WYKŁAD z dn. 27.05.2005 r.

Zasady tworzenia prawa

c.d. Prawa Wspólnotowego

• zasada bezpośredniego obowiązywania prawa wspólnotowego - porządek obowiązywania prawa wspólnotowego obowiązuje w państwie

• zasada bezpośredniego skutku w prawie wspólnotowym - doktryna stawia pytanie czy prawo wspólnotowe może kształtować bezpośrednio sytuacje prawną jednostek - osób fizycznych / prawnych. TAK - przy założeniach - musi to być norma bezwarunkowa i o bardzo jasnej konstrukcji, precyzyjna, nie tworząca wątpliwości.

• Horyzontalne i wertykalne aspekty zasady bezpośredniego skutku.

Przykład: państwo może pozorować że realizuje dyrektywę, może intemenplować częściowo dyrektywę, lub źle ją intemenplować.

Wertykalne aspekty wywoływania bez skutku polegają na tym że jednostka w odniesieniu do organu administracji publicznej może powoływać się skutecznie na treść intemenplowanej bądź źle intemenplowanej doktryny do porządku prawnego - jeżeli upłynie czas wyznaczony do intemenplowania dyrektywy.

Ta zasada nie ma zastosowania w układach horyzontalnych poziomych - w stosunkach pomiędzy osobami fizycznymi i osobami prawnymi o charakterze cywilnoprawnym.

• Jeżeli dokonujemy wykładni prawa krajowego wówczas jego przepisy musza być zgodne z

prawem wspólnotowym. Prawo wspólnotowe wykładamy na podstawie pojęć prawa

wspólnotowego.

• Zasada efektywności prawa wspólnotowego - stanowi że prawo wspólnotowe jest

skuteczne poprzez te zasady wyżej wymienione. Europejski Trybunał itd.

• Zasada lojalności - solidarności - obowiązuje państwa członkowskie do przestrzegania

zasad prawa wspólnotowego.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 20.06.2002 r. W sprawie zasad techniki prawodawczej.

Dz. U. Nr 100 poz. 908

Budowa rozporządzenia: podstawowa treść tego rozporządzenia jest zawarta w załącznikach.

Zasady zawarte w rozporządzeniu:

1. Metodologia podjęcia decyzji o przygotowaniu projektu ustawy.

Teoria prawa opracowała metodologię decyzji czy ustawa jest potrzebna. Jeżeli tak mamy wówczas do czynienia z procesem przygotowania projektu.

• Wyznaczenie i opisanie stałych stosunków społecznych w dziedzinie wymagającej interwencji ze wskaźnikiem pożądanych zmian.

• Ustalenie potencjalnych prawnych i innych niż prawne środków oddziaływania umożliwiających realizację celów.

• Określenie skutków społecznych, gospodarczych, organizacyjnych, prawnych i finansowych każdego z proponowanych rozwiązań

• Zasięgnięcie opinii podmiotów zainteresowanych rozstrzygnięciem sprawy.

• Wybór sposobu interwencji - czasem pewna sfera stosunków społecznych nie wymaga przygotowania ustawy. Uchwalenie ustawy oznacza poniekąd ograniczenie wolności jednostki.

Skutki różnych instrumentów - projektu ustawy:

= skutki nieprzewidywalne

= skutki przewidywalne - skutki uboczne - korzystne

- niekorzystne

przykładem skutków nieprzewidywalnych: Ustawa o ruchu na drogach publicznych - niekorzystne było przerabianie w dowodach rejestracyjnych samochodów osobowych na ciężarowe.

2. Metodologia przygotowania projektu ustawy.

• Zapoznanie się z dotychczasowym stanem prawnym w tym zwłaszcza z przepisami Unii Europejskiej oraz z przepisami międzynarodowych umów ratyfikowanych.

• Ustalenie skutków dotychczasowych obowiązującej regulacji.

• Ustalenie alternatywnych rozwiązań prawnych.

• Prognoza podstawowych i ubocznych skutków rozwiązań alternatywnych

• Ocena skutków finansowych

• Wybór optymalnego rozwiązania.

3. Projekt ustawy - Zasady odnoszące się do treści ustawy.

• Zasada wyczerpującej regulacji danej dziedziny spraw.

• Zasada nie wprowadzania licznych wyjątków

• - jeżeli przy pisaniu projektu ustawy jest dużo wyjątków to znaczy że coś jest nie tak!

• Zasada nie zamieszczania przepisów regulujących sprawy wykraczające poza przedmiotowy zakres ustawy.

• Ustawa nie może powtarzać przepisów zamieszczonych w innych ustawach. Zakaz ten dotyczy także ratyfikowanych umów międzynarodowych jak też aktów prawa wspólnotowego.

• Zasada ta dotyczy instytucji odesłania - ustawa może odsyłać do przepisu tej samej ustawy lub innych ustaw i aktów równych z ustawami, nie może odsyłać do aktów podstawowych.

• Zasada zwięzłej i syntetycznej redakcji.

• Zasada zrozumiałego wyrażania intencji prawodawcy

• Zasada redakcji zgodnie ze składnią języka polskiego przy unikaniu zdań wielokrotnie złożonych. Względny zakaż posługiwania się protekcjonizmami i zwrotami obciążającymi lub nowo tworzonymi pojęciami.

• Zasada posługiwania się określeniami tzw. Wiodącej ustawy zwanej kodeksem bądź prawem ( kodeks cywilny, prawo karne itp.)

• Względny zakaz zamieszczania apeli, postulatów, zaleceń i uzasadnień projektowanych norm.

• Wraz z projektem ustawy przygotowuje się projekty najważniejszych aktów wykonawczych.

BUDOWA USTAWY

Ustawa zawiera tytuł, przepisy merytoryczne i przepisy o wejściu ustawy w życie. Sprawa staje się bardziej skomplikowana jeżeli mamy do czynienia z ustawą nowelizujacą - zawiera przepisy przejściowe lub dostosowujące i przepisy uchylające.

Ustawa może zawierać przepisy wprowadzające zmiany w innych ustawach - zmieniające i przepisy o wygaśnięciu jej mocy obowiązującej.

Kolejność poszczególnych elementów składowych:

1. tytuł

2. przepisy merytoryczne ogólne i szczegółowe

3. przepisy zmieniające

4. przepisy przejściowe i dostosowujące

5. przepisy uchylające

6. o wejściu ustawy w życie

7. o wygaśnięciu mocy obowiązującej ustawy

TYTUŁ: może mieć charakter opisowy - ustawa o cudzoziemcach

rzeczowy- zaczyna się od wyrazów kodeks, prawo, ordynacja

KLASYFIKACJA PRZEPISÓW MERYTORYCZNYCH

Dzielimy je na przepisy ogólne i szczególne

Przedmiot przepisów ogólnych:

- zakres regulowanych spraw + ewentualne wyłączenia

- słowniczek pojęć

- postanowienia wspólne dla wszystkich albo dla większości przepisów merytorycznych

- ewentualne odesłania do innych ustaw

Relacja miedzy ogólnymi a szczególnymi przepisami ustawy: szczególne nie regulują spraw wyczerpująco unormowanych w przepisach ogólnych.

Rodzaje i kolejność przepisów szczegółowych ( tzw. przepisy merytoryczne )

- przepisy prawa materialnego

- przepisy o organach - ustrojowe

- przepisy o postępowaniu przed organami ( przepisy proceduralne )

- przepisy o odpowiedzialności karnej ( przepisy karne )

Prawo materialne wskazuje kto, w jakich okolicznościach i jak powinien się zachować - przepis podstawowy.

Przepis podstawowy nie musi mieć adresata wówczas kiedy jest on wskazany w innej ustawie, w przepisach ogólnych i kiedy powszechność adresata jest oczywista.

Prawo ustrojowe - przepisy ustrojowe zawierają postanowienia o utworzeniu organów lub instytucji, ich zadaniach i sposobie obsadzenia, o tym jakim podmiotom podlegają i kto nad nimi sprawuje nadzór - kompleksowa definicja prawa ustrojowego.

Przepisy proceduralne - określają sposób postępowania przed organami albo instytucjami, strony i innych uczestników postępowania, ich prawa i obowiązki, rodzaje rozstrzygnięć i tryb ich wzruszenia -środki zaskarżenia.

Przepisy merytoryczne mogą również zawierać odesłania do załączników dołączonych do ustawy, załączniki te zawierają wykazy, wykresy, wzory tabel itd.

PRZEPISY PRZEJŚCIOWE I DOSTOSOWUJĄCE

Przepisy przejściowe określają relację prawa nowego w odniesieniu do starego.

Przedmiot regulacji przepisów przejściowych:

- sposób zakończenia postępowań będących w toku w tym skuteczność dokonanych czynności

procesowych, organy właściwe do zakończenia postępowania, terminy przekazania sprawy

- czy i w jakim zakresie utrzymuje się czasowo w mocy instytucje prawne zniesione przez nowe przepisy.

- problem praw i obowiązków nabytych pod rządami starego prawa. Zmiany mogą nastapić jeżeli

wyraźnie mówią o tym przepisy przejściowe.

- kwestia czy i w jakim zakresie nowe prawo utrzymuje w mocy przepisy wykonawcze starego prawa.

Zasady do przepisów wykonawczych starego prawa:

• Uchylenie ustawy bądź podstawy prawnej na podstawie których wydano przepis wykonawczy powoduje że przepis wykonawczy traci moc wiążącą z dniem wejścia w życie nowego prawa.

• Jeżeli zmiana przepisu upoważniającego do wydania aktu wykonawczego polega na tym, że zmienia się rodzaj aktu wykonawczego albo zakres spraw - względnie wytyczne - powoduje to utratę mocy wiążącej aktu wykonawczego z dniem wejścia w życie przepisu zmieniającego.

• Jeżeli zmiana w podstawie prawnej do przepisu wykonawczego polega na tym że zmienia się organ właściwy do wydania aktu wykonawczego. Akt wykonawczy obowiązuje tak długo dopóki nowy organ nie skorzysta z kompetencji prawodawczych.

• Jeżeli przepisy wykonawcze do starego prawa nie kolidują z zasadami nowego prawa prawodawca może zachować czasowo w mocy stare przepisy wykonawcze.

Przepisy dostosowujące:

- regulują sposób kreowania po raz pierwszy organów lub instytucji wprowadzonych nowa ustawą.

- sposób przekształcenia starych organów i instytucji w nowe organy i instytucje.

- sposób likwidacji organów i instytucji znoszonych nowym prawem, zasady zagospodarowania ich mienia, uprawnienia i obowiązki dotychczasowych pracowników.

Przepisy końcowe zawierają:

- przepisy uchylające

- o wejściu ustawy w życie

- w razie potrzeby przepisy o wygaśnięciu mocy ustawy

Nie można domniemywać uchylenia starego prawa jedynie przez uchylenie i wejście w życie nowego prawa. Wynika stad ze w postanowieniach nowego prawa muszą być postanowienia o uchyleniu starego prawa.

Instytucja ustawy wprowadzającej:

W przypadku zmiany bardzo obszernej regulacji prawnej ustawodawca może posłużyć się instytucją ustawy wprowadzającej po to żeby ustawa główna była jasna od strony merytorycznej.

Ustawa wprowadzająca zawiera :

- przepisy o wejściu w życie ustawy głównej

- przepisy zmieniające

- przepisy uchylające

- przepisy przejściowe

- przepisy dostosowujące

wejście w życie ustawy wprowadzającej można uzależnić od przyszłego zdarzenia - musi być to moment jasny, precyzyjny, pewny, nie budzący wątpliwości i podany do publicznej wiadomości.

Artykuł - ustęp - punkt - litery / tiret - jak się kończą litery w alfabecie to są np. ZA, ZB itd.

Przepisy upoważniające: budowa szczegółowego upoważnienia do wydania rozporządzenia musi zawierać: - przedmiot regulacji

- zakres regulacji

- organ upoważniony

wytyczne dotyczące treści:

§ 64 formy współdziałania organu przy wydawaniu rozporządzeń:

- minister X i minister Y

- porozumienie X i Y

- minister X za zgodą ministra Y

- X po zatwierdzeniu przez ministra Y

- X po zasięgnięciu opinii ministra Y

- zainicjowanie wydania aktu - X na wniosek Y

§ 83 - nowelizacja - przepisy ustawy zmienia się: - odrębną ustawa zmieniającą

- przepisem zmieniającym zamieszczonym w innej

ustawie

PROJEKT ROZPORZĄDZENIA

Nie można przytaczać treści ustaw, zgodnie z konstytucja i ustawami, musi się mieścić w granicach szczegółowego upoważnienia ustaw.

§ 129 Rozporządzenie można zmienić rozporządzeniem późniejszym, wydanym na podstawie tego samego, nadal obowiązującego przepisu upoważniającego, przez organ który wydał rozporządzenie zmieniane, albo przez organ, który przejął właściwość organu, który wydał rozporządzenie zmieniane.

Projekty aktów normatywnych o charakterze wewnętrznym:

§ 134 podstawą wydania uchwały i zarządzenia jest przepis prawny który:

- upoważnia dany organ do uregulowania określonego zakresu spraw

- wyznacza zadania lub kompetencje danego organu

DZIAŁ VIII TYPOWE ŚRODKI TECHNIKI PORAWODAWCZEJ

Na typowych środkach techniki prawodawczej bazuje ustawodawca.

- jak określać adresata normy, jeżeli norma ma być adresowana do każdej osoby fizycznej to

określamy go wyrazem KTO nie poprzedzając wyrazem KAŻDY.

- Jeżeli norma ma być adresowana do podmiotu innego niż do osoby fizycznej adresata

wskazujemy nazwą własną lub rodzajową.

KWESTIA DEFINICJI:

- opisowa

- zakresowa - wyliczenie elementów składowych

= enumeratywny

Skróty w przepisach ogólnych znajdują się po słowniczkach pojęć.

- pojęcia nieostre

- klauzury generalne

- nieprzekraczalne dolne lub górne granice swobody rozstrzygnięcia

---