STRACH
„LĘK oznacza trwożne przewidywanie przyszłych zagrożeń lub nieszczęść któremu towarzyszą uczucia dysforyczne lub somatyczne objawy napięcia”
(American Psychiatric Association)
STRACH różni się od lęku tym że wywołuje go rozpoznawalny bodziec. Ma charakter pobodźcowy
LĘK
„lęk można definiować jako nierozwiązany strach - czyli stan nieukierunkowanego
pobudzenia następującego po spostrzeżeniu zagrożenia” (Epstein)
lęk jak i strach może występować w formie epizodycznych ataków paniki. Albo jako stale psychiczne zaabsorbowanie mniej lub bardziej realnym zagrożeniem. Na podstawie tego strach jak i lęk może być spostrzegany jako stan i jako cecha. (Klein)
RODZAJE LĘKU.
Lęk jako stan
- Subiektywne, świadome postrzeganie uczucia, obawy, napięcie któremu towarzyszy związana z nim aktywacja lub pobudzenie autonomicznego układu nerwowego.
- Duża zmienność pod wpływem oddziaływania różnego rodzaju czynników zagrażających.
Lęk jako cecha
- Stała dyspozycja wewnętrzna, konstrukt teoretyczny oznaczający motyw lub nabytą dyspozycje behawioralną, która czyni jednostkę podatną na postrzeganie szerokiego zakresu obiektywnie niegroźnych sytuacji jako zagrażających i reagowanie na nie nieproporcjonalnie silnym w stosunku do wielkości obiektywnego niebezpieczeństwa.
- formowanie się osobowości lekowej związana jest z wczesnym dzieciństwem i relacjami miedzy rodzicami a dzieckiem a szczególnie sytuacjami karania, bardzo ważne jest postrzeganie sytuacji (procesy poznawcze) czyli przyczynowość i świadomość tego za co jest się karanym
RELACJA MIĘDZY LĘKIEM POSTRZEGANYM JAKO CECHA I JAKO STAN
osoby o wysokim leku jako cesze w sytuacjach zagrożenia reagują silniej.
- Związek bardzo wyraźny gdy zagrożone jest EGO
- A słabszy gdy z zagrożeniem fizycznym.
STRACH
STRACH wiąże się z zachowaniami zaradczymi, a zwłaszcza ucieczką i unikaniem. Może być to wywołane tym że środki kontroli nad sytuacją nie są skuteczne W takiej sytuacji strach przeradza się w lęk. (Epstein)
Strach stanowi motyw unikania.
EKSPRESJA WOKALNA STRACHU
Strach jest jedną z najlepiej rozpoznawanych emocji.
Przy wyrażaniu strachu: Wzrasta zakres F(0), natężenie F(0) oraz wzrost energii wysokiej częstotliwości F(0) i wzrost tempa artkulacji
Przy wyrażaniu strachu nasyconego lękiem: wzrasta zakres F(0), wzrost energii wysokiej częstotliwości F(0) i wzrost tempa artkulacji i spada natężenie F(0) .
LĘK I STRACH Z PUNKTU WIDZENIA KLINICZNEGO.
Kliniczny strach/lęk charakteryzuje się tym, że jest nawracający i uporczywy, jego natężenie jest nieadekwatne do obiektywnie istniejącego zagrożenia, często paraliżuje człowieka, powodując bezradność i niezdolność do radzenia sobie. Upośledza również funkcje psychospołeczne lub fizjologiczne.
OBJAWY
Somatyczna hiperaktywność : rumieńce, płytki oddech, kołatanie serca, dyskomfort w okolicach jamy brzusznej, bóle
„Lęk poznawczy lub psychiczny”: myśli natrętne i niechciane, luminacja, niepokój, uczucie nadmiernego napięcia mięśniowego.
SYTUACJE
PTSD
Panika
Fobie i sytuacje fobiczne
PTSD
PTSD występuje, kiedy jakieś doświadczenie przekracza zdolności i możliwości adaptacyjne człowieka. Jest ostrą reakcją na stres. Jest najlepiej zdefiniowanym i najcięższym zaburzeniem psychicznym pojawiającym się w następstwie przeżycia katastrofy - traumy.
Zespół objawów PTSD
Obniżony nastrój
Zwiększona pobudliwość i drażliwość
Utrudnienie kontaktu z otoczeniem
Nieufność wobec ludzi
Lękliwość (40%)
Apatia
Płaczliwość
Utrata sensu życia
Pesymizm
Fobie (32%)
Objawy psychosomatyczne (36%)
Nadużywanie alkoholu (36%)
Depresja (26%)
Zaburzenia przystosowania oraz krótkotrwałe reakcje psychotyczne
PTSD + objawy dysocjacyjne:
Odrętwienie
Oszołomienie
Derealizacja
Depersonalizacja
Amnezja dysocjacyjna
PANIKA
Może być wywoływana przez bodźce wewnętrzne (zmiany szybkości rytmu serca) lub inne objawy somatyczne.
Osoby cierpiące na napady paniki, odbierają takie bodźce za bardziej zagrażające.
Jednakże panika aby zaistnieć musi zostać połączona sytuacja somatyczna z katastroficzną interpretacją poznawczą
FOBIE
Fobie można podzielić na:
-„lęki dotyczące sytuacji interpersonalnych”
Lęk przed krytyką i interakcjami społecznymi.
Lęk przed agresją interpersonalną,
-„lęki związane ze śmiercią i obrażeniami cielesnymi, krwią i zabiegami chirurgicznymi”.
Lęk przed chorobami i kalectwami
Lęk przed samobójstwem
Lęk przed homoseksualnością i niesprawnością seksualną
Lęk przed utratą kontroli
-„leki przed zwierzętami”
Lęk przed zwierzętami domowymi
Lęk przed zwierzętami rojącymi się i pełzającymi
- „lęki agorafobiczne”
Lęk przed przebywaniem w miejscu publicznym
Klaustrofobia
Agorafobia
STRACH WG PSYCHOLOGII EWOLUCYJNEJ
Strach z perspektywy ewolucyjnej niepodważalnie jest przystosowaniem do środowiska.
Powoduje: zwiększenie tętna, wydajniejsza praca płuc, działanie hormonów (Np. adrenalina) podniesienie wydajności mięśni. Skierowanie całej krwi do niezbędnych obszarów (zmniejszenie ilości krwi w układzie pokarmowym, skórze).
Część lęków prawdopodobnie może być przekazywana za pomocą genów (Seligmann)
sam lęk/strach nie jest dysfunkcyjny, dysfunkcyjne jest uruchamianie procesów lękowych w niewłaściwych sytuacjach, dysfunkcyjnym kontekście.
Ma to znaczenie ewolucyjne ponieważ jest pomocne przetrwaniu gatunku. Czyli należy oczekiwać genetycznie uwarunkowanej zmienności fobii.
Np. fobie przed zwierzętami można przypisywać systemowi obrony przed drapieżnikami.
Fobie np. zwierząt są wynikiem interakcji pomiędzy komponentem genetycznym wspólnym dla wszystkich fobii a specyficznym oddziaływaniem środowiska.
STRACH Z PERSPEKTYWY FUNKCJONALNEJ
Z funkcjonalnego punktu widzenia wystąpienie reakcji lękowej w sytuacji gdzie obiektywnie zagrożenie jest znikome ma mniejsze konsekwencje niż brak lęku w sytuacji zagrażającej.
Systemy percepcyjne są więc bardzo wyczulone na wykrywanie zagrożeń - aby uchronić jednostkę, system ma predyspozycje do fałszywych detekcji pozytywnych .
Detekcja działa równolegle i powierzchniowo co jest oczywiście bardziej wydajne ale nie do końca dokładne. Odpowiedzialność spoczywa na wczesnych percepcyjnych mechanizmach przetwarzania równoległego - co ma wadę - określa potencjalnie niebezpieczny bodziec na podstawie stosunkowo prostych cech bodźca.
System jest mimowolny - co oznacza że nie można go świadomie stłumić gdy już zostanie zainicjowany.
Gdy zostanie wykryte niebezpieczeństwo system skupia na nim swoją uwagę a dalsza jego analiza zostaje przeniesiona na strategiczny poziom przetwarzania informacji.
Lęk, strach może być aktywowany jako korelat mobilizowania reakcji obronnej, już po świadomej analizie bodźca. W wyniku tej analizy bodziec zostaje wyselekcjonowany do dalszego, świadomego przetwarzania.
4