, trzpien pomiarowy, końcówka pomiarowa, tarcza obrotowa z podziałką główna, wskazówka duza (wskazuje setne częsci milimetra), wskazówka mała (wskazuje milimetry), wskażnik tolerancji, koło zebate i sprezyna do kasowania luzów w przekładni zebatej czujnika, urządzenie krzywkowe do zapewniania stałego nacisku pomiarowego.
Zasada DZIAŁANIA CZUJNIKÓW PNEUMATYCZNYCH?. - Czujniki pneumatyczne działaja na zasadzie zmiany parametru liniowego na odpowiednia wartosc fizyczna (cisnienia,predkosci i ilosci) wypływajacego przez szczeline powietrza. Odczyt tej wielkości pozwala na odczyt wielkości liniowej.
Zasada działania czujników indukcyjnych-Wykorzystuja zmiane indukcyjnosci własnej (cz. Dławikowe) lub wzajemnej (cz. Transformatorowe) cewek przetwornika spowodowana przemieszczaniem elementu zwiazanego z trzpieniem pomiarowym.
Jakich wzorców urzywa się w pomiarach czujnikami?. Przykładowy schemat pomiaru. W nowych konstrukcjach czujników wykorzystywano wzorce inkrementalne, dzieki czemu nastapiło znaczne zwiekszenie zakresu pomiarowego ( do 20, a nawet 100 mm.). Istota pomiarów różnicowych jest mierzenie małej różnicy między wzorcem i mierzonym wymiarem, dlatego posługiwanie się czujnikami wymaga jednoczesnego uzycia wzorca końcowego. W pomiarach odchyłek kształtu i połozenia, np. bicia promieniowego, róznice wskazań na ogół mieszczę się w granicach zakresu pomiarowego czujnika i wówczas użycie wzorca nie jest konieczne.
Co to jest różnicowa metoda pomiarowa?. Porównaniu wielkości mierzonej z niewiele rózniacą się od niej znana wartoscią tej samej wielkosci i pomiarze róznicy tych wartosci.
Klasyfikacja maszyn pomiarowych?. -Długościomierze poziome i pionowe, wysokosciomierze, mikroskopy pomiarowe i projektory oraz współrzednosciowe maszyny pomiarowe.
Budowa mikroskopu pomiarowego.:Okular, stolik pomiarowy, układy pomiarowe przesuniecia stolika, oswietlacz.
Budowa projektora pomiarowego.: Stół pomiarowy, zwierciadła, ekran, czujnik fotoelektryczny, układ pomiarowy, wskaznik.
Budowa współrzędnosciowej maszyny pomiarowej?-
Co mówi i w jakich przyrządach jest spełniony postulat Abbego?.- Przyrzad, w którym mierzona długos i mierzacy ją wzorzec muszą lezeć na jednej prostej. Postulat spełniony np. w długosciomierzach.
W jakich przyrzadach nie jest spełniony postulat Abbego. Suwmiarki
Co jest istota współrzednosciowej techniki pomiarowej.-Polega ona na tym, że informacja o postaci i wymiarach poszczególnych elementów (cech) mierzonego przedmiotu odbierana jest jako zbiór współzędnych punktów, które w pewnym przestrzennym układzie współżednym (kartezjańskim,walcowym lub sferycznym), zajmuje środek kulisty końcówki trzpienia pomiarowego stykajacego się z powierzchnia mierzonego przedmiotu. Na podstawie uzyskanej informacji oprogramowanie maszyny pomiarowej wyznacza parametr zastepczy elementów geometrycznych (np. walca, płaszczyzny, kuli)a następnie opierajac się na tak opracowanej informacji, wykonuje obliczenia umozliwiające stwierdzenie zgodnosci wymiarów mierzonego przedmiotu. Wymaganiami konstrukcyjnymi zawartymi na rysunku.
Jakie elementy geometryczne definiują cześci maszyn?. -Punkt, prosta, płaszczyzna, okrąg, sfera, walec, stożek, torus.
Jakie parametry definiuja walec we współzednościowej technice pomiarowej?- Walec jest opisany za pomocą promienia i kierunku osi (współczynników katowych wektora). Walec zostaje wyznaczony za pomocą co najmniej pięciu punktów na swojej powierzchni, z tych punktów można obliczyć oś i promień walca. Oś jest opisana, jak kazda prosta, za pomocą punktu (współrzedne x, y, z) i wektora orientacji. Oś (pkt. + wektor), średnica.
Jakie parametry definiują stozek we współżędnosciowej technice pomiarowej?.-Stożek jest zdefiniowany za pomocą: wierzchołka stożka, wektora osi stożka (jego kierunek ) i kat stożka (wierzchołkowy) np. alfa. W praktyce często kat stozka zastepuje się przez dwa promienie w okreslonych przekrojach stożka. Os (pkt. +wektor określa kierunek)kat wierzchołek.)
Jakie parametry definiuja plaszczyznę we współżednościowej technice pomiarowej?.- Płaszczyzna jest zdefiniowana za pomoca: punktu(zazwyczaj jest to srodek ciezkości (zbioru pkt.-srodek ciezkosci materiału), w środku ciezkości umieszcza się wektor normalny (prostopadły do płaszczyzny) wyznacza oriętację płaszczyzny. Wektor normalny oriętacji i srodek cieżkości plaszczyzny wyznaczaja płaszczyzne w sposób jednoznaczny w układzie odniesienia. Punkt(środek cieżkości punktów)(x, y, z), wektor normalny (u, v, w)-wektor zwrot na zewnątrz materiału.
Jakie parametry definiują kulę we współzędnościowej technice pomiarowej?.- Kula jest zdefiniowana za pomocą: punktu i promienia. ` środek (x, y, z), średnica.
Jakie parametry definiują torus we współzędnosciowej technice pomiarowej?.- Do opisu torusa potrzeba przynajmniej siedmiu punktów na jego powierzchni: z ich wspólżędnych oblicza się środek torusa, promień pierścienia, promeń walca i wektor wyznaczajacy kierunek osi taurusa. Oś(pkt. + wektor), środek d1, d2.
Jakie parametry definiują prostą we współżędnościowej technice pomiarowej?.-Prosta jest zdefiniowana za pomocą przynajmniej dwuch punktów ( co odpowiada liczbie stopni swobody). Wektor kierunkowy jest odcinkiem prostej przedstawionym jako strzałka wskazujaca zwrot linii, wektor ten zdefiniowany jest za pomocą trójki wspołżędnych (u, v, w). Wektor polożenia okresla często środek cięzkosci zbioru zeskanowanych punktów. Pkt.+ wektor.
Jakie parametry definiują okrąg we współżędnoścowej technice pomiarowej?.- Okrąg jest opisany za pomocą promienia i wektora normalnego (orientacji). Okrag wyznacza się za pomocą przynajmniej trzech zeskanowanych pkt. , współżędne srodka (x, y, z) są obliczone na podstawie zbioru pkt. Dla dokładnego wyznaczania okregu niezbędne jest aby zeskanowany pkt leżał w tej samej płaszczyżnie, jest to płaszczyzna na której okrąg został usytuowany na rys. płaszczyzna, środek, średnica.
Jakie parametry definiują pkt. We współżędnosciowej technice pomiarowej?. -Pkt. Jest zdefiniowany matematycznie przez trzy współżędne, które są również opisane wektorem położenia. Wektor ten jest przedstawiony jako strzałka skierowana od poczatku ukł. oDniesienia do pkt. P(x, y, z) i zdefiniowany przez trójkę współrzędnych (x, y, z). W praktyce jest bardzo tródno zmierzyć położenie pkt. Pkt. Są najczęściej przedstawione jedynie matematycznie jako powiazane z innymi elementami geometrycznymi-prostymi, krzywymi i płaszczyznami.