Taryfa celna, urzędowy wykaz grup towarów lub towarów podlegających ocleniu i właściwych im stawek celnych. Określa także sposób ustalania wartości celnej, zakres stosowanych zniżek i zwolnień od cła oraz listę towarów, których przywóz lub wywóz jest zabroniony. Zazwyczaj wyraża również politykę państwa w zakresie handlu zagranicznego, podporządkowania polityce gospodarczej, może też wynikać z zawartych umów i konwencji (taryfa umowna, konwencyjna - o niższych zazwyczaj stawkach celnych).

Stawki celne mogą być wyrażone:

procentowo od wartości towaru (stawki ad valorem),

kwotowo - od ilości, wagi lub jednostki towaru (stawki specyficzne),

przy wykorzystaniu jednego i drugiego sposobu równocześnie (stawki mieszane - stawka specyficzna powiększona o dopłatę od wartości),

jednego albo drugiego sposobu (stawki alternatywne).

Rodzaje taryf:

• taryfa jednokolumnowa - występuje wtedy, gdy kraj traktuje przywożone towary jednakowo. Taryfa celna zapisana jest w jednej kolumnie.

• taryfa wielokolumnowa - występuje wtedy, gdy kraj wprowadza preferencje celne, tzn. stosuje wobec towarów pochodzących z niektórych krajów stawki niższe niż wobec towarów z pozostałych państw. Wtedy każda z kolumn zawiera stawki celne odnoszące się do towarów pochodzących z określonej grupy krajów.

Wspólna Taryfa Celna (WTC)

Wspólna taryfa celna Wspólnot Europejskich (tj. jednolite cła w imporcie z krajów spoza

ugrupowania) jest oparta na Zharmonizowanym Systemie Opisu i Kodowania Towarów (ang.

Harmonized Commodity Description and Coding System). Sześciocyfrowa Nomenklatura

Zharmonizowana (HS) uzupełniona jest o ośmiocyfrowe podpozycje Nomenklatury Scalonej (ang.

Combined Nomenclature - CN) i w takiej formie jest stosowana we wspólnotowej taryfie celnej od

1988 r. W klasyfikacji tej istnieje 21 sekcji, 97 działów, ponad 1200 pozycji towarowych oraz

kilkanaście tysięcy bardziej szczegółowych podpozycji. Taki system klasyfikacji towarów w handlu

zagranicznym stosuje obecnie większość krajów świata. Do poziomu ośmiocyfrowych podpozycji

system jest identyczny dla krajów, które go przyjęły. Poczynając od podpozycji dziewiątej,

poszczególne państwa i unie celne (w tym WE) mogą wprowadzać własne, bardziej szczegółowe

nazewnictwo towarów i odpowiadające im stawki celne.

W 1988 r. Wspólnota wprowadziła też Zintegrowaną Taryfę Celną Wspólnot Europejskich (ang.

Integrated Tariff of the European Communities, franc. Tarif Intégré des Communautés, tzw. TARIC)

rozbudowującą Nomenklaturę Scaloną do 11 pozycji CN. Zawiera ona około 35 tysięcy podpozycji

towarowych. Każdej z nich przypisana jest nie tylko obowiązująca stawka celna, ale także wszystkie

inne środki taryfowe i parataryfowe, w tym kwoty taryfowe, zawieszenia autonomicznych stawek

celnych, cła antydumpingowe i wyrównawcze, a także preferencyjne stawki na import towarów z

państw rozwijających się, zasady odnoszące się do wymiany handlowej z krajami stowarzyszonymi.

Cła Wspólnej Taryfy Celnej są to tzw. cła konwencyjne, tj. stawki celne wynikające z porozumień

wielostronnych (na forum GATT/WTO) i stosowane wobec wszystkich krajów które korzystają na

rynku Wspólnot z klauzuli największego uprzywilejowania (członkowie WTO oraz państwa, z którymi

Wspólnota zawarła dwustronne umowy w tej sprawie, np. Rosja).

TARIC -TARif Intégré Communautaire (Zintegrowana Taryfa Wspólnot Europejskich), to prowadzony przez Dyrekcję Generalną Podatków i Unii Celnej system, który integruje wszelkie ustalenia prawne państw członkowskich Unii Europejskiej związane z taryfami celnymi dla produktów przemysłowych i rolnych.

Zawiera m.in. kody towarów (nomenklatura celna), stawki celne wyrażone w procentach lub kwocie za określoną jednostkę dla danego kraju lub grupy państw, z którego towar przybywa, podstawę prawną z komentarzem (przypisem), okres ważności stawki celnej, dane do nadzoru importu i eksportu, limity ilościowe (kontyngenty), wskaźniki antydumpingowe, zawieszenia cła, preferencje celne, zwroty eksportowe, cła wyrównawcze, zakazy importu i eksportu. Nie zawiera natomiast informacji o narodowych podatkach takich jak stawki VAT czy akcyzy.

Dostosowywanie Polski do zasad funkcjonowania wspólnej taryfy celnej WE

W latach 1991-1993 polska taryfa celna była oparta na Scalonej Nomenklaturze, a od 1994 r.

obowiązuje Polska Scalona Nomenklatura Towarowa Handlu Zagranicznego (PCN). Ta ostatnia

zachowuje pełną zgodność z CN do poziomu ośmiocyfrowych podpozycji (jest to zgodność zarówno z

klasyfikacją celną Unii Europejskiej, jak i innych państw stosujących ten system), natomiast poziom

dziewiąty różni się nieco od wspólnotowego.

W Polsce obowiązuje obecnie 4-kolumnowa taryfa celna, obejmujące następujące kolumny stawek

celnych:

• Stawki celne autonomiczne - stosowane są w odniesieniu do następujących towarów:

1. towarów pochodzących z krajów i regionów, które nie mają przyznanej klauzuli najwyższego uprzywilejowania i nie należą do Światowej Organizacji Handlu

2. niektórych towarów pochodzących z krajów rozwijających się i najmniej rozwiniętych. W przypadku tych towarów w taryfie celnej przewidziana jest jedynie stawka autonomiczna, a stawka preferencyjna w ogóle nie została określona

3. niektórych towarów pochodzących z państw i regionów nie zaliczonych do krajów rozwijających się i najmniej rozwiniętych

4. w Polsce stawka celna autonomiczna jest swobodnie kształtowana i nie respektuje zobowiązań podjętych przez nasz kraj na forum Światowej Organizacji Handlu

5. stawka ta jest z reguły co najmniej dwu-krotnie wyższa w odniesieniu do tych towarów w stosunku, do których określono stawkę celną konwencyjną.

6. w przypadku towarów, w których kraju lub regionu nie można określić stosuje się stawkę autonomiczną podwyższoną o 100%

Stawki celne konwencyjne - stosowane są w odniesieniu do towarów pochodzących z krajów i regionów, którym Polska przyznała klauzulę najwyższego uprzywilejowania i należących do Światowej Organizacji Handlu. Stawki te respektują zobowiązania Polski przyjęte na forum Światowej Organizacji Handlu.

Stawki celne preferencyjne - stosowane są w odniesieniu do niektórych towarów pochodzących z krajów rozwijających się i najmniej rozwiniętych.

Stawki obniżone - w odniesieniu do niektórych towarów pochodzących z krajów i regionów, z którymi Polska podpisała umowę o utworzeniu strefy wolnego handlu.

Klauzula największego uprzywilejowania, klauzula stosowana w umowach międzynarodowych, na podstawie której dany kraj zobowiązuje się do traktowania innego państwa w sposób nie gorszy niż jakikolwiek najbardziej uprzywilejowany kraj.

Dotyczy ona głównie ceł, przepisów o eksporcie i imporcie towarów oraz innych narzędzi służących ochronie własnego rynku wobec krajów trzecich. Klauzula największego uprzywilejowania obowiązuje wszystkich członków Światowej Organizacji Handlu (WTO).

Rozróżnia się bezwarunkową klauzulę największego uprzywilejowania, automatyczne przyznanie partnerowi udogodnień, przyznanych trzeciemu państwu, oraz warunkową klauzulę największego uprzywilejowania (amerykańską), tj. przyznanie udogodnień jest uzależnione od otrzymania korzyści równoważnych tym, jakie były przyznane trzeciemu państwu.

Polska taryfa celna najbardziej preferuje import towarów z UE i niektórych państw należących do CEFTA.

Zmiany (lata 2003 - 2004: akcesja Polski do UE)

Po przystąpieniu Polski do UE znaczna część dotychczasowego importu jest wolna od obciążeń celnych i odprawy celnej. Odnosi się to głównie do dotychczasowego importu z państw UE i państw wstępujących do niej.

Zmieniła się również wysokość stawek celnych na towary importowane do Polski.

Według wyliczeń podanych w raporcie "Warunki i zadania w zakresie handlu zagranicznego po akcesji Polski do Unii Europejskiej" z kwietnia 2003 r., od 1 maja 2004 r. obniżył się poziom ochrony celnej polskiego rynku.

W 2003r. średnia stawka celna na poziomie klauzuli najwyższego uprzywilejowania (KNU) stosowana przez Polskę dla całości importu wynosiła 15,1 proc. oraz 9,9 proc. na towary przemysłowe, 33,8 proc. na produkty rolne i 18,5 proc. na produkty rybne. Od 1 maja 2004r. po dostosowaniu do taryfy celnej UE średnia stawka KNU dla całego importu - 6,3 proc. oraz 3,6 proc. na towary przemysłowe, 16,2 proc. na produkty rolne i 12,4 proc. na produkty rybne.

W Polsce zaczęły obowiązywać postanowienia umów o liberalizacji wymiany towarowej podpisanych przez UE. W mocy będą ulgi celne wynikające z systemu preferencji dla krajów rozwijających się(GSP - generalized system of preference) . Równocześnie Polska zostanła objęta postanowieniami Wspólnej Polityki Rolnej i systemu regulacji obrotu towarami rolnymi z państwami trzecimi. W tym obszarze zmiany są głębsze niż w przypadku towarów przemysłowych. A to dlatego, że UE stosuje bardziej rozbudowane instrumentarium regulowania wymiany artykułów rolnych z państwami trzecimi (oprócz ceł ad valorem także cła specyficzne oraz inne instrumenty, takie jak np. ceny referencyjne czy ceny minimalne).

Dla wielu grup towarów przemysłowych nie zmieniły się dotychczasowe warunki importu z państw, z których import jest dokonywany - w przypadku Polski i UE - z zastosowaniem stawek celnych KNU (np. z USA, Japonii, Kanady, Australii, Nowej Zelandii, czyli krajów wysoko rozwiniętych). Podobnie jest z towarami importowanymi z państw, które zarówno w Polsce, jak i UE korzystają z bezcłowego dostępu do tych rynków (Szwajcaria, Norwegia, Islandia, Liechtenstein - kraje EFTA, Rumunia, Bułgaria, Chorwacja, Turcja - kandydujące do UE, Izrael).

Natomiast towary importowane z państw korzystających z preferencji celnych w ramach GSP zostały objęte dalszą obniżką ceł (dotyczy to WNP -Wspólnota Niepodległych Państw , w tym Rosji, Albanii). Część państw, które dotychczas miały prawo do eksportu towarów na polski rynek według stawek KNU, uzyskła też prawo do bezcłowego dostępu do naszego rynku (np. niektóre państwa Ameryki Łacińskiej, państwa Maghrebu).

Konsekwencją zmian poziomu ochrony celnej polskiego rynku jest obniżenie ceł przywozowych na produkty luksusowe, np. samochody, sprzęt hi-fi, biżuterię, wyroby jubilerskie, szkło artystyczne, zegarki, kosmetyki. Obniżone zostanły cła na wiele artykułów rolnych, w tym alkohol, tytoń i wyroby tytoniowe, skóry, skóry futerkowe, żelatyna, olejki eteryczne, kazeina itd. Podwyżki ceł dotyczą tylko niektórych towarów, takich jak np. kineskopy, rowery, ryż, mleko, niektóre wyroby mięsne.

Polska nie może samodzielnie kształtować swoich relacji handlowych z innymi państwami. Kompetencje te przechodzą na Komisję Europejską. Właśnie dlatego Polska musiała wypowiedzieć wszystkie dwustronne umowy handlowe i umowy o wolnym handlu. W przypadku państw niebędących członkami WTO (np. Rosja, Ukraina, Białoruś) dwustronne umowy handlowe dotychczas gwarantowały stosowanie KNU we wzajemnej wymianie handlowej (wobec członków WTO taki obowiązek wynikał z umowy o WTO).

Umowy te powinny zostać zastąpione podobnymi umowami podpisanymi z tymi państwami przez UE. W większości zmiana ta została dokonana bezboleśnie. Jednak, gdy chodzi o Rosję, powstały problemy. Jak się wydaje, Rosja chciała przy tej okazji uzyskać dodatkowe koncesje od UE dla swoich towarów. Uregulowanie tych kwestii jest w rękach Komisji. Polska może tylko wywierać na nią presję, aby zostały one rozwiązane dla nas korzystnie.

Autonomiczne zawieszenie poboru ceł oraz autonomiczne kontyngenty taryfowe

Autonomiczne zawieszenie poboru ceł oraz autonomiczne kontyngenty taryfowe są ustanawiane jedynie z ważnych względów gospodarczych, po wzięciu pod uwagę interesu gospodarczego całej UE. Ich beneficjentami są firmy produkujące.

Celem ustanowienia tych środków jest stworzenie możliwości firmom unijnym importu surowców, półfabrykatów lub komponentów z państw trzecich, bez potrzeby uiszczania opłat celnych przewidzianych we wspólnotowej taryfie celnej.

W ten sposób zmniejsza się koszty pozyskania tych towarów i tym samym wspomaga aktywność gospodarczą w UE, poprawia konkurencyjność wytwarzanych produktów oraz stymuluje zwiększenie zatrudnienia w UE.

Autonomicznymi zawieszeniami poboru ceł oraz autonomicznymi kontyngentami celnymi mogą być objęte tylko surowce, materiały i komponenty nieprodukowane w państwach UE (lub też w krajach objętych przez UE preferencjami celnymi) albo wytwarzanymi w niewystarczającej ilości lub też nieodpowiedniej jakości. Środkami tymi nie mogą być objęte produkty gotowe (finalne).

Postępowanie ochronne przed nadmiernym przywozem

Postępowanie ochronne przed nadmiernym przywozem towarów na rynek polski podlega przepisom rozporządzenia Rady (WE) nr 519/94 z 7 marca 1994 r. w sprawie wspólnych zasad importu z pewnych krajów trzecich oraz uchylenia rozporządzeń (EWG) nr 1765/82, 1766/82 i 3420/83 (Official Journal nr L 67).

Regulacja ta przewiduje obowiązek informowania Komisji Europejskiej przez właściwe organy państw członkowskich (w tym Polski) o zmianach trendów w imporcie, jeżeli zmiany te wymagałyby wprowadzenia nadzoru (monitoringu) z punktu widzenia środków chroniących przemysł wspólnotowy czy też przemysł danego kraju. Informacja taka powinna być przygotowana we współpracy z przemysłem krajowym. Po jej przekazaniu mogą być przeprowadzone konsultacje między władzami państw członkowskich w ramach tzw. Komitetu Doradczego, który tworzą przedstawiciele poszczególnych państw członkowskich UE. Jeżeli w wyniku konsultacji okaże się, że niezbędne jest przeprowadzenie pogłębionego postępowania, Komisja rozpocznie je nie później niż 30 dni od dnia otrzymania wskazanej informacji od jednego z krajów członkowskich.

Postępowanie obejmuje możliwość składania wniosków i wyjaśnień przez strony, weryfikację przedstawianych danych przez pracowników Komisji, przesłuchań stron postępowania np. Kończy je raport Komisji. Gdy wynika z niego potrzeba wprowadzenia rejestracji (monitoringu) przywozu określonego towaru bądź środków ochronnych, Komisja podejmuje stosowne decyzje nie później niż w ciągu 9 miesięcy od wszczęcia postępowania. W wyjątkowych przypadkach termin ten może być przesunięty o maksimum 2 miesiące. Komisja może też podjąć decyzję o wprowadzeniu środka ochronnego jeszcze w trakcie trwania postępowania, jeżeli wymagają tego okoliczności sprawy. W razie wprowadzenia przez Komisję rejestracji (monitoringu) importu, sprowadzenie objętego nią towaru będzie możliwe po uprzednim uzyskaniu pozwolenia od wyznaczonych władz danego państwa członkowskiego. Pozwolenia są wydawane na wnioskowaną przez importera wielkość towaru.

Jeżeli o zastosowanie środków ochronnych wystąpiło którekolwiek z państw członkowskich, Komisja podejmuje decyzję o ich wprowadzeniu w ciągu 5 dni od otrzymania takiego wystąpienia. Następnie jest przekazywana Radzie UE oraz państwom członkowskim, które w ciągu miesiąca mogą ją wnieść pod obrady Rady UE. Rada może decyzję potwierdzić, zmienić lub uchylić. Jeżeli w ciągu trzech miesięcy nie podejmie żadnego działania, decyzję uważa się za uchyloną. Omawiane rozporządzenie nie wskazuje rodzaju środka ochronnego, jaki może być wprowadzony. Stwierdza się jedynie, że możliwa jest modyfikacja warunków przywozu towaru objętego postępowaniem.

Postępowanie antydumpingowe

(dumping -to polityka polegająca na sprzedaży swoich produktów za granicę po cenach niższych niż na rynku krajowym lub po cenach niższych od kosztów ich wytworzenia)

Postępowanie antydumpingowe wobec przywozu towarów z zagranicy na rynek polski podlega przepisom rozporządzenia Rady (WE) nr 384/96 z 22 grudnia 1995 r. w sprawie ochrony przed importem dumpingowym z krajów niebędących członkami Wspólnoty Europejskiej (Official Journal nr L 56).

Przewiduje ono prowadzenie postępowania antydumpingowego, gdy występuje przywóz towaru z kraju trzeciego po cenie dumpingowej, przywóz ten przynosi szkodę przemysłowi unijnemu oraz istnieje związek przyczynowo-skutkowy między przywozem po cenach dumpingowych i wspomnianą szkodą, a wszczęcie postępowania leży w interesie UE.

Postępowanie to może wszcząć Komisja Europejska na wniosek przemysłu wspólnotowego (przez który rozumie się wszystkich producentów unijnych bądź większość z nich, czyli tych, którzy wytwarzają powyżej 50 proc. Produkcji danego towaru w całej UE) lub z urzędu.

W wyniku tego postępowania Komisja może wprowadzić tzw. Ostateczne cło antydumpingowe, może też zostać przyjęte zobowiązanie eksportera do podniesienia ceny eksportowej. Ostateczny środek antydumpingowy może pozostawać w mocy do 5 lat i być przedłużony na kolejne 5 lat w wyniku postępowania rewizyjnego

Postępowanie antysubwencyjne

(subwencja -nieodpłatna i bezzwrotna pomoc finansowa udzielana najczęściej przez państwo podmiotom (np. jednostkom samorządu terytorialnego, prywatnym przedsiębiorstwom, organizacjom społecznym i osobom fizycznym) dla poparcia ich działalności. )

Postępowanie antysubwencyjne wobec przywozu towarów subwencjonowanych przez władze państw trzecich na rynek polski będzie podlegało przepisom rozporządzenia Rady (WE) nr 2026/97 z 6 października 1997 r. w sprawie ochrony przed subsydiowanym importem z krajów niebędących członkami UE (Official Journal nr L 288).

Przewiduje ono prowadzenie postępowania antysubwencyjnego, gdy występuje przywóz towaru subsydiowanego przez władze kraju trzeciego, przywóz ten przynosi szkodę przemysłowi unijnemu, istnieje związek przyczynowo-skutkowy między przywozem po cenach dumpingowych i wspomnianą szkodą, a wszczęcie postępowania leży w interesie UE.

Rozporządzenie określa rodzaje subsydiów, które mogą być przedmiotem tego postępowania, a także te, do których nie ma ono zastosowania.

Procedura wszczynania i prowadzenia postępowania antysubwencyjnego przez Komisję jest zbliżona do procedury postępowania antydumpingowego, z tą różnicą, że w postępowaniu antysubwencyjnym ustala się kwotę subsydium, a w antydumpingowym - poziom dumpingu.

Komisja powinna zakończyć postępowanie w ciągu 12 miesięcy od wszczęcia, jednakże nie później niż w ciągu 15 miesięcy.

W wyniku postępowania może zostać wprowadzone tzw. Ostateczne cło wyrównawcze, może też zostać przyjęte zobowiązanie eksportera do podniesienia ceny eksportowej lub też władze kraju eksportu mogą wyeliminować lub ograniczyć poziom subsydium. Ostateczny środek antysubwencyjny może pozostawać w mocy do 5 lat, może również być przedłużony na kolejne 5 lat w wyniku postępowania rewizyjnego/.

Objęcie polskiego rynku środkami ochronnymi stosowanymi przez UE może zmienić opłacalność importu do Polski niektórych towarów z państw trzecich. Będzie to dotyczyć:

 folii aluminiowej z Chin i Rosji

 saletry amonowej z Rosji i Ukrainy

 antybiotyków i bielizny pościelowej z Indii

 rowerów z Chin, Tajwanu i części do rowerów z Chin

 płyt kompaktowych z Indii, Tajwanu

 kumarynu, żelazomolibdenu, fluorytu, furoaldehydu, glyphosate, lamp, zapalniczek do wielokrotnego napełniania i nienapełnionych, tlenku magnezu, parakrezolu, nadmanganianu potasu, węgla aktywnego w proszku; węglika wolframu, tlenku cynku z Chin

 kości pamięci - DRAM's z Korei Płd.

 wag elektronicznych z Chin, Japonii, Korei Płd., Singapuru, Tajwanu

 blach transformatorowych z Rosji

 płyt pilśniowych z Bułgarii, Rosji

 blach walcowanych na gorąco z Bułgarii, Indii, Afryki Płd., Tajwanu, Jugosławii

 mikrodysków magnetycznych typu „3,5”

 złączek do rur z Korei Płd., Argentyny, Brazylii, Chin, Japonii, Tajlandii

 glutamianu sodu z Brazylii, Korei Płd., Tajwanu, Wietnamu

 barwnika czarnego do papieru (ODB 1 i 2) z Japonii

 włókien poliestrowych z Australii, Białorusi, Indii, Indonezji, Korei Płd., Tajwanu, Tajlandii

 przędzy poliestrowej z Indii, Indonezji, Malezji, Tajwanu, Tajlandii

 politereftoruetylenu z Indii, Indonezji, Malezji, Tajwanu, Tajlandii

 folii z politereftalenu etyleny (Pet filmów), chlorku potasu z Indii, Korei Płd.

 toreb i worków polipropylenowych z Chin, Indii, Indonezji, Tajlandii

 rur bez szwu z Chorwacji, Rumunii, Rosji, Ukrainy

 węglika krzemowego z Chin, Rosji, Ukrainy

 krzemu metalicznego z Chin, Rosji

 prętów nierdzewnych i drutu nierdzewnego z Indii

 produktów stalowych ze wszystkich krajów

 stalowych lin i drutów z Chin, Indii, Meksyku, Rosji, Afryki Płd., Tajlandii, Turcji, Ukrainy

 kauczuku termoplastycznego z Tajwanu

 kwasu ulfanilowego z Chin, Indii

 lin z włókna syntetycznego z Indii

 kineskopów z Indii, Korei Płd.

 telewizorów kolorowych z Chin, Korei Płd., Malezji, Tajlandii

 złączek rurowych ze stali lub żelaza z Chin, Korei Płd., Malezji, Rosji, Tajwanu, Tajlandii

 mocznika z Białorusi, Bułgarii, Chorwacji, Rumunii, Libii, Rosji, Ukrainy

 nawozów sztucznych typu UAN z Algierii, Białorusi, Rosji, Ukrainy

 rur ze szwem z Tajlandii, Ukrainy, Turcji

PORÓWNANIE KONWENCYJNYCH STAWEK CELNYCH POLSKI I UE NA PODSTAWIE WYBRANYCH TOWARÓW:

Stawki celne konwencjonalne	2003	2004	2005	2006	2007	2008	2009	2010	2011
Tusze i półtusze ze świn domowych	76EUR/100kg	53,6EUR/100kg/net	b.z.	b.z.	b.z.	b.z.	b.z.	b.z.	b.z.
Żyto	51EUR/t	93EUR/t	b.z.	b.z.	b.z.	b.z.	b.z.	b.z.	b.z.
Cukier trzcinowy do rafinacji	96EUR/100kg	33,9EUR/100kg/net	b.z.	b.z.	b.z.	b.z.	b.z.	b.z.	b.z.
Bron palna ładowana przez lufe	21EUR/szt	3,20%	b.z.	b.z.	b.z.	b.z.	b.z.	b.z.	b.z.

---