Rola polityczna PAIGC w Gwinei Bissau
Krótka historia PAIGC
Lata 1999 - 2003 - utrata władzy
wybory parlamentarne w 2004 roku
wybory prezydenckie w 2005 roku
„Stability Pact” z 2007 roku
kryzys przed wyborami w 2008 roku
wybory parlamentarne w 2008 roku
wybory prezydenckie w 2009 roku
kontrowersje z 2010 roku
Program PAIGC
African Youth Amílcar Cabral
Democratic Union of Women of Guinea-Bissau
PAIGC to skrót Afrykańskiej Partii Niepodległości Gwinei Bissau i Republiki Zielonego Przylądka. Założona została w 1956 roku przez Amilcara Cabrala, marksistę i działacza niepodległościowego pochodzącego z Gwinei - Bissau. W 1961 członkowie partii wezwali do zbrojnej walki przeciwko portugalskiemu okupantowi. Walki trwały do 1973 roku, kiedy to PAIGC jednostronnie ogłosiło niepodległość. Rok później akt ten został uznany przez władze portugalskie i Gwinea - Bissau stała się wolnym państwem z systemem monopartyjnym. Na prezydenta wyznaczono Luísa Cabrala, przyrodniego brata Amilcara Cabrala. W 1980 roku ówczesny premier, João Bernardo Vieira, dokonał zamachu stanu i przejął władzę w kraju. Rządził jako dyktator do 1994 roku, kiedy to został wybrany na prezydenta w pierwszych wyborach.
Obecnie PAIGC jest najważniejszą partią w Gwinei -Bissau, która od ogłoszenia niepodległości właściwie stale jest u władzy, z wyjątkiem lat 1999 - 2003. W 1998 roku Vieira został ponownie wybrany na prezydenta, ale jeszcze w tym samym roku podjął wyjątkowo niepopularną w kręgach wojskowych decyzję - odwołał ówczesnego szefa sztabu generalnego Ansumana Mané. Siły militarne wierne Mane zbuntowały się i wybuchła wojna domowa w wyniku której Vieira zmuszony został do opuszczenia kraju. Nowym prezydentem został ówczesny przewodniczący obecnej partii opozycyjnej PRS (Party for Social Renewal), Kumba Yalá. Partia odzyskała władzę w 2004 roku. Pod koniec 2003 roku doszło do kolejnego zamachu stanu, a który był skutkiem odkładania terminu wyborów parlamentarnych, stagnacji gospodarczej i przede wszystkim niezadowolenia armii z powodu niewypłaconych pensji. Prezydent został odsunięty od władzy, a w marcu 2004 roku przeprowadzono wybory do parlamentu, które wygrała PAIGC. Do skupienia w swoich rękach pełni władzy PAIGC brakowało tylko objęcia urzędu prezydenta. Do tego jednak nie doszło. Otóż, chociaż João Bernardo Vieira zakończył swoją pierwszą kadencję w dość nietypowy sposób, bo udał się na wygnanie w efekcie wojny domowej, które rozpętała się w latach 1998 - 1999, to w 2005 roku, po powrocie z tego wygnania i został ponownie wybrany na Głowę Państwa, pokonując kandydata PAIGC Malamę Bacai Sanhe.
Sytuacja w kraju jest w tym okresie ponownie bardzo niestabilna, ponieważ rodzi się konflikt między prezydentem a parlamentem i rządem. W tym momencie rodzi się konflikt między rodzi się konflikt między prezydentem a parlamentem i rządem. Politykom z Afrykańskiej Partii Niepodległości nie podoba się, że prezydent próbuje się „rządzić” dymisjonując ich premiera i wyznaczając na to miejsce „swojego” człowieka, byłego członka PAIGC Aristidesa Gomesa.
Afrykańska Partia Niepodległości najpierw próbowała związać prezydentowi ręce poprzez odwołanie do Sądu Najwyższego. Ten jednak stwierdził, że prezydent nie jest zobowiązany wyznaczyć na stanowiska szefa rządu członka partii mającej większość w parlamencie. Spróbowano więc rozwiązać problem w inny sposób. Na początku 2007 roku formuje się koalicja większościowa, w skład której wchodzą PAIGC, PRS i PUSD (United Social Democrat Party). Oznacza to, że dopuszczono do sprawowania władzy również partie opozycyjne, w tym największego rywala PAIGC. Partie podpisały tzw. „pakt stabilności”, dzięki któremu mogły przegłosować wotum nieufności wobec rządu Gomesa i zmusić do ustąpienia desygnowanego przez Vieirę premiera. Nowym premierem został Marthinho Ndafa Cabi, członek PAIGC. Pozytywnym efektem „stability pact” było też zachęcenie zagranicznych inwestorów do powrotu do kraju.
„Stability Pact” zapewnił chwilowy spokój polityczny w kraju, lecz nie na długo. Już rok później PAIGC wycofała swoje poparcie dla owego paktu i rządu, oskarżając premiera o podejmowanie działań za plecami koalicji, po tym jak zwolnił czterech wysokich rangą urzędników nikogo wcześniej o tym fakcie nie informując. Sytuację wykorzystał prezydent rozwiązując parlament i mianując na premiera członka PAIGC i jednocześnie swojego sojusznika, Carolosa Correire. Nowymi członkami rządu zostają członkowie PAIGC i poplecznicy prezydenta.
Wybory odbywają się pod koniec 2008 roku, a przytłaczającą większość, bo aż 67 na 100 miejsc, zdobywa w nich PAIGC. Premierem został Carlos Domingos Gomes Júnior, nazywany również Cadogo, przywódca Afrykańskiej Partii Niepodległości Gwinei i Wysp Zielonego Przylądka. Jako główny cel nowy premier wyznaczył sobie reformę systemu sprawiedliwości. Obiecał także odłożyć na bok wszelkie niesnaski pomiędzy swoją partią a prezydentem Vieirą dla dobra kraju.
W kraju jednak nie zapanował spokój. W 2009 roku zamordowany został prezydent Vieira w odwecie za śmierć generała Batisty Tagme. Tagme zginął dzień wcześniej w skutek wybuchu bomby. Warto zwrócić uwagę, że od wprowadzenia systemu wielopartyjnego w 1994 roku żaden prezydent nie złożył swojego urzędu w wyznaczonym terminie. Urząd w zastępstwie Veiry po jego śmierci sprawował Raimundo Pereira, przewodniczący Ludowego Zgromadzenia Narodowego, wiceprzewodniczący PAIGC.
Obecnie prezydentem państwa jest Malam Bacai Sanhá, który wygrał wybory w 2009 roku kandydując z polecenia PAIGC. Tym sposobem PAIGC ma w swoich rękach tak władzę ustawodawczą jak i wykonawczą, co budzi nadzieję na stabilizację polityczną w kraju, przynajmniej w przeciągu kilku najbliższych lat. O poparciu społeczeństwa dla władzy i proponowanych przez nich reform świadczą demonstracje z połowy 2010 roku. Wywołane one zostały kolejną próbą ingerencji wojska w kwestie polityczne. Otóż w kwietniu 2010 roku Szef Sztabu Generalnego wojsk Gwinei - Bissau został odsunięty od władzy i osadzony w więzieniu przez część sił wojskowych, a premierowi grożono śmiercią. Mogło być to odpowiedzią na przeprowadzane w tym czasie przez rząd reformy armii. Niepokój na świecie wzbudzają jednak niektóre decyzje rządu. Chodzi m. in. o mianowanie na stanowisko szefa armii domniemanego lidera buntu z kwietnia 2010, generała Antonio Indjaia. Inną kontrowersyjną decyzją było umieszczenie na stanowisku szefa marynarki Jose Americo Bubo Na Tchuto, rzekomo ważnej osobistości w procederze handlu narkotykami, będącego zmorą Gwunei Bissau.
Program PAIGC mówi o konsolidacji niepodległości oraz jedności narodowej. Jako cel PAIGC wyznacza sobie również promowanie demokracji poprzez np. dialog z innymi partiami politycznymi oraz ochronę wartości demokratycznych takich jak równość obywateli czy trójpodział władzy. W kwestiach ekonomicznych opowiada się za ekonomią społeczną, rozwijającą wolny rynek, ale chroniący dobrobyt własnych obywateli. Szczególny nacisk, jeżeli chodzi o dobrobyt obywateli, kładą na prawa pracownicze, prawa kombatantów i ofiar klęsk żywiołowych. Za duży problem społeczny oprócz alkoholizmu, analfabetyzmu czy biedy uważają uzależnienie od tytoniu! W kwestiach kultury i edukacji zwracają uwagę na potrzeby wyeliminowania opóźnień będących dziedzictwem kolonializmu. Chcą promocji i ochrony języka crioulo, to jest języka będącego mieszanką portugalskiego i języków afrykańskich. PAIGC pragnie zwiększyć dostęp do wody i energii, wspierać budowę mieszkań socjalnych. Ich program polityczny zawiera także punkt odnoszący się do podporządkowania sił militarnych kraju władzy politycznej. Jest to o tyle istotne, że władza wojskowa w G - B jest bardzo silna, stoi za wieloma przewrotami i próbami przewrotów. Jeżeli chodzi o stosunki z innymi krajami, zwracają uwagę na integrację subregionalną oraz rozwój kontaktów z innymi państwami w zgodzie z interesem narodowym.
PAIGC działa na różnych polach, ma m.in. swoją młodzieżówkę, która nazywa się African Youth Amílcar Cabral (JAAC). JAAC jest członkiem Światowej Federacji Młodzieży Demokratycznej i Młodzieżowej Unii Młodych Socjalistów, tj. organizacji zrzeszającej młodzież z całego świata o poglądach lewicowych. Organizacja powstała w 1974 roku. Ponadto PAIGC jest organizacją parasolową dla Democratic Union of Women of Guinea-Bissau (UDEMU), założonej w 1961 roku.
Bibliografia
Lea, D., Rowe, A., A political chronology of Africa, Routledge, Londyn 2001
Guinea Bissau Final Report Early Presidential Election 28 June - 26 July 2009: European Union Election Observation Mission: http://aceproject.org/ero-en/regions/africa/GW/guinea-bissau-final-report-early-presidential, 21 maja 2011
Guinea-Bissau: Key political events since independence: http://www.unhcr.org/refworld/docid/4896c46c1e.html, 21 maja 2011
Guinea-Bissau Rights and Liberties Report: http://www.africa.com/guinea-bissau/report, 21 maja 2011
Guinea-Bissau: Poverty Reduction Strategy Paper—Second Annual Progress Report: http://allafrica.com/download/resource/main/main/idatcs/00020493:5505b0624f334dc4956d5c25c1bbe4f.pdf, 21 maja 2011
Guinea-Bissau: Beyond Rule of the Gun: http://allafrica.com/download/resource/main/main/idatcs/00011816:0666d0ac7d6e8bf957cd65c42acb296e.pdf, 21 maja 2011
Guinea - Bissau between conflict and democracy: http://www.iss.co.za/pubs/asr/13No4/AWFerreira.htm, 21 maja 2011
GUINEA-BISSAU: High court deems new premier legal, sparks protests from leading party http://www.irinnews.org/report.aspx?reportid=57970, 21 maja 2011
GUINEA-BISSAU: Elections fears as unity government splits: http://www.irinnews.org/Report.aspx?ReportId=79558 , 21 maja 2011
GUINEA-BISSAU: Uncertain future as President dissolves government: http://www.irinnews.org/Report.aspx?ReportId=79660, 21 maja 2011
Former PM returns to power in Guinea-Bissau: http://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5gGG_ckMRleKjGJ4jdMqXrpWRnO4Q, 21 maja 2011
Renegade soldiers kill Guinea-Bissau president: http://www.usatoday.com/news/world/2009-03-02-guinea-bissau_N.htm, 21 maja 2011
GUINEA-BISSAU: Instability returns to capital: http://www.irinnews.org/Report.aspx?ReportID=88665, 21 maja 2011