WĄTROBA
najczęstszy nowotwór: przerzuty
2 najczęstsze marskości wątroby:
pozapalna, poalkoholowa
Wątroba alkoholowa:
stłuszczenie
zapalenie alkoholowe
marskość wątroby
Zgony w marskości:
pęknięcie żylaków przełyk
rak wątroby
śpiączka wątroboa
HEPATITIS VIRALIS
Etiologia:
HAV, HBV, HCV, HDV, HEV, HGV
tylko HBV to DNA-wirus!!!
mononucleosis
CMV
rubella
adenovirus
enterovirus
HAV:
RNA
zakażenie drogą fekalno-oralną
bardzo rzadko związek z transfuzjami
głównie dzieci
okres inkubacji 2-6 tygodni
przebieg kliniczny łagodny
bardzo rzadko HEPATITIS FULMINANS (piorunujące zapalenie wątroby)
nie przechodzi w hepatitis chronica
nie daje nosicielstwa
HBV:
DNA
zakażenie parenteralne (źródło: krew, nasienie, ślina, łzy, mleko)
zakażenie wertykalne: matka → poród → dziecko
nosicielstwo
okres inkubacji 4-26 tygodni
HBX, HbcAg, HbeAg, HbsAg, polimeraza DNA
efekty infekcji:
hepatitis acuta
hepatitis chronica nonprogressiva (persistens) = przetrwałe
hepatitis chronica progressiva (activa)
hepatitis fulminans
bezobjawowe nosicielstwo
grunt dla infekcji HDV
hepatitis chronica progressiva hepatitis fulminans
cirrhosis hepatis necrosis massiva
działanie onkogenne
wbudowany w genom
transformacja hepatocytów w komórki nowotworowe
HDV:
defektywne RNA
koinfekcja = HDV + HBV → zdrowy
superinfekcja = HDV → nosiciel HBV
potrzebny HbsAg
zakażenie parenteralne
daje nosicielstwo
hepatitis chronica: < 5% koinfekcji, 80% supeinfekcji
HCV:
RNA
najczęstsza przyczyna hepatitis związanego z transfuzją
droga zakażenia: transfuzje, inokulacje
rzadko: mama → dziecko; seks
okres inkubacji 2-26 tygodni
hepatitis chronica
cirrhosis hepatis → ca hepatocellulare (mechanizm uszkodzenia wątroby nieznany)
HEV:
RNA
droga zakażenia jelitowa
okres inkubacji 6 tygodni
nie przechodzi w hepatitis chronica
młodzi
duża śmiertelność u kobiet w ciąży
HEPATITIS VIRALIS ACUTA morfologia:
zwyrodniałe balonowate hepatocyty
martwica hepatocytów („dropped out” necrosis)
apoptoza - ciałka Councilmana
przerost i rozrost komórek Kupffera
nacieki zapalne (głównie limfocyty)
regeneracja hepatocytów
HEPATITIS CHRONICA:
Persistens (nonproliferativa): triaditis chronica (zapalenie triad): limfocyty, plazmocyty, makrofagi
Activa: viralis
non viralis: alkohol, leki, choroby metaboliczne
nacieki zapalne w triadach (wychodzenie nacieków poza triady)
piecemeal necrosis = martwica kęsowa
bridging necrosis = martwica mostowa
włóknienie (fibrosis) → necrosis
CHOROBY AUTOIMMUNOLOGICZNE:
młode kobiety
brak serologicznych markerów wiremii
IgG ↑
przeciwciała:
non organ specific autoantibodies
organ specific autoantibodies
LSP (liver specific proteins)
LMA (liver membrane antigens)
liver microsomes
HLA B8 lub DRw3
komórki plazmatyczne w triadach
CA HEPATOCELLULARE
wirusy (HBV)
cirrhosis hepatis
zatrucie, zwłaszcza aflatoksyny (w fistaszkach!)
pojedyncze → przerzuty mnogie, najczęściej z przewodu pokarmowego (adca z jelita)
NASTĘPSTWA KAMICY ŻÓŁCIOWEJ PĘCHERZYKA:
acute cholecystitis
choledocholithiasis (przewód żółciowy współny)
acute pancreatitis
związek z gruczolakorakiem
Marskość wątroby
Makroskopowo:
norma: gładka, lśniąca torebka wątroby
patologia:
guzkowata (kocie łby), na przekroju szare „autostrady” tkanki łącznej
guzki obejmują kawałki różnych zrazików
Przebudowa architektoniki wątroby z tworzeniem guzków z regenerujących się
hepatocytów, otoczonych pasmami tk. łącznej.
Sam rozplem tkanki łącznej (bez przebudowy) = fibrosis (włóknienie)
Np. cirrhosis cardiaca to tak naprawdę fibrosis
W marskości występują wspólnie:
włóknienie (rozlane, nieodwracalne)
przebudowa architektury przez pasma tkanki łącznej, w tym przebudowa architektury naczyń
guzki z regenerujących hepatocytów > 3 mm
cirrhosis hepatis micronodularis = średnica < 3 mm, powierzchnia ziarnista
cirrhosis hepatis macronodularis = średnica > 3 mm, powierzchnia guzowata
Główne przyczyny:
alkohol
hepatitis chronica (viralis)
choroby dróg żółciowych
nadmiar Fe (haemochromatosis)
Podział etiologiczny:
c. alcoholica 60-70%
c. post inflammatoria 10%
c. bilairis 5-10%
primaria
secondaria
c. in haemochromatosis 5%
c. in morbus Wilsoni
inne rzadkie postacie
c. cryptogenica 10-15%
Inne formy marskości:
błędy metaboliczne (galactosemia, tyrosinosis)
kiła wrodzona
kiła trzeciorzędowa (hepar lobarum)
„cirrhosis cardiaca” (to nie marskość!)
c. carcinomatosa = pseudocirrhosis
c. cryptogenica
Marskość:
zaburzenia krzepnięcia
spadek syntezy: albumin, fibrynogenu, protrombiny, czynników krzepnięcia V, VII, IX, X
uszkodzenie kłębków nerkowych (zmiany w mezangium i błonach podstawnych)
gastritis, wrzody żołądka
3 przyczyny zgonu z marskością wątroby:
pęknięcie żylaków przełyku
niewydolność wątroby (śpiączka)
rak wątroby
encephalopathia hepatica
zaburzenia metaboliczne CUN i układu nerwowo-mięśniowego przy małych
zmianach morfologicznych (głównie w astrogleju)
klinicznie: okres zaburzeń świadomości o różnej głębokości do śpiączki włącznie;
objawy neurologiczne wynikające z uszkodzenia układu piramidowego,
pozapiramidowego i móżdżku
patomechanizm: 4 hipotezy:
toksyczne działanie amoniaku
uszkodzenie funkcji nerwów przez amoniak, merkaptany i kwasy tłuszczowe o krótkim łańcuchu
działanie tzw. fałszywych neurotransmiterów
toksyczne działanie niektórych aminokwasów
hypersplenism
splenomegalia
anemia i/lub trombocytopenia i/lub leukopenia
poprawa po splenectomii
Przyczyny: bardzo różne i bardzo liczne:
infekcje
choroby hematologiczne
choroby autoimmunologiczne
choroby spichrzeniowe
nadciśnienie wrotne
ascites
patogeneza:
↑ wytwarzania limfy w wątrobie
retencja Na i H2O w nerkach
(Płyn w jamie otrzewnej może być nowotworowy lub nienowotworowy, jak np. w marskości)
RAK TRZUSTKI
piąty według częstości
♂=♀
najczęściej w głowie, adca
często przerzuty do dwunastnicy (skrwawienie)
pojedyncze 3-letnie przeżycie
przyczyny:
palenie
przewlekłe zapalenie trzustki (prawdopodobnie)
dieta bogatotłuszczowa
NOWOTWORY ZŁÓŚLIWE TARCZYCY
Pierwotne:
carcinoma:
papillare 75-85%
folliculare 10-20%
medullare 5%
anaplasticum < 5%
NHL = non-Hodgkin's lymphoma = chłoniak złośliwy nieziarniczy
sarcoma
Wtórne (<1%)
Czynniki ryzyka:
promieniowanie jonizujące (w 1-2 dekadzie życia)
np. lecznicze napromienianie zmian chorobowych głowy i szyi
katastrofa nuklearna (Czernobyl, Hiroshima)
thyreoiditis Hashimoto
struma nodosa
zespół Gardnera (FAP, kostniaki, cystes epidermales, fibromatosis)
zespół Cowdena (wole rodzinne + hamartomata cutis)
Protoonkogen RET (jeśli tu wystąpi mutacja, to rak)
RET to receptor błonowy o aktywności kinazy tyrozynowej (3 części: zewnętrzna wiążąca ligand,
przezbłonowa i wewnątrzcytoplazmatyczna)
Fizjologicznie:
występuje w komórkach C tarczycy
nie występuje w komórkach pęcherzykowych tarczycy
mutacja punktowa w ca medullare:
część zewn. → MEN IIA
część wewn. → MEN IIB
fragment genu RET (o aktywności kinazy tyrozynowej) przemieszczony w okolice innego genu
aktywnego w komórkach pęcherzykowych (rearanżacja chromosomu 10)
RET/PTC (papillary thyroid ca = ca papillare)
CA PAPILLARE
mikroskopowo:
brodawki
jądra:
„ground glass” (matowe szkło), optycznie jasne
wodniczki wewnątrzjądrowe
„grooves” (szczeliny, bruzdy)
ciałka psammomatyczne (koncentryczne nawapnienia)
warianty:
otorebkowany (encapsulated) (10% przypadków)
pęcherzykowy
wysokie komórki (tall cell)
♀>♂ 20-40 rok życia
powolny wzrost
przerzuty:
węzły chłonne (w ½ przypadków);
rzadko płuca i kości;
drogą naczyń limfatycznych
10-letnie przeżycie: 98%
u 5-20% lokalne i regionalne wznowy
10-15% przerzuty odległe
wznowy nawet po 20-35 latach!!!
ca occultum:
najpierw przerzuty do węzłów chłonnych szyjnych
ognisko pierwotne niewidoczne
CA FOLLICULARE
mikroskopowo:
pęcherzyki wypełnione koloidem
naciekanie: torebki, naczyń
występowanie: 5-6 dekada, ♀>♂
przerzuty: płuca, kości, wątroba; rzadko węzły chłonne; drogą naczyń krwionośnych
leczenie:
chirurgia
TSH + jod radioaktywny