Polityka Gospodarcza

Wykład nr 2

Niedziela 5 października 2003

Polityka własnościowa

Podmiotami polityki własnościowej są:

• Władze państwowe

• Władze samorządowe

• Władze przedsiębiorstw

Przedmiotem polityki własnościowej jest:

• Kształtowanie struktury własnościowej na podstawowe czynniki produkcji, takie jak maszyny, budynki itp.

Formy własności:

• Prywatna (tworzy sektor prywatny)

• Państwowa (tworzy sektor publiczny)

• Samorządowa (tworzy sektor publiczny)

• Stowarzyszeń i organizacji społecznych

W Polsce do sektora prywatnego zaliczana jest także własność spółdzielcza oraz stowarzyszeń i organizacji społecznych. W niektórych państwach występuje własność mieszana.

We współczesnym świecie występują wszystkie formy własności, ale proporcje między nimi są różne w poszczególnych krajach. W USA, Japonii, Europie Zachodniej około 85-90% PKB wytwarza własność prywatna. W krajach Europy Wschodniej własność prywatna wytwarza około 75% PKB, a reszta to sektor publiczny. W Polsce dominuje własność prywatna.

Własność państwowa obejmuje w krajach zachodnich lasy, parki, część kolei, telekomunikację, gazociągi, elektrownie.

W ostatnich 20-30 latach występuje na całym świecie proces prywatyzacji własności państwowej (Europa Zachodnia, USA, Japonia).

Prywatyzacja w europie Wschodniej (i w Polsce) opiera się o ustawy parlamentarne i przeprowadzana jest przez władze państwa.

Ustawy stanowiące fundament przepisów prywatyzacyjnych

1. Ustawa z 13 Lipca 1980 r. o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych.

2. Ustawa z 5 Lutego 1993 r. o przekształceniach własnościowych niektórych przedsiębiorstw państwowych o szczególnym znaczeniu dla gospodarki państwa.

3. Ustawa z 30 Kwietnia 1993 r. o narodowych funduszach inwestycyjnych i ich prywatyzacji.

4. Ustawa z 19 Października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi skarbu państwa.

W oparciu o te przepisy obowiązują w Polsce 3 procedury prywatyzacyjne:

1. Komercjalizacja.

2. Prywatyzacja bezpośrednia.

3. Likwidacja przedsiębiorstw państwowych ze względów ekonomicznych.

4. (Dodatkowo przewidziana dla rolnictwa) Włączenie majątku przedsiębiorstw państwowych do zasobów własności rolnej skarbu państwa.

Komercjalizacja - obejmuje przekształcenie przedsiębiorstw państwowych w jednoosobowe spółki skarbu państwa.

Spółka z udziałem wierzycieli - jednoosobowa spółka skarbu państwa to okres przejściowy między typową spółką akcyjną albo spółką z ograniczoną odpowiedzialnością

Spółka akcyjna to firma, której udziałem jest akcja.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością - nie ma akcji, ale swój udział wstępujący do spółki nabywa na zasadzie umowy.

Prywatyzacja bezpośrednia polega na tym, że organ nadzorujący (minister, wojewoda) sprzedaje przedsiębiorstwo na zasadzie przetargu. Różnica polega na tym, że nie ma tworu w formie jednoosobowej spółki skarbu państwa.

Spółki pracownicze - powstały w wyniku tego, że zawody pracownicze w danej firmie zdecydowały się wykupić tą firmę od skarbu państwa. Takich spółek pracowniczych w Polsce 1990-2002 powstało 1640.

Likwidacja przedsiębiorstw - niektóre przedsiębiorstwa były deficytowe i trzeba było do nich dokładać z budżetu, więc zaczęto je likwidować.

Nastąpiło włączanie majątku przedsiębiorstw państwowych do zasobów własności rolnej skarbu państwa.

Przedsiębiorstwa państwowe jako samodzielne podlegają likwidacji, a ich majątek przejmuje Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa.

Z ogólnej puli 4 miliardów hektarów około 18% na dzień dzisiejszy zdołano sprzedać. Część dano za darmo dla wyższych uczelni rolniczych Polskiej Akademii Nauk, część na parafie.

Największa część z ziemi byłych PGR-ów została wydzierżawiona. Młodzi absolwenci szkół rolniczych dzierżawili te ziemie, a także wielkie firmy dzierżawiły i wykupywały z nadzieją, że kiedyś je sprzedadzą.

Prywatyzacja przedsiębiorstw w Polsce znajduje się w końcowej fazie. Pozostała jeszcze ¼ tego, co miało być sprywatyzowane (pozostała najtrudniejsza część PKS, PKP, kopalnie).

2

Biały®

1.

Komercjalizacja

2.

Prywatyzacja bezpośrednia

3.

Likwidacja przedsiębiorstw państwowych

4.

Włączenie majątku przedsiębiorstw…

Jednoosobowe spółki skarbu państwa

Spółka z udziałem wierzycieli

Spółka akcyjna

Spółka z o.o.

Spółka pracownicza

Spółka S.A. lub spółka z o.o.

Spółka S.A. lub z o.o. z udziałem skarbu państwa

---