FOTORECEPTORY - receptory odbierające bodźce świetlne. Fotoreceptorami są czopki i pręciki występujące w siatkówce oka. Czopki i pręciki zawierają barwniki wrażliwe na światło. Fala świetlna wyzwala w nich reakcję fotochemiczną, co powoduje depolaryzację błony i przepływ impulsu neuronami nerwu wzrokowego. Fotoreceptory występują prawie u wszystkich zwierząt bezkręgowych i kręgowych, a nawet u niektórych jednokomórkowców (np. plamka oczna u eugleny).

Elementy światłoczułe są rozłożone w siatkówce nierównomiernie, tworząc mozaikę. Czopki są odpowiedzialne za widzenie w świetle dziennym i zdolność widzenia barw. Występują one głównie w części środkowej siatkówki, nazywanej plamką. Centrum plamki zajmuje dołek środkowy, a jego najbardziej centralnym miejscem jest dołeczek. Plamka, a szczególnie dołeczek, to zatem najważniejsza część siatkówki odpowiedzialna za wyraźne, kolorowe, kontrastowe widzenie. Na obwodzie siatkówki rozmieszczone są głównie pręciki, które umożliwiają widzenie w słabym oświetleniu, widzenie o zmierzchu, jak również pozwalają zauważyć ruch przedmiotów. Ostrość wzroku poza plamką jest wyraźnie gorsza.

Pręciki i czopki zawierają barwniki wzrokowe, które pod wpływem światła się rozkładają, co powoduje, że bodziec świetlny zmienia się w bodziec nerwowy (bodziec elektryczny), który płynie drogą wzrokową do mózgu.

CZOPKI -ok. 6 mln, występują w żółtej plamce, pojedynczo

PRĘCIKI - ok 120mln, występują w obwodzie siatkówki, pęczkami

Zjawisko Purkiniego[1] - zjawisko z zakresu fizjologii widzenia, polegające na zaburzeniu percepcji jasności barw przy słabym oświetleniu (przy tzw. widzeniu mezopowym). Nazwa pochodzi od odkrywcy tego zjawiska, Jana Ewangelisty Purkyniego, czeskiego fizjologa i histologa [2].

Purkyně zauważył, że przy adaptacji oczu do zmierzchu światło o krótkiej długości fali (na przykład niebieskie lub niebieskozielone) jest postrzegane jako jaśniejsze niż światło o długiej fali (czerwień). Pochodnym złudzeniem jest wrażenie, że w słabym oświetleniu ruchome czerwone obiekty wydają się szybciej przybliżać niż takie same obiekty o barwie niebieskiej.

Adaptacja fotochemiczna. Gdy światło wpada do oka, skład chemiczny światłoczułych pigmentów w pręcikach i czopkach zmienia się, przez co wyzwalany jest mały prąd elektryczny. W ciemnościach, pigmenty te są odnawiane i są ponownie gotowe na reagowanie na światło.

Połączenie oka z mózgiem

Sposób, w jaki siatkówki obu oczu, połączona jest z korą wzrokową półkul mózgowych w obu częściach mózgu, nie jest tak prosty jak można by oczekiwać. Nerwy wzrokowe obu oczu łączą się bezpośrednio przed wejściem do wgłębienia czaszki, tworząc tak zwane skrzyżowanie wzrokowe. Później dzielą się one ponownie na dwa rozgałęzienia, tak zwane drogi wzrokowe, które łącząc się z ciałem kolankowatym bocznym prowadzą do obu części kory wzrokowej półkul mózgowych (rys. 3). Skrzyżowanie wzrokowe jest miejscem, gdzie nerw wzrokowy z każdego oka rozdziela się na dwie drogi wzrokowe w taki sposób, że każda z nich zawiera włókna wzrokowe pochodzące z obu oczu. W układzie tym lewa połowa kory wzrokowej przetwarza informacje wizualne pochodzące z lewej strony siatkówki obu oczu (prawa strona pola widzenia), natomiast prawa połowa kory wzrokowej zajmuje się prawą stroną każdej z siatkówek (lewa strona pola widzenia).

Połączenie oka z mózgiem

Sposób, w jaki siatkówki obu oczu, połączona jest z korą wzrokową półkul mózgowych w obu częściach mózgu, nie jest tak prosty jak można by oczekiwać. Nerwy wzrokowe obu oczu łączą się bezpośrednio przed wejściem do wgłębienia czaszki, tworząc tak zwane skrzyżowanie wzrokowe. Później dzielą się one ponownie na dwa rozgałęzienia, tak zwane drogi wzrokowe, które łącząc się z ciałem kolankowatym bocznym prowadzą do obu części kory wzrokowej półkul mózgowych (rys. 3). Skrzyżowanie wzrokowe jest miejscem, gdzie nerw wzrokowy z każdego oka rozdziela się na dwie drogi wzrokowe w taki sposób, że każda z nich zawiera włókna wzrokowe pochodzące z obu oczu. W układzie tym lewa połowa kory wzrokowej przetwarza informacje wizualne pochodzące z lewej strony siatkówki obu oczu (prawa strona pola widzenia), natomiast prawa połowa kory wzrokowej zajmuje się prawą stroną każdej z siatkówek (lewa strona pola widzenia).

Rys. 3 Schemat ideowy drogi wzrokowej, pokazujący jak siatkówki obu oczu są połączone z oboma połówkami kory wzrokowej (1 - siatkówka, 2 - nerw wzrokowy, 3 - skrzyżowanie wzrokowe, 4 - droga wzrokowa, 5 - ciało kolankowate boczne, 6 - kora wzrokowa)

Każde włókno nerwowe tworzy połączenia pomiędzy jego końcem na siatkówce i szczegółowo zdefiniowanym miejscem w płatach potylicznych kory mózgowej. Z tego powodu możliwe jest przyporządkowanie określonej powierzchni siatkówki do punktów kory wzrokowej. Godny uwagi jest fakt, że obszar żółtej plamki zajmuje proporcjonalnie o wiele większy region kory wzrokowej niż pozostałe obszary siatkówki.

TEORIE PERCEPCJI

1. Teoria asocjacjonistyczna głosi prymat części nad całością - spostrzeżenie jest sumą wrażeń. Wrażenia z kolei są połączone ze sobą na zasadzie praw kojarzenia:

styczność wrażeń w czasie (poszczególne wrażenia łączymy ze sobą w spostrzeżenie jeżeli występują w tym samym czasie lub bezpośrednio po sobie)

styczność wrażeń w przestrzeni (poszczególne wrażenia tworzą spostrzeżenie jeżeli występują w tej samej przestrzeni)

kojarzenie wrażeń przez podobieństwo (łączymy wrażenia na podstawie podbnych kształtów, barw etc.)

wzajemny kontrast

Argumentem przeciwko teorii asocjacjonistycznej jest to, że nie uwzględnia w ogóle roli reprezentacji umysłowych. Poza tym, jeżeli spojrzymy na Sześcian Neckera(poniżej) wrażenia są takie same, natomiast spostrzeżenie może być różne w zależności od tego na którym boku skupimy wzrok.

2. Teoria postaciowa głosi prymat całości nad częścią (czyli zaprzecza teorii asocjacjonistycznej). Psychologowie postaci twierdzą, że sumowaniem wrażeń nie da się wyjaśnić procesu percepcji, całość jest czymś więcej niż sumą części. Argumentami za teorią postaciową są:

zjawisko płynnego ruchu pozornego (np. film)

spostrzeżenie konstelacji gwiazd szybciej niż poszczególnych gwiazd

Zasady wyodrębniania całości (figury) z tła:

bliskość przestrzenna

podobieństwo

kontynuacja

pregnacja (zamykanie, domykanie figur)

Główni przedstawiciele: Max Wertheimer, Kurt Koffka, Wolfgang Kähler

Trudno jednoznacznie stwierdzić słuszność którejś z powyższych teorii. To czy widzimy najpierw całość czy elementy całości może zależeć od róznic indywidualnyc. Badania psychologów wskazują, że kobiety szybciej radzą sobie z zadaniami wymagającymi percepcji detali, natomiast mężczyźni w percepcji całości.

Psychologia eksperymentalna - została zapoczątkowana przez nazywanego ojcem psychologii - Wilhelma Wundta, w 1879 roku. Traktuje ona psychologię jako naukę przyrodniczą, która powinna być badana metodami doświadczalnymi. Termin ten oznacza raczej specyficzne podejście metodologiczne niż odrębny dział wiedzy.

Edward Bradford Titchener (ur. 11 stycznia 1867 w Chichester, zm. 3 sierpnia 1927 w Ithace) - brytyjsko-amerykański psycholog, uczeń Wilhelma Wundta, uważany za twórcę strukturalizmu. Od 1892 w Stanach Zjednoczonych; profesor Cornell University, kierownik tamtejszego laboratorium psychologicznego. Członek założyciel Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego. Autor czterotomowego podręcznika psychologii eksperymentalnej.

KONORSKI - KONCEPCJA JEDNOSTEK GNOSTYCZNYCH

Stałość spostrzeżeniowa

---