Niemiecka Republika Demokratyczna w skrócie NRD (Deutsche Demokratische Republik, DDR) - państwo powstałe 7 października 1949 na terenie byłej sowieckiej strefy okupacyjnej (Sowjetische Besatzungszone in Deutschland, SBZ), obecnie nie istnieje.
Jej powierzchnia liczyła 108 300 kilometrów kwadratowych i była zamieszkana przez 17 milionów ludzi, w latach 1949-1989 liczba ludności nie zmieniła się w znaczący sposób. Stolicą NRD był Berlin a konkretnie jego część zwana Berlinem Wschodnim (oddzielona od Berlina Zachodniego tak zwanym Murem Berlińskim). Nie było to zupełnie legalne, gdyż Berlin jako całość, podzielony na cztery sektory, podlegał okupacji czterech zwycięskich mocarstw, a więc Berlin Wschodni nie był częścią strefy sowieckiej (jeszcze do późnych lat 60. XX wieku trzeba było okazywać dowody osobiste przy wjeździe z terenu NRD na teren Berlina Wschodniego, zaś patrole amerykańskie, angielskie i francuskie miały do końca istnienia NRD wolny wstęp do Berlina Wschodniego, a radzieckie do Zachodniego).
Jednostką podziału administracyjnego (przeprowadzonego w 1952 roku, do tego roku istniały kraje związkowe (landy)) stały się okręgi (Bezirk), których było łącznie czternaście (ich stolicami były Chociebuż, Drezno, Erfurt, Frankfurt nad Odrą, Gera, Halle, Karl-Marx-Stadt, Lipsk, Magdeburg, Neubrandenburg, Poczdam, Rostock, Schwerin oraz Suhl). Państwo to powstało z inicjatywy komunistycznej partii o nazwie Niemiecka Socjalistyczna Partia Jedności (Sozialistische Einheitspartei Deutschlands, SED) i pod auspicjami Związku Radzieckiego. W latach 1946-1948 SED ugruntowała swoją pozycję polityczną i zdominowała organy władzy w strefie okupacyjnej. Partia ta w marcu 1948 roku powołała Niemiecką Radę Ludową, która 7 października 1949 roku przekształciła się w Tymczasową Izbę Ludową, przyjęła konstytucję i proklamowała powstanie nowego państwa. Władzę objęła oczywiście SED. Jej kierownictwo było zdominowane przez działaczy prokomunistycznych, będących wcześniej członkami Komitetu Narodowego "Wolne Niemcy". Pierwszymi przywódcami partii byli Otto Grotewohl oraz Wilhelm Pieck, którzy pełnili funkcje współprzewodniczących. Pierwszym prezydentem NRD został Johannes Dieckmann, który swój urząd pełnił przez cztery dni, po czym został zastąpiony przez Wilhelma Piecka (w zamian za to W. Dieckmann objął urząd przewodniczącego Izby Ludowej). 12 października na urząd premiera wybrano Otto Grotewohla; tego samego dnia Izba Ludowa przyjęła konstytucję.
Konstytucja gwarantowała SED kierowniczą rolę w państwie, wprowadzała gospodarkę planową.
SED przy pomocy Sowieckiej Administracji Wojskowej w Niemczech (SMAD) przeprowadziła m.in. częściowo reformę rolną, nacjonalizację przemysłu, środków transportu, banków, częściową denazyfikację i demilitaryzację. 11 października 1949 rozwiązano SMAD.
Państwo było rządzone autorytarnie, a SED sprawowała kontrolę nad większością dziedzin życia. Wyjątkowo rozbudowany był aparat policji politycznej Stasi.
Polityka gospodarcza była wzorowana na radzieckiej. Na terenie całego kraju znajdowały się liczne jednostki wojsk radzieckich.
NRD od roku 1950 była członkiem RWPG. Rząd ZSRR przyznał NRD 20 września 1955 pełną suwerenność i jeszcze w tym samym roku przyjął wschodnioniemieckie państwo do Układu Warszawskiego.
III Zjazd SED (rok 1950) przyjął uchwałę o pierwszym planie rozwoju gospodarki. W następstwie zjazdu podjęto likwidację sektora prywatnego gospodarki i rozpoczęto rozbudowę przemysłu państwowego.
W roku 1953 w Berlinie i innych miastach wybuchło krwawo stłumione powstanie robotnicze.
W latach 1960-1961 doszło do ponownego kryzysu wewnętrznego, nasiliły się ucieczki z NRD. W nocy z 12 na 13 sierpnia 1961 odizolowano Berlin Zachodni murem berlińskim.
9 maja 1968 uchwalono nową konstytucję, która za najważniejsze zadanie uznała rozwój wszechstronnej współpracy i trwałej przyjaźni z ZSRR. W 1968 jednostki armii NRD brały udział w interwencji zbrojnej w Czechosłowacji (Praska wiosna).
Droga ku zjednoczeniu Niemiec
Jesienią 1989 roku w NRD nasiliły się żądania reform i demokratyzacji życia, powstały organizacje opozycyjne i nowe partie. 18 października 1989 Erich Honecker został zwolniony z funkcji partyjnych i stanowisk państwowych, a 9 listopada obalono mur berliński. 13-14 lutego 1990 w Bonn odbyło się wspólne posiedzenie rządów NRD i RFN. 1 lipca 1990 wszedł w życie układ o unii walutowej, gospodarczej i socjalnej między NRD i RFN. 20 września 1990 Izba Ludowa i Bundestag przyjęły podpisany w Berlinie układ między RFN a NRD o przywróceniu jedności Niemiec, 3 października 1990 NRD przystąpiła do RFN.