Pedagogika pozytywistyczna
Pozytywizm (fr. positivisme) jest to jeden z głównych nurtów w filozofii XIX i XX wieku, oznacza dążenie do stworzenia programu naukowej filozofii i naukowego światopoglądu. Jest to pewna formacja intelektualna, pewien styl myślenia o edukacji i oświacie.
Orientacja pozytywistyczna związana jest z powstaniem nowej formy myślenia o edukacji, zwanego naukowym, obok już wcześniej istniejącego myślenia potocznego i filozoficznego. Można o niej mówić, nie ograniczając się do jednej dyscypliny naukowej, ponieważ orientacja ta ujawnia się w całym obszarze nauki.
Cechy pedagogiki pozytywistycznej:
Konserwatyzm
Uspołecznienie
Zachowanie ciągłości
Władza skierowana w dół
Intelektualizm
Nauczyciel funkcjonariuszem
Nauka pamięciowa
3 FAZY
Teologiczna - odwoływanie się do sił nadprzyrodzonych lub istoty boskiej przy wyjaśnianiu zjawisk, myśleniem rządziły uczucia.
Metafizyczna- współczesna, wyjaśnianie zjawisk za pomocą abstrakcyjnych pojęć, myśleniem rządzi intelekt
Pozytywna- rozpoczynająca się, formułowanie twierdzeń opartych na faktach i zależność współistnienia, wolna od złudzeń poznawczych, „happy end historii”
PRZEDSTAWICIELE
August Comte
John Stuart Mill
Wilhelm Von Humbolt
Richard Avenarius.
Ernst Mach
Rudolf Carnap
EMPIRIOKRYTYCYZM
Jedynym wartościowym źródłem wiedzy jest obserwacja empiryczna, przedmiotem badań naukowych - „czyste” doświadczenie;
nauka- opisem świata doświadczalnego
Przezwyciężenie dualizmu świata psychicznego i fizycznego.
Przezwyciężenie dualizmu podmiotu i przedmiotu poznania
Cel uwolnienie nauki od wartościowań estetycznych i etycznych oraz od elementów właściwych dla poznawania potocznego
Nowe odkrycia w psychologii fizyce
RICHARD AVENARIUS.
ERNST MACH
NEOPOZYTYWIZM ( logiczny pozytywizm)
-głosił kult nauki, opisu i doświadczenia; zwalczał wszelką metafizykę
- różnił się natomiast innym pojmowaniem filozofii, inaczej zakreślał granice poznania i wprowadził nowy system pojęciowy.
RUDOLF CARNAP
Według Herbarta pedagogika opiera się na etyce i psychologii. Zadanie wychowania polega na ukształtowaniu woli i charakteru oraz na obudzeniu w człowieku szerokich zainteresowań. Etyka wyznacza i uzasadnia cele wychowania a psychologia uzasadnia środki do osiągnięcia celu. Środki te to:
Regierung - karność (utrzymanie w karności dopuszcza kary cielesne).
Nauczanie wychowujące (nauczanie wychowujące ma oprócz wiedzy budować charakter).
Wszelkie przejawy życia psychicznego takie jak uczucia czy wola pochodzą od wyobrażeń. Nauczanie to tworzenie wyobrażeń u wychowanka przez co formuje się osobowość i charakter.
Nauczanie wychowujące - Herbart nie oddzielał wychowania od nauczania. Negował twierdzenie, że wiedza jest celem samym w sobie i że jest czymś odrębnym od woli. W młodzieży należy wyrabiać dyscyplinę i silną wolę. Herbart nie wyobrażał sobie wychowania, które nie rozwijałoby sił umysłowych zgodnie z prawami psychologii. Był pierwszym myślicielem, który odrzucił twierdzenie o istnieniu oddzielnych zdolności i podkreślał jedność umysłu oraz wszystkie jego czynności, przyczynił się do zapoczątkowania psychologii eksperymentalnej. Dla pedagogiki najważniejszy jest postulat Herbarta łączenia nowych wiadomości z dawniej zdobyta wiedzą ucznia apercepcja oraz to, że nauczanie wychowujące ma oprócz wiedzy budować charakter.
Herbertowski system nauczania:
- System tradycyjny - herbertowski opracowany został na przełomie XVIII I XIX w. przez niemieckiego psychologa i pedagoga na dorobku teoretycznym etyki i psychologii. Zakładał on, że proces nauczania dominuje nad procesem uczenia się. Etyka miała wyznaczać cele wychowawcze, a psychologia drogi i środki wiodące do tego celu. Wg. Herbarta najwyższym celem nauczania jest kształcenie u ludzi silnych moralnych charakterów. Ludzie o takich charakterach kierują się w swym postępowaniu ideami moralnymi, które określają ideał osobowości i zasadniczy cel życia człowieka. Idee: doskonałości, życzliwości, prawa, słuszności, wewnętrznej wolności. Temu miały służyć zabiegi: kierowania dziećmi i młodzieżą, karności i ściśle z nią związane nauczanie (gł. werbalne). Herbart podkreślał, że wychowania nie należy a nawet nie można oddzielać od nauczania, że wola i charakter rozwijają się równocześnie z rozumem.
Powszechnie poglądy Herbarta utożsamiano z przekazywaniem dzieciom gotowego materiału do zapamiętywania i rygorystycznego egzekwowania go.
- System dewjowski - szkoła progresywistyczna. Na przełomie XIX i XX w dydaktyka herbertowska i funkcjonująca zgodnie z jej założeniami szkoła tradycyjna poddane zostały ostrej krytyce. Potępiano rygoryzm i autokratyzm oraz domagano się przekształcenia jej w „szkołę dla życia i przez życie” Domagano się takiej szkoły, która uwzględniałaby zainteresowania ucznia, rozwijała intelekt, wolę, uczyła myśleć i działać. Uczeń po ukończeniu takiej szkoły powinien umieć rozwiązywać różnorakie problemy i być przygotowanym do uczestnictwa w życiu społecznym.
Herbartyzm - cechy:
System szkoły tradycyjnej jest systemem intelektualistycznym. Cały nacisk jest położony na procesu intelektualne, a troska o rozwój uczuć, woli i charakteru jest pozostawiona na uboczu.
Szkoła tradycyjna, przyznając treściom nauczania poważne znaczenie dla rozwoju umysłu i charakteru, kładzie nacisk na dużą ilość i różnorodność materiału nauczania, czerpanego zwłaszcza z nauk humanistycznych, w szczególności zaś z dziedziny klasycyzmu łacińskiego i greckiego.
W tym czasie rozwijał się przemysł i potrzebne były zawody praktyczne. Herbart uznawał wyższość nauk duchowych nad praktycznymi. Tak więc wykształcenie proponowane przez Herbarta określano później jako „dekoracyjne”.
Wiedza zdobyta w szkole Herbarta miała charakter statyczny. Zasadą programu było, aby zawierał on to, co już w nauce jest ustalone, trwałe i niezmienne, co przetrwało próbę czasu. Wiedzę współczesną uważał za chwiejną.
Charakter treści nauczanych prowadził do konserwatyzmu w sposobie myślenia uczniów. Niezmienne programy i podręczniki, ten sam sposób prowadzenia lekcji wg stopni formalnych, pamięciowe opanowywanie treści - wszystko to ograniczało krytycyzm i samodzielność myślenia uczniów i wdrażało ich w jeden i niezmienny tryb myślenia. Należy również pamiętać, że konserwatyzm przenosił się również na inne dziedziny życia, w tym myślenie społeczno-polityczne.
Autorytet podręcznika i nauczyciela był bezwzględny. Odstępstwa od sformułowanych treści nauczania były niedozwolone.
W ten sposób wychowanie pozostawiono kościołowi i domowi, a szkoła dbała o naukę i wiedzę uczniów.
Pedagogika nie uwzględniała indywidualności ucznia. Dążyła do „urabiania” wg jednego wzoru. Jednym z podstawowych pojęć pedagogiki herbartowskiej była ukształcalność wychowanka.
Ped. szkoły tradycyjnej prawie w ogóle nie zajmuje się wychowaniem społecznym. Troszczy się o wych. moralne, którego nie łączy ze społecznym. Wych. moralne określa stosunki między jednostką a innymi jednostkami ludzkimi, natomiast wychowanie społeczne patrzy na te stosunki nie tylko od strony jednostki, ale także od strony grupy, społeczeństwa.
Cechy Herbartyzmu(w skrócie- jak kto woli):
- system intelektualistyczny - nacisk na procesy intelektualistyczne, rozwój uczuć i woli na uboczu,
- duża ilości i różnorodności programu nauczania, czerpanego zwłaszcza z nauk humanistycznych,
- wykształcenie określano jako „dekoracyjne”,
- metody podające - pamięciowe - konserwatyzm ( w sposobie myślenia uczniów),
- wiedza miała charakter statyczny. Program zawierał to co w nauce jest trwałe i niezmienne. Wiedzę współczesną uznawał za chwiejną.
- tematy wygodne dla państwa
- mundurowanie
- kary fizyczne
- autorytet :państwa, Kościoła, nauczyciela
- nie uwzględnia indywidualności jednostki,
- prawie w ogóle nie zajmuje się wychowaniem społecznym
SCJENTYZM
Nazwa postawy myślowej i światopoglądowej, programu społeczno - filozoficznego, stanowiska filozoficznego, podejścia metodologicznego
Rozwinął się w drugiej połowie XIX wieku z empiryzmu i pozytywizmu. Za jego twórcę uważa się Augusta Comte. Scjentyzm to zespół poglądów filozoficznych głoszących, że prawdziwą i w pełni uzasadnioną wiedzę o rzeczywistości dostarczają jedynie nauki przyrodnicze.
Oparty na założeniach:
filozofii pozytywnej
materializmu
ewolucjonizmu
utylitaryzmu (pragmatyzmu)