Podatki pośrednie

Różnice w polityce fiskalnej państw UE mogłyby prowadzić do zniekształcenia konkurencji

i kierowania się przez przedsiębiorstwa raczej warunkami podatkowymi niż opłacalnością prowadzonych interesów. Dlatego Unia stara się zharmonizować zasady nakładania i wysokość podatków pośrednich. Wpływa to na konkurencyjność produktów wytwarzanych przez poszczególne państwa członkowskie na obszarze Unii. W związku z tym usuwa się wszelkie ograniczenia utrudniające osiągnięcie tego celu. UE zdążyła już ujednolicić konstrukcję i zasady poboru VAT oraz akcyzy. Teraz zajmuje się wysokością stawek.

Ich dostosowywanie do przyjętego poziomu minimalnego przebiega jednak dość opornie.

W Unii Europejskiej zerowa stawka VAT zarezerwowana jest dla towarów i usług na eksport. Reszta, w tym żywność, powinna być obłożona przynajmniej 5-procentowym podatkiem.

Przyjęta w Unii konstrukcja podatku od wartości dodanej; jego przedmiot, podstawa i sposób

naliczania, są podobne jak w Polsce, ponieważ wzorowaliśmy się na unijnych regulacjach.

W 1993 r. UE zaleciła krajom członkowskim podniesienie podstawowej stawki VAT do 15%. W przypadku niektórych towarów i usług umożliwiła jednak stosowanie dwóch stawek obniżonych, z których mniejsza musi wynosić przynajmniej 5%. Lista towarów i usług potraktowanych takim ulgowym VAT-em obejmuje m.in. dostawy gazu ziemnego, żywność i napoje (z wyjątkiem alkoholowych), ziarno, zwierzęta, dostawy wody, sprzęt medyczny, transport pasażerski, usługi biblioteczne, bilety teatralne, usługi hotelowe, sprzęt rolniczy, a także ubrania i obuwie dziecięce (jeśli stawka obniżona obowiązywała już wcześniej). Od obowiązku podwyższania stawek są jednak wyjątki, np. Grecja uzyskała prawo utrzymania obniżonego VAT na niektórych mniej rozwiniętych i trudno dostępnych wyspach. Ma to ich mieszkańcom zrekompensować wysokie koszty transportu towarów. Podnosząc podatki, Unia jednocześnie zakazała pobierania powszechnego niegdyś na Zachodzie podwyższonego VAT od dóbr luksusowych, ale wprowadzanie w życie tego przepisu nie przebiega zbyt szybko. W unijnych planach przewiduje się wprowadzenie zakazu odliczania przez przedsiębiorstwa VAT od zakupu i kosztów używania firmowych samochodów osobowych, kosztów podróży służbowych i niektórych wydatków reprezentacyjnych.

Między państwami członkowskimi UE wciąż istnieją spore różnice w liczbie, rodzaju i wysokości stosowanych stawek VAT.

Francuska Ustawa o podatku od wartości dodanej przewiduje szereg zwolnień:

• eksport,

• publiczne aukcje przedmiotów używanych, dzieł sztuki i zbiorów, kamieni szlachetnych,

pereł,

• obroty podlegające podatkowi giełdowemu,

• niektóre obroty rolnictwa i rybołówstwa,

• niektóre obroty przedsiębiorstw prasowych i drukarni,

• usługi świadczone przez zrzeszenia lub spółdzielnie na rzecz członków nie pod-

legających podatkowi od wartości dodanej,

• niektóre usługi finansowe i bankowe,

• usługi ubezpieczeniowe,

• niektóre usługi lekarzy, nauczycieli, autorów, artystów, sportowców, aktorów, adwokatów,

• najem i dzierżawa gruntów niezabudowanych i pustych budynków.

Stawką ulgową 5,5% są obłożone lekarstwa, płody rolne, wyposażenie osób niepełnosprawnych, transport publiczny, przedstawienia teatralne, widowiska i przedstawienia cyrkowe, muzea, ogrody zoologiczne, hotele z wyjątkiem czterogwiazd-

kowych, kempingi, domy starców, energia elektryczna i gaz. Taką samą 5,5% stawką objęte

zostały książki, koncerty i filmy. Dla gazet stawka wynosi 2,1%, tyleż samo dla niektórych przedstawień teatralnych. Stawka 20,6% dotyczy m.in. samochodów, restauracji, nierucho-

mości etc. We Francji od VAT nie można odliczyć wydatków na: pomieszczenia dla kierownictwa i personelu, zakup samochodów osobowych, prezenty poza reklamowymi do 150 franków, zakup paliwa.

Akcyza w Unii Europejskiej

Funkcjonujący obecnie w Unii Europejskiej system podatków akcyzowych wprowadzono

1 stycznia 1993 w związku z utworzeniem rynku wewnętrznego. Podstawowym dokumentem

dotyczącym akcyzy na paliwa w prawie Wspólnot jest Dyrektywa 92/12/EWG, która ustala

zasady obrotu produktami objętymi akcyzą i sposobu pobierania akcyzy w stosunku do towa-

rów wyprodukowanych w państwach członkowskich lub importowanych do UE z krajów trzecich. Uzupełniona jest ona dyrektywami szczegółowymi dotyczącymi opodatkowania

poszczególnych wyrobów akcyzowych. Prawo Wspólnot Europejskich określa minimalne stawki podatku akcyzowego od olejów mineralnych. Paliwa zawierające ołów powinny być obłożone akcyzą nie mniejszą niż 337 euro za 1000 litrów, dla etyliny bezołowiowej stawka ta powinna wynieść nie mniej niż 287 euro za 1000 litrów, a minimalna akcyza dla oleju napędowego 245 euro za 1000 litrów. Gaz ziemny oraz propan-butan zostały obciążone jednakową stawką podatku akcyzowego w wysokości 100 euro za tonę, lecz nie wszystkie kraje UE dotychczas ją wprowadziły. W Austrii akcyza obciąża paliwa, wódkę, wino, szampan, piwo i tytoń. Dochody z podatku nałożonego na benzynę i olej napędowy przeznaczone są na rozbudowę i utrzymanie dróg państwowych. Obciążenia: 75 ATS/100 kg - olej lekki do ogrzewania, 361 - olej napędowy, 602 - benzyna bezołowiowa, 206 - gaz płynny.

Podatek od alkoholi w przeliczeniu na hektolitr wynosi: 5 tyś. ATS - alkohol wytwarzany z

owoców pestkowych, jagód i korzeni goryczki, 10 tyś. - alkohol do produkcji wódek, likierów i innych napojów alkoholowych, 5,4 tyś. - reszta. Istnieje podatek od win: 1,15 ATS/I, w przypadku szampana 18-36 ATS/I. Za hektolitr piwa płaci się 240 ATS. Cena papierosów zawiera 55% akcyzy.

We Francji stawki akcyzy wynoszą: 2,9 franków za litr benzyny bezołowiowej, 1,74 - oleju

napędowego i 0,43 - oleju opałowego. Podatek od alkoholi (w przeliczeniu na

100-procentowy) wynosi: 78,10 - wódki i likiery, 53,30 - aperitify i wermuty, 44,95 - rum

i wina porzeczkowe, 25,95 - szampan i wina słodkie. Za litr piwa niskoprocentowego zapłacimy 0,11 franka, a wody stołowej - 0,035. Akcyzą obłożony jest też alkohol przeznaczony do produkcji środków zapachowych i pielęgnacji ciała, artykułów żywnościowych, lekarstw. Palacze płacą 55,22% ceny papierosów. We wszystkich państwach Unii Europejskiej pobierane są także podatki od pojazdów mechanicznych, loterii i gier hazardowych, zezwoleń na wyszynk, polowań i wędkarstwa. Struktura tych podatków jest bardzo prosta, a znaczenie fiskalne symboliczne.

VAT-em i akcyzą

W Uni Europejskiej obowiązuje zasada, że każdy podmiot gospodarczy może działać w do-

wolnym kraju i nie wolno go dyskryminować, np. nakładając inne podatki niż na rzedsiębiorstwa państw członkowskich. Stworzeniu równych szans służy więc budowa w miarę ujednoliconego systemu podatkowego. W miarę, bo całkowite ujednolicenie nie jest brane pod uwagę, a zdaniem wielu ekspertów - wręcz niepotrzebne. Wchodząc do UE będziemy musieli dokonać wielu zmian w naszym systemie podatkowym, zwłaszcza zaś w podatku od wartości dodanej i akcyzie. Dziś w całej Piętnastce obowiązuje VAT o zbliżonych zasadach naliczania. Normowany jest minimalny poziom jego stawek. To samo dotyczy podatku akcyzowego. Dlatego będziemy musieli w przyszłości np. podnieść VAT na żywność oraz znieść akcyzę na samochody.

---