1. Państwa i daty kolejnych rozszerzeń Unii Europejskiej.
1957 Wielka Szóstka - Francja, Niemcy, Włochy, Belgia, Holandia, Luksemburg
1973 Dania, Irlandia, Zjednoczone Królestwo (Wlk.Brytania) - rozszerzenie północne
1981 Grecja - rozszerzenie
1986 Hiszpania, Portugalia południowe
1995 Austria, Finlandia, Szwecja
2004 Polska, Republika Czeska, Słowacja, Węgry, Estonia, Litwa, Łotwa, Słowenia, Cypr, Malta
2007 Rumunia, Bułgaria
2. Kryteria kopenhaskie dla kraju wstępującego do UE.
Zanim kraje kandydujące zostaną przyjęte do grona członków UE muszą posiadać:
stabilne instytucje gwarantujące demokrację, poszanowanie zasad państwa prawa i praw człowieka oraz poszanowanie i ochronę praw mniejszości;
trwałą gospodarkę rynkową, jak również zdolność do przeciwstawienia się konkurencji oraz siłom rynkowym wewnątrz Unii;
zdolność do sprostania wymogom członkostwa i mieć gotowość do realizacji celów Unii. Muszą również posiadać administrację publiczną, która będzie w stanie stosować prawo UE i zarządzać nim w praktyce.
3. Wybrać instytucję UE i opisać jej funkcje w obszarze polityki finansowej.
Parlament Europejski
debatuje nad aktami prawa europejskiego i uchwala je wraz z Radą,
sprawuje nadzór nad innymi instytucjami UE, w szczególności nad Komisją, aby upewnić się, że działają w sposób demokratyczny,
debatuje nas budżetem UE i przyjmuje go wraz z Radą.
(przyjmuje roczny budżet UE, posiada komisję, która monitoruje wydatki budżetowe i każdego roku dokonuje oceny wykonania przez Komisję budżetu na poprzedni rok).
4. Geneza i etapy tworzenia Unii Gospodarczo-Walutowej
W 1988 roku powołano tzw. Komitet Delorsa, który miał za zadanie opracować program realizacji UGW. Przyczyny podjęcia decyzji leżały w woli krajów członkowskich zacieśnienia współpracy walutowej oraz w politycznych interesach poszczególnych państw członkowskich Wspólnot Europejskich.
Trzy etapy budowy unii gospodarczej i walutowej
Pierwszy etap rozpoczęto 1 lipca 1990 r. i zakładał on:
całkowitą swobodę kapitału w ramach UE (zniesienie kontroli wymiany walutowej);
zwiększenie środków przekazywanych w celu zlikwidowania różnic pomiędzy poszczególnymi regionami Europy (fundusze strukturalne);
zbliżenie gospodarek poprzez wielostronną obserwację polityki gospodarczej poszczególnych państw członkowskich.
Drugi etap rozpoczął się 1 stycznia 1994 r. Zakładał on:
powstanie Europejskiego Instytutu Monetarnego (EIM) we Frankfurcie. W EIM zasiadali prezesi banków centralnych poszczególnych krajów UE;
niezależność narodowych banków centralnych;
zasady ograniczające deficyt budżetów krajowych.
Etap trzeci to narodziny euro. Dnia 1 stycznia 1999 r. jedenaście krajów przyjęło walutę euro, która tym samym stała się wspólną walutą Austrii, Belgii, Finlandii, Francji, Hiszpanii, Irlandii, Luksemburga, Niderlandów, Niemiec, Portugalii i Włoch (Grecja dołączyła do ich grona 1 stycznia 2001 r.). Od tego momentu Europejski Bank Centralny przejął obowiązki Europejskiego Instytutu Monetarnego i to on jest odpowiedzialny za politykę pieniężną, która jest określana i realizowana właśnie w euro.
5. Koszty i korzyści z przyjęcia Euro dla konsumentów.
KORZYŚCI:
- zniknie konieczność wymiany zł - euro przed wyjazdem oraz jej koszt
- tańsze korzystanie z kart płatniczych w krajach strefy euro
- zniknie obawa, że za przywiezione euro otrzymamy mniej niż przed wyjazdem
- euro można wymienić na walutę lokalną we wszystkich państwach
- łatwiejsze porównywanie cen
- przejrzystość cenowa i zwiększona konkurencja ->obniżenie cen
- oficjalne stopy % ulegną obniżeniu
- na straży wartości pieniądza stanie EBC, będący poza wpływem krajowych gier politycznych
KOSZTY:
- koszty spełnienia kryteriów Traktatu z Maastricht
- wzrost cen
- konieczność zapoznania się z nowymi monetami, banknotami i cenami w euro
6. Koszty i korzyści z przyjęcia Euro dla przedsiębiorstw.
KORZYŚCI:
- eliminacja ryzyka walutowego w stosunku do euro
- zredukowanie niepewności co do przyszłego poziomu przychodów i kosztów-> ustalanie długookresowych strategii, większa trafność decyzji inwestycyjnych, efektywna alokacja kapitału
- cenowa przejrzystość rynku
- większa dostępność zagranicznych rynków
- lepsze postrzeganie krajowych przedsiębiorców jako partnerów handlowych
- obniżenie stóp %
- pełny dostęp do 1 z największych rynków finansowych na świecie
- GPW stanie się częścią strefy euro
- prostsze procedury księgowania i raportowania dla firm ze strefy euro mających oddział w Polsce i odwrotnie
KOSZTY:
- wzrost konkurencji ze strony firm strefy euro
- wartości kontraktów, płac będą przeliczone na euro
- konieczność prezentowania w okresie przejściowym podwójnych cen
- kasy fiskalne będą musiały pokazywać ceny w euro
- przystosowanie systemów informatycznych
- szkolenie kadr dotyczące posługiwania się nową walutą
7. Koszty i korzyści z przyjęcia Euro dla gospodarki.
KORZYŚCI:
- spełnienie kryteriów konwergencji stworzy warunki sprzyjające wzrostowi gospodarczemu
- wzrost wiarygodności polityki makroekonomicznej, ograniczenie ryzyka występowania gwałtownych przepływów kapitałowych destabilizujących gospodarkę
- eliminacja ryzyka walutowego i kosztów transakcyjnych
- obniżenie kosztu kapitału -> wzrost stopy inwestycji krajowych
- brak ryzyka zmienności kursu zł - euro
- napływ BIZ
KOSZTY:
- utrata suwerenności narodowej w sferze pieniężnej
- bariery w swobodnym przepływie siły roboczej
- utrata kursu walutowego jako mechanizmu stabilizującego wahania koniunkturalne
- konieczność przeprowadzenia kampanii informacyjnej
- proces wymiany monet i banknotów
8. Pojęcie Jednolitego Rynku Europejskiego.
Obszar bez granic wewnętrznych, na którym zgodnie z postanowieniami traktatu zostaje zapewniony swobodny przepływ towarów, osób, usług i kapitału.
9. Cztery swobody Jednolitego Rynku Europejskiego.
Swobodny przepływ towarów, osób, usług i kapitału.
10. Swoboda świadczenia usług na Jednolitym Rynku Europejskim.
Jest to możliwość zakładania przedsiębiorstw na terenie innego kraju UE i prowadzenia działalności gospodarczej na zasadach tzw. samozatrudnienia.
Usługi - świadczenia najczęściej odpłatne, obejmujące działalność o charakterze przemysłowym i handlowym, rzemieślniczą oraz wykonywanie wolnych zawodów. (nie zalicza się usług transportowych, bankowych i ubezpieczeniowych, które są związane z przepływem kapitału).
aktywna swoboda świadczenia usług - usługodawca udaje się przejściowo do usługobiorcy
pasywna - odbiorca udaje się do usługodawcy, by tam przyjąć świadczenia
swoboda przepływu produktu - tylko produkt przekracza granicę.
11. Kryteria konwergencji z Maastricht w obszarze polityki finansowej.
KRYTERIUM DEFICYTU BUDŻETOWEGO
Udział deficytu sektora rządowego w PKB mierzonym w cenach rynkowych w roku poprzedzającym ocenę nie powinien przekraczać 3% PKB.
KRYTERIUM DŁUGU PUBLICZNEGO
Udział długu publicznego w PKB w roku poprzedzającym ocenę nie powinien przekraczać 60%.
12. Kryteria konwergencji z Maastricht w obszarze polityki pieniężnej.
KRYTERIUM STABILNOŚCI CEN
Średnia stopa inflacji w roku poprzedzającym ocenę nie może być większa od średniej inflacji w 3 państwach o najniższej dynamice cen o więcej niż 1,5 pkt %.
KRYTERIUM STÓP %
Średnia nominalna długoterminowa stopa % w roku poprzedzającym ocenę nie powinna być wyższa o więcej niż 2 pkt % od średniej stopy % w 3 krajach UE o najniższym poziomie inflacji.
KRYTERIUM UDZIAŁU W MECHANIŹMIE KURSOWYM ESW
Kraj powinien przynajmniej przez 2 lata być członkiem ESW, przestrzegać stabilności kursów i odchyleń kursów walutowych, które powinny mieścić się w wąskim paśmie wahań ERM. Z dniem rozpoczęcia III etapu realizacji unii walutowej obowiązuje nowy mechanizm ERM o odchyleniach +/- 15%.
13. Cele i zadania Narodowego Banku Polskiego.
CEL - utrzymanie stabilnego poziomu cen. [ustabilizowanie inflacji na poziomie 2,5% z dopuszczalnym przedziałem wahań +/- 1 pkt %]
ZADANIA
- prowadzenie polityki pieniężnej
- działalność emisyjna
- rozwój systemu płatniczego
- zarządzanie rezerwami dewizowymi Polski
- obsługa Skarbu Państwa
- działalność edukacyjna i informacyjna
14. Wymienić źródła dochodów w budżecie UE.
Zasoby te pochodzą przede wszystkim z następujących źródeł:
ceł na produkty importowane spoza UE, łącznie z opłatami za produkty rolne;
ułamka podatku VAT nakładanego na towary i usługi na terenie UE;
składek uiszczanych przez państwa członkowskie w zależności od poziomu ich zamożności.
15. Fundusze strukturalne jako instrumenty polityki spójności UE.
Podstawowymi instrumentami polityki spójności są fundusze strukturalne i Fundusz Spójności. Funduszami strukturalnymi określamy Europejski Fundusz Społeczny (EFS) i Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR). Polityka spójności polega na zniwelowaniu różnic ekonomicznych i społecznych między poszczególnymi regionami UE. Przez tę politykę organy wspólnotowe i państwowe dążą do przebudowy struktury społecznej i rozwoju gospodarczego danego obszaru Unii.
Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR) to pierwszy fundusz strukturalny, który dostarcza środki w celu wzmocnienia spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej poprzez zmniejszenie różnic między regionami. Fundusz ten wspiera również działania służące rozwojowi strukturalnemu i zmniejszaniu różnic pomiędzy gospodarkami poszczególnych regionów. W ramach tych działań przewiduje się również przebudowę podupadających regionów przemysłowych.
Europejski Fundusz Społeczny (EFS), czyli drugi fundusz strukturalny, z którego finansowane są szkolenia zawodowe oraz inicjatywy służące tworzeniu nowych miejsc pracy.
Oprócz funduszy strukturalnych istnieje również tzw. Fundusz Spójności, który służy finansowaniu projektów z zakresu infrastruktury transportowej oraz ochrony środowiska w krajach UE, których PKB w przeliczeniu na jednego mieszkańca jest niższy niż 90% średniej unijnej.
Mają one służyć realizacji następujących trzech celów: Konwergencja.
Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie.
Europejska współpraca terytorialna.
16. Cele unijnej polityki solidarnościowej.
Głównym celem polityki solidarnościowej jest wsparcie procesu tworzenia jednolitego rynku oraz pomoc ze środków strukturalnych dla mniej zaawansowanych regionów lub sektorów przemysłowych borykających się z trudnościami. Potrzeba solidarnego działania krajów i regionów UE stała się jeszcze bardziej widoczna w kontekście niedawnego przyjęcia 12 nowych krajów, których dochody są znacznie poniżej średniej unijnej. UE musi zatem wspomóc restrukturyzację tych sektorów gospodarki, które ucierpiały w wyniku szybko rosnącej międzynarodowej konkurencji.
17. Struktura wydatków z budżetu UE.
44,2% Konkurencyjność i spójność
43% Zasoby naturalne (rolnictwo, rozwój obszarów wiejskich, środowisko, rybołówstwo)
5,7% UE na arenie międzynarodowej
1,2% Obywatelstwo, wolność, bezpieczeństwo, sprawiedliwość
5,9% Inne (w tym koszty administracyjne)
18. Co odróżnia budżet UE od budżetu kraju członkowskiego.
- ograniczony zakres zadań w stosunku do zadań realizowanych z budżetów krajowych
- odmienna procedura konstruowania
- sposób podejścia do deficytu budżetowego (nie spełnia roli narzędzia polityki makroekonomicznej)
19. Funkcje Międzynarodowego Funduszu Walutowego.
- regulacyjna (nadzorowanie stosowanych przez kraje członkowskie ograniczeń walutowych i przestrzegania reguł kursowych)
- kredytowa (dostarczanie dodatkowych źródeł finansowania)
- konsultacyjna (usługi konsultacyjne i współpraca krajów członkowskich)
20. Cele i zadania Banku Światowego.
pomoc w odbudowie i rozwoju państw członkowskich
popieranie prywatnych inwestycji zagranicznych za pomocą gwarancji albo udziałów w pożyczkach i innych lokatach, dokonywanych przez prywatnych inwestorów;
popieranie długofalowego zrównoważonego wzrostu międzynarodowej wymiany i utrzymywanie równowagi bilansów płatniczych
koordynowanie własnych pożyczek ze środkami uzyskanymi od innych organizacji międzynarodowych oraz dbanie o rozwój i finansowanie przedsiębiorstw lokalnych ze źródeł zagranicznych.
eliminacja ubóstwa i głodu
działania na rzecz powszechnego dostępu do edukacji
promowanie równości praw kobiet i mężczyzn
redukcja śmiertelności wśród dzieci
poprawa materialnych warunków życia
walka z HIV/AIDS, malarią i innymi chorobami
promowanie zrównoważonego rozwoju
działania na rzecz ochrony środowiska naturalnego.
21. Wymienić i opisać jeden z organów Europejskiego Banku Inwestycyjnego.
W 27-osobowej Radzie Gubernatorów zasiadają, pochodzący z państw członkowskich, ministrowie finansów, gospodarki lub skarbu. Rada określa ogólne wytyczne polityki Banku ze szczególnym uwzględnieniem polityki kredytowej, zatwierdza bilans oraz rachunek zysków i strat, decyduje o podwyższeniu kapitału, a także mianuje członków Rady Dyrektorów i Komitetu Zarządzającego.
4