1.Andragogika jako nauka, andragogika w innych naukach, przedmiot, znaczenie, dlaczego traktuje się ją jako naukę?- zadania.

• Andragogika jako nauka - jest to nauka o celach, treściach, formach, stylach, instytucjach, funkcjach, metodach, zasadach nauczania, środkach kształcenia, wychowania, samowychowania, samokształcenia ludzi dorosłych.

Andragogika w innych naukach - dydaktyka, psychologia człowieka dorosłego, statystyka i ekonomika oświaty, demografia, psychologia, historia oświaty, gerontologia, polityka społeczna, socjologia, prakseologia itp.

Przedmiot - przedmiotem badań andragogiki są procesy edukacyjne ludzi dorosłych oraz osób starszych, odnoszące się do kształcenia, kierowania rozwojem, kształtowania osobowości, uczenia się i włączenia człowieka dorosłego w życie społeczne, samokształcenia, wychowania i samowychowania.

4. Edukacja dorosłych i jej funkcje.

Edukacja dorosłych to nie tylko sam proces przyswajania wiedzy, są to również wszelkiego rodzaju instytucje , mające na celu wspomaganie tego procesu, umożliwianie jego realizacji.

Funkcje :

- ekonomiczna - wzrost wydajności i poprawa wykonywanej pracy,

- popularyzacyjna - stosowanie najnowszych osiągnięć do praktyki codzienności,

- integracyjna - budowanie więzi, poczucia wspólnoty, przynależności,

- adaptacyjna - kształtowanie „ elastyczności” umysłowej,

- polityczna - kształtowanie świadomości obywatelskiej,

- kulturowa - uczestnictwo w dziedzictwie kulturowym,

- profilaktyczna - edukacja jest sposobem na utrzymanie pracy, zdrowia, inflacja wiedzy

-kompensacyjna-wyrównywanie braków w podstawowym wykształceniu ludzi dorosłych

-kształcenia, dokształcania i doskonalenia zawodowego-zdobycie kwalifikacji

-f. zaspokojenia niektórych potrzeb wolnoczasowych osób dorosłych-aktywność poznawcza pozazawodowa osób pracujących.

5. PODMIOTY EDUKACJI DOROSŁYCH:

Szybko:

- realizator -1. twarzą w twarz - szkolenia i instruktorzy,

2. twórcy podręczników, pomocy

3. organizatorzy studiów na odległość

- uczestnik

Rozszerzenie:

- uczniowie, czyli osoby starsze uczęszczające do szkół

- uczelnie i placówki współpracujące

- domy kultury

- przedsiębiorstwa

- poradnie

- nauczyciele, wykładowcy

- środowisko lokalne

6. SPECYFIKA EDUKACJI DOROSŁYCH:

Szybko:

- dorosły ma czas na naukę

- słabe myślenie

- preferują wykorzystywanie wiedzy w praktyce

- dorosły jest zdolny się uczyć, rozwój jest mu potrzebny

- kooperacyjny styl kierowania

- wchodzą do grup z różną wiedzą, osobowością, temperamentem

- różna motywacja

- różne cele

- różne oczekiwania uczestników

- różne style nauczania

Rozszerzenie:

- obok motywacji poznawczej, ważne staja się cele użytkowe wiedzy, którą poznają

- duży zakres autonomii - dorosły sam decyduje czego powinien i chce się uczyć

- dorosły ma mocno uargumentowane poglądy, toteż nową wiedzę porównuje z doświadczeniem i na tej podstawie wyciąga wnioski

- należy uwzględnić charakter i cechy ucznia dorosłego

- stworzenie możliwości przyswajania nowej wiedzy w połączeniu o doświadczenia, rozmowę na temat możliwości rozwiązań i próba zastosowania nowych rozwiązań

7.WYBRANE ASPEKTY(POGLĄDY) EDUKACJI DOROSŁYCH (SOCJOLOGICZNY, PSYCHOLOGICZNY, PERSONALISTYCZNE, EKONOMICZNE, PRAWNE)

Psychologiczny

- okres młodości i wczesnej dorosłości - fazy życia człowieka dorosłego -

- najwyższy pułap pamięci operacyjnej i przerzutności uwagi;

- rozwój postaw społeczno-moralnych, kształtowanie charakteru,

- opanowywanie funkcji człowieka dorosłego;

- z wiekiem wzrasta dominacja drugiego układu sygnałowego;

- funkcje werbalne wzrastają z wiekiem, a funkcje niewerbalne maleją

- Psychologia współczesna uważa, że rozwój psychiczny człowieka trwa przez całe życie, czyli od poczęcia aż do śmierci, przy czym zmiany rozwojowe w wieku dojrzałym nie są ani mniej liczne, ani mniej głębokie niż te które dokonują się w okresie dzieciństwa.

Socjologiczne

- edukacja dorosłych umożliwia scalanie grup społecznych,

- włączanie ludzi starszych w społeczność, a nie eliminowanie ich ze względu na wiek,

- powoduje rozwijanie świadomości społecznej i pojawianie się zmian, dzięki oddziaływaniu społecznemu, w tym wypadku grup, z jakimi spotyka się osoba dorosła podczas edukacji

Personalistyczne:

- dostosowanie do warunków, w jakich przyszło żyć

- wyrównywanie zaniedbań i marzeń sprzed lat

- chęci samodoskonalenia, samokształcenia, wytyczanie sobie samemu celu i dążenie do niego

Ekonomiczne:

- wzrasta wydajność ekonomiczna społeczeństwa, osoby dorosłej

- lepiej wykształcona kadra to lepiej funkcjonujący zakład

- lepsze wykształcenie, podnoszenie własnych kwalifikacji pomaga w osiągnięciu awansu, lepszej pozycji w społeczeństwie, samozadowolenie

8. Proces edukacji dorosłych i kategorie.

Proces edukacji - 5 etapów:

- motywacja

- prezentacja treści

- przekaz informacji

- upewnienie, utrwalenie

- wykorzystanie w praktyce

- ocena i diagnoza procesu edukacji

Proces kształcenia dorosłych musi więc zawierać:
1) analizę pozytywnych i negatywnych cech wszystkich części składowych kształcenia;
2) możliwość działania, alternatywy, charakterystyki wyborów;
3) analizę możliwych, innych punktów widzenia;
4) zastrzeżenia.

Edukacja dorosłych to nie tylko formy szkolne i pozaszkolne, kursy i uniwersytety, ale także orientacja i poradnictwo zawodowe oraz inne instytucje indywidualnych oddziaływań.

9. Połączenie warunków zewnętrznych i wewnętrznych, środki i cele.

Cele:

1.nowe podstawowe umiejętności dla wszystkich, 2.zwiększenie inwestycji zasoby ludzkie, 3.innowacyjne metody nauczania i uczenia się, 4.wartościowanie efektów uczenia się, 5.przewartościowania w dziedzinie orientacji i poradnictwa, 6.uczenia się bliżej domu.

Uwarunkowania rozwoju kształcenia ustawicznego w Polsce. 1)Procesy demograficzne: *obecnie w Polsce na 100 osób w wieku produkcyjnym przypada 62 osoby w wieku nieprodukcyjnym, *do 2005 roku zmniejszyła się liczba dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym o 1120000 dzieci *od 2005 roku zaczęła maleć liczba młodzieży startującej na uczelnie wyższe *do 2005 roku wzrosła o 100000 ludność w wieku emerytalnym, taka tendencja będzie trwała około 30 lat 2)Sytuacja na rynku pracy, wskaźnik bezrobocia to 18,7%. 3)System edukacji - dystans w porównaniu Polska - Europa i nowe państwa sąsiednie; Na 1 ucznia szkoły podstawowej 4,1 tysiąca USD - Europa/ Na 1 ucznia szkoły podstawowej 1,9 tysiąca USD - Polska/ Na 1 ucznia szkoły średniej 6,0 tysiąca USD - Europa/ Na 1 ucznia szkoły średniej 1,6 tysiąca USD - Polska/ Na 1 ucznia szkoły wyższej 8,5 tysiąca USD - Europa/ Na 1 ucznia szkoły wyższej 3,9 tysiąca USD - Polska. 1,2-1,5 miliona osób które dokształcają się w Polsce.1.postęp naukowo - techniczny 2.wzrost aspiracji edukacyjnej społeczeństwa 3.integracja i globalizacja.

4) potrzeba wewnętrzna typu potrzeba samorealizacji, warunek długotrwałej żywotności, zdolności umysłowych, uzupełnienia stanu wiedz, warunek potrzeby wewnętrznej przynależności do grupy społecznej.

środki edukacji dorosłych: wykłady, odczyty, telewizja, radio, filmy, rysunki nagrania, Internet, praca codzienna

a połączenia to można na chłopski rozum wywnioskować z tych 3 składników

10. Cykl Kolbe - teoretyczny model kształcenia dorosłych.

Doświadczenie ? Obserwacje i wnioski

? ?

Testowanie w praktyce ? Tworzenie teorii ?

Doświadczenie - zmiana formy przekazywania wiedzy, tak aby szkolenia, wykłady, prezentacje stały się interaktywne. ( świadomość ciągłego bazowania na doświadczeniach).

Obserwacje i wnioski - mamy możliwość decydowania o swoich wyborach, o tym co kupujemy, gdzie lokujemy oszczędności, jeśli się zawiedziemy, to mamy możliwość zmiany np. sklepu, banku itp.

Tworzenie teorii - Jeśli mamy już własne wnioski, konfrontujemy je z poznanymi teoriami , jeśli ta konfrontacja wypada niekorzystnie - budujemy własną.

Testowanie w praktyce - nasze obserwacje, wnioski, spostrzeżenia, doświadczenia, wykorzystujemy w codziennej praktyce. Jeżeli nam się nie sprawdza powracamy do (obserwacji i wniosków i zaczynamy od nowa).

11. Zasady kształcenia dorosłych.

Normy postępowania dydaktycznego (wychowawczego),- podmiotowe traktowanie dorosłych uczniów ; uwzględnienie warunków życia i pracy dorosłych; zespołowość i praca; odwoływanie się do poczucia godności człowieka dorosłego; tworzenie możliwości pozytywnej autoprezentacji dorosłego człowieka.

Zasady kształcenia dorosłych:

-poglądowości,

-przystępności

-świadomego i aktywnego udziału uczniów w procesie nauczania-uczenia się

-systematyczności

-trwałości wiedzy

-operatywności wiedzy uczących się

-wiazanie praktyki z teorią

-kształtowania umiejęctności uczenia się

-wykorzystywania doświadczeń osób dorosłych

-indywidualizacji i zespołowości

-ustawiczności kształcenia

12. Metody kształcenia dorosłych.

Podział metod kształcenia;
1. Metoda podająca- z dominującą aktywnością nauczyciela i biernym udziałem ucznia.
2. Metoda poszukująca, aktywizowany jest uczeń a rolą nauczyciela jest maksymalnie go wspierać
4. metoda wielostronna, łączenie tych dwóch metod
Metody kształcenia: wykład, opowiadanie i opis, pokaz, pogadanka, dyskusja, dyskusje panelowe, konsultacja, instruktaż, metody laboratoryjne, metody ćwiczeń praktycznych.
Grupy gier dydaktycznych: inscenizacja, metody sytuacyjne, metoda przypadku, burze mózgu, mikronauczanie, trening umiejętności społ., metoda nauczania programowego.
Istotne funkcje podręczników: motywacyjne, informacyjne, sprawnościowe.
Kontrole faz procesu kształcenia: wstępna, bieżące, końcowe, dystansowe.
Funkcje kontroli: oceniająca, poznawcza, dydaktyczna i metodyczna, selekcyjna, wychowawcza, aktywizująca, motywująca.

13. Formy i środki organizacji edukacji dorosłych.

- środki do celu - zdarzenia, czyny, które prowadzą do osiągnięcia przewidzianego, pożądanego celu

- środki podstawowe - ludzkie, materiałowe, ideowe i naturalne elementy świata, które używane są w działalności. Będą to np. książki, idea lub pomysł.

Formy - jest to opis jakiejś trwałej struktury organizacyjnej o pewnych cechach i właściwościach złożonej z rzeczy, ludzi, środków podstawowych, ustalonych sposobów działania takich np. instytucje, zrzeszenia, placówki itp. Albo też do opisu jednostek zajęciowych charakteryzujących się dominującym w ich ramach rodzajem przejawianiem pewnej aktywności np. wymianie informacji służy rozmowa, dyskusja itp. Uporządkowania informacji służy : wykład, odczyt, prelekcja itp.

Formy: kursy, działalność rekreacyjna, wczasowanie, środki masowego przekazu, działalność artystyczna, poradnictwo i doradztwo

.Trzy formy uczenia: *formalne - zdobywa się w różnego rodzaju instytucjach szkoły ośrodki dokształcania, *uczenie się nieformalne - które mieści się w tzw. edukacji równoległej, wiąże się z samokształceniem z kształceniem indywidualnym, wiadomości i informacje pozyskuje się z TV, Internetu, literatury, kontakty z innymi uczniami, *incydentalna - edukacja przypadkowa, uczenie się okazjonalne. Zakłada się iż w świadomości osób sprawujących władzę w oświacie musi pojawić się koncepcja społeczeństwa wiedzy, wymaga powołania instytucji które zatrudniałyby pracowników do nauki innych przez całe życie społeczeństwa.

środki edukacji dorosłych: wykłady, odczyty, telewizja, radio, filmy, rysunki nagrania, Internet, praca codzienna

14. Strategie i technologie edukacjii dorosłych (kształcenie otwarte i na odległość, e-learning)

Kształcenie otwarte- jest to zindywidualizowany system nauki, w którym osoba, poddająca sięprocesowi kształcenia lub dokształcania zawodowego, sama decyduje,kiedy,gdzie i czego będzie się uczyć - podejmuje naukę lub jej część w

najbardziej odpowiednim czasie, miejscu i tempie. Kształcenie otwarte wykorzystujeprzede wszystkim dawne propozycje kształcenia korespondencyjnego wzbogaconegoo techniczne możliwości zastosowania do celów edukacji telewizji, radia, filmu, nagrań audio, a także technik komputerowych. System taki funkcjonuje w Anglii pod nazwami: open learning - kształcenie otwarte, flexible learning - kształcenie elastyczne lub distans education - edukacja na odległość, używany jest także skrót OFL (open and flexible learning). W polskiej literaturze system ten określa się jako "kształcenie otwarte". Kształcenie otwarte i elastyczne wprowadzono i rozwinięto w krajach

zachodnioeuropejskich, aby dostosować edukację zawodową do potrzeb życia, złagodzić niespójność między podjęciem decyzji o kształceniu i wyborze zawodu zwieloletnim wyprzedzeniem przed ukończeniem nauki i pojawieniem się na rynku pracy oraz aby ułatwić wszystkim dostęp do kształcenia i doskonalenia umiejętności. W edukacji wyróżnia się kilka płaszczyzn elastyczności, m.in.kształcenie elastyczne oznacza również indywidualne podejście do programu

nauczania.

Co to jest eLearning?

Jest to technika szkolenia wykorzystująca wszelkie dostępne media elektroniczne, w tym Internet, intranet, extranet, przekazy satelitarne, taśmy audio/wideo, telewizję interaktywną oraz CD-ROMy. E-learning jest najczęściej

kojarzony z nauczaniem, w którym stroną przekazującą wiedzę i egzaminującą jest komputer, dletego przyjęło nazywać się tę formę nauki "distance learning" (uczenie na odległość), w którym brak fizycznego kontaktu z nauczycielem. Sedno wyższości elearningu nad innymi metodami polega na przeniesieniu środka ciężkości w nauczaniu z nauczyciela - na uczącego się pracownika. Ponadto e-learning umożliwia nam samodzielne wybranie preferowanego formatu

dostarczania wiedzy i tempa jej przekazywania. Czy e-learning jest uważany za lepszą technikę uczenia od standardowych wykładów? Ostatni rok pokazuje, że wiele firm, instytucji oraz szkół coraz częściej wprowadza

kształcenie oparte na technologiach webowych. Nie jest to przypadek, ale świadomość większych możliwości, jakie daje kształcenie online.

Kształcenie na odległość.

Oto definicja nauczania na odległość podana przez Mirosława J. Kubiaka: "Nauczanie na odległość jest to metoda prowadzenia procesu dydaktycznego w warunkach, gdy nauczyciele i uczniowie (studenci) są od siebie oddaleni(czasami znacznie) i nie znajdują się w tym samym miejscu, stosując doprzekazywania informacji - oprócz tradycyjnych sposobów komunikowania się -również współczesne, bardzo nowoczesne technologie telekomunikacyjne,

przesyłając: głos, obraz wideo, komputerowe dane oraz materiały drukowane.Współczesne technologie umożliwiają również bezpośredni kontakt w czasie rzeczywistym pomiędzy nauczycielem a uczniem za pomocą audio- lub

wideokonferencji, niezależnie od odległości, jak ich dzieli." ma na celu przede wszystkim przełamanie barier edukacyjnych takich jak:miejsce zamieszkania sztywne pory zajęć, jakie są wyznaczane przez uczelnie stacjonarne.

15. Dokumenty o kształceniu dorosłych (Memeoriał o teorii kształcenia ustawicznego, konferencje o kształceniu dorosłych, Lifelong learning-uczenie się przez całe życie).

W Lizbonie na spotkaniu Rady Europejskiej w 2000 r. uznano, że Europa weszła w wiek wiedzy, w związku z tym należy rozwijać kształcenie ustawiczne oraz zmienić model poradnictwa i doradztwa zawodowego. Tego m.in. dotyczy

Memorandum KE. Europa weszła w wiek wiedzy i w związku z tym należy rozwijać kształcenie ustawiczne - uznano w Lizbonie na spotkaniu Rady Europejskiej w marcu 2000r. W Memorandum zawarto przesłanie, zgodnie z którym „udanemu przejściu do gospodarki i społeczeństwa opartych na wiedzy musi towarzyszyć

zwiększony nacisk na kształcenie ustawiczne”, a Memorandum ma skłonić do podjęcia europejskiej debaty na ten temat.

Według prof. B. J. Ertelta, eksperta UE w dziedzinie poradnictwa zawodowego, główną rolę odgrywać będzie koncepcja tzw. zatrudnialności (employability), w myśl której jednostka zapewni sobie miejsce pracy rozwijając

się ustawicznie i zawodowo, będzie też tym samym ponosiła większą odpowiedzialność za uzyskanie właściwych kwalifikacji i utrzymanie swojego miejsca w pracy. Musi w związku z tym zmienić się model poradnictwa zawodowego, chodzi o stworzenie takich warunków, w których każdy człowiek posiadałby łatwy dostęp do informacji i porad o możliwościach kształcenia na obszarze Europy.

W Polsce zmiany modelu poradnictwa są w toku, kształci się kadry doradców zawodowych, jest opracowywany projekt standardu kwalifikacji dla tego zawodu. Jak twierdzi prof. C. Levy-Leboyer „...doświadczenie zawodowe jest

jedynym sposobem zdobycia kompetencji, których nie dają dyplomy”. Właśnie kompetencje pracowników stanowią o sile przedsiębiorstwa.

16. Systemy kształcenia dorosłych:

- szkolny

- kursowy

- w zakładach pracy

- biblioteczny

- środki masowego przekazu

- system rozrywkowy

- turystyczno - krajobrazowy

- poradnictwa i doradztwa

- samokształceniowy

---