Danuta Sosnowska,
Seweryn Goszczyński:
biografia duchowa,
Wrocław 2000.
WSTĘP
ta biografia jest opowieścią o przezwyciężaniu mitów, stw nych przez poetę lub obranych przez niego: przyrody, geniusza, ojczyzny, religii.
bohaterem Goszczyński, drugoplanowym - życie Koła Sprawy Bożej (KSB).
Budowanie obrazów.
w 1832 przyjaciel w obawie przed rewizją pali papiery poety.
debiut od pochwały natury (mało oryginalnie).
ojciec - dawny żołnierz Kościuszki, bieda.
niechęć do Rosji.
idealista lekce sobie ważący życiowe wymogi.
marzenia o spiskach, buntach.
wstąpienie do Związku Wolnych Braci Polaków.
poszukiwany przez policję.
wolał życie intensywne niż stabilne.
1828 wydał w Warszawie Zamek kaniowski, pozytywna krytyka Mochnackiego.
Powstańcze perypetie.
powrót do Warszawy (dokładna data?).
okres przedpowstańczy - kontynuacja i rozwinięcie „religii przyjaźni”, np. z Nabielakiem (póź-niej wprowadzi on poetę do KSB).
1869 Noc belwederwska.
atak na Belweder; w wierszach gloryfikacja polskiego orła.
w powszechnej opinii - Tyrteusz; litość do zabijanych (marzycielstwo romantyków a rzeczywi-stość).
w 1831 reakcją pisarza na kruszenie się wizji solidarnego narodu była rosnąca agresja, skie-rowana przeciwko zdrajcom powstania.
Galicyjskie doświadczenie.
bał się opuszczenie kraju, choć nie tracił rodziny ani majątku.
wyjazd do Galicji, pod nazwiskiem Franciszka Bielowskiego (zaginął w zawierusze wojennej).
lud u Goszczyńskiego: mała grupa ludzi, gotowych do poświęcenia, i większość, żyjąca wy-godnie, obojętna na sprawy kraju; patriotyzm i wolność - dla Goszczyńskiego wartości naj-wyższe, przy jednoczesnym dostrzeżeniu egoizmu społeczeństwa.
Iluzje literata.
zainteresowanie programem kulturalno-edukacyjnym.
czasopismo „Ziewonia”.
Goszczyński nie chciał emigrować.
rozczarowanie polityką.
współpraca z „Pszonką”, zwalczanie wrogów TDP.
na emigracji „dziwne zobojętnienie” i niemożność pracy twórczej.
Zbliżenie do Koła.
zima i wiosna 1841 w Wersalu (centrala Towarzystwa Demokratycznego).
wobec Towiańskiego Goszczyński początkowo nieufny.
wstąpienie do KSB w sierpniu 1842 r.
Towianistyczna szkoła ducha.
28 listopada 1842 pierwsza spowiedź Goszczyńskiego od dwudziestu lat; postanowił zostać świętym.
sprzeczności w nauce Towiańskiego; kompromitacje i zdrady uczniów; rozczarowanie (brak czynu).
Goszczyński poprosił o medal „oblubieniec Sprawy”.
zniechęcenie Goszczyńskiego.
Wolność Polski.
fanatyzm Goszczyńskiego, zerwanie z dawnymi przyjaciółmi, np. z Zaleskim (przyjaźń jesz-cze z Ukrainy Za-Go-Gra).
powstanie styczniowe, zamierzał wziąć w nim udział (62 lata!), opieszale.
w młodości niechęć (wręcz nienawiść) do Rosji, pod wpływem nauk Towiańskiego zmiana (jak „Kochaj bliźniego swego”), w 1857 podpisał sąd, że „Polska wyrządził Rosji wielkie krzy-wdy moralne”.
Wolność człowieka.
zalecenia Mistrza i ich interpretowanie przez Mickiewicza.
post Nowego Zakonu, modlitwa Nowego Zakonu i, ostatnia, wzbudziła najwięcej niepokoju wśród „braci”, spowiedź Nowego Zakonu.
bunt stłumiony przez Mickiewicza, Goszczyński jednym z pierwszych, którzy się ugięli upo-karzające „rekolekcje” zaaplikowane nieposłusznym przez brata Adama; rok później „Brat Wieszcz” sam namawiał Goszczyńskiego na bunt przeciwko Mistrzowi.
Język towiańczyków.
Towiański, nieczuły na sprzeczności głoszonej nauki, nie dostrzegał też paradoksów swych oczekiwań językowych.
postulat zapomnienia o swoim dawnym „Ja” i inne.
Pisarz epoki nowej.
wejście do KSB odsunęło na daleki plan literackie zatrudnienia; kronika Sprawy.
niepokój Goszczyńskiego, „posłuchanie” u Mistrza do Zurychu 20 sierpnia 1847 honorowy tytuł „poeta Sprawy”.
po czterech latach stopniowe odchodzenie od KSB.
alkoholizm.
powszechna opinia: Mistrz zniszczył talent poety.
Odzyskiwanie niezależności.
Mickiewicz na próżno starał się zwerbować Goszczyńskiego do buntu przeciwko Mistrzowi, Goszczyński poczuł powołanie do roli strażnika braterskiej jednomyślności.
Goszczyński niejednoznacznie podchodził do erotycznych „grzeszków” w Kole: z jednej stro-ny zmartwienie własnym temperamentem (erotyczne sny, eskapady, podglądanie), z drugiej ignorowanie lub cenzurowanie pogłosek o erotycznej swobodzie panującej w Kole, nie kryty-kował nawet miłosnych awantur np. Ksawery Deybel ( upokorzenia żony Mickiewicza), skandale mimo tajemnicy.
KSB: własna moralność z dużą dozą wyrozumiałości wobec siebie.
depresja Mickiewicza po odejściu z KSB.
lata 1848-1858 dla Goszczyńskiego zbieranie sił i odwagi, by szczerze sobie odpowiedzieć na pytanie, kim jest człowiek, któremu zaufał.
Wyzwolenie.
kolejne konflikty z KSB.
„kwestia kobieca” w KSB - emancypacja.
1862 ostatni rok pobytu Goszczyńskiego w KSB, doszedł do wniosku, że patologia Koła to nie tylko Towiański.
choroba hemoroidalna.
alkoholizm.
samotność, w 1870 podczas oblężenia Paryża omal nie umarł z głodu.
aby obronić się przed przytułkiem postanowienie powrotu do ojczyzny.
w 1872 powrót do Polski.
1