2. Metody nauki pisania i czytania w ujeciu porównawczym:

a) Podział metod nauki czytania i pisania:

- należy stosować więcej niż jedna metodę.

- podział Jana Zborowskiego:

• Czynnik fonetyczny języka pisanego:

• alfabetyczna,

• fonetyczna,

• sylabowa

• wyrazowa,

• zdaniowa

• Element psychologiczny:

• syntetyczne,

• analityczne,

• analityczno-syntetyczne

• Czynnik fizjologiczny:

• Wzrokowa,

• Słuchowa,

• Kinestetyczna

Najczęstsze kryteria podziału:

- element mowy ustnej lub pisanej: litera, głoska, wyraz lub zdanie

- przebieg procesów psychicznych: np. {analiza, synteza, analiza z syntezą oraz globalne rozpoznawanie wyrazów i zdań} Dominujące metody nauki czytania i pisania!!!

b) Syntetyczne metody nauki czytania:

- przechodzenie od części w całość (litera wyraz lub wyraz zdanie, bądź też głoska w słowo)

- w tej metodzie wyróżniamy pośrednie: alfabetyczną, fonetyczną, sylabową (zgłoskową)

c) Metoda alfabetyczna nauki czytania:

- dzieci uczą się najpierw kształtu liter, później łączął je w sylaby, następnie w wyrazy i w zdania

- inne jest brzmienie głoski niż nazwa litery, np. wyraz dom dziecko mogło czytać de-o-em

d) metody fonetyczne nauki czytania:

- ucząc tą metodą należy rozłożyć wyraz na głoski, wyjaśnić ich artykulację (sposób „tworzenia”) następnie zapoznac ze znakami czyli literami i w koncu ćwiczyć pisanie i czytanie

- istnieja dwie metody fonetyczne:

• Syntetyczna - poznanie samogłosek wymawianych fonetycznie, poznanie wszystkich liter i głosek, łączenie ich w wyrazy

• Analityczna - przechodzenie od zdań, przez wyrazy, sylaby do głosek; w następjuący sosób: zapisanie na tablicy, głośne przeczytanie każdej z tych grup po kolei

Metoda syntetyczna usprawnia technikę czytania a metoda analityczna funkcję znaczeniową czytania, należy je ze soba łączyć!!!

e) Metody sylabowe

- metoda ta w ogóle nie uwzględnia głosek

- tok metodyczny:

wprowadzenie najprostszych samogłosek a, o, u, e, i,

poznanie prostych sylab dwuliterowych z pierwszą spółgłoską

poznanie sylab gdzie samogłoska wyprzedza spółgłoskę

poznanie sylab gdzie występuja dwie lub więcej spółgłosek

wyodrębnianie z sylab i powtarzanie pojedynczych liter wyróżnionych kolorem z szeregu zgłosek, np. bra, bro, bru -> litera „b”

f) Metody globalne

- zdanie, jego część lub wyraz ujęte jako całościowy obraz graficzny

3. Istota nauki czytania

a) czytanie: zrozumienie postrzeganych wyrazów i zdań utrwalonych w postaci obrazów graficznych wyrażających odpowiednie znaki mowy

b) Istotą nauki czytania jest rozpoznanie (rozszyfrowanie) symboli graficznych i fonetycznych, ich właściwe połączenie ze sobą oraz prawidłowe zinterpretowanie ich znaczenia

- podejście lingwistyczne - techniczna i fonetyczna strona umiejętności czytania bez szczególnego wnikania w treść

c) trzy aspekty czytania:

• Techniczny - kojarzenie znaków graficznych z fonicznymi i odwrotnie (nauka czytania i pisania)

• Semantyczny - zrozumienie znaczeń zawartych bezpośrednio w tekście (czytanie ze zrozumieniem)

• Krytyczno-Twórczy - to interpretacja zakładająca zrozumienie nie tylko dosłowne ale też przenośne oraz wykorzystywanie przeczytanego tekstu w różnorakich działaniach

d) Etapy w procesie nauki czytania:

• Przygotowawczy - utrwalanie umiejętności czytania w zakresie poznanych liter, wyrównujący braki i przygotowujący do pisania

• Elementarzowy - wprowadzający poszczególne litery, dwuznaki zmiękczenia oraz kontynuujący nauke pisania

• Poelementarzowy - oparty na pracy z tekstem, doskonalajacy czytanie i pisanie

e) Etapy pracy podczas wprowadzania nowej litery (4 etapy):

Wyodrębnienie wyrazu podstawowego

• Stworzenie sytuacji dydaktycznej - zaprezentowanie zdjęć, historyjki obrazkowej, filmu, przeźroczy itp.

• Wypowiedzi uczniów na temat ww. treści - wyodrębnienie w nich wyrazu podstawowego.

• Wyodrębnienie obrazka lub przedmiotu z wyrazem podstawowym

Analiza wzrokowo-słuchowa wyrazu podstawowego

• Odczytanie wyrazu podstawowego sylabami i w całości

• Odczytanie wyrazu podstawowego głoskami oraz dokonanie syntezy

• Wyróżnianie samogłosek i spółgłosek

• Okreslanie miejsca podanych głosek w wyrazie i wymawianie ich w izolacji

• Wyodrębnianie w wyrazie nowej głoski, szukanie innych wyrazów z nową głoską na początku, w środku i na końcu wyrazu

• Prezentacja nowej wielkiej i małej litery, rozpoznawanie jej wśród liter alfabetu i układanie z nią innych wyrazów

Nauka pisania małej i wielkiej litery oraz łączenie jej z innymi literami

• Zaprezentowanie wzoru nowej litery pisanej małej i wielkiej

• Analiza kształtu litery i porównanie jej z innymi literami

• Demonstrowanie sposobu pisania litery na tablicy w dużym formacie bez linii i w liniaturze

• Pisanie litery w powietrzu, na ławce, modelowanie jej, pisanie kredą, itd.

• Pisanie litery w zeszycie ćwiczeń po śladach i bez śladów

• Pisanie liter w zeszycie prtzedmiotowym

• Prezentacja sposobu pisania wyrazu podstawowego na tablicy ze zwróceniem uwagi na łączenia liter

• Pisanie tego wyrazu w zeszycie ćwiczeń i w zeszycie przedmiotowym

• Układanie i pisanie zdań z tym wyrazem a także z innymi wyrazami

• Dobieranie wyrazów i zdań do obrazków - wycinanie i układanie ich

Czytanie tekstów z nową literą

• Czytanie tekstu z nowa literą

• Rozmowa na temat tekstu i ilustracji, powiązanie ich ze sobą,

• Wyszukiwanie w tekście wyrazów i zdań, w których wystąpiła wprowadzana litera

• Wzorowe czytanie tekstu przez nauczyciela lub dobrze czytającego ucznia

• Szukanie odpowiedzi do tekstu na pytania zadane przez nauczyciela

• Czytanie tekstu w całości przez dzieci

• Wykonywanie ćwiczeń w zeszytach

f) Cechy dobrego czytania

czytanie poprawne:

Uczeń: -staranne wymawia wszystkie głoski,

- nie przekreca, nie opuszcza liter, sylab, wyrazów,

- nie podwaja, nie dodaje nowych elementów

- czyta wyraźnie bez seplemienia, połykania koncówek, wyrazów lub końcowych częsci zdań

czytanie płynne:

Uczeń: - czyta tekst całymi wyrazami, częściami zdania albo całymi zdaniami bez zatrzymywania się przed trudniejszymi, dłuższymi wyrazami albo zbiegami spółgłosek

czytanie biegłe:

Uczeń: - szybko i poprawnie rozpoznaje wyrazy oraz zdania z jednoczesnym ich rozumieniem

czytanie wyraziste:

Uczeń: - uwzględnia w tekście odpowiednie pauzy gramatyczne, logiczne, i psychologiczne

- własciwie intonuje,

- czyta w odpowiednim tempie

- właściwie moduluje głos

3. Pisanie

a) trzy aspekty pisania:

• Psychologiczny - analiza i synteza słuchowa wzrokowa i ruchowa liter

• Fizjologiczny - pobudzenia nerwowe oraz ich interpretacja w korze mózgowej

• Motoryczny - ruchy ramienia i przedramienia (ruchy większe) ruchy nadgarstka i palców (ruchy małe)

b) przygotowanie do nauki pisania - staranne kreślenie linii prostych, małych i wielkich łuków, owali, pętli, itd.

c) Nauka pisania litery:

• Zaprezentowanie poprawnego wzoru litery

• Analiza litery: kształtu, konstrukcji elementów składowych

• Porównanie z innymi literami

• Prezentacja sposobu kreślenia litery, pisanie w powietrzu, na plastiku, itp.

• Ćwiczenia przygotowujące rękę dziecka do poprawnego kreślenia litery w dużym formacie oraz automatyzacja ruchów

• Pisanie liter w zbliżonym i normalnym formacie

• Łączenie liter z innnymi

• Pisanie przez dzieci zespołów liter i wyrazów z nową literą

d) błędy graficzne w piśmie:

1. Błędy konstrukcyjne - naruszenie kształtu danej litery w konfrontacji ze wzorcem

- niedopasowanie kształtu litery

- nieproporcjonalny układ elementów litery

- zniekształcenie linii

2. Błędy w łączeniach liter

3. Błędy w proporcjonalności kreślonych liter, w 4 odmianach:

- niewłaściwe zagęszczenie liter

- zachwiania proporcji liter w wyrazach

- nierównomierne ułożenie pod względem wysokości

- niewłasciwe odstępy między wyrazami

4. Błędy niejednolitego pochylenia - dotyczą zmiany kierunku pochylenia liter w wyrazie oraz wyrazów w zdaniu

4. Rozwój i kształcenie języka

a) dwa rodzaje ćwiczeń w mówieniu:

I. Warunkujący rozwój języka mówionego:

- swobodne wypowiedzi

- rozmowy,

- relacje z przeprowadzonych obserwacji i wykonanych prac

- ustne sprawozdania z wycieczek, spotkań

- wypowiedzi dotyczące tekstów literackich

II Przygotowujące do wypowiedzi pisemnych

- nauczyciel zwraza szczególną uwagę na strukturę treści, konstrukcje składniowe, technike i formę wypowiedzi, bez ingerencji w specyfikę stylu dziecięcego

- do kształcenia języka dziecka przydatne są:

• Wymyślanie własnych wierszy, opowiadań

• Tworzenie baśni, bajek

• Poszukiwanie źródeł legend o własnym mieście, wsi i regionie,

• Pisanie pamiętników

• Tworzenie kroniki

• Wymyślanie interesujących zagadek

• Opisywanie ciekawych ludzi i miejsc

---