1. Socjologowie badają życie społeczne, stawiając pytania i szukając na nie odpowiedzi poprzez systematyczne badania. Mogą to być pytania o stan, fakty porównawcze, o rozwój wypadków lub teoretyczne.

Według jej twórców socjologia jest ________, bo polega na systematycznym stosowaniu metod badawczych i _______________teorii w świetle uzyskanych danych i logicznych argumentów. Nie można jednak wzorować jej bezpośrednio na naukach przyrodniczych, gdyż badanie _______________ w fundamentalny sposób różni się od badania świata przyrody.

Każde badanie rozpoczyna się od problemu badawczego, który badacza niepokoi bądź intryguje. Podpowiedzią w wyborze problemu badawczego mogą być: brak informacji w _________, dyskusje teoretyczne lub praktyczne problemy życia społecznego. W postępowaniu badawczym można wyróżnić kilka wyraźnych etapów - chociaż w praktyce rzadko udaje się je dokładnie zrealizować.

______________ między dwoma wydarzeniami lub sytuacjami występuje, gdy jedno wydarzenie powoduje zajście drugiego. Przyczynowość trzeba odróżnić od ___________, która polega na istnieniu regularnego związku między dwiema zmiennymi. Zmienne to takie wielkości, jak wiek, dochód, wskaźnik przestępczości etc.. które można porównywać. Ponadto wyróżnia się ___________, które oddziałują na ___________. Socjologowie często stosują _____________, w których inne wskaźniki są na stałym poziomie, co pozwala wydobyć zależność przyczynową.

Metody badawcze decydują o przebiegu badania. W przypadku ___________ badacz spędza długi czas w badanej grupie lub społeczności. Druga metoda, ____________, polega na uzyskiwaniu od __________ wybranej spośród większej populacji w bezpośrednim wywiadzie bądź korespondencyjnie, odpowiedzi na pytania zawarte w ______________. _______________ opiera się na pozyskiwaniu informacji ze znajdujących się w archiwach i dostępnych w inny sposób materiałów drukowanych. Inne metody to __________, korzystanie z historii życia, analiza historyczna i badanie porównawcze.

Każda metoda badawcza ma jakieś ograniczenia. Dlatego badacze często dwie lub więcej metod, tak że każda z nich uzupełnia i pozwala zweryfikować wyniki uzyskane za pomocą pozostałych. Nazywa się to ____________. Najlepsze badania socjologiczne łączą perspektywę historyczną i porównawczą.

Badania socjologiczne często wiążą się z dylematami etycznymi. Mogą one wiać się wówczas, gdy badacz oszukuje badanych albo gdy publikacja wyników może być dla badanych przykra lub zaszkodzić im. Nigdy nie ma dobrego wyjścia z takich sytuacji, ale badacze muszą być wrażliwi na dylematy, jakie tworzą.

2. Badaczka chce sprawdzić, czy Nawóz Nu-Gro wpływa korzystnie na wzrost roślin. Kupuje 20 roślin, zasadza je w ciepłym, słonecznym miejscu i regularnie podlewa. 10 roślin otrzymuje jednocześnie nawóz. Po 2 miesiącach badaczka mierzy wysokość roślin żeby sprawdzić ewentualny wpływ nawozu na wzrost.

1. Powyższe badanie to

1. eksperyment

2. badanie korelacyjne

3. obserwacja uczestnicząca

4. replikacja

2. W powyższym badaniu zmienną niezależną jest

1. Czas wystawienia roślin na słońce

2. Podanie nawozu

3. Wysokość roślin po 2 miesiącach

4. Liczba liści na każdej roślinie

3. W powyższym badaniu zmienną zależną jest

1. Czas wystawienia roślin na słońce

2. Podanie nawozu

3. Wysokość roślin po 2 miesiącach

4. Liczba liści na każdej roślinie

4. Które z badań sondażowych będzie najbardziej wiarygodne?

1. Przewidywanie wyników wyborów na podstawie odpowiedzi studentów I roku socjologii

2. Szacowanie ilu ludzi ma automatyczne sekretarki poprzez dzwonienie do ludzi, których telefony są dostępne książce telefonicznej

3. Szacowanie popularności narkotyków wśród młodzieży na podstawie wywiadu z rodzicami

4. Szacowanie ile czasu średnio poświęca na naukę student, na podstawie wywiadu ze studentami 2 roku.

1. Badacz stawia hipotezę że blondynki prowadzą bardziej rozrywkowy tryb życia niż brunetki. Żeby zweryfikować hipotezę przeprowadza wywiad z naturalną brunetką, która niedawno zmieniła kolor włosów na blond, pytając o ewentualne zmiany w rozrywkowości trybu życia.

Zmienna niezależna: ________________________________

Zmienna zależna: ________________________________

Metoda badawcza: ________________________________

2. Hipoteza stanowi, że dzieci w pierwszej klasie znają więcej polskich słów niż dzieci w przedszkolu. Badaczka chodzi na zajęcia do pierwszaków i przedszkolaków, licząc średnią ilość słów wymawianych przez dzieci. Potem porównuje wyniki.

Zmienna niezależna: ________________________________

Zmienna zależna: ________________________________

Metoda badawcza: ________________________________

3. Farmakolog bada, czy nowy antydepresant, Moodcor, powoduje wzrost wagi. Przez okres jednego miesiąca podaje 100 osobom Moodcor, a 100 osobom placebo. Na koniec miesiąca sprawdza zmiany wagi.

Zmienna niezależna: ________________________________

Zmienna zależna: ________________________________

Metoda badawcza: ________________________________

3. Ankieta: aktywność online

1. Jak dużo czasu spędzasz w sieci?

1. Dużo

2. Trochę

3. Niewiele

4. Wcale

2. Czy twoim zdaniem Facebook jest wygodniejszy w użyciu niż Nasza Klasa?

1. tak

2. nie

3. Jak go używasz?

4. Nie ściągnąłbyś nielegalnych plików z sieci?

1. Tak

2. Nie

5. Czy słuchasz muzyki online?

1. Tak

2. Nie

6. Jak często słuchasz muzyki online?

1. często

2. nie za często

3. rzadko

4. nigdy

7. W porównaniu do innych użytkowników, jak dużo czasu poświęcasz na słuchanie muzyki online?

5. Dużo

6. Trochę

7. Niewiele

8. Wcale

7. Podaj datę, kiedy ostatnio kupiłeś/kupiłaś coś na Allegro: _____________

4. Terminy socjologiczne

Środowisko społeczne, uniformizm, postęp, struktura społeczna, racjonalizacja, egocentryzm, status społeczny, dyfuzja kulturowa, anomia, gender, grupa społeczna, stratyfikacja społeczna, fakt społeczny, kategoria społeczna, instytucja społeczna, pozycja społeczna, dezintegracja społeczna, więź społeczna, semiotyka, stereotyp, uprzedzenie, wspólnota, tłum

stan zaniku lub załamania norm społ.; w skrajnych przypadkach może doprowadzić do zaniku więzi społ.; pojęcie wprowadzone przez E. Durkheima a rozwinięte przez R. Mertona, wg którego występuje, gdy istnieje silna rozbieżność pomiędzy normami i celami kulturowymi a możliwościami ich osiągnięcia, najczęstszymi objawami są wzrost przestępczości i liczby samobójstw oraz rozwodów.
skrajna postać dezorganizacji społeczeństwa, wyrażająca się rozkładem więzi społ., m.in. wskutek rozpadu wspólnej dla danej zbiorowości hierarchii wartości; może prowadzić do anarchii.
termin wprowadzony przez E.B. Tylora; oznacza procesy tworzenia się w rozmaitych społeczeństwach podobieństw kulturowych poprzez rozprzestrzenianie się elementów jednej kultury i przejmowanie ich przez inną lub przez wzajemne zapożyczanie elementów kulturowych; (np. amerykanizacja kultury eur.);
postawa polegająca na ujmowaniu rzeczywistości w sposób zniekształcony przez subiektywne odczucia, uznawanie ich za najważniejsze, jedynie słuszne, ocenianie wszystkiego z punktu widzenia własnego ja;
pojęcie zaproponowane przez É. Durkheima; odnosi się do form działania zdolnych do wywierania na jednostkę przymusu zewnętrznego, np. religia, moda, telewizja, prawo
płeć w znaczeniu kulturowym; zespół społeczno-kulturowych oczekiwań, norm, wzorców zachowań przypisanych płciom; pojęcie wiąże się z tożsamością płciową czyli subiektywnym przekonaniem o byciu kobietą/mężczyzną
1. zbiór ludzi, między którymi zachodzą jakiekolwiek stosunki społ. (znaczenie szersze); 2. zbiór ludzi zespolonych więzią społeczną, mających świadomość tej więzi (znaczenie węższe, częściej spotykane).
zespół urządzeń materialnych i organizacyjnych, w których niektórzy członkowie grupy społ. bywają uprawnieni do wykonywania określonych czynności publicznie i bezosobowo w celu zaspokojenia potrzeb jednostkowych i grupowych oraz zapewnienia prawidłowego funkcjonowania zbiorowości jako całości.
zbiór ludzi wyodrębniony z danej społeczności lub grupy na podstawie cech uznanych za ważne i różnicujące (np. zawód, wiek, płeć, wykształcenie, stan majątkowy); to również podstawowe pojęcia socjoekonomiczne: społeczeństwo, naród, klasa, warstwa.
przemiany (lub ich kierunek), które ze względu na określone kryteria podlegają pozytywnej ocenie jako przechodzenie od form niższych do wyższych, mniej doskonałych do bardziej doskonałych; w tym znaczeniu przeciwieństwem x. jest regres, a sam x. bywa utożsamiany z rozwojem
położenie społeczne jednostki w strukturze grupy społ. bądź położenie grupy w strukturze całego społeczeństwa; x. jednostki odpowiada określony układ praw i obowiązków
proces zachodzący w obrębie klas, warstw i grup społ., polegający na zastępowaniu nieuświadomionych motywów decydujących o realizacji własnych podstawowych interesów społ.-ekon., motywami ideowymi wywodzącymi się z obowiązujących systemów wartości
nauka o istocie, właściwościach, funkcjach i typologicznym zróżnicowaniu znaków
prestiż przypisywany jednostce w zależności od zajmowanej przez nią pozycji w strukturze społeczeństwa; x. stanowi podstawowy czynnik umiejscawiania jednostki w hierarchii określonej grupy
funkcjonujący w świadomości społecznej zespół przekonań, charakteryzujący się względną trwałością i sztywnością
hierarchiczne zróżnicowanie społeczeństwa w warstwach (grupach) ze względu na dochody, majątek, władzę, pełnione funkcje, ocenę społ., sposób życia i in.; wg M. Webera podstawowe kryteria x. stanowią: położenie klasowe, pozycja (status) społ., władza
układ klas, warstw, grup społ. i innych zbiorowości oraz wzajemne relacje między nimi, występujące w społeczeństwie na danym etapie rozwoju historycznego
ogół wytworzonych przez społeczeństwo warunków, w jakich działa każdy człowiek; obejmuje m.in. obowiązujące w danym kręgu reguły postępowania (prawo, moralność), normy, hierarchie wartości, systemy wychowania, a także stosunki narodowościowe czy społ.-ekonomiczne
zgromadzenie znacznej liczby ludzi w jakimś miejscu, związanych przelotnie jakimś celem, który może zrodzić przejściową więź psychiczną opartą na przeżywaniu podobnych uczuć, przejawiającą się w jednakowym, kierowanym tylko emocjami, zachowaniu
dążenie do ujednolicenia, nadania jednolitego wyglądu (np. poprzez ubranie, uczesanie); przeciwieństwo indywidualizacji.
nieuzasadniona niechęć; pozbawione dostatecznej podstawy złe nastawienie wobec ludzi innej narodowości, religii, pochodzenia społ.; motywuje się nimi brak tolerancji.
systemu stosunków, instytucji i środków kontroli społ. skupiających jednostki w grupy i zbiorowości zdolne do funkcjonowania jako całości mniej lub bardziej samodzielne; wyróżnia się np. x rodzinną, terytorialną, produkcyjną
termin wprowadzony przez F. Tönniesa (Wspólnota i stowarzyszenie) na oznaczenie grupy społ. opartej na silnej więzi wewn., mającej swe źródło we wspólnej tradycji, obyczaju, wyznawanych wartościach, poczuciu obowiązku wobec grupy, wspólnych losach, przyjaźni itp

---