Maria Jagiełło
Katedra Podstaw Pedagogiki
PROGRAM ZAJĘĆ Z PRZEDMIOTU KULTURA BYCIA
I. Wprowadzenie. Poznanie grupy. Omówienie programu, celu i istoty zajęć, wymagań i zasad zaliczenia. 2 h.
II. Dobre wychowanie drogą do kultury bycia i życia.
Podstawowe wiadomości z zakresu teorii wychowania. Socjalizacja, inkulturacja, wychowanie ku wartościom; Definicja procesu wychowania, struktura, dynamizmy, nurty, cechy i funkcje w kontekście dobrego wychowania. Style wychowania, modele rodzin.4h
M. Łobocki, Teoria wychowania w zarysie, rozd.2,3,4,5,6 Impuls, Kraków 2004 i W trosce o wychowanie w szkole lub M. Łobocki, ABC wychowania , Lublin 2003
S. Kunowski, Podstawy współczesnej pedagogiki, Warszawa 1993
Leksykony, słowniki, encyklopedie pedagogiczne.
A. Gurycka, O sztuce wychowania.
M. Herbert, Co wolno dziecku. - Rozsądne ustalanie granic, GWP, Gdańsk, 2005
K. Steede, 10 błędów popełnianych przez dobrych rodziców, GWP, Gdańsk, 2006
W. Eichelberger, A. Samson, A. Sosnowska, Dobra miłość, Co zrobić aby nasze dzieci miały udane życie.
W. Eichelberger, A. Samson, A. Jasińska, Dobre rozmowy, które powinny się odbyć w każdym domu,
Sigrid Tschope- Scheffler, Dzieci potrzebują korzeni i skrzydeł. Wychowanie między przywiązaniem i autonomią, JEDNOŚĆ, Kielce2001
III. Kultura bycia i życia - terminologiczne wyjaśnienia. Kultura, kultura osobista, osobowa, symboliczna, materialna, etykieta, maniery, dobre obyczaje, netykieta, gusta, upodobania, wzory, antywzory. Człowiek dobry i dobrze wychowany. 2 h
IV. Obycie umila życie.
Kultura na co dzień. Zachowania w instytucjach kultury, publicznych i przestrzeni społecznej. Tytuły, miejsca kultu narodowego i świątynie własne i innych. Zasady powitania, pożegnania, przedstawiania się. Uprzejmość. Takt. Punktualność. Reguły grzecznego zachowania w miejscach publicznych, winda, poczekalnia, biblioteka, komunikacja miejska, w pociągu itp.; Zachowania wobec zwierzchników, współpracowników, podwładnych, partnerów. Zasady kontaktów interpersonalnych, poszanowanie prywatności. 4 h
V. Jak Cię widzą, tak cię piszą.
Ubiór: codzienny, odświętny, galowy, wieczorowy, balowy - stosowny do okoliczności. Obuwie, dodatki, biżuteria, perfumy, higiena ciała, znajomość podstawowych stylów mody, wzornictwa, kroju i zasad stylizacji. 2h.
VI. Powiedz jak jadasz, powiem ci kim jesteś.
Kultura stołu. Stół odświętny, codzienny, nakrycie, zastawa, stylizacje, rozmieszczenie gości, domowników, zachowanie przy stole, poprawne jedzenie i korzystanie z zastawy, dobór menu i alkoholi, orientacje w różnicach kulturowych; znaczenie rodzimej tradycji wspólnych posiłków. Zagrożenie mcdonaldyzacją. 2h
VII. Polacy nie gęsi i swój język mają.
Kultura słowa, języka mówionego i pisanego. Zasady poprawnej polszczyzny, błędy w komunikacji, reguły komunikacji otwartej, bariery; rozmowy przez telefon, posługiwanie się komórką, mowa ciała, powściągliwość gestu, ustawienie tembru głosu, akcentacji. Pisma formalne i nieformalne. Netykieta. 4h.
VIII. Mój dom moją twierdzą.
Życie rodzinne, dom miejscem prywatności i intymności, poszanowanie domu jako instytucji rodziny własnej i cudzej, zasady współżycia sąsiedzkiego, życie towarzyskie i koleżeńskie; zapraszanie gości, zachowanie gospodarza.2h
IX. Słowa uczą, przykłady pociągają
Kultura bycia pedagogiem i pedagoga, zasady dialogu edukacyjnego, takt pedagogiczny, jak rozmawiać z uczniem, z rodzicem, wzorce osobowości wychowawcy, błędy wychowawcze. Tworzenie modelowego wzorca kulturalnego, profesjonalnego pedagoga. 4h
Z. Kosyrz, Osobowość wychowawcy, PTHP, Warszawa 1999, rozdz. IV,V, VII
Śliwerski. B., „W poszukiwaniu istoty wychowania”, Nowa szkoła nr 8 '98
Śnieżyński M. /red./, Dialog edukacyjny, Kraków 2003
M. Montana- Czarnawska, Przyjazne porozumiewanie się, GWP, Gdańsk 2004
Adele Faber, Elaine Mazlish, Jak mówić żeby dzieci nas słuchały? Jak słuchać, żeby do nas mówiły?, Media rodzina, Poznań
Adele Faber, Elaine Mazlish, Jak mówić żeby dzieci się uczyły w domu i w szkole?, Media rodzina, Poznań
Adele Faber, Elaine Mazlish, Jak mówić do nastolatków żeby nas słuchały? Jak słuchać żeby z nami rozmawiały?, Media rodzina, Poznań 2006
Tarnowski J., Jak wychowywać, Warszawa 1993
T. Gordon, Wychowanie bez porażek w szkole, Warszawa 1995.
T. Gordon, Wychowanie bez porażek. Rozwiązywanie konfliktów między rodzicami a dziećmi, Warszawa 1994
Gadacz. T., O umiejętności życia, Kraków 2003
Paris S.G, Ayres L.R, Stawanie się refleksyjnym uczniem i nauczycielem, Warszawa, 1998
Santorski J., Ludzie przeciwko ludziom? Jak żyć we współczesnej Polsce?, Warszawa 2004
Speck O., Być Nauczycielem, Gdańsk 2005
M Taraszkiewicz, Nowa szkoła... Jak uczyć lepiej? Czyli refleksyjny praktyk w działaniu, CODN, Warszawa 1998
X. Sytuacje i okoliczności wymagające indywidualnych rozwiązań. Dobroczynność, przysługi, regulowanie długów wdzięczności, partycypacje w kosztach, nieprzewidziane wizyty, sytuacje, cudze problemy - granice interwencji, uczestnictwo w konfliktowych sytuacjach, zasady życzliwości i poszanowania godności własnej i cudzej - zasadami wyznaczającymi rozwiązania.2h
XI. Podsumowanie i zakończenie zajęć.2h
Zaliczenie ćwiczeń na ocenę obejmuje wymagania :
Znajomość literatury obowiązkowej i aktywny udział w ćwiczeniach- kolokwium !
Godna frekwencja
Przygotowanie prezentacji (w zespołach 3 osobowych), dotyczącej problematyki omawianej na ćwiczeniach.
Prezentacje przygotowuje zespół 3 osobowy (skład zespołów określają studenci na pierwszych ćwiczeniach). Stanowić ma ona autorski wstęp, komentarz do treści analizowanych na zajęciach. W dowolnej formie np. mini - wykładu, wywodu ilustrowanego pomocami graficznymi, pokazem filmowym, nagraniem magnetofonowym itd. (liczymy na kreatywność). Ma to więc być krótkie - maksimum 20 minut!!! - przedstawienie własnej recepcji omawianej problematyki, podzielenie się „swoim oglądem rzeczy”
W formie pisemnej członkowie zespołu składają konspekt prezentacji (do strony maszynopisu), który:
określa temat - tytuł prezentacji
wyjaśnia źródła inspiracji zajęcia się tym problemem
przedstawia główną tezę i cel wystąpienia
wyłuszcza argumenty (krótko, najlepiej w punktach), stanowiące uzasadnienie tezy
stawia nowe pytania, nad którymi w tym kontekście warto się zastanowić
Przedmiotem oceny będzie przede wszystkim:
umiejętność formułowania tezy i jasnego, klarownego argumentowania
swoboda poruszania się w temacie
oryginalność stawianych pytań
atrakcyjność formy prezentacji
ponadto: czytelność, zwartość i komunikatywność konspektu pisemnego
Przygotowując prezentację pamiętajcie - nie chodzi tylko o zaliczenie. Przede wszystkim chodzi o wprowadzenie reszty studentów do omawianej tematyki oraz zaprezentowanie Waszego punktu widzenia. On jest ważny i interesujący dla wszystkich.
Czekając z niecierpliwością efektów - ciekawa Was…Pozdrawiam !
Birgit Adam, Savoir vivr'e nowoczesnej kobiety.
H.G Schnitzer, Poradnik współczesnego savoir vivre'u.
J. Kamyczek, Grzeczność na co dzień.
Z. Dembicki, Jak przyjąć gości?, 2003, Toruń, wyd, A .Marszałek
H. Schwinghammer, Wielka księga savoir vivr'e, Warszawa 2003
Tautz - Wiessner, Savoir vivr'e w życiu zawodowym, Wrocław 1988,wyd Astrum
T. Rojek, Życie towarzyskie i domowe, Warszawa 1984 KiW
T. Rojek, Nowy savoir vivr'e, Warszawa 2006, KiW
M. Marcjanik, Grzeczność w komunikacji językowej, Warszawa2007, PWN
H. i T Zgółkowie, Językowy savoir vivr'e, Warszawa 2004, KiW
M Przewoźniak, J. Jabłczyńska, Współczesny savoir vivr'e dla nastolatków, 2007, Publicat
Krajski St, Podręcznik w pilnych potrzebach Savoir vivr'e., Warszawa 2007, wyd. Agencja SGK
Lady Perfect, Sztuka życia, Warszawa 1997
K. Hejnach, Kodeks towarzyski, Łódź 1990, Future Press
M .Markiewicz, Poradnik dobrych obyczajów, Warszawa 1982, Iskry
Pytania na kolokwium z przedmiotu Kultura bycia.
Gr.1
Wyjaśnij pojęcia wychowania i opieki. Jaki mają związek z dobrym wychowaniem?
Podaj i krótko opisz dynamizmy procesu wychowania. Jakie mają znaczenie dla kultury bycia wychowanka?
Jakie są i czym grożą niewłaściwe postawy rodzicielskie w wychowaniu? Do jakiego stylu wychowania się zaliczają?
Wyjaśnij pojęcia: etykieta, wzór kulturowy, kultura osobista.
Podaj zewnętrzne cechy kultury osobistej.
Wymień i krótko przedstaw zasady sztuki życia wg. S. Krajewskiego.
Przedstaw zasady dobrego zachowania w miejscu publicznym, jakim jest ulica.
Jakie zachowania są niedopuszczalne w środkach transportu miejskiego?
Czego, co należy do kobiety nie powinien nieść mężczyzna na ulicy?
Kto pierwszy wyciąga rękę przy powitaniu?
Kto komu pierwszy się kłania?
Wymień rodzaje tytułów.
W jakich sytuacjach powinniśmy wyłączyć prywatny telefon komórkowy?
Czy podczas rozmowy kwalifikacyjnej natychmiast zajmujesz miejsce siedzące?
Wyjaśnij czym jest overdressed w etykiecie dotyczącej stroju.
Jakiego nakrycia głowy nie zdejmujemy zimą na ulicy przy powitaniu?
Wymień główne zasady savoir vivre dotyczące stroju i wyglądu.
Czym różni się sukienka (w tym dodatki) coctailowa od bankietowej?
Czy skarpetki mogą być jaśniejsze od spodni?
Czy fular jest elementem garderoby damskiej i czy nosi się go na co dzień?
Co oznacza skrót R.S.V.P?
Czy kieliszki trzymamy za czarę czy za nóżkę?
Czy gospodarz nalewa wina, zaczynając od siebie?
Czy można odebrać telefon podczas uroczystego posiłku, proszonego obiadu?
Jak należy usadzić gości przy stole?
Co należy zrobić jeśli musimy wyczyścić nos?
Czy możesz przyprowadzić swojego pieska do przyjaciół na proszoną kolację? Ostatecznie jest mały i słodki i nie będzie nikomu wadził.
Jak używasz serwetki podczas posiłku i po jego zakończeniu?
Jak należy jeść pieczywo?
Czy ziemniaki i warzywa polewasz sosem?
Czy ziemniaki można kroić nożem?
Jak odkładamy sztućce na talerzu po zakończeniu posiłku
Podaj główne zasady grzeczności językowej.
Wymień ponad językowe cechy grzeczności nie językowej.
Podaj funkcje języka.
Czym jest formuła powitalna lub pożegnalna?
Wyjaśnij czym jest i na czym polega komunikacja egotyczna.
Czym jest aktywne słuchanie?
Jakich tematów nie poruszamy podczas rozmów towarzyskich?
Podaj czas obowiązywania ciszy nocnej, czy już o 6.30 można zacząć hałasować?
W jakich godzinach można do kogoś dzwonić w dzień powszedni?
Czy nowy sąsiad powinien przedstawić się mieszkańcom?
Czy sprzątamy po sobie np. na klatce schodowej, nawet jeśli przychodzi sprzątaczka?
Jeśli mieszkasz z teściami a nie darzysz ich sympatią dajesz im to do zrozumienia i uprzykrzasz życie?
To moje mieszkanie i mogę w nim robić co chcę - tak czy nie?
Przedstaw zasady dialogu edukacyjnego.
Na czym polega kara pedagogiczna?
Pedagog, rodzic, wychowawca jako wzór kultury bycia -obowiązek czy przywilej.
Czym jest takt pedagogiczny?
Wymień błędy wychowawcze.
Czy dla dobra dziecka możemy je bić, krzyczeć, szarpać, upokarzać?
Czym jest wychowawcza relacja dwupodmiotowa.
Czy upominamy się o pożyczone rzeczy, pieniądze?
Czy możemy składać niezapowiedziane wizyty?
Czy obnosimy się ze swoją dobroczynnością?
Jak należy regulować długi wdzięczności?
Siedzisz na sofie u koleżanki. Do pokoju wchodzi jej mama. Czy wstaniesz na powitanie?
Co zyskujemy dzięki znajomości dobrych manier?
Pytania na kolokwium z przedmiotu Kultura bycia.
Gr2
Wyjaśnij pojęcia socjalizacji i inkulturacji.. Jaki mają związek z dobrym wychowaniem?
Podaj i krótko opisz cechy procesu wychowania.
Dlaczego demokratyczny styl wychowania jest uznany za najbardziej właściwy? Jakie postawy rodzicielskie w nim występują?
Wyjaśnij pojęcia: savoir vivre, reguła obyczajowa, człowiek dobrze wychowany.
.Podaj wewnętrzne cechy kultury osobistej.
Wymień i krótko przedstaw zasady sztuki życia wg. T. Rojka.
Kto komu powinien ustąpić miejsca w środkach transportu miejskiego?
W pociągu miejsce obok jest wolne, czy położysz tam swoją kurtkę lub torbę?
Najpierw się wchodzi czy wychodzi z pomieszczeń, windy, sklepu, autobusu?
W jaki sposób przedstawić sobie dwie osoby?
Wchodząc do pomieszczenia kto, kogo pierwszy wita lub pozdrawia?
Czy całowanie kobiet w dłoń to nietakt?
Czym jest tytułomania?
Wymień i krótko opisz cztery rodzaje dystansu, sfer w przestrzenie międzyludzkiej.
Czy podczas rozmowy kwalifikacyjnej napijesz się zaproponowanej lampki wina i zapalisz papierosa?
Wyjaśnij czym jest underdressed w etykiecie dotyczącej stroju.
Czy latem obowiązują inne przepisy dotyczące ubioru, czy nie?
Wymień główne zasady savoir vivre dotyczące stroju i wyglądu.
Czym różni się frak od smokingu?
Czy stanik może odznaczać się spod ubrania?
Jaka naczelna zasada obowiązuje przy używaniu dodatków ( perfum, biżuterii, makijażu)?
Czym różni się cocktail party od bankietu?
Czy zasada przymusu towarzyskiego pozwala nam się dosiadać?
Do czego służy talerz podstawowy?
Czy ryby jadamy dwoma widelcami?
Czy kieliszki trzymamy za czarę czy za nóżkę?
Kiedy i jak wręczamy prezenty i kiedy je rozpakowujemy?
Jak należy usadzić gości przy stole?
Czy można zapalić papierosa między posiłkami?
Jak długo gospodarze mogą zaczekać z rozpoczęciem ucztowania na spóźnialskich?
Czy zaczynasz jeść sztućcami leżącymi najbliżej talerza?
Jak używasz serwetki podczas posiłku i po jego zakończeniu?
Jak należy jeść pieczywo?
Czy ziemniaki i warzywa polewasz sosem?
Czy ziemniaki można kroić nożem?
Jak odkładamy sztućce na talerzu po zakończeniu posiłku?
Czy do restauracji wchodzi pierwsza kobieta?
Wymień pozajęzykowe cechy grzeczności nie językowej.
Wymień zjawiska banalizacji i uproszczenia kultury języka.
Czym różnią się kompetencje językowe od komunikacyjnych?
Wyjaśnij czym jest i na czym polega komunikacja pozytywna.
Wymień blokady komunikacyjne.
Jakie zachowania są niezgodne z kulturą osobistą podczas dialogu?
Wymień zasadnicze reguły dotyczące współżycia między domownikami.
W jakich godzinach można do kogoś dzwonić w dzień wolny od pracy?
Czy w imię gościnności gospodarz powinien namawiać gości do picia alkoholu a gospodyni do jedzenia?
Czy nowy sąsiad powinien przedstawić się mieszkańcom?
Czy sprzątamy po sobie np. na klatce schodowej, nawet jeśli przychodzi sprzątaczka?
Jeśli mieszkasz z teściami a nie darzysz ich sympatią dajesz im to do zrozumienia i uprzykrzasz życie?
Czym jest takt pedagogiczny?
Wymień błędy wychowawcze.
Czy dla dobra dziecka możemy je bić, krzyczeć, szarpać, upokarzać?
Czym jest wychowawcza relacja dwupodmiotowa.
Czy upominamy się o pożyczone rzeczy, pieniądze?
Czy możemy składać niezapowiedziane wizyty?
Czy wybierzesz się do opery w dżinsach?
Siedzisz na sofie u koleżanki. Do pokoju wchodzi jej mama. Czy wstaniesz na powitanie?
Dlaczego kultura na co dzień nabiera współcześnie coraz większego znaczenia?