Wykład : Podstawowe pojęcia integracji regionalej

*Definicje integracji regionalnej

*Integracja jako proces jako stan

*etapowość integracji i podzial wg.B.Balassy

*rozszczenie integracji

*Pogłebienie integracji

Integracja regionalna to proces łaczenia się pomiedzy krajami np.unia celna unia walutowa…

Integracja regionalna prowadzi do grupowania krajow likwidowania barier miedzy krajami

Balassa-wegierski ekonomista

Jan Tinbergena-holenderski ekonomista ONI ZAJMOWALI SIĘ INTEGRACJA REGIONALNA

Tibor Scitovsky-amerykanski ekonomista

Uwazali ze należy wykorzystywać klasyczny dorobek mikroekonomi,handlu miedzynarodowego.

Na dynamike procesow integracyjnych wpływa to ze jest to proces ciągly , długi , ciagle się rozwijajacy.Tworza one pewien stan

Etapy procesow integracyjnych

--Strefa wolnego handlu-usuniecie barier w swobodnej wymianie dobr i uslog(usuniecie ceł) : jest to umowa pierwszej generacji (FTA) -Światowa organizacja handlu 1955r.WTO-decyduje o wielostronnej liberalizacji handlu.

--Unia Celna-Strefa wolnego handlu z polaczeniem wspolnej polityki handlowej krajow trzecich i wspolnej taryfy celnej

--Wspolny rynek—swoboda przepływu czynnikow wytwórczych Kapitał , praca , ziemia.

19563—Podpisanie traktatu EWG

Wspolny rynek poludnia w Ameryce Poludjniowej

--Unia gospodarcza

Europejski Bank Centralny—siedziba we Frankfurcie

--unia polityczna i obywatelska

Pogłebienie integracji to silniejsze poszerzenie współpracy miedzy krajami

Polska Przystapila do UE 1.05.2004

Kryteria Kopenhaskie-1993r:

*respektowanie praw człowieka , demokracja

*gospodarka rynkowa ,

*zdolność do przyjecia zoobowiazan wynikających z uni walutowej

Traktat Meastricht

ROZNE FORMY INTEGRACJI :

*Integracja wymiany—mobilnosc i niedyskryminacja , swoboda wymiany dobr i sulug chodz tu o handel

*integracja rynkow—Odniesienie do kryterium Kopehanskiego

*integracja polityki :

-informacja-kraje członkowskie wymieniaja się tylko informacjami dotyczącymi celow , np. EFTA , NAFTA

-konsultacja-konsultowanie swoich działań

-koordynacja-uwspolnotowienie polityk gospodarczych

-Unifikacja-wymaga harmonizacji prawa aproksymacja prawa

*Integracja monetarna-obejmuje 3 elementy :

-Stabilizacja kursow walutowych lub przyjecie wspolnej waluty(System podwojnej waluty , dokaryzacja UE)

-koordynacja polityk pieniężnych - prowadzone przez banki centralne , wali z inflacja , osigniecie parytetu stopy procentowej-prawo jednej ceny,

-wspolnota integracyjna

Integracja negatywna i pozytywna (podział wg.Tinbergena)-usuwanie barier które stoja na przeszkodzie integracji , zniesienie ceł , formularze dla eksportu i importu,

Poztywyna -Głownie dla polityki , powstanie Banku Centralnego

*Integracja zroznicowana

-model wielu szybkości (była aktualna w latach 90)-doganianie , aktualny-dochodzenie do Euro

-Model zmiennej geometri/Elastycznosci

-model indywidualnych opcji-opt-out

-Model centra-peryferie.

STOPNIE INTEGRACJI POLITYKI :

*Zasada subsydiarności-centralizacja i decentralizacja podejmowania decyzji ,

*Zasada proporcjonalności-nalezyte uzycie srodkow i narzedzi

Skutki Integracji

*koszty i korzyści:

-ekonomiczne

-spoleczne

-polityczne

*Skutki mierzalne i niemierzalne

-koszty finansowe i niefinansowe

-suwerennosc narodowa

-tozsamosc narodowa

-bezpieczenstwo

-prawo , demokracja społeczeństwo obywatelskie,

INTEGRACJA REGIONALNA A WSPOLZALEZNOSC MIEDZYNARODOWA

*integracja regionalna w swietle zasad dzialania WTO-niedyskyminacja , wzajemność

*Preferencje handlowe w ramach ugrupowania a kluzula największego uprzywilejowania

*Artykuł 24 Gat-wyjatki a zaday wzajmenosci

*Formy ugrupowan-umowy handlowe , celne wspolny rynek , obszary walutowe itd.

Wykład : Unia Celna i wspolny rynek

1.Definicja Uni celnej

2.Integracja rynkowa i integracja polityki w uni celnej

3.zakres problemow w teori uni celnej

4.Statyczne skutki uni celnej-modele efektu kreacji i efektu przesuniecia handlu.

5.Dynamiczne skutki uni celnej

6.Unia celna kreujaca handel i przesuwajaca handel

7.Unia celna w ramach UE.

UNIA CELNA- obszar strefy wolnego handlu oraz wspolnej zewnętrznej taryfy celnej + ewentualnie wpspolna polityka handlowa ,

INTEGRACJA RYNKOWA W WARUNKACH UNI CELNEJ :

-podział pracy i specjalizacja

-mobilnosc dobr i usług

-niedyskryminacja wewnetrzna ze względu na narodowość

-efektywna konkurencja

-korzysci duzego rynku , korzyści skali wewnetrzen i zewnętrzne

Integracja polityk-zadania z zakresu integracji pozytywnej

-działania prawne w celu zniesienia ceł i ograniczen ilościowych na obszarze uni.

-zakaz ustanawiania nowych barier handlowych na obszarze zintegrowanym

-zakaz dyskryminacji produktow pochodzących z krajow członkowskich uni.

-opracowanie wspolnej zewnetrzenej taryfy cen len

-opracowanie dokumentacji na potrzeby polityki celnej

-prowadzenie polityki celnej wobec krajow trzecich

-wspolpraca administracji celnej krajow członkowskich

-prowadzenie wspolnej polityki handlowej ( jeżeli przewiduje to umowa o uni celnej)

ZAKRES PROBLEMOW W TEORI UNI CELNEJ

-Tworca teori- Jacob VINER

-Kontynuator - James MEADE

-Teoria uni celnej odpowiada na nastepujace pytania :

*czy tworzenie uni celnej oznacza ruch w kierunku wolnego handlu ?

*jaki jest wpływ uni celnej na handel i dobrobyt w krotkich i dlugich okresach?

*jak można zdefiniowac korzyści i straty handlowe wynikające z uni celnej ?

*co to jest efekt kreacji i efekt przesuniecia handlu , kiedy wystepuje ?

*W jakim stopniu unia celna poprawia siłe przetargowa krajow czlonkowskiech na rynkach miedzynarodowych?

UNICA CELNA A WOLNY HANDEL

Odpowiedz Vinera- Efekt kreacji i efekt przesuniecia , efekt ekspansji lub ograniczenia handlu , art. 24 GATT , niedyskryminacja i dyskryminacja handlowa

Definicja efektu kreacji handlu - kreacja handlu :

- Oznacza tworzenie nowych strumieni obrotow w wyniku bardziej efektywnej specjalizacji produkcji na obszarze zintegrowanym.Mniej efektywna produkcja krajowa zostaje zastapiona dostawami z bardziej efektywnego czyli tańszego kraju członkowskiego uni , który pegłebia specjalizacje zwiększając produkcje i eksport.

Jest to skutek wolnego handlu na obszarze zintegrowanym

EFEKT PRZESUNIECIA HANDLU :

-To proces zastepowania tańszego importu z bardziej efektywnej „reszty świata” droższymi dostawami z kraju partnerskiego.Nastepuje przesuniecie handlu z grupy krajow trzeich będących najbardziej efektywnymi dostawcami dobra.

EFEKT EKSPANSJI HANDLU :

-Efekt netto . gdy unia celna silnie kreuje niż przesuwa handel

EFEKT OGRANICZENIA :

-efekt netto , gdy w wyniku utworzenia uni celnej nastepuje dedukcja handlu swiatowego , a wiec spada wolumen obrotow.

STATYCZEN EFEKTY UNI CELNEJ :

Wykorzystywane instrumenty teoretyczne :

-koncepcja nadwyżki konsumenta

-prawo jednej ceny-poziom cen się wyrównują

-specjalizacja miedzynarodowa

-efekt produkcyjny specjalizacji-zastepowanie drogiej produkcji krajowej przez tanszych importerow

-efekt konsumpcyjny specjalizacji-wzrost całkowitej konsumpcji dobra w wyniku spadku cen krajowych do poziomu ceny uni celnej. Rośnie popyt , konsumenci przesuwają się na wyższy poziom zakupów.

-zmiany wielkości handlu (WOLUMEN IMPORTU)

-zmiany wielkości popytu krajowego

-zmiany produkcji krajowej

-zmiany cen

Zmiany te działają na dobrobyt różnych grup uczestniczących w efektach unii celnej.Bada się :

-Dobrobyt konsumentów

-dobrobyt producentów

-dobrobyt importerów

-Dobrobyt wladz fiskalnych

-Efekt netto czyli , wzrost lub spadek łączącego dobrobytu wszystkich W/W grup - tzw.Efekt kompensacji.

MODEL STATYCZNYCH SKUTKÓW UNII CELNEJ :

Założenia

Trzy kraje :

Kraj „A”- Najmniej efektywny czyli najdroższy producent tworzący unię celna

Kraj „B”-średnio efektywny producent , potencjalny partner kraju A

Kraj”W”-Najbardziej efektywny dostawca na rynki swiatowe.

Przed utworzeniem unii clenej kraj „A” stosuje cła jednakowe dla obu partnerów.Cena z cłem wynosi odpowiednio :

Pw+t oraz Pb+t.Sa to cła niedyskryminacyjne

Efekt netto unii celnej

Nadwyzka konsumenta jako obszar = a+b+c+d

Efekt netto :obszar =b+d

b-efekt produkcyjny

d-efekt konsumpcyjny

t-cło

DYNAMICZNE SKUTKI UNII CLENEJ :

-Silniejsza konkurencja na obszarze zintegrowanym prowadzi do wzrostu efektywności produkcji;

-Korzysci skali wywołane zwiekszeniem wielkości rynku

-Duży rynek tworzy bodźce do postepu technicznego i innowacji

-Wolny handel prowadzi do wzrotu gospodarczego

-wzrost rozmiarow rynku i konkurencji tworzy korzyści zewnętrzne-postep wiedzy , rozwoj infrastruktury

UNIA KREUJĄCA HANDEL :

-wysoki wyjściowy poziom ceł między krajami członkowskimi

-wyjściowa struktura produkcji handlu ma charakter konkurencyjny - co tworzy warunki dla rozwoju specjalizacji wewnątrzgałęziowej i mniej kosztownej;

-Duze rozmiary i duza liczba krajów tworzących unię

-Bliskość geograficzna i kulturowa

-wysoka elastyczność podaży w krajach tworzących unię - spadek cen daje możliwość zwiększenia produkcji na potrzeby całej unii.

UNIA CELNA W RAMACH „EU” - weszła w życie 1 lipca 1968 , program :

*Zniesienia ceł i ograniczeń ilościowych w wymianie dobrami przemysłowymi i rolnymi na obszarze wspólnoty

*Ustanowienie wspolnej zewnetrzenj taryfy celnej :

Stawki celne obliczono jakos średnie arytmetyczne ceł krajów członkowskich na dzień 1.07.1957

Najwyższe cła- kraje Beneluksu i Niemcy , wyższe Francja i Włochy.

Od 1987 obowiązuje tzw. Zintegrowana Taryfa Celna Wspólnoty TARIC

*Rodzaje ceł :

-Cła konwencyjne - oparte na zobowiązaniach wobec WTO

-Cła autonomiczne

-Cła prefencyjne-preferencje celne na zasadzie wzajemności.

WYKŁAD : HISTORIA PRZEBIEGU INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ

1.Specyfikaq integracji Europejskiej:

2.Modele politologiczne integracji.

3.Motywy integracji po II Wojnie światowej

4.Czynniki sprzyjające integracji po II wojnie swiatowej

5.Chronologia procesów integracyjnych

6.Weolucja celow i zadan integracji

7.Zadania gospodarcze integracji

8.Instytucje europejskie

9.Reforma instytucjonalna - traktat z Lizbony

I SPECYFIKA INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ :

*od Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali do Uni Europejskiej

*od unii celnej do Uni Gospodarczej i Walutowej.

*Od Europy ojczyzn do EU jako organizacji miedzynarodowej mającej osobowość prawna.

*modele ekonomi politycznej nauk politycznych w interpretacji integracji regionalnej :

-teoria miedzynarodowych systemow

-teorie organizacji politycznych

-Teorie wybor publicznego i interesow grupowych ,

CZYM JEST UNIA EUROPJESKA

*unia celna

*wspólny rynek

*unia gospodarcza i walutowa

*Unia obywatelska

*Unia polityczna

*Kooperatywna federacja

*unia narodow

II MODELE POLITOLOGICZNE :

*doktryna funkcjonalizmu i neofunkcjonalizmu

*doktryna wspólpracy miedzynarodowej

*doktryna federalizmu

*modele kooperatywnego federalizmu

FUNKCJONALIZM :

Wersja klasyczna- D.Mitrany,

-wersja neofunkcjonalizmu-E.Maos L.Lindberg

-Problemy

*Funkcjonalny spill-over

*uczenie się etosu współpracy

*elity jako motor integracji

*erozja struktur klasycznego państwa narodowego

WSPOŁPRACA MIĘDZYNARODOWA:

-Definicja autonomi narodowej,

-Unia konfederalna,

-narodowe preferencje,

-Przetargi miedzynarodowe

-koordynacja działań , szukanie konsensusu,

FEDERALIZM:

-federalizacja skokowa-Model Altiero Spinelli

-Federalizacja stopniowa, etapowa-Model Jeana Monneta

-elementy federalizacji w UE:

-cele integracji , dobro wspolne , tożsamość europejska,

-instytucje ponadnarodowe

-podejmowanie decyzji metoda wspolnotową,

-Obywatelstwo UE

-Parlament Europejski

-Europejskie Grupy interesu

-europejski lobbing

WSPOŁPRACA MIĘDZYNARODOWA W EU :

-Szczyty europejskie - Rada Europejska

-Organ decyzyjny - Rada Unii Europejskiej

-Praktyka konferencji międzynarodowych

-Rola parlamentów narodowych,

-zasada jednomyślności w wybranych sprawach

III MOTYWY INTEGRACJI PO II WOJNIE SWIATOWEJ :

*szukanie nowej tożsamości po błedach nacjonalizmów

*wola bezpieczeństwa i pokoju - unikania nowych wojen

*wola pojednania zwaśnionych narodów Europy

*pragnienie wolności i swobody przemieszczania się dobr , osob , informacji i idei

*oczekiwania wzrostu dobrobytu - wzrostu gospodarczego , stabilności , zatrudnienia

*nadzieje ze wspolna władzę w obliczu zagrozenia komunizmem oraz mocarstwowości USA.

IV CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE INTEGRACJI PO II WOJNIE SWIATOWEJ :

1).RUCH PANEUROPEJSKI -Początki okres międzywojenny

*Idea Pan-Europy Ryszarda Coudenhove-Kalergi-Austria -Czechy 1923

* Utworzenie Uni Paneuropejskiej na rzecz zjednoczenia Europy

* Idea Europy jako związku federalnego Anstide Brand-Francja

2).PLAN MARSHALLA.-1948-1952,- Uwtorzenie Organizacja Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej dla obsługi planu (przekształconej w OECD),

3). POWSTANIE RADY EUROPY na Kongresie europejskim w Hadza 1948-1949,

4).Działalnosc Ojcow Załozycieli Integracji (Robert Schuman , Alicie de Gosperi , Paul sapek , Konrad Adenauer , Altiera Spinelli , Jean Monnet ).

5). W deklaracji znalazly się trzy wazne przeslania : (Shumana)

*Idea stworzenia wspólnoty Europejskiej na podstawie połączenia interesow panstw członkowskich , ich obywateli i społeczności , zwłaszcza w sferze ekonomicznej

*Propozycje stopniowego jednoczenia Europy na bazie jej kolejnych praktycznych osiągnięć i kształtowania się relanej solidarności miedzy krajami

*Apel o przełamanie tradycyjnej wrogości miedzy Francja i Niemcami i wykorzystanie francusko-Niemieckiej współpracy jako zaproszenia kolejnych krajow europejskich do budowy wspolnoty europejskiej.Urzeczywistnieniem tej idei mialo być poddanie francuskiej i niemieckiej produkcji wegla i stali pod wspolny zarząd wysokiej władzy i w perspektywie budowa pierwszej z europejskich wspólnot - Europejskiej Wspolnoty Wegla i Stali (EWWIS)

6).LIBERALIZACJA WIELOSTRONNA-Podpisanie układu GATT Chronologia wydarzen w Europie-jakos potwierdzenie takich cech integracji jak ;

*Etapowosc , studia integracji Balassy oraz metoda Monneta stopniowego pogłębiania integracji (zasada spill-over),

*integracja rynkowa

*Integracja polityk

*przyejcie wspolnych zasad i wartości,

*tworzenie wspolnego porzadku prawnego tzn ACQUIS COMMUNAUTAIRE,

*Okresowe kryzysy

*Poszerzenie podmiotowe integracji - przyjmowanie kolejnych krajow,

V , VI WAZNE WYDARZENIA W EUROPIE :

Powstanie ugrupowan integracyjnych :

Europejska Wspolnota Wegla i Stali ( Traktat Paryski - podpisany 18.04.1951

Wszedł w Zycie 23.07.1952 na 50 lat , 6 krajow założycielskich ),

Europejska Wspolnota Gospodarcza , Europejska Wspolnota Energi Atomowej (EURATOM

Traktaty Rzymskie - podpisane 25.03.01957 weszly w Zycie 1.01.1958 , 6 krajow założycielskich

-EWWIS , EWG i EURATOM tworza jednolite ramy instytucjonalne - traktat z fuzji organow podpisany 8.04.1965 wszedl w Zycie 1.07.1967

-Europejska Strefa wolnego Handlu - EFTA : Austria , Dania , Norwegia , Portugalia , Szwajcaria , Szwecja , WLK Brytania , Układ podpisany 21.07.1959 wszedl w Zycie 3.05.1960

-CEFTA - Środkowoeuropejskie Porozumienie o Wolnym Handlu - weszla w Zycie 1.03.1993 Kraje założycielskie : Czechy, Poslka Wegry i Słowacja,

-Europejski obszar gospodarczy EOG - Kraje WE oraz EFTA(bez szwajcari)

Podpisuja układ w Porto 2.05.1992 wszedl w Zycie 17.03.1993

-Unia europejska - Traktat z Maurstricht podpisany 7.02.1992 wchodzi w Zycie 1.11.1993 ustanawia 3 filary integracji europejskiej , zmienia nazwe EWG na Wspólnota Europejska , a nazwe traktat o EWG na Traktat ustanawiajacy WE (notyfikacja traktatu w Amsterdamie 1997 , wchodzi w Zycie w 1999 oraz Nicei w 2001 wchodzi w Zycie 1.02.2003),

-Unia Europejska z osbowoscia prawna - Traktat Lizbonski likwiduje 3 filary , zmienia nazwy na ugrupowania na UE , podpisany 13.12.2007

KOLEJNE ROZSZERZENIA WE I UE :

*1973 - WLK Brytania , Irlandia , Dania

*1981 - Grecja

*1986- Hiszpania i Portugalia

1995- Austria , Finlandia , Swecja

*1.05.2004- Litwa , Estonia , Łotwa , Polska , Wegry , Czechy , slowacja , slowenia, , Cypr , malta

2007- Bułgaria i Rumunia

VII Cele Gospodarcze WE - pierwszy filar :

*Traktat Rzymski - 1957

-wspolnotowe programy:

*Unia celna & wspolna zewnetrzna taryfa celna - 1.07.1968 ,

-Wspolne Polityki : Wspolna polityka handlowa , wspolna polityka rolna , polityka konkurencji , wspolna polityka transportowa , polityka na rzecz rozwoju , polityka regionalna od 1975,

*Jednolity Akt Europejski - 1986

-Wspolnotowe programy i rynek wewnętrzny,

-Wspolnotowe polityki : Socjalna , ochrony zdrowia m spójności społecznej i ekonomicznej , naukowo -badawcza , ochrony środowiska , kooperacja polityki pieniężnej i ekonomicznej w ramach ESW,

*TRAKTAT Z MAASTRICHT - 1922

Wspolnotonowe programy

*rynek wewnętrzny - kontynuacja,

*Unia Gospodarcza i Walutowa

-Wspolnotonowe polityki : Polityka konkurencyjności przemysłowej sieci trans-europejskiej , Polityka edukacyjna i kształceniowa(proces Bolonski) , polityka ekonomiczna , polityka pieniezna,

*TRAKTAT Z AMSTERDAMU -1997

* Wspolnotowe programy

*zatrudnienie

- Wspolne polityki i polityka zatrudnienia , wzmocniona polityka ochrony środowiska wzmocniona polityka socjalna , polityka wizowa , polityka ochrony konsumenta

* TRAKTAT Z LIZBONY-2007

- Wspolnotonowe programy-kontynuacja dotychczasowych programow , w tym nowych w ramach wspolnej polityki rolnej i rybołówstwa , prawa przedsiębiorczości , przestrzenia wolności , bezpieczeństwa i sprawiedliwość , wspolnych problemow bezpieczeństwa w zakresie zdrowia publicznego , energi,

-Wspolnotonowe polityki:

PODZAIŁ KOMPETENCJI :

KOMPETENCJE WYŁĄCZNE UE :

*polityka konkurencji

*polityka pieniezna w strefie Euro

*zachowanie morskich zasoobow biologicznych w ramach wspolnej polityki rybołówstwa

*Wspolna polityka handlowa,

*Unia Celna

2).KOMPETENCJE DZIELONE MIEDZY UE A KRAJE CZŁONKOWSKIE

*Rynek wewnętrzny

*Polityka Społeczna

*Spojnosc społeczna , gospodarcza i terytorialna

*Rolnictwo i pozostałe rybołostwo

*Srodowisko naturalne

*Ochrona konsumentow

*Transport i sieci trans-europejskie

*Energia

*Przestrzen wolności , bezpieczeństwa i sprawiedliwosci

*Zdrowie publiczne aspekty bezpieczeństwa określone w traktacie

UZUPELNIAJACA < WSPIERAJACA I KOODRYNUJACA ROLA UE :

*ochrona i poprawa zdrowia ludzkiego

*Przemysl

*Turystyka

*Edukacja i kształcenie zawodowe , młodzież i sport

*Ochrona ludności

*Wspolpraca administracyjna

WYKŁAD : ZASDY INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ:

Zasada Panstwa i prawa

ART. 6 i 7 TUE

UE RESPEKTUJE PRAWA ZAWARTE W :

*Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw CZlowieka i Podstawowych Wolnosci - podpisany w Rzymie 4.11.1950r ,

*Prawa tradycji konstytucyjnej wspolne dla panst członkowskich

*Ogolne prawa Wspolnoty

ZASDA NIEDYSKRYMINACJI :

*Rownosc wobec prawa

*zakas dyskryminacji z takich względów jak płeć , rasa , kolor skory , pochodzenia etniczne lub społeczne , cechy genetyczne , jezyk , wzyannie lub przekonania , mniejszość narodowa , wiek , orientacja seksualna

*zakaz dyskryminacji ze względu na obywatelstwo

*zakaz dyskryminacji w zyciu gospodarczym:

-rownosc kobiet i mężczyzn

-integracja spoleczna niepełnosprawnych

-niedyskryminacja ze względu na pochodzenie ….

-zasada traktowania narodowego BARDZO WAZNE !!

-niedyskryminacja w przemieszczaniu się osob - swoboda przeplywu osob

ZASADA POSZANOWANIA ROZNORODNOSCI :

*różnorodność kulturowa

*tożsamość narodowa

*Rozne moedele organizacja politycznej

*Rozne modele organizacje gospodarczej

*Rozne tradycje związków z krajami trzecimi

Polska - Wspolpraca bałtycka , Niemcy- Francja , Europa Wschodnia , Portugalia - Afryka

ZASADA SOLIDARNOSCI:

*solidarność w realizacji dobra wspolnego,

*solidarność finansowa - Budzet UE na rok 2007-126,5 mld Euro, w tym prawie 70 & to wplaty krajow czlonowkich liczone od PKB,

*Solidarnosc w zakresie praw i obowiązków , (kraje zgadzaja się na to ze maja zarówno swoje prawa jak i obowiązki , które spełniają i respektuja , kluzula solidarności jest realizowana w ramach NATO , tworzenie strefy bezpieczeństwa i pokoju)

*Solidarnosc energetyczna - powstala w Lizbonie , wspolne funkcjonowanie rynkow energi i nowe projekty energetyczne

ZASDA GOSPODARKI RYNKOWEJ :

*Integracja rynkowa oparta na otwartych i konkurencyjnych rynkach

*Liberalizacja wewnetrzna i zewnetrzna

*Deregulacja i demonopolizacja-usuwanie zbędnych regulacji , monopol powoduje dyskryminacje

*Stanowienie lepszego prawa „Better Regulation”- Prawo powinno być dobre i skuteczne skutki jakie powoduje dla gospodarki

*Ochrona konkurencji na jednolitym rynku - na rynku zintegrowanym ,

*prawo i polityka konkurencji

OCHRONA KONKURENCJI:

-Cele ogolne :

*ocena struktury rynkowej - udziały w rynku

*ocena władzy rynkowej- definicja indeksu Lernera=(P-MC)/P=1/(Q,P)

*Ocena praktyk rynkowych (porozumienia firm , dominujaca pozycja , fuzje / koncentracje)

* Ocena zachowan rynkowych - zmowy przedsiębiorstw , kolektywna dominacja

* Ocena organizacja rynkow (reakcja miedzy producentami a konsumentami)

*Ocena barier wyjscia i wejścia na rynek(model Baina , Demsetza)

EUROPEJSKIE PRAWO KONKURENCJI:

Cele i zasady

*Cele : Zabezpieczenie konkurencji oraz wspierani procesow integracyjnych

*Wymiar międzypaństwowy- zainteresowanie konkurencja na rynku całkowitym

*nadrzędność prawa europejskiego nad narodowym,

*Zasada powszechności - podlegaja podmioty prywatne i publiczne pochodzące z krajow UE i krajow trzecich na rynku jednolitym

*zasada proporcjonalności - kontrola proporcjonalna do rynku działalność

*Zasada rzetelności

*zasada sprawiedliwości , uczciwości rynkowej i słuszności

STRUKTURA EUROPEJSKIEJ POLITYKI KONKURENCJI :

*Polityka wobec przedseibiorstw:

-zakaz prozumien ograniczających konkurencje-ART. 81 TWE (Porozumienie poziome , pionowe , blokowe i indywidualne , wyłącznie, porozumienia tznw bagatelne- ZASADA DE NIMIS)

-zakaz nadużywania dominującej pozycji - ART. 82 TWE

-kontrola koncentracji(rozporządzenie Rady Nr 4064/1989)

-liberalizacja sektorow monopolistycznych- ART. 86 TWE

POLITYKI MONOPOLISTYCZNE - ZAKAZANE:

*niekonkurencyjny wpływ na ceny oraz inne warunki rynkowe

*niekonkurencyjne ograniczanie lub kontrolowanie produkcji , rynkow , rozwoju technologi lub inwestycji(porozumienia kartelowe , najwkiekszy to OPEC)

*niekonkurencyjny podział rynkow lub zrodeł zaopatrzenia,

*stosowanie wobec partnerow handlowych niejednakowych warunkow do podobnych transkacji - dyskryminacja,

*Wymogi przyjmowania dodatkowych zobowiązań nie związanych z istota transkacji

POLITYKA WOBEC POMOCY PANSTWOWEJ - ART. 87 i 88

*generalny zakaz pomocy państwowej niezgodnej z regułami jednolitego rynku,

*Mozliwosc uznania pewnych rodzajow pomocy jako zgodnych z rynkiem europejskim (głownie pomoc regionalna)

ZASADA KONWERGENCJI I SPOJNOSCI SPOŁECZNEJ EKONOMICZNEJ I TERYTORIALNEJ:

*Fundusze strukturalne i fundusz spójności

*polityka regionalna,

*polityka spoleczna

*Wspolpraca terytorialna

ZASDA SUBSYDIARNOSCI I PROPORCJONALNOSCI:

Subsydiarnosc znaczy pomocniczość

*art. 5 TWE i 3a Traktatu z Lizbony

*”W zakresie , który nie podlega wyłączenj kompetencji Wspolnoty(UE) , wspolnota (UE) podejmuje działania zgodnie z zasada subsydiarności , tylko wówczas i tylko w takim zakresie w jakim cele proponowanych działan nie mogą być skutecznie zrealizowane w odpowiedni sposób przez panstwa członkowskie natomiast z uwagi na sklae lub skutki tych działan mogą być lepiej zrealizowane przez wspólnotę (UE)

*żadne działanie WE (UE) nie wykracza poza to co konieczne do zrealizowania celow określonych w niniejszym traktacie,

SUBSYDIARNOŚĆ:

*Zasady (wywodza się z filozofi subsydiarności):

-dobro wspolne

-aktynosc obywatelska-spoleczenstwo obywatelskie

-ekektywnosc

-niewystarczalnosc

-obowiazek integracji

-wyposazenie wladz w niezbędne srodki finansowe

-prawo dyskusji

ZASADA EUROPEJSKIEGO MODELU SOCJALNEGO :

*wysoki poziom zatrudnienia jako cel wpsolny

*dostep do świadczeń społecznych bez dyskryminacji

*walka z wykluczeniem społecznym

*Rowne traktowania w dostepie do miejsc pracy

*poprawienie jakości miejsc pracy

*poprawione standardy socjalne -Europejska Karta socjalna

-Europejska Karta podstawowych praw pracowniczych

-Karta Praw podstawowych Ue(Traktat Lizbonscki)

ZASADA JEDNOLITYCH RAM INSTYTUCJONALNYCH - obowiazuje od 1965 od traktatu o fuzji organow:

Instytucje obecnie obowiązujące

*DECYZYJNE:

-Parlament Europejski(podział na kluby-chadecja ?? , socjaldemokracja , liberalny)

-Rada Uni Europejskiej - Rada Ministrow (jej członkowie reprezentuja interesy narodowe)

_komisja Europjeska (działa w interesie wspolnym ale tylko Formanie)

-Europjeski Trybunał Sprawiedliwosci

-Trybunał Obrachunkowy (Kontroluje finanse)

-Recznik praw Obywatelskich

-Europejski Bank centralny

-Trybunał sprawiedliwosci Uni Europejskiej(zajmuje się sprawami łamania praw EU)

* ORGANY DORADCZE

-komitet Ekonomiczno-Społeczny

-Komitet Regionow

*ORGANY FINANSOWE :

-Europejski Bank centralny (siedziba - Frankfurt)

-Europejski Bank Inwestycyjny (Luksemburg)

*ORGAN POLITYCZNY

*Trybunały

*Trybunał Europejski Unijny

*Trybunał Maski

*Trybunał Praw obywatelskich

NOWE ROZWIAZANIA Z TRAKTATU Z LIZBONY:

*Przewodniczacy Rady Europejksiej - wybierany na dwa i poł roku

*wysoki przedstawiciel uni do spraw zagranicznych i Polityki Bezpieczenstwa - pełniacy jednoczesnie funkcje wiceprzewodniczącego komisji

*Nowy skład komisji od 2014roku- Dwie trzecie pansw członkowskiech

*Unia przystepuje do Europejskiej Konwencji o ochronie praw czlowkieka i podstawowych wolności,

*prawo inicjatywy obywatelskiej (minimum mieszkańców)

ZASDA INTEGRACJI Z GOSPODARKA SWIATOWA:

*Europa Partner Swiata

-udział w rundach negocjacyjnych GATT/WTO

-inicjatywy nowych rozwiązań wielostronnych WTO

-propozycje w ramach WTO : standardy socjalne , standardy środowiskowe , ochrona konkurencji , przez panstwowa , standardy techniczne , liberalizacja sektora usług

*GLOBALIZACJA: wyzwania współpracy i konkurencji , integracja klimat środowisko miejskie pracy , delokalizacja i deindustralizacja,

Delokalizacja-przenoszenie firm do krajow słabiej rozwinietych

Deindustralizacja-Spowodowana upadkiem lub znacznym ograniczeniem działalności duzych zakładów

ZASADA WSPIERANIA ROZWOJU GOSPODARCZEGO:

*Definicja rozwoju zrównoważonego (wesja z Rio de Janeiro z 1992r.)

„zaspokojanie potrzeb gospodarczych , spoleczncyh i środowiskowych bieżących pokolen bez ograniczenia możliwości zaspokojania tych potrzeb przez pokolenia przyszle „.

WYKŁAD :PROGRAM RYNKU WEWNETRZNEGO:

STRUKTURA WYKLADU:

1.Definicje rynku wewnętrznego

2.Etapy tworzenia programu PRW

3.Metody oceny efektywności PRW

4.Polityki wspierające PRW

5.Sytuacja biezaca w zakresie PRW

Definicje w zakresie rynku wewnętrznego:

Wspolny rynek wewnętrzny-Definicja z jednolitego aktu europejskiego 1986”obszar bez granic wewnętrznych , na którym zagwarantowana jest swoboda z przepływu dobr , osob , usług oraz kapitału”-tzw.CZTERY WOLNOSCI

*nazwy używane w praktyce „ Rynek wewnętrzny , jednolity rynek europejski , wspolny rynek - ta nazwa zostala wyeliminowana w traktacie z Lizbony.

PROBLEMY EKONOMICZNE ZWIAZANE Z RYNKIEM WEWNETRZNYM.

*jak zagwarantowac pelna integracje rynkowa w obszarze od 6 do 27+krajow - dylemat Adama Smitha

*Jaki jest charakter konkurencji na tak duzym i zróżnicowanym rynku

*Jakie sa bariery rynkowe i jak można je usunąć

*Jakie sa nieefektywneosci rynku wewnętrznego i jak można je usunąć.

RYNEK WEWNETRZNY A INTEGRACJA RYNKOWA:

*Klasyczna definicja Balassy dotyczy integracji rynkow dobr , usług i czynnikow produkcji

*Definicja rynku wewnętrznego idzie dalej , gdyz oznacza

-Usuniecie granic wewnętrznych

-Rozszerzenie swobody przepływu na 4 wolnosci obejmujące nie tylko dobra , usługi , czynnik pracy , kapitału , technologi , lecz także szeroko rozumiane przemieszczanie się osob w celach zarobkowych i pozarobkowych (studenci , uczniowie , turyści - przez program Schengen)

KONKURECNJA NA DUZYM RYNKU I BARIERY RYNKOWE:

*Dominacja konkurencji monopolistycznej

*Obecnosc firm transeuropejskich , transnarodowych i krajowych (lokalnych)

*Obecnosc firm duzych oraz malych i średnich - działających lokalnie ponad skale europejska(Dylemat Europeizacji firm) , Male przedsiebisorstwa i firmy stanowia ok. 90 % wszystkich firm

*władza rynkowa , połączenia firm , metody walki konkurencyjnej (nowe technologie , obniżenie kosztow , nowe towary),

*Strategia działania firm - dylemat konkurencyjności na duzym rynku(zachowania przedsiebierostw i stosunki do siebie).

BARIERY RYNKU WEWNETREZNEGO :

(bariery dla firm , które nie sa obecne na rynku , zostaly opracowane przez Joe Bain'a):

Klasyczne bariery wejścia na rynek :

*Wymogi korzyści skali- minimalnie efektywna skala produkcji ;

*Zroznicowanie produktow (koszty informacji , koszty przedstawienia produkcji , koszty tworzenia lojalności),

*Absolutna przewaga kosztowa firm już funkcjonujących na rynku,

*Wymogi związane z organizacja rynkow:

Pratten - dokonal taksonomii(podziału) roznych grup przemyslu na mniej i bardziej wrażliwe

*Ogranieczenie prawne i regulacyjne

*System drapieżnych cen- system ustalania cen w celu wygrupowania konkurenta (dyskryminacja cenowa)

SPECYFICZNE BARIERY RYNKU WEWNETRZNEGO:

*BARIERY FIZYCZNE

-Kontrola osob i dobr na granicach:

Koszty transportowe , paszporty europejskie bądź inne dokumenty tożsamości , jednolity dokument administracyjny (dokument graniczny)

*BARIERY TECHNICZNE:

-Zroznicowane narodowe standardy techniczne i normy jakościowe

-zroznicowane narodowe systemy do dopuszczania produktow do obrotu

-zroznicowane systemy nadzoru nad rynkiem:

Stawka Vat zredukowana w Polsce wynosi - 7%

Stawka VAT zredukowana w UE wynosi - %%

Znormalizowana stawka VAT w Poslce - 15 %

-Dyskryminacja w dostępie firm zagranicznych do zamówień publicznych

-przeszkody w podejmowaniau działalności na wlasny rachunek

*BARIERY FISKALNE:

Zroznicowane systemy podatkow pośrednich brak współpracy administracji fiskalnej

ETAPY TWORZENIA PROGRAMU RYNKU WEWNETRZNEGO:

1. Od traktatu o EWG do Jednolitego Aktu Europejskiego przez Biała Księgę Komisji Europejskiej z 1995 roku(definicja rynku , termin zakończenia budowy jednolitego rynku) , przyjeto 292 dyrektywy,

2. 2.Nowe zadania wspólnotowe określone w JAE jako polityki torujące nieefektywności tynku wewnętrznego

Polityka Spojnosci społeczno ekonomicznej , polityka ochrony konsumenta pojawiła się w 1986 roku.

Polityka ochrony środowiska , polityka naukowo-badawcza

3.Zmiany instytucjonalne w JAE-rozszerzenie zasady głosowania większościowego w Radzie Ministrow

PODSTAWOWE ZASADY PROGRAMU RYNKU WEWNETRZNEGO:

*Liberalizacja gospodarek europejskich przez usuwanie barier rynkowych -

Liberalizacja w zakresie 4 wolnosci

*Otwierania nowych rynkow prywatnych sektorow na konkurencje transeuropejska-najwiekszy program , który zostal stworzony dotyczyl tzw,usług sieciowych i otwarte sektory w których dominowal monopol naturalny , zaczeto od sektora telekomunikacji i nastapila europeizacja roznych sektorow ( tworzenie nowych europejskich rynkow i sektorow)

*Zblizenie krajowych przepisow prawnych , wykonawczych i administracyjnych dotyczących obszaru JRE przez :

a).Koordynacja narodowych systemow prawnych- aproksymacja prawa , przybliżenie krajowych rozwiązań prawnych , kraje które przystępowały do UE musiały przybliżyć swoje ustawodawstwo , do te , które obowiazuje w UE , dotyczylo to bardzo wielu dziedzin , np. prawa.Bankowego , prawa w zakresie ubezpieczen , prawa spolek ,prawa dotyczącego ochrony konkurencji i prawo dotyczącego zwalniania i zatrudniania pracownikow , prawa dotyczące godzin pracy

b). Przyjmowanie wspólnotowych rozwiązań wprowadzonych nastepnie do stawodawstwa krajowego - dyrektywy ; wspólnotowe rozwiązania można nazwac harmonizacja prawa, jako metode przyjeto wydawanie tzw.Dyrektyw Europejskich (akty prawa , które określają cel , natomiast nie określają srodkow osiągnięcia tego celu , kraje członkowskie posiadaja swobode w określonym srodku , dyrektywy musza być wprowadzone do ustawodawstwa narodowego , co okresla się mianem transpozycji prawa europejskiego , kraj sam okresla narzędzia w jaki spobo będzie mogl osiganac cel,

c).Wzajemnie uznawanie regulacji krajowych (Cossis de Dijon)- tutaj przyjeto , ze nie wszystko uda się sharmonizowac , skoordynowac do pełnego funkcjonowania rynku wewnętrznego , np.nie da się skoordynowac wszystkich stnadardow technicznych pod względem normy jakościowej , wzajemne uznawanie polega na orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwosci

d).Definiowanie wymogow minimalnych (nowe podejście)- nowe podejście zostalo zastosowane w bardzo roznych dziedzinach , kluczowe było nowe podejście do standarylizacji i normalizacji ( w prawie europejskim będą napisane tylko minimalne wymagania) ; caly proces decyzyjny będzie podejmowany przez Komisje Europejska i Parlament Europejski decyzje mialy dotyczyc bezpieczeństwa (Konsumenta , środowiska naturalnego , ochrona zycia i ochrona zdrowia) , miało być zapisane w dyrektywach i w tzw.normach europejskich

*Realizacja polityk europejskich jako wspierających program

DALSZE PRACE NAD PROGRAMEM - EWOLUCJA PROGRAMU

-Wdrązenie dyrektyw do ustawodawstwa krajowego:

-plany działania dla sektora telekomunikacji - największy plan działania wszedł w Zycie 1 stycznia 1997r. tzw. Otwarcie rynku europejskiego

-plany działania dla transportu lotniczego - wielka kacja jednolitego nieba , otwarcie przestrzeni europejskiej dla lotnictwa

- plany działania dla usług finansowych - ciezko go było zliberalizowac , proces ten zakończono w 2005 roku,

-pakiety z zakresu przedsiębiorczości - spolka europejska , handel elektroniczny , patenty europejskie itd.,

-program korzyści dla konsumenta,

-rynek wewnętrzny a unia gospodarcza i walutowa - 1.01.1999 Euro jako waluta europejska , powstaje unia gospodarcza i walutowa

-rynek wewnętrzny a program reform ekonomicznych (Cardiff)-dotyczy to makroekonomi

-PRW w strategi Lizbonskiej - ma być realizowany do 2010 roku , ale prawdopodobnie będzie przedłużony

METODY OCENY FUNKCJONOWANIA RAYNKU ORAZ OCENY EFEKTYWNOSCI PROGRAMU :

Metody ewaluacji funkcjonowania rynku.Różne klasyfikacje:

*Ocena efektow mikroekonomicznych i makroekonomicznych - jak podjete działania wpływają na przedsiębiorstwa

*Ocena bezpośrednich i pośrednich efektow rynkowych:

*pośrednie - jak działa prawo jednej ceny , bada się je metodami statystycznymi , ekonometrycznymi ; wzrost konkurencji i przedsiębiorczości

*bezpośrednie - konwergencja czy dyspersja cen produktow i usług o charakterze europejskim:Zblizanie poziomu płac , zbliżenie poziomu stop procentowych , weilkosc handlu wewnetrzengo , dynamika ZIB , wielkość migracji itd.

*Ocena efektywności alokacyjnej i lokalizacyjnej i akumulacji - Baldwin

*Ocena wrażliwości sektorow na bariery rynkowe:

*Ocena korzyści rynku na podstawie metodologii kosztow braku Europy (COS OF NON-EUROPE)- modele Cechini-Emerson,

*Ocena efektow mikroekonomicznych,

*Ocena efektow makroekonomicznych(modele Interlink , Quest I i II)

Efekty mikroekonomiczne:

-efekty usuniecia barier rynkowych - koszty barier , które oddziaływały tylko na handel i koszty barier oddziałujących na cala produkcje

-efekty integracji rynkowej

-Wpływ konkurencji na X nieefektywność i renty monopolowe - brak efektywnego zarzadzania firmami;

Efekty mikroekonomiczne zostaly oszacowane w 1988 roku

-zmiana relatywna PKB , uwazano , ze przypisany to wzrost gospodarczy

Dla lat 1987-1993 Komisja Europejska dokonała korekty efektow makroekonomicznych :

-wzrost zatrudnienia o 300-900 tys osob a nie 1,3 mln-2,3 mln jak oszacowal model Cechini-Emerson

-wzrost PKB tylko o 1,1%- 1,5 % a nia jak w modelu o 3,2 - 5,7 %

-spadek infalacji o 1-1,5 % a nie jak oszacowal moedel o 4,5 %- 7,7 %

METODY EWALUACJI :

Indeksy rynku wewnętrznego uwzględniające takie elementy jak :

*ceny elektryczności i gazu

*ceny usług telekomunikacyjnych

*ceny uslug pocztowych

*Dyspersja cenowa produktow

*wartość otwartych zamówień publicznych jako procent PKB

*pomoc panstwowa jako procen PKB

*wartość wewnętrznych ZIB(Zagraniczne Inwestycje Bezposrednie)

*Wartosc handlu wewnętrznego

*wielkość populacji pochodzacen z innego kraju członkowskiego

*Aktywa funduszy emerytalnych jakos procent PKB

*stopy procentowe kredytow

WYKŁAD : FUNKCJONOWANIE JEDNOLITEGO RYNKU :

Struktura wykładu:

1.Jednolity rynek dóbr

2.Uslugi na rynku wewnętrznym - podejście ogolne

3.Usługi siecowe

4.Usługi finansowe,

5.Swoboda przepływu kapitalu

6.Swoboda przemieszania się osob

7.Układ z Schengen

RYNEK WEWNETRZNY DOBR :

1.Handel wewnętrzny i zewnetrzny(udział handlu wewnętrznego ok. 66 %)

*handel wewnętrzny - obroty miedzy krajami członkowskimi

*handel zewnętrzny - wymiana jaka dokonuje się miedzy wspolnota czyli wszystkimi krajami członkowskimi łącznie z tzw. Krajami trzecimi , statystyki dotyczące handlu koncentrują się głównie na handlu zewnętrznym , ponieważ jest to prawdziwa wymiana przekraczająca granicę

Klasyczna definicja handlu - przemieszenie się produktu za granicę , przekraczanie pewnych granic celnych

Im wiekszy udział rynku wewnetrznego w całkowitym handlu , tym bardziej można powiedziec ze rynki sa silniej zintegrowane

Grecja - ma dosyc niski wskaźnik handlu wewnętrznego

Polska - ok. 70 % wynosi wskaźnik handlu wewnętrznego , jest dosyc wysoki

2.Bariery pelnej konwergencji cen - pytanie czy działa prawo jednej ceny , jakie sa czynniki , które powoduja roznicowanie cen tych samych produktow na roznych rynkach , często wyroznia się produkty europejskie lub produkty globalne

Konwergencja - zbieżność cen ,

Dyspozycja cenowa - odchylenie się cen

Czynniki i roznice w poziomie dochodow , które powoduja , ze te same produkty nie mogą tyle samo kosztowac we wszystkich krajach PKB na mieszkanca i stopien konkurencji (gdy jest silna ceny spadaja ) , zróżnicowane podatki pośrednie(Niemcy=16 % VAT , Polska- 22 % VAT), opłaty administracyjne , stopien zblizania się ceny , czeyli działa prawo jedne jceny ;

3.Sfery harmonizacji : normy i standardy techniczne , jakość produktow , podatki pośrednie

4.Determinanty specjalizacji produkcji i handlu :

SPECJALIZACJA-to podział pracy , nazwa wprowadzona przez Adama Smitha , podział specjalizacji na miedzy gałeziową(Wyodrebnione gałęzie przemyslu , np. przemysl samochodowy , elektryczny , spożywczy) i wewnatrzgałęziową(dokonuje się w ramach tej samej gałęzi , ale dotyczy innych dobr , gatunkow marek)

*korzyści komparatywne- komparatywny oznacza względny , orzysc oznacza przewage w kosztach komparatywnych , jedne produkty można wytworzyc taniej niż inne , pojecie korzyści komparatywnej zostalo wprowadzone do literatury przez Dawida Ricardo (angielski ekonomista )

*Specjalizacja wewnatrzgałeziowa

*Rola badan i rozwoju

Korzysci Komparatywne:

Żródła specjalizacji produkcji i handlu:

*Korzysci z handlu miedzynarodowego

*przewaga absolutna i wzgledna

*Koszt komperatywny jako koszt wytworzenia jednostki dobrwa wyrazony w jednostkach innego dobra

*Mozliwosci produkcyjne(lepsze warunki produkcyjne , lepsze wyposażenie)

*relatywne wyposażenie w zasoby czynnikow produkcji(kapitał , praca , ziemia m proporcje i koszty nakładów)

*model Heckschera - Ohlina - w latach 40 wypracowali , uwazana teze za nieoklasyczna , teorie handlu , teorie ta nazywana jest teoria proporcji czynnikow wytworych ,

Model Heckschera-Ohlina wprowadza pojecie relatywnej obfitości , relatywnej rzadkości , np.Chiny sa krajem relatywnie obfitym w prace , Europa lepiej wyposazaona w zasoby kapitału

MODEL HECKSCHERA-OHINA:

*Specjalizacja miedzygałeziowa- co oznacza ze mamy do czynienia z produkatami jednorodnymi

*Dobra jednorodne - np.Stal , miedz , surowce , mleko , miesio

*Decydujace znaczenie kosztow pracy - koszty te sa zrozicowane

(udział handlu typuHeckschera-Ohlina w calej wymianie wewnętrznej - europejski jest nieduzy , ponieważ specjalizacja miedzygaleziowa nie jest dominujaca w wymianie wewnętrznej , handel ten jest dominujacy w krajach najsłabszych w tych które dopiero tworza swój model handlu , w tych które maja relatywnie ktorka historia w zmianie barier celnych (Polska należy do tej grupy , udzial ten wynosci ok. 50 %)

HANDEL WEWNATRZGAŁEZIOWY INTRA-INDUSTRY TRADE :

(pojawia jest w krajach bogatych , gdzie PKB na mieszkanca jest podobne , kraje jednoczesnie eksportuja i importuja produkty które sa bliskimi substytutami)

*Założenia :

*korzyści skali- rosnące a nie malejace przychodzy czynnikow produkcji (koszty produkcji sa mniejsze od uzyskanych przychodow ze sprzedazy , zlamanie prawa tzw. Malejących przychodow i pojawienie się tzw. Rosnących przychodow) ,

*Zróżnicowanie dóbr poziome i pionowe - bliskie substytuty ,

Poziome - jeśli sa zbliżone jakościowo , np. proszki do prania , szampony ,

Pinowe - zróżnicowane jakości i ceny , np. produkty z Biedronki sa teraz tansze niż te z Tesco.

*Konkurencja niedoskonała - monopolistyczna

*Warunki wystepowania III : Bliskosc geograficzna (kraje , które sa blisko położone , nie ma kosztow transportu) , kulturowa , podobieństwo poziomu rozwoju , wielkość rynku , integracja regionalna ;

Specjalizacja wewnatrzgałeziowa dominuje w Unii Europejskiej , czyli dominuje na jednolitym rynku ,

MIERZENIE INTENSYWONSCI :

*Indeks Gymbela - Lloyda dla określonej grupy towarowej i ma postac :

(w latach 70 badan charakter te j specjalizacji w Europie)

PRZEPISAC SOBIE WZOR :P

ROLA SEKTORA BADAN I ROZWOJU :

*definicja sektorow badan i rozwoju

*korzyści ze specjalizacji w sektorach B+R

*konkurencja technologiczna (podział na 4 Grupy)

*Innowacyjnosc

*Konkurencyjnosc miedzy narodowa

OECD- Organizacja Ekonomicznej Wspołpracy i Rozwoju(należa do niej kraje wysoko rozwiniete , w tym Polska również , Rosja chciala się dostac do OECD , ale Polska zablokowala jej dostep)

*strategia Lizbonska - najwazniejsza strategia w gospodarce , w ktorej Polska również uczestniczy

WNIOSKI DLA UNII EUROPEJSKIEJ :

1.Dominuje specjalizacja wewnatrzgełęziowa

*Duzy rynek daje korzyści skali , jest popyt na różnorodność , dominuje konkurencja monopolistyczna

Jest to specjalizacja liczona wg. Modelu Gribela - Lloyda

2.Wysoki udział handlu wewnętrznego - silna integracja rynkow

3. KOrzysci komperatywne typu Heckschera - Ohlina sa ograniczone do kilku dziedzin - zwłaszcza dotyczy to słabszych krajow UE , które uzależnione sa od rolnictwa.

4.Wystepuje przewaga absolutna zwiazana z postepem technologicznym - kraje które sa widoca technologicznie , sa innowacyjne to maja przewage absolutna nad pozostałymi

5.Bariery handlowe sa usuwane w wyniku harmonizacji - mamy do czynienia z rynkiem bez barier ,

6.Szczegolna rola polityki normalizacji i certyfikacji - jakość i bezpieczeństwo produktow

JEDNOLITY RYNEK USLUG :

Definicje umiędzynarodowienia usług wedlug GATS- Układy ogolnego w sprawie handlu usługami (WTO),

Układ GATS podpisany w 1994 , mowi o dwoch formach umiędzynarodowienia usług.Pierwsze to świadczenie usług na odległość (trans granicznie , nie ma przemieszczania się uslugodoawcy na obszar usługobiorcy) np.uslugi telekomunikacyjne , audiowizualne , czesc usług w zakresie energetyki

Druga grupa to usługi świadczone na miejscu (tzw.permamentne) , które wymagaja swobody zakladania przedsiębiorstw , np.uslugi handlowe , które wiaza się z zakladaniem sklepow poza siedziba macierzysta , kancelarie prawne , prywatne usługi medyczne

PODSTAWA PRAWNA RYNKU USŁUG:

*Swoboda zakładanie przedsiębiorstw i prowadzenia działalności usługowej na calym obszarze Ue - dotyczy to zakladania swoich wlasnych przedsiębiorstw , fili oddziałow , biur , swobodnie we wszystkich krajach członkowskich UE

*Swoboda świadczenia usług trans granicznie

*Swoboda przemieszczania się osob w celu świadczenia usług

ZASADY TWORZENIA EUROPEJSKIEGO RYNKU USLUG:

Podstawowe sektory sa regulowane przez rynek , a nie przez przepisyrzadowe czy unijne , podstawa jest , harmonizacja jest działaniem wtornym , na rynku usług działa mechanizm konkurencji kontrolowany przez europejska polityke konkurencji.

2.Liberalizacja transeuropejska zostala oparta na zasadzie „STAND STILL”, czyli zobowiązania krajow do niewprowadzania nowych barier i regulacji,

3.W sektorach silnie regulowanych przez panstwa narodowe przyjeto zasade harmonizacji minimalnych wymagan lub zasade wzajemnego uznawania (usługi finansowe)

4.Wobec krajow trzeichc obowiązują zasady WTO

5.Polityka europejska objela usługi sieciowe tj.telekomunikacje , transport , usługi audiowizualne , pocztowe , energetyczne , gazownicze

6.Liberalizacja jest stopniowa

USLUGI SIECIOWE -ZASADY OTWIERANIA KONKURENCJI

*demonopolizacja

*Deregulacja-rozdzielenie funkcji regulacyjnych od funkcji operacyjnych zaczadzonych

*Utworzenie niezależnych urzędów regulacji w krajach członkowskich

*Zasada otwartego dostępu do sieci przesytowych - Open Network Provision ,

*Harmonizacja standardow Tehcnicznych

*Zasada usług powszechnych - definicja - sa to usługi świadczone w ogolnyminteresie gospodarczym gwarantujące równy dostep dla roznych grup konsumentow i roznych regionow , przy zalozeniu ciągłości dostaw , ich uniwersalności oraz przystpenosci cenowej)

*Rodzaj usług powszechnych definiuja kraje czlonkowskie

PRZYKŁAD USLUG TELEKOMUNIKACYJNYCH :

*Lata 80

*Utworzenie ETSI _ Europejksiej Organizacji Normalizacyjnej do spraw Standardow Telekomunikacyjnych

*Programy RACE

*rozdzielenie w krajach czlonkowksich funkcji regulacyjnej i operacyjnej - powstanie niezalezncyh urzędów regulacji;

*Normy prawne dla otwartego dostępu do sieci ONP

ETAPY LIBERALIZACJI SEKTORA TELEKOMUNIKACYJI I USLUG FINANSOWYCH :

*1 Stycznia 1998 program pelnej liberalizacji usług telekomunikacyjnych

*LIberazlizacja sekrotra usług finansowych od 1989 do 2005,

Dyrektywy z 1989 roku , wtym druga dyrektywa bankowa , która przygotowala dyrektywe usług finansowych

*Uslugi Bankowe

*1989 druga - dyrektywa bankowa - program liberalizacja usług bankowych oparty na minimalnej harmonizacji

DYREKTYWA BANKOWA - ZAŁOZENIA :

1.Jednolita Licencja bankowa- obowiązuje od 1 stycznia 1993

2.Wymóg kwalifikacji zawodowych i reputacji osob zatrudnionych - zasada czterech oczu (dwoch wyspecjalizowanych pracownikow)

3.Definicja instytucji kredytowej

4.Wymog kapitału założyczycielskiego instytucji kredytowej 5 mln Euro

5.Nadzor ostroznosciowy sprawowany przez kraj , gdzie ejst siedziba

Instytucji macierzystej(kraj , który wydaje licencje),

POSTEP W LIBERALIZACJI SEKTORA USLUG :

*Dyrektywa uslugowa z 2006 roku tworzy generalne normy prawne dla swobodnego świadczenia usług na obszarze rynku wewnętrznego ( nie obejmuje sektorow gdzie sa przepisy szczegółowe , np. usługi finansowe - tzw dyrektywa Bolkestein),

*Wyłączenia spod dyrektywy

-transport miejski taksowki i karetki pogotowia ratunkowego

-uslugi medyczne i farmaceutyczne

-uslugi audiowizualne w tym w kinach

-działalnosc hazardowa

-uslugi społeczne w zakresie budownictwa socjalnego opieki nad dziecmi , usługi dla osob potrzebujacych i dla rodzin

-uslugi społeczne

-uslugi podatkowe

SWOBODA PRZEPLYWU KAPITAŁU :

*Dyrektywa z 1988 roku. - wprowadzila pelna swobode przepływu kapitalu w tym transferow krotkoterminowych

*Okresy przejściowe otrzymala Grecja do 1.07.1994 oraz Portugalia Hiszpania i Irlandia do 31.12.1992

*Traktat z Meastricht wprowadzil pelna swobode dla wszystkich krajow od 1.01.1994

SWOBODA PRZEMIESZCZANIA SIĘ OSOB :

*Problemy

-Zapewnienie na obszarze tych 27 panstw (Być może przystapi jeszcze Chorwacja i Macedonia) Niedyskyminacji ze wzgelu na pochodzenie narodowe(praca za granica , uczniowie i studenci uczacy się poza granicami swojego kraju , osoby towarzyszace osobom najemym)

*Koordynacja sytemow świadczeń społecznych

*Wzajemne uznawanie kwalifikacji zawodowych - uznawanie dyplomow uczelnianych i ten problem był najprostszy do pokonania ponieważ dziala system bolonski

*Definiowanie tzw. Zawodow regulowanych

UKŁAD Z SCHENGEN :

*Schengen - mała miejscowość w Luksemburgu

*Podpisan w 1985 , kilka krajow podpisalo porozumienie zwane porozumieniem bazowym o usuwaniu granic wewnętrznych , układ ten podpisaly Kraj Beneluksu , Niemcy i Francja

* W 1990 roku odbyla się tzw. Konwencja wykonawcza do porozumienia z 1985 roku.Jej pełna nazwa : Konwencja Wykonawcza do Usług w sprawie stopniowego znoszenia kontroli na wspolnych granicach .Konwencja przyspieszyla usuwanie barier.

*1990 r - przystapienie Włoch , Hiszpani i portugali do układu

*1991 rok - przystapienie Grecji , austri , dani , finlandi , Szwecji , islandii i Norwegi

*1997 rok - układ z Schengen łączeni z konwencja wykonawcza zostal wpisany do porzadku prawnego UE , to zostalo wpisane do Traktatu Amsterdamskiego , który modyfikował pewne traktaty

*W traktacie Amsterdamskim potwierdzono derogacje

Derogacja - czyli wylaczenie , wyjatek prawny dla Wielkiej Brytani i Irlandi , czyli te 2 kraje nie przystępują do Układu Schengen

Stosunki zewnętrzne UE - relacje jakei łącząz krajami trzecimi.Jest Pełna liberalizacja wewnątrz , natomiast na zewnatrz nie stosunki zewnętrzne łączą się z procesem Globalizacji czyli funkcjonowaniem gospodarki swiatowej.(Północnoamerykanska strega wolnego handlu czyli EFTA - Kanada , USA , MEKSYK ; osrodki azjatyckie - głównie Japnonia , nowe tygrysy gospodarki światowej. - Brazylia , Rosja , Indzie Polnoscne Chiny

Stosunki zewnętrzne to tez stosunki preferencyjne czyli :

-stosunki z dawnymi koloniami , które obejmuja kraje Afryki o raz kraje Pacyfiku , caly basen Morza Śródziemnego,

-Wymiar okreslany jako północny - głownie stosunki z Rosja

- z Silandia i Norwegia

-Z blokiem wschodnim - Białoruś, Ukraina Polska i dane Republiki Radzieckie.

Innym problemem jest UE.WTO(Światowa ORGANIZACJA HANDLU , wielostronne porozumienia.

Kolejny problem : czyli liberalizowac wymiane z krajami trzecimi czy tworzyc prewna polityke , która będzie opierala się na pewnych celach i narzędziach.Tutaj mamy do czynienia z dwoma rodzajami polityki:

-Polityka handlowa (Aspekt ekonomiczny)

-Polityka Zagraniczna

WYKŁAD : WSPOLNA POLITYKA HANDLOWA:

Struktora wykładu:

1.Definicja polityki handlowej

2.Zadania polityki handlowej

3.Narzedzia polityki handlowej

4.Skutki polityki handlowej - rodzaje argumentow za protekcjonalizmem

5.Wolny handel a protekcjonalizm

6.Zadania wspolnej polityki handlowej UE

7,NArzedzia WPM

8,Stosunkihandlowe UE z grupami krajow - piramida preferencji

Polityka handlowa- to przemysl , towary , usługi , wlasnoci intelektualne , ochrona środowiska , pojecia która wiaza się z wymiana i wspolpraca gospodarcza krajow.

DEFINICJA I CELE POLITYKI HANDLOWEJ :

Polityka handlowa - kształtuje własność stosunków handlowych kraju za granica

Cele:

1.Oddziaływanie na rozmiary i strukture obrotow - ma wpływ netto jak jest intensywność wymiany i współpracy z krajami trzecimi , jak wyglada miedzynarodowy podzial pracy i jak struktura specjalizuje się kształtuje

2.Zawieranie umow handlowych

3.Ochrona uczciwego - dbanie o to aby tranzakacje zawierane miedzy krajami trzecimi były oparte na zasadach tzw. Wyrównania pola gry , wlaka z oszustwem , piractwem , dumpingiem,

4.Kształtowanie dostępu do rynku :

5.Polityka wspierania eksportu - jest to bardzo wazna czesc polityki handlowej i np.. dofinansowania roznych targow , konferencji , wspieranie roznych organizacji i misji handlowych

6.Ochrona krajowego rynku - protekcjonizm , na ile polityka handlowa powinna chronic krajowy rynek przed konkurencja zagraniczna

CELE POLITYKI HANDLOWEJ :

1.Tworzenie relacji z krajami partnerskimi

2.Udział w wielostronnej regulacji handlu

3.Ochrona krajowego rynku przed zniszczeniem - jest to wazne zadanie polityki gospodarczej

4.Ochrona uczciwego handlu

5.Dostosowywanie gospodarki do wymogow konkurencji miedzynarodowej - jak tworzyc pewne strategie gospodarcze , które pozwalałyby na lepsze zmiany regulujące na to co się dzieje w gospodarce swiatowej , obecnie jest kryzys w gospodarce finansowej

6.Promocja eksportu

NARZEDZIA POLITYKI HANDLOWEJ:

*Narzedzia taryfowe ( sa to cła , sa najmniej szkodliwe dla rynku swiatowego , dotyczący tylko produktow , clow podnosi cene)

*Cła importowane - nakładane na import , co oznacza , ze importer musi zapłacić cene plus cło , sluzy to glownie ograniczeniu importu ,

*Cła eksportowe - stosowane wtedy gdy chce się ograniczyc sprzedaz jakis zasobow waznych dla gospodarki narodowej , np. Polska przed wstapieniem do UE ograniczala eksport surowych skór i wegla

*Cło od ilości/ specyficzne - okresla się kwote , która jest oddawana do ceny

*Cła ad valorem - w procencie

*Cła fiskalne - nakładane w celach budżetowych

*Cła zaporowe / prohibicyjne

*Taryfa celna - zestawienie stawek celnych

*narzędzia pozataryfowe:

-nardzedzia bezpośrednie - te które bezpośrednio wpływają na wymiane , maja natychmiastowy skutek:

-ilosciowe - sa najbardziej restrykcyjne dla wymiany miedzynarodowej, naleza do nich : ograniczenia ilościowe , kwoty , kontyngenty , pułapy , licencje importowane , dobrowolne ograniczenia eksportu , porozumienie o uporządkowanym marketingu , opłaty wyrównawcze , minimalne ceny importowe , specyficzne oplaty od importu.

-Fiskalne:

a) subwencje eksportu- dopłaty do eksportu pozwalaja eksporterom na sprzedaz po niższej cenie czyli zwiekszenie sprzedazy

b)subsydiowane kredyty eksportu,

c)subsydiowane ubezpieczenia handlowe

d) promocja eksportu

e)dyskryminacyjne zamowienie państwowe

f)handel państwowy - narzedzie , które jest generalnie zabronione przez WTO , ponieważ jest prowadzony przez panstwowa instytucje , przedsiebiosrstwa ,

g)podatki graniczne

-administracyjne

a)procedury celne - które określają eksport , import , tranzyt

b)embargo - zakaz handlu

c)kontrola cen

d)reguly pochodzenia towarow

e)struktury antydopingowe

f)stuktury antysubwencyjne

*Narzedzia pośrednie - nie maja wpływu na wymiane miedzynarodowa subwencje regionalne i subwencje produkcyjne subsydiowanie przedsiębiorstw państwowych wsparcie rzadowe rolnictwa ( w zakresie produktow rolnych)

-techniczne standardy normy jakościowe , wymogi sanitarne i i fitosanitarne wymogi w zakresie opakowania lub oznakowania produktu

-standardy pracy

-ochrona wlasosci intelektualnej reguły ochrony praw handlowych i przemyslowych

-ograniczenia dewizowe

FORMY POLITYKI HANDLOWEJ :

*polityka konwecyjna - polityka , która wynika z przynależności do pewnej organizacji handlu opiera się na regułach WTO

*Polityka autonomiczna - jest jednostronnie okreslana wobec krajow które nie sa członkami WTO

*polityka preferencyjna - opiera się na schemacie preferencji dla roznych obszarow

*Polityka retorsji handlowych - reakcja dyskryminacyjne praktyki innych krajow (retorsja- odwet handlowy)

ZASADA WOLNEGO HANDLU A PROTEKCJONALIZMU:

*istotne argumenty na rzecz protekcjonalizmu(ochrony):

-ochrona procesu rozwoju - argument Entent industry

-cło optymalne - poprawa terms of trade , wykorzystywanie polityki celnej , polityki handlowej , relacja pomiedzy cenami eksportowymi i importowanymi , glownie podana jako zmiany cen eksportowych podzielone przez zmiany cen importowanych

-rozba zniszczenia rynku krajowego

-ochrona gałęzi i przedsiębiorstw przechodzących restrukturyzacje - tzw. Klauzula restrukturyzacyjna

-ochrona uczciwego handlu - przed dumpingiem , przed nieuczciwymi subwencjami przez naruszaniem własności intelektualnych , okresla się to jako wyrównywanie pola gry

-wyrownywanie pola gry - wszyscy powinni mieć rowne szanse

-polityka strategiczna - może stanowić uzasadnienia do sektorów strategicznych, np. bezpieczeństwa energetycznego

*nieistotne argumenty na rzecz protekcjonizmu (naruszają zasadę wolnego handlu i które są stopniowo eliminowane):

-ochrona krajowego zatrudnienia - argument starego i nowego protekcjonizmu (koniec XIXw - lata 70)

-ochrona bilansu płatniczego - dopasowanie walut do bilansów

-oddziaływanie na podział dochodów - szkodliwy dla gospodarek

-korygowanie zakłóceń na krajowych rynkach czynników produkcji - ceny na rynkach powinny być wyrównane przez mechanizm konkurencji

-ochrona nowo tworzonego rządu - infant government

-reakcja na lobbing i tzw. Szukanie rent politycznych - szukanie korzyści dla pewnych grup interesu

ALTERNATYWY DLA PROTEKCJONIZMU HANDLOWEGO - rozwiązania secondo best:

*polityka przemysłowa

*harmonizacja norm i standardów; Światowa Organizacja Normalizacyjna,

*wspieranie małych i średnich przedsiębiorstw - nie wymaga ograniczenia konkurencji zew., a jest działaniem wew., alternatywą odgradzania się od krajów trzecich,

*promocja badań i rozwoju

*tworzenie przyjaznego klimatu biznesowego - tzw. Politka przedsiębiorczości,

*otwieranie rynku zamówień publicznych - poprawa konkurencyjności,

*kontrola zasad konkurencji

*liberalizacja transferów międzynarodowych - zastępowanie lub uzupełnianie wymian handlowej i kapitału w formie zagranicznych inwestycji, fuzje w skali międzynarodowej, przenoszenia się przedsiębiorstw.

WSPÓLNA POLITYKA HANDLOWA UE

UE prowadzi politykę wobec różnych grup krajów, uczestniczy w Światowej Organizacji Handlu, samo UE niedługo stanie się organizacją międzynarodową, będzie miała silniejszą pozycję przetargową, polityka handlowa jest traktowana jako polityka wspólnotowa, która daje organom ponadnarodowym wyłączne kompetencje,

Cele ogólne:
*polityczne - udział w polityce kształtowania stosunków z krajami trzecimi, nowego członkostwa, stowarzyszenia współpracy gospodarczej, pomocy finansowej, wspierania rozwoju,

*ekonomiczne - zabezpieczanie otwartej gospodarki, uczciwego handlu, ochrona przed nadmiernym importem, promocja eksportu, strategia dostępu do rynków.

CEL WEWNĘTRZNY WPH (integracyjne)

*zabezpieczanie rynku wewnętrznego - polityka ma służyć funkcjonowaniu rynku wewnętrznego,

*zapewnienie niezbędnej ochrony producentom Unii przy zachowaniu zasady otwartości gospodarek z wolną konkurencją

*ochrona interesu Wspólnoty

*wyrównywanie pola gry

*jednolite reguły, jednolity obszar

*wzmacnianie konkurencyjności przemysłu wspólnoty,

*zabezpieczanie realizacji Wspólnej Polityki Rolnej

*zabezpieczanie realizacji polityki konkurencji

CEL ZEWNĘTRZNY WPH

*wielostronna liberalizacja handlu - hasło „europa jako partner świata”, rozwój kontaktów handlowych z partnerami, poprzez politykę handlową wspiera się rozwój krajów słabiej rozwiniętych, politka handlowa jest powiązana z polityką rozwoju gospodarczego, polityka handlowa powinna wspierać też politykę zagraniczną,

*rozwój kontaków handlowych z partnerami zew. w formie umów o strefy wolnego handlu, unii celnych lub stowarzyszeń partnerkich

NARZĘDZIA WSPÓLNEJ POLITYKI HANDLOWEJ

*cła w ramach wspólnej taryfy celnej

*środki ochronne - wspólne reguły dotyczące importu (kontyngenty, system nadzory, autoryzacja procedur importowych)

*środki ochronne - wspólne reguły dotyczące eksportu (ograniczenia eksportu)

*handlowe instrumenty ochronne - ochrona przed barierami handlowymi krajów trzecich (zawieszenie lub wycofanie koncesji handlowych, podniesienie stawek celnych, wprowadzenie opłat za import, ograniczenia ilościowe), jeśli kraje trzecie wprowadzją jakieś bariery to UE ma prawo reagowania na to

POSTĘPOWANIA ANTYDUMPINGOWE (mają chronić przed nieuczciwym handlem)

Zasady:
*definicja szkody materialnej wyrządzonej przemysłowi - trzeba zdefiniować jaka była szkoda i należy określić jej wielkość,

*plreślenie marginesu dumpingu - różnica pomiędzy ceną krajową a ceną eksportową i określa się jaki stopień tej różnicy jest szkodliwy, definicja szkody i marginesu zsotały już określone w układzie GAT (art. 6)

*decyzje w postaci:
dostosowania cenowego:

• Cła tymczasowego (6 miesięcy)

• ...?

*procedury - stosowane są z dwóch powodów: gdy jest złożony wniosek firm europejskich do Komisji Europejskiej w postaci postępowania, Komisja sama może wszcząc postępowanie jeśli jest domniemanie dumpingu, na podstawie różnych analiz.

*przypadki szczególne (Chiny, Idnie, Wietnam, Rosja, USA) - jeśli jakiś kraj sosuje za dużo dumpingu następuje uprzedzenie do niego

*zagrożenia

REFERENCJE CELNE:

*ulgi celne określane w umowach handlowych

*koncesje przyznawane jednostronnie w ramach GSP, AKP,

*koncesje wynikające ze specyficznych prozumień,

*preferencje na zasadzie wzajemności,

*reguła pochodzenia - kraj pochodzenia, to taki, w którym dokonał się ostateczny, zasadniczy i ekonomicznie uzasadniony proces przetwórczy, a jego skurk8iem jest wytworzenie pewnego produktu lub wykonanie waznego etapu przetwórstwa,
jest to narzędzie, które jest nie do końca akceptowane przez WTO, ponieważ róznicuje pozycje różnych krajów.

STRUKTURA STOSUNKÓW ZEWNĘTRZNYCH - PIRAMIDA REFERENCYJI

jest to pomysł wymyślony przez angielskiego ekonomistę - Roberta Haina, który badając stosunki zew. UE stwierdził, że mają one pewien układ hierarchiczny, zaproponował nazwanie tego piramidą preferencji

*europejski obszar gospodarczy,

*unia celna z Turcją, San Marino i Andorą,

*porozumienie ze Szwajcarią,

*układy europejskie,

*partnerstwo europejskie, partnerstwo akcesyjne (kraje przyszłej akcesji),

*umowy handlowe z Izraelem

*preferencje dla krajów AKP,

*ramowe programy regionalne,
na dole tej piramidy znajduja się kraje, które mają określone preferencje przez WTO, należą do nich USA, Kanada, Japonia, Australia, Nowa Zelandia, RPA, Singapur, ich stosunki gospodarcze opierają się na polityce konwencyjnej, czyli wynikającej z postanowień WTO,
trochę wyżej są krje, które dostają preferencje, mogą to być preferencje jednostronne lub wzjamne
na szczycie kraje, które stanowią europejski obszar gospodarczy, czyli 27 krajów+3kraje dawnej EFTY, jest tam wolny handel i 4 swobody, należą: Norwegia, Islandia, Lichtenstein, 27 krajów członkowskich.

WYKŁAD: WYBRANE POLITYKI UE - polityka stosunków zew. i inne.

*Polityka stosunków zew.

*Struktra układów bilateralnych i regionalnych.

PROGRAMY REGIONALNE STOSUNKÓW ZEW. UE

Są to największe programy regionalne, które tworzą blokową politykę UE w stosunku do krajów trzecich.

*wymiar północny - został wprowadzony do polityki UE z inicjatywy Finalndii, później przechwyciła do Szwecji

*partnerstwo euro-śródziemnomorskie - tzw. Proces barceloński, ponieważ ... w 1995r przez podpisanie tzw. Deklaracji barcelońskiej, obejmuje cały obszar basenu Morza Śródziemnego,

*współpraca transatlantycka - głównie współpraca z USA, jest pewne prozumienie, które określa dokładne zasady współpracy

*układ o współpracy z Rosją

*europejska polityka sąsiedztwa - nowa inicjatywa z 2001r., najbardziej jest nią zainteresowana Polska, która chce wykorzystać tą politkę do towarzenia wymiaru wschodniego UE

EUROPEJSKI OBSZAR GOSPODARCZY

-podpisany w Porto (Portugalia) 2.05.1992

-wszedł w życie 1 stycznia 1994 (Lichtenstein 21.01.1995),

-tworzy zintegrowany obszar z 2 wolnościami+ zharmonizowane standarty techniczne, normy i systemy wzajemnego uznawania,

-obejmuje też wspólne polityki osłonowe (polityka konkurenji, B+R, ochrony środowiska, ochrony konsumenta, socjalną),

-nie ma pełnej liberalizacji handlu produktami rolnymi i rybackimi -polityka rybacka i rolna są wyłączone z liberalizacji na obszarze europejskiego obszaru gospodarczego (27 krajów UE+# kraje EOG nie płacą składki do budżety UE, stąd tworzą mechanizmy finanswoeg na rzecz karjów nowo przyjmowanych)

WYMIAR PÓŁNOCNY UE - BLOKOWA STRATEGIA UE
Inicjatywa Finalndii z grudnia 1997 - propozycja skoordynowanej strategii wobec regionu północnego - kraje od Bałtyku aż za koło biegunowe

*pomoc finansowa - program Phore, Tacis, EBI, EBOK, Bank Światowy, Nordic Investment Bank,

*inicjatywy wew,: Rada Państwa Bałtyckich, Rada bałtyckich Miast Morskich, Rada Arktyczna Morza Barentsa P Europy,

WYMIAR PÓŁNOCNY - CELE

*bezpieczeństwo, stabilność - ważny cel krajów skandynawskich, krajów leżacych nad Bałtykiem oraz północnej Rosji (bezpieczeństwo dostaw surowców energetycznych)

*potencjał dostaw gazy, ropy i innych surowców,

*ochrona środowiska - kraje skandynawskie

*zagospodarowanie odpadów nuklearnych - główne cel Finlandii,

*bezpieczeństwo nuklearne

*rozwój infrastruktury transportowej, sieci telekomunikacyjnych, informatycznych,

*bezpieczeństwo granic, walka z przestępczością

STOSUNKI UE - ROSJA

*układ o partnerstwie i współpracy z 30.10.1997 zawarty na 10 lat, odnowiony w 2007,

*części układu:

- dialog polityczny - różne prozumienia, zasady dialogu politycznego,

- handel towarowy - KNU (klauzula największego uprzywilejowania),

- biznes i inwestycje - KNU, ale bez zasady traktowania narodowego (firmy zagraniczne nie są tak samo traktowane jak narodowe),

- ochrona konkurencji,

- współpraca gospodarcza, walka z przestępczością,

- usługi trans graniczne

STOSUNKI UE - ROSJA
Ważne problemy:

*dostawy gazu i ropy

*dązenie ue do otwarcia rynku rosyjskiego dla europejskich przedsiębiorstw petrochemicznych - ułatwić dostęp do biznesu europejskiego,

*względy bezpieczeńśtwa atomowego,

*specyficzna struktura handlu UE z Rosją,

*przygotowanie Rosji do członkostwa w OECD i WTO,

*właczenie Rosji do Europejskiej Polityki Sąsiedztwa

STOSUNKI EURO-ŚRÓDZIEMNOMORSKIE

*partnerstwo euro-śródziemnomorskie - tzw. Proces barceloński - podpisane 27-28.11.1995

*Deklaracja Barcelońska - obecnie 10 krajów Mś i 27 krajów UE. Trzy koszyki współpracy:

• Polityka i bezpieczeństwo

• Sprawy gospodarcze i finansowe (strefa wolnego handlu od 2010) - strefa wolnego handlu ma objąc wszystkie kraje członkowskie, obecnie jest ich 27, ale może być więcej, gdy przystąpi Chorwacja i Macedonia + 10 krajów Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu,

• Sprawy społeczne, kulturalne i humanistyczne

Stosunki euro-śródziemnomorskie i ich wymiary zależy od prezydencji, czyli od tego kto sprawuje tzw. Prezydencję w UE. Powstaje zgromadzenie euro-śródziemnomorksie.

EUROPEJSKA POLITYKA SĄSIEDZTWA

*powstała w 2004r. w celu wzmocnienia współpracy z krajami leżącymi na wschód od UE, na południe od Unii i na Wschodzie baseny Morza Śródziemnego,

*obejmuje takie kraje jak: Algieria, Armenia, Azarbejdżan, Baiłoruś, Egipt, Gruzja, Izrael, Jordania, Liban, Libia, Mołdawia, Maroko, Autonomia Palestyńska, Syria, Tunezja, Ukraina

*jest instrumentem wspierania reform demokratycznych i gospodarczych,
W tej polityce cele polityczne są ważniejsze niż cele gospodarcze.

WSPÓŁPRACA UE - STANY ZJEDNOCZONE

*zasady WTO

*liberalizacja handlu

*silna wymiana handlowa, transfer FDI- USA jest pierwszym albo drugim partnerem handlu w UE, mówi się o utworzeniu atlantyckiej strefy wolnego handlu, która ma obejmować co najmniej 2 wolności(swobody przepływu kapitału i usług)

*współpraca transatlantycka:

• Program partnerstwa o współpracy między UE i USA od 1990r. - Deklaracja Transatlantycka: liberalizacja, OECD, polityka konkurencji, współpraca gospodarcza, naukowa, kulturalna,

• Nowa transatlantycka Agenda z 1995 - dialog biznesu, dialog w zakresie ochrony środowiska, wspieranie pokoju i stabilizacji,

• Transataltyckie partnerstwo gospodarcze z 1998 - umowy o wzajemnym uznawaniu

STOSUNKI UE - CHINY

*Chiny są drugim po USA partnerem handlowym UE, wytwarzuą dużo produktów po niskich kosztach pracy, mają specjalizację typu Heckschera - Ohlina, pojawiają się problemy z dumpingiem, stąd w stosunku do Chin są stosowane metody antydumpingowe, pojawia się też problem dumpingu socjalnego czyli zaniżanie warunków socjalnych. Jest to parter, który zagraża przemysłowi europejskiemu,

*żadania UE pod adresem Chin:

• Zaprzestanie dumpingu

• Wdrożenie i przestrzeganie reguł WTO, w tym pełnej obniżki cen (głównie reguły dotyczące importu)

• Europejski Fundusz Dostosowań do Globalizacji - przeciwdziałanie skutkom nadmiernej konkurencji światowej

• Liberalizacja sektora usług

• Zapewnienie dostępu do rynku,

• Ochrona własności intelektualnej, walka z piractwem

• Ochrona praw autorskich

• Liberalizacja sektora bankowego - wpuszczanie na rynek inwestorów zagranicznych

• Wucofania państwa z gospodarki

STRUKTURA UNIJNEGO HANDLU Z RÓŻNYMI PARTNERAMI

IMPORT
państwo\rok	1999	2001	2005	2006 (w %)
UE - 27	100	100	100	100
Chiny (Hong-Kong)	7,1	8,4	13,6	14,4
USA	22,3	20,8	13,9	13,2
Rosja	4,8	6,7	9,5	10,4
Szwajcaria	7,4	6,5	5,6	5,3
Turcja	2,1	2,3	3,1	3,1
Norwegia	4,1	4,7	5,7	5,9
Japonia	10,1	8,3	6,3	5,7
Korea	2,8	2,4	2,9	2,9
Brazylia	1,9	2,0	2,0	2,0
Tajwan	2,9	2,5	2,0	2,0
EKSPORT
UE - 27	100	100	100	100
USA	27,4	27,8	24,0	23,2
Szwajcaria	9,3	8,6	7,8	7,5
Chiny	2,9	3,5	4,9	5,5
Rosja	2,5	3,6	5,4	6,3
Japonia	5,2	5,1	4,2	3,9
Turcja	3,2	2,5	4,2	4,3
Norwegia	3,5	3,1	3,2	3,3
Kanada	2,5	2,5	2,3	2,3
ZEA	1,4	1,6	2,4	2,2

WYBRANE POLITYKI EUROPEJSKIE

Generalna zasada jest taka, że współpraca krajów UE opiera się na integracji rynkowej, czyli mechanizm konkurecji, wolny rynek, liberalizacja podmiotów. Druga zasda jest taka, że jeśli występują jakieś niedoskonałości mechanizmu konkurencji to władze krajowe powinny podejmować różne działania (zgodnie z zasadą subsydiarności i proporcjonalności).

Grupy polityk:

1. Polityki usuwające niedostatki rynkowe na jednolitym rynku - polityki osłonowe,

2. Polityki wspierające funkcjonowanie podmiotów gospodarczych na jednolitym rynku (tzw. aktywizujące)

3. Polityki sektorowe, które są wyraźnie skierowane do określonych sektorów, najważniejsza jest wspólna polityka rolna, najnowsza - wspólna polityka rybacka, inee - polityka transportowa, polityka energetyczna

POLITYKI USUWAJĄCE NIEDOSTATKI JEDNOLITEGO RYNKU

*polityka ochrony konkurencji

*polityka socjalna

*polityka ochrony środowiska

*polityka ochrony konsumentów,

Są to działania podejmowane przez poszczególne kraje, przez instytucje europejskie, np. Komisję Europejską (są powołane odpowiednie departamenty, które się tym zajmują). Polskiem komisarzem w Komisji Europejskiej jest Danuta Hubner, zajmuje się sprawami polityki regionalnej, nadzoruje również kilka dyrektyw generalnych

POLITYKI WSPIERAJĄCE FUNKCJONOWANIE PODMIOTÓW NA JEDNOLITYM RYNKU

*polityka przemysłowa,

*polityka przedsiębiorczości

*polityka innowacyjna

*polityka naukowo-badawcza i technologiczna

Są to najważniejsze polityki, które pomagają na tym trudnym rynku europejskim podmiotom funkcjonować, wszystkie są realizowane przy pomocy bardzo różnych instrumentów, np. finansowych,
wszystkie instrumenty działań można podzielić na trzy gryupy:
-regulacje czyli przepisy prawne
-instrumenty finansowe, które są ochraniane z różnych źródeł, np. budżet, instytucje kredytowe
-EBOR (polski przedstawiciel to Marcinkiewicz)

POLITYKI SEKTOROWE

*polityka rolna

*polityka energetyczna

*polityka transportowa

*polityki horyzontalne:

• Polityka pieniężna w ramach UGW,

• Polityka zatrudnienia

• Polityka spójności społecznej, gospodarczej i terytorialnej

Polityki osłonowe - przeciwdziałanie niedostatkom rynkowym

Polityki osłonowe dotyczą głównie jednolitego rynku. Rynek jest instrumentem regulacji(tzw. „Niewidzialna ręka rynku” - A.smith).

Wady rynku i jego niedoskonałości:

1. Rynki niedoskonale konkurencyjne- potrzeba polityki ochrony konkurencji; w UE są dwa poziomy ochrony konkurencji : krajowy i europejski,

Poziom krajowy w Polsce jest realizowany przez UOKiK , w UE - Dyrekcja generalna Konkurencji.

2. Niewłaściwy podział dochodów miedzy jednostki i grupy społeczne- potrzeba polityki społecznej, idea społecznej gosp. Rynkowej.

3. Efekty zewnętrzne- koszty zewnętrzne- potrzeba polityki ochrony środowiska, polityki zrównoważonego rozwoju, polityki ochrony konsumenta

4. Dobra publiczne- potrzeba działań zastępujących rynek

Polityka ochrony konkurencji w EU

• Wyłączne kompetencje w UE w zakresie jednolitego rynku - kontrola konkurencji w wymiarze transeuropejskim

• Kontrola polityk przedsiębiorstw porozumienia, dominująca pozycja, fuzje i koncentracje firm

• Kontrola pomocy państwowej - generalny zakaz pomocy niezgodnej z rynkiem wew.

Polityka społeczna UE

• Zasada dzielonych kompetencji władzami krajowymi - zasada subsydiarności i proporcjonalności

• Regulacje unijne:

1. Europejska Karta socjalna - 1961 wszystkie konwencje Rady Europejskiej obowiązują w UE !

2. Wspólnotowa Karta Podstawowych Praw Socjalnych Pracowników z 1989r.

3. Włączenie zapisów Karty Traktatu Amsterdamskiego

4. Karta praw podstawowych Unii Europejskiej - Traktat Lizboński

Zadania społeczne UE

• gwarancja minimalnych standardów w zakresie bezpieczeństwa, zdrowia i higieny pracy ( ryzyko zawodowe, eliminacja zagrożeń, szkolenie pracowników, określenie maksymalnego czasu pracy) - to wszystko w UE jest regulowane prawnie poprzez dyrektywy dotyczące BHP,

• zabezpieczenie podst. Praw pracowniczych ; prawa do urlopu, ochrony macierzyństwa, praw młodocianych, zwolnienie grupowe, czasu pracy kierowców itd. Głównie określa to rynek i firmy, które prowadzą polityką płacową,

• wspieranie dialogu społecznego między partnerami społecznymi

• walka z wykluczaniem społecznym- walka z dyskryminacją, z dostępem do pracy i środków publicznych,

• zabezpieczenia społeczne związane z przemieszczaniem się osób

Polityka społeczna UE

Metody realizacji

• regulacje UE - dyrektywy, są to akty, które muszą być wprowadzone do ustawodawstwa narodowego, określają cel, bez sposobu do wykonania

• wytyczne UE w zakresie polityki rynku pracy i zatrudnienia - obecnie przybierają na znaczeniu, są koordynowane, oparte na pewnych wytycznych,

• program „better regulation” - zachęcania krajów członkowskich do reform, Polska uczestniczy w tych programach, jest to program realizowany w Strategii Lizbońskiej, ma służyć o pewnej modyfikacji europejskiego modelu społecznego, po to żeby nie był oparty na filozofii socjalistycznej,

• metoda otwartej koordynacji- tworzenie wzorów najlepszej praktyki, metoda powstała w 200

Polityka ochrony środowiska EU i zrównoważonego rozwoju

• Ochrona środowiska staje się jednym z głównych priorytetów UE. Jest to nadmierna wrażliwość na środowisko

• Zasada : kompetencje dzielone, subsydiarność i proporcjonalność - większość działań jest finansowana z funduszy strukturalnych

• Zadania:

1. Zachowanie, ochrona i poprawa jakości środowiska naturalnego

2. Ochrona zdrowia ludzkiego - ochrona środowiska oddziałuje an zdrowie publiczne

3. Racjonalne wykorzystywanie zasobów naturalnych

4. Promowanie ochrony środowiska na arenie międzynarodowej

Zadania szczegółowe ochrony środowiska

• Zasoby odnawialne i nieodnawialne- najważniejsze zadania

• Zagospodarowanie odpadów, recykling

• Ochrona przyrody,

• Ochrona przyrodniczej i biologicznej różnorodności, program Natura 2000,

• Zmiany klimatu, przeciwdziałanie globalnemu ociepleniu

• Rozwój zrównoważonego transportu - zachęcanie do ograniczenia transportu

• Zdrowie publiczne- bezpieczeństwo żywności, wykorzystywanie chemikaliów, choroby zakaźne, antybiotyki , GMO

Metody realizacji polityki ochrony środowiska

• Zasada prewencji

• Zasada ostrożności

• Zasada sprawy

• Zasada subsydiarności

• Wieloletnie programy OŚ

• Program natura 200

• Strategia zrównoważonego rozwoju

WYKŁAD: UNIA GOSPODARCZA I WALUTOWA

Unia walutowa

Powstała 1,01,1999r. na podstawie traktatu z Maastricht, ma charakter federacyjny, jest to główny projekt makroekonomiczny UE.

Plany integracji Unii Walutowej

*Plan Wernera

*Europejski system walutowy

Kilka ważnych problemów Unii Gospodarczej i walutowej

• Jaki system walutowy powinien być stosowany- jaki wybrać model systemu kursowego (płynny czy sztywny)

• Jak dostosować koncepcję ostrożnego obszaru walutowego- pewien obszar, który może być strefą integracji monetarnej

• Jak pogodzić unię monetarną z unią ekonomiczną

Koncepcja integracji monetarnej pojawiła się jako koncepcja regionalna. Twórcy tej filozofii optymalnego obszaru twierdzili, że całego świata nie można tak nazwać, przez co kładli większy nacisk na regionalne uwarunkowania integracji monetarnej. Pojawiły się problemy, które mogą wynikać z integracji monetarnej :

• Skutki usztywnienia kursów walutowych

• Jak pogodzić kursy sztywne z elastycznością cen i płac

• Jak zapewnić mobilność pracy i kapitału w tym regionalnym ugrupowaniu

• Jakie znaczenie ma stabilność cen i jak je gwarantować

• Jak wygląda reakcja różnych gospodarek na tzw. Szoki gospodarcze ( wrażliwość gospodarek na szoki wewnętrzne)

• Jak się kształtuje gosp. Między sektorem dóbr handlowych i niehandlowych

• Jak zapewnić dostosowania regionalne - jaki jest regionalny wymiar tworzenia integracji monetarnej

• Jak zagwarantować współpracę makroekonomiczną w ramach int. Mon.

Problemy wymienionych pytań tworzą schemat Unii Gosp. I Walutowej obejmującej pełną unię walutową i niepełną unię gosp.

Etapy powstawania unii walutowej

• Początek lat 70 - koncepcje powstania Unii walutowej ( dwa duże raporty: Barna i Wernera)

• Koniec lat 70 - udaje się wypracować koncepcję Europejskiego systemu walutowego-1979

1. Zostaje wprowadzona wspólna rozliczeniowa waluta euro

2. Zostaje uruchomiony Europejski Fundusz Współpracy Walutowej

3. Powstaje europejski mechanizm kursowy (ERM)

System ten funkcjonował do końca lat 90.

• Koniec lat 80 - opracowanie pakietu przez Delorsa, zakładał on 3 etapy dochodzenia do pełnej unii walutowej

1. Os 01,01,1990 - 1993- zakończenie budowy rynku wewnętrznego

2. Od 01,01,1994 - 1998 - określono kryteria konwergencji , wskaźniki zbieżności, powstał instytut walutowy we Francji

3. Od 01,01,1999 wprowadzenie euro w tych krajach, które spełniły warunki konwergencji, wprowadzono Europejski Bank Centralny,

01,01,1999 - do tego systemu weszło 11 krajów

01-01,2001 0 Grecja

01,01,2007 - Słowenia

01,01,2008- Cypr i Malta

Wskaźniki w makroekonomii, które są wykorzystywane do potrzeb i funkcjonowania unii gosp i walutowej.

• Stopa inflacji- musi być zagwarantowana zbieżność niskich stóp inflacji

• Deficyt budżetowy- można wprowadzać do obiegu dodatkowy pieniądz

• Dług publiczny- dług jaki zaciąga rząd u obywateli(emisja papierów wartościowych, obligacje, weksle itp.)

1997r. - przyjęto pakt Stabilizacji i Wzrostu - założył potrzebę dyscypliny fiskalnej, ten pakt ma kilka punktów widzenia:

• Permanentną cechą unii gosp. I walutowej jest dyscyplina fiskalna, która ma notować utrzymanie budżetu w średnim okresie, blisko równowagi lub nadwyżce

• Podejmowane są działania prewencyjne- czyli Anie nie dopuścić do nadmiernego deficytu w okresie średnim przez co wprowadza się system regularnego nadzoru i ocenę sytuacji budżetowej krajów członkowskich

• Wprowadzenie procedury unikania nadmiernego deficytu- procesy stabilizujące

• Kraje członkowskie euro systemu podlegają sankcjom( Polska nie bo nie należy do systemu)

2005r. - przegląd Paktu Stabilizacji i Wzrostu

Niepełna polityka gospodarcza:

• Nie ma wspólnotowej polityki fiskalnej, pozostaje ona w kwestiach narodowych

• Opracowana pewne wytyczne dla polityki gosp. I rozciągnięto to również na politykę zatrudnienia, proces ten uruchomiono w 1993r. dla polityki gosp., w 1997 dla Pol. Zatrudnienia; wytyczne mają charakter ogólny bądź są adresowane do poszczególnych krajów

Podział Konwergencji:

• Nominalna - zbliżenie podstawowych wskaźników makroekonomicznych o charakterze pieniężnym nominalnym

• Realna- dotyczy rzeczywistych procesów gospodarczych, określana jako konkurencja rozwoju, wzrostowa

Niezależne Banki Centralne:

• Zasada niezależności politycznej

• Głównym celem jest stabilizacja cen

• Autonomiczna polityka pieniężna

• Elementy służące do definiowania niezależnych banków centralnych:

1. Niezależność funkcjonalna

2. Niezależność instytucjonalna

3. Niezależność personalna

4. Niezależność finansowa

Europejski System Banków Centralnych tworzą dwie instytucje: Europejski Bank Centralny i Krajowe Banki Centralne. Funkcje decyzyjne posiadają krajowe banki centralne, które należą do euro systemu;

Organy Europejskich banków Centralnych:

• Rada zarządzająca

• Zarząd banków centralnych

• Dodatkowym organem jest Rada Ogólna

Zadania Europejskiego Systemu Banków Centralnych

• badanie polityki pieniężnej w euro systemie

• prowadzenie operacji walutowych

• podporządkowanie stabilizacji cen

• zarządzanie określonymi reformami walutowymi

• wspieranie należytego funkcjonowania systemów płatniczych

• czuwanie nad prawidłowości

Funkcje Rady Ogólnej:

• funkcje doradcze

• udział w przygotowywaniu raportów rocznych

• prowadzenie danych statystycznych

• pracowanie nad regułami, które dotyczą standaryzacji

• przygotowanie wszystkich kryterium standaryzacji

1. derogacja- obecnie posiadają ja tylko 2 kraje: Dania i Wlk. Brytania

2. 03,05,1998- krajem, który nie spełnił wymogów konwergencji była Grecja, zakwalifikowała się dopiero 01,01,2001

3. 2006r - raporty dwóch krajów : Słowenii i Litwy , które aplikowały o przyjęcie do europejskiego systemu; Słowenia została zakwalifikowana

4. Bułgaria, Czechy, Estonia, Węgry, Łotwa, Litwa, Polska, Rumunia, Szwecja i Słowacja - kraje , które w swoich raportach nie podały daty kiedy chcą przystąpić do euro systemu

5. HICP - wskaźnik europejski, który mierzy stopę inflacji ( zharmonizowany indeks konsumenta) w najlepszej sytuacji są : Malta - 0,7 ; Francja, Finlandia - 1,6

Inne w 2007 - Czechy - 3; Estonia 6.7; Łotwa 10.1, Polska - 2.6; Rumunia 4.9

Wnioski:

• strefa euro jest optymalnym obszarem walutowym, nastawionym na stabilizację cen, ma służyć procesom integracji

• stworzono system instytucjonalny, w którym główną rolę odgrywa Europejski System Banków Centralnych

• prowadzi się koordynację stref politycznych polityk ekonomicznych

---