POŚREDNICTWO UBEZPIECZENIOWE

AGENT UBEZPIECZENIOWY

BROKER UBZEPIECZENIOWY

1. Pośrednictwo ubezpieczeniowe

1. Wprowadzenie i definicja

Dynamiczny rozwój produktu, jakim jest ubezpieczenie w XX wieku doprowadził do powstania ogromnej różnorodności ofert ubezpieczycieli, typów ubezpieczeń, oraz metod ich zawierania. W wielu przypadkach sprawne funkcjonowanie zakładów ubezpieczeń, skuteczna dystrybucja produktów ubezpieczeniowych, czy zaspokajanie zapotrzebowania klientów nie byłoby możliwe, gdyby nie wykształcenie całej sieci pośredników ubezpieczeniowych.

Podstawą prawną pośrednictwa ubezpieczeniowego jest Ustawa o pośrednictwie ubezpieczeniowym z dnia 22 maja 2003r. Definicja Pośrednictwa ubezpieczeniowego według art. 2. ust. 1. tej ustawy brzmi następująco :

„Pośrednictwo ubezpieczeniowe polega na wykonywaniu przez pośrednika za

wynagrodzeniem czynności faktycznych lub czynności prawnych związanych

z zawieraniem lub wykonywaniem umów ubezpieczenia.”

Pośrednictwo usług ubezpieczeniowych jest jednym z najskuteczniejszych sposobów dotarcia do klienta, zawierania umów ubezpieczenia i uzyskania czy wzmocnienia silnej pozycji towarzystwa ubezpieczeniowego na rynku.

Ogólnie, trudność w dotarciu do klienta, rozpoznaniu jego potrzeb, zainteresowaniu go różnego rodzaju ubezpieczeniami może stanowić poważny kłopot dla każdego ubezpieczyciela. Natomiast brak podstawowej wiedzy o ubezpieczeniach, trudności w rozeznaniu i porównaniu konkurencyjnych ofert, nieumiejętność dopasowania odpowiedniego ubezpieczenia do własnych oczekiwań i potrzeb mogą skutecznie zniechęcić potencjalnego klienta. W związku z tym można powiedzieć, że pośrednictwo ubezpieczeniowe ułatwia i skraca drogę między zakładem ubezpieczeń a ubezpieczającym.

A więc, reasumując, podstawowe korzyści z istnienia pośredników to :

1) dla klienta:

- oszczędność czasu (ze względu na skrócenie drogi do firmy ubezpieczeniowej) ;
- profesjonalne porady agenta odnośnie wyboru produktu czy zakładu ubezpieczeń. Zakres ich różni się od tego, czy udziela ich agent, reprezentujący zakład ubezpieczeń czy broker reprezentujący klienta;
- pomoc w zarządzaniu ryzykiem, np. w postaci wskazówek odnośnie identyfikacji i pomiaru ryzyka, opracowania programu ubezpieczenia;
- pomoc przy likwidacji szkód, zgłaszaniu roszczeń;
- możliwość otrzymania informacji i wyjaśnień dotyczących zasad funkcjonowania ubezpieczeń i oferowanych polis.

2) dla zakładu ubezpieczeń:

- ułatwienia w dotarciu do klientów i oddziaływania na nich (a tym samym zwiększeniu udziału w rynku);
- ułatwienia w zawarciu umów ubezpieczeniowych, w przypadku brokerów negocjacje są łatwiejsze i szybsze, ponieważ tylko zawiłe punkty i wymagania specjalne umowy ubezpieczenia wymagają szczegółowej dyskusji. Jest to zarazem oszczędność czasu (i w konsekwencji pieniędzy) w sprawach rutynowych.

2. Pośrednicy ubezpieczeniowi

W praktyce, pośrednictwem ubezpieczeniowym mogą się zajmować WYŁĄCZNIE ściśle określeni profesjonaliści, tzw. pośrednicy ubezpieczeniowi, podzieleni przez art. 2 ust. 2. i 3. UoPU na:

1. Agentów ubezpieczeniowych

2. Brokerów ubezpieczeniowych

3. Brokerów reasekuracyjnych

Ogólnie, funkcje reprezentanta zakładu ubezpieczeniowego pełni agent ubezpieczeniowy, którego działalność nazywana jest „czynnościami agencyjnymi”.

Czynności te polegają na : pozyskiwaniu klientów, wykonywaniu czynności przygotowawczych zmierzających do zawierania umów ubezpieczenia, zawieraniu umów ubezpieczenia oraz uczestniczeniu w administrowaniu i wykonywaniu umów ubezpieczenia, także w sprawach o odszkodowanie, jak również na organizowaniu i nadzorowaniu czynności

agencyjnych.

Natomiast rzecznikiem interesu klienta jest broker ubezpieczeniowy, jego działalność określana jest jako „czynności brokerskie”, polegające na : zawieraniu

lub doprowadzaniu do zawarcia umów ubezpieczenia, wykonywaniu

czynności przygotowawczych do zawarcia umów ubezpieczenia oraz

uczestniczeniu w zarządzaniu i wykonywaniu umów ubezpieczenia, także w

sprawach o odszkodowanie, jak również na organizowaniu i nadzorowaniu

czynności brokerskich. Warto podkreślić że pośrednictwo ubezpieczeniowe w zakresie reasekuracji jest wykonywane wyłącznie przez brokerów ubezpieczeniowych posiadających zezwolenie na wykonywanie działalności w tym zakresie : broker reasekuracyjny.

3. Cechy pośrednictwa ubezpieczeniowego

Pośrednicy ubezpieczeniowi mają obowiązek posiadania odpowiedniej wiedzy z działalności agencyjnej i brokerskiej, jak i mają obowiązek ciągłego doszkalanie się (co najmniej raz na 3 lata, art. 4c. UoUP)

W procesie zawierania umowy ubezpieczeniowej może brać udział jeden z wyżej wymienionych pośredników, jak i obydwaj. Należy także wiedzieć, że zawieranie umów ubezpieczeniowych przez członka zarządu, bądź pracownika zakładu ubezpieczeń (na rzecz tego zakładu oczywiście) nie stanowi żadnej formy działalności agencyjnej (art. 6. Ustęp 1. UoUP)

Za pośrednictwo ubezpieczeniowe nie uznaje się także działalności polegającej na dostarczaniu osobom zainteresowanym ochroną ubezpieczeniową ogólnych informacji o możliwości zawierania umów ubezpieczenia oraz o warunkach i skutkach takich umów, szczególnie jeżeli informacje są dostarczane przez podmiot wykonujący działalność inną niż pośrednictwo ubezpieczeniowe, lub pozostają w związku z tą działalnością i nie mają na celu doprowadzenia do zawarcia lub wykonania umowy ubezpieczenia. (art. 6 ust. 2. UoUP)

Według art. 5. UoUP, pośrednictwo ubezpieczeniowe jest działalnością gospodarczą. A według . Art. 6a., Wszystkie sumy przekazane z tytułu umowy ubezpieczenia przez ubezpieczającego pośrednikowi ubezpieczeniowemu uznaje się jako wpłacone

zakładowi ubezpieczeń; podczas gdy sumy przekazane przez zakład ubezpieczeń pośrednikowi ubezpieczeniowemu nie uznaje się jako

przekazane ubezpieczającemu, uposażonemu lub uprawnionemu z umowy

ubezpieczenia, do czasu ich faktycznego otrzymania przez te podmioty.

Nadzór nad pośrednictwem ubezpieczeniowym sprawuje Komisja Nadzoru Finansowego (KNF)

4. Przepisy karne

Według art. 47. UoUP, kto wykonuje:

1) działalność agencyjną, nie będąc do tego upoważnionym;

2) czynności agenta ubezpieczeniowego, nie będąc do tego upoważnionym;

3) działalność brokerską w zakresie ubezpieczeń lub w zakresie reasekuracji

bez wymaganego zezwolenia;

4) czynności brokerskie, nie będąc do tego upoważnionym

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo karze pozbawienia wolności

do lat 2.

2. Agent ubezpieczeniowy

Agentem ubezpieczeniowym jest przedsiębiorca wykonujący działalność agencyjną na podstawie umowy agencyjnej zawartej z zakładem ubezpieczeń i wpisany do rejestru agentów ubezpieczeniowych.

Czynności agencyjne mogą być wykonywane wyłącznie przez osobę fizyczną, która spełnia łącznie następujące warunki:

1) posiada pełną zdolność do czynności prawnych

2) nie była prawomocnie skazana za umyślne przestępstwo:

a) przeciwko życiu i zdrowiu,

b) przeciwko wymiarowi sprawiedliwości,

c) przeciwko ochronie informacji,

d) przeciwko wiarygodności dokumentów,

e) przeciwko mieniu,

f) przeciwko obrotowi gospodarczemu,

g) przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi,

h) skarbowe,

3) daje rękojmię należytego wykonywania czynności agencyjnych

4) posiada co najmniej średnie wykształcenie

5) odbyła szkolenie prowadzone przez zakład ubezpieczeń zakończone zdanym egzaminem

Pozwolenie wydawane jest na wniosek zakładu ubezpieczeń lub osoby zainteresowanej

Zakład ubezpieczeń udziela agentowi ubezpieczeniowemu upoważnionemu do zawierania w jego imieniu umów ubezpieczenia, w formie pełnomocnictwa do dokonywania czynności agencyjnych w imieniu tego zakładu.

Pełnomocnictwo określa

• Zakres działalności agenta - ze wskazaniem działu, grup i rodzajów ubezpieczeń

• Wysokość maksymalnej sumy ubezpieczenia na jaką agent może zawrzeć jedną umowę ubezpieczeniową

• Obszar działalności agenta ubezpieczeniowego

Pełnomocnictwo udzielone przez zakład ubezpieczeń nie może zawierać upoważnienia

do udzielania dalszych pełnomocnictw.

Za szkodę wyrządzoną przez agenta ubezpieczeniowego w związku z wykonywaniem czynności agencyjnych odpowiada zakład ubezpieczeń, na rzecz którego agent ubezpieczeniowy działa.

Agent ubezpieczeniowy wykonujący czynności agencyjne na rzecz więcej niż jednego zakładu ubezpieczeń w zakresie tego samego działu ubezpieczeń, odpowiada za szkody powstałe z tytułu wykonywania tych czynności. Musi posiadać OC od działalności agencyjnej.

Agent ubezpieczeniowy jest obowiązany:

• okazywać klientowi przy pierwszej czynności należącej do zakresu działalności agencyjnej oraz na każde żądanie dokument pełnomocnictwa

• zwrócić zakładowi ubezpieczeń dokument pełnomocnictwa, jeżeli jego pełnomocnictwo wygasło

• zachować w tajemnicy wszystkie informacje uzyskane w związku z wykonywaniem czynności agencyjnych

• powiadomić klienta, czy działa na rzecz jednego, czy wielu zakładów ubezpieczeń

• doskonalić umiejętności zawodowe

Osoba fizyczna wykonująca czynności agencyjne jest obowiązana okazywać dokument upoważniający do działania w imieniu agenta ubezpieczeniowego.

Agent ubezpieczeniowy nie może wykonywać działalności brokerskiej oraz czynności brokerskich.

Nadzór nad działalnością agenta ubezpieczeniowego sprawuje zakład ubezpieczeń, na rzecz którego działa agent ubezpieczeniowy.

Organ nadzoru (KNF) może przeprowadzić kontrolę działalności zakładu ubezpieczeń w zakresie korzystania z usług agentów ubezpieczeniowych, oraz zażądać informacji dotyczących agentów ubezpieczeniowych działających na rzecz danego zakładu ubezpieczeń.

Organ nadzoru może wydawać zalecenia, mające na celu usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości, może też zakazać zakładowi korzystania z usług agenta ubezpieczeniowego.

3. Broker ubezpieczeniowy

12) Brokerem ubezpieczeniowym jest osoba fizyczna albo prawna posiadająca, wydane przez organ nadzoru, zezwolenie na wykonywanie działalności brokerskiej i wpisana do rejestru brokerów ubezpieczeniowych. (Art. 20. „Ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym„)

Różnica między agentem a brokerem

Broker ubezpieczeniowy jest niezależnym pośrednikiem ubezpieczeniowym, działającym nieodpłatnie w imieniu i na zlecenie ubezpieczającego się, a nie zakładu ubezpieczeń.

13) Podstawą prawną stosunku łączącego brokera ubezpieczeniowego z ubezpieczającym jest umowa zlecenia lub umowa o świadczenie usług zawarta na podstawie przepisów kodeksu handlowego. W uzasadnionych przypadkach może być również umowa agencyjna, jeżeli jej przedmiotem jest stałe pośredniczenie.

Wynagrodzenie brokera stanowi prowizja - kurtaż, której na ogół podstawą naliczenia jest należna składka ubezpieczeniowa. Prowizję wypłaca zakład ubezpieczeń, a podstawą wypłaty są porozumienia zawarte między brokerami a zakładami ubezpieczeniowymi.

14) Obowiązki brokera ubezpieczeniowego

1. Poinformowanie poszukującego ochrony ubezpieczeniowej o firmie, pod którą wykonuje działalność brokerską, adresie siedziby, rejestrze pośredników ubezpieczeniowych, do którego jest wpisany, i sposobie sprawdzenia wpisu do rejestru oraz w przypadku brokera ubezpieczeniowego wpisanego do rejestru prowadzonego przez organ nadzoru, okazywać zakładowi ubezpieczeń i poszukującemu ochrony ubezpieczeniowej przy pierwszej czynności i na każde żądanie zezwolenie na wykonywanie działalności brokerskiej.

2. Przed zawarciem umowy udzielić na piśmie porady, w oparciu o rzetelną analizę ofert w liczbie wystarczającej do opracowania rekomendacji najwłaściwszej umowy i pisemnie wyjaśnić podstawy, na których opiera się rekomendacja

3. Zachować w tajemnicy wszystkie informacje uzyskane w związku z wykonywaniem czynności brokerskich, również po rozwiązaniu umowy

4. Poinformować poszukującego ochrony ubezpieczeniowej przy pierwszej czynności o posiadanych akcjach i udziałach uprawniających do co najmniej 10% głosów na walnym zgromadzeniu albo zgromadzeniu wspólników

15)

Zezwolenie na wykonywanie działalności brokerskiej w zakresie ubezpieczeń

albo w zakresie reasekuracji, wydaje organ nadzoru

w drodze decyzji.

Ten sam podmiot może posiadać zezwolenie zarówno na wykonywanie działalności

brokerskiej w zakresie ubezpieczeń, jak i na wykonywanie działalności

brokerskiej w zakresie reasekuracji.

16)

3. Zezwolenie wydaje się na wniosek:

1) osoby fizycznej, która:

a) ma pełną zdolność do czynności prawnych,

b) nie była prawomocnie skazana za umyślne przestępstwo:

- przeciwko życiu i zdrowiu,

- przeciwko wymiarowi sprawiedliwości,

- przeciwko ochronie informacji,

- przeciwko wiarygodności dokumentów,

- przeciwko mieniu,

- przeciwko obrotowi gospodarczemu,

- przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi,

- skarbowe,

c) daje rękojmię należytego wykonywania działalności brokerskiej,

d) posiada co najmniej średnie wykształcenie,

e) zdała egzamin przed Komisją Egzaminacyjną dla Brokerów Ubezpieczeniowych

i Reasekuracyjnych odpowiednio do zakresu działalności,

f) posiada co najmniej trzyletnie doświadczenie zawodowe w zakresie

ubezpieczeń zdobyte w okresie 5 lat bezpośrednio poprzedzających

złożenie wniosku o uzyskanie zezwolenia na wykonywanie działalności

brokerskiej,

g) zawarła umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu wykonywania

działalności brokerskiej;

17)2) osoby prawnej:

a) której wszyscy członkowie zarządu spełniają warunki, o których mowa

w pkt 1 lit. a-d, przy czym co najmniej połowa z nich dodatkowo spełnia

warunki określone w pkt 1 lit. e i f,

b) spełnia warunek określony w pkt 1 lit. g.

Organ nadzoru odmawia wydania zezwolenia w drodze decyzji.

Brokerem ubezpieczeniowym nie może być przedsiębiorca prawomocnie pozbawiony prawa prowadzenia działalności gospodarczej w czasie trwania orzeczonego zakazu.

18)

Organ nadzoru cofa zezwolenie:

1) na wniosek brokera

2) jeśli broker ubezpieczeniowy przestał spełniać wymogi niezbędne do wykonywania swojej działalności, określone ustawą

3) jeśli broker ubezpieczeniowy wykonuje działalność z naruszeniem przepisów prawa lub w rażący sposób narusza interesy zleceniodawcy (o ponowne wydanie zezwolenia można się ubiegać po upływie 3 lat od dnia cofnięcia zezwolenia; ponadto członkowie organów zarządzających lub nadzorczych osoby prawnej wykonującej działalność brokerską, której zostało cofnięte zezwolenie nie mogą być przez okres 3 lat członkami organów zarządzających lub nadzorczych osoby prawnej ubiegającej się o wydanie zezwolenia)

Zezwolenie wygasa z chwilą śmierci brokera ubezpieczeniowego lub z chwilą wykreślenia go z rejestru przedsiębiorców lub ewidencji działalności gospodarczej.

19)

Kontrola działalności

• Prawo przeprowadzenia kontroli działalności i stanu majątkowego podmiotów wykonujących działalność brokerską ma organ nadzoru.

• Organ może żądać od podmiotów prowadzących działalność brokerską wyjaśnień i informacji dotyczących ich działalności i gospodarki finansowej oraz zarządzić przekazywanie wymaganych danych

• Organ nadzoru może wydawać zalecenia mające na celu usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości i dostosowanie działalności brokerskiej do przepisów prawa

20)

• Organ nadzoru w przypadku niewykonywania zaleceń, wykonywania działalności z naruszeniem przepisów prawa, odmowy udzielenia wyjaśnień i informacji może nakładać drodze decyzji kary na:

a) na członków zarządu lub prokurentów podmiotu wykonującego działalność brokerską, będącego osobą prawną - kary pieniężne do wysokości 10-krotnego ostatnio ogłoszonego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw

b) Na podmiot wykonujący działalność brokerską, będący osobą prawną - kary pieniężne do wysokości 3-krotnej prowizji uzyskanej za ostatnie 3 miesiące

c) Podmiot wykonujący działalność brokerską będący osobą fizyczną - kary pieniężne w do wysokości 10-krotnego ostatnio ogłaszanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw

prokurent - pełnomocnik zarządu spółki mający prawo do składania oświadczeń woli w imieniu i na rzecz spółki

Wpływy z tytułu kar pieniężnych stanowią dochód budżetu państwa

21)

Broker reasekuracyjny

• Pośredniczy w zawieraniu i zawiera umowy reasekuracyjne między cedentem (zakład ubezpieczeń zamierzający się reasekurować) a reasekuratowem, na zlecenie i w imieniu cedenta

• Informuje cedenta o podejmowanych przez brokera czynnościach

W przypadku brokera reasekuracyjnego przepisy dopuszczają możliwość jednoczesnego prowadzenia przez tą samą osobę działalności brokera ubezpieczeniowego, pod warunkiem posiadania odrębnych zezwoleń od organu nadzoru.

4. Rejestr pośredników ubezpieczeniowych :

Pośrednik ubezpieczeniowy podlega wpisowi do rejestru pośredników ubezpieczeniowych. Rejestr ten składa się z:

1) rejestru agentów ubezpieczeniowych;

2) rejestru brokerów ubezpieczeniowych.

Rejestr pośredników ubezpieczeniowych jest jawny i dostępny dla osób trzecich, i jest prowadzony przez organ nadzoru w systemie informatycznym.

Informacje zawarte w rejestrze pośredników ubezpieczeniowych udzielane są na wniosek i obejmować mogą : czy dany przedsiębiorca znajduje się w rejestrze agentów/brokerów, jego dane osobowe (osoba fizyczna) / dane podmiotu (przedsiębiorstwo niebędące osobą fizyczną), jaki zakład reprezentuje (agent), w jakim zakresie działa (np. rodzaj działalności brokerskiej, kraje w których działa), wykaz współpracowników, czy posiada ubezpieczenie OC oraz czy któraś z jego poprzednich umów agencyjnych (w przypadku agenta) została rozwiązana z powodu naruszenia przepisów prawa.

Zakład ubezpieczeń składa, wraz z niezbędnymi dokumentami, wniosek o wpisanie

do rejestru agentów ubezpieczeniowych podmiotu, z którym zawarł umowę agencyjną,

niezwłocznie po zawarciu tej umowy, lecz nie później niż w terminie 14 dni

Wszelkie zmiany danych w rejestrach powinny być zgłoszone niezwłocznie przez zakład ubezpieczeniowy (jeżeli dotyczą agenta) lub w przypadku brokera przez niego samego, nie później niż 7 dni po ich zaistnieniu.

W przypadku agentów ubezpieczeniowych, z chwilą rozwiązania umowy agencyjnej zakład ubezpieczeniowy jest obowiązany nie później niż w terminie 7 dni wystąpić do organu nadzoru z wnioskiem o wykreślenie agenta ubezpieczeniowego z rejestru. Natomiast organ nadzoru dokonuje wykreślenia brokera ubezpieczeniowego z rejestru brokerów w przypadku cofnięcia zezwolenia, lub wygaśnięcia zezwolenia (Dane dotyczące brokera wykreślonego z rejestru są przechowywane w rejestrze przesz 10 lat).

---