Nowotwór złośliwy - neoplasma
malignum
Jest to populacja nieodwracalnie zmienionych własnych komórek ustroju (które legły transformacji nowotworowej),
odznaczającej się słabiej lub silniej wyrażoną autonomia rozmnażania i różnicowania,
co prowadzi do postępujących zmian anatomicznych i zaburzeń czynnościowych, a w końcu do zguby organizmu.
Autonomia nowotworu
To niekontrolowana i niecelowa dla ustroju proliferacja komórek, które zapewniają sobie pierwszeństwo z substancji odżywczych potrzebnych do rozwoju,
w początkowym okresie podlegają w pewnym stopniu ogólnoustrojowym mechanizmom regulującym szybkość wzrostu,
o ograniczonej autonomii mówimy w nowotworach hormonozależnych
Proces nowotworowy
Jest zaburzeniem wszystkich podstawowych czynności komórek, takich jak: rozmnażanie, różnicowanie , dojrzewanie, przemiana materii, ale dominuje przewaga proliferacji nad obumieraniem z zahamowaniem dojrzewania;
pojęcie różnicowania i dojrzewania komórek łączy się ze stopniem przekształcenia się młodej niezdeterminowanej komórki płodowej w formę o innym charakterze morfologicznym i innych czynnościach;
Nie wiadomo, czy tkanka neo jest pochodzenia mono-klonalnego, tzn. czy rozwinęła się z przemiany jednej komórki (np. szpiczak mnogi - to gammapatia monoklonalna) czy przemianie uległ pewien obszar tkankowy (teoria pola - np. nowotwory, które w początkowym okresie powstają wieloogniskowo).
Komórka, która utraciła zdolność samokontroli nad procesami wzrostu i różnicowania, staje się komórką nowotworową
W komórki nowotworowe mogą przekształcić się prawie wszystkie komórki zróżnicowane
Proces powstawania nowotworu jest długotrwały i wieloetapowy.
Naturalna historia raka
1. Tk. normalna შ stan przedrakowy შ ca in situ შ carcinoma
2.Zmiana w kariotypie შ euploidalna populacja komórek შ aneuploidia
3. Inicjacja შ promocja შ progresja: inwazja i przerzuty
Inicjacja:
W pierwszym etapie karcinogen spełnia rolę wzbudzającą (inicjującą) transformację nowotworową, przez swój mutagenny wpływ na aparat genetyczny komórki:
შ powoduje dezorganizację podziału jądra
შ zaburza syntezę DNA i RNA
შ zmiany w strukturze błony komórkowej
komórka, która uległa mutacji na ogół nie rozmnaża się i zmiana, która w niej zaszła może prze długi czas pozostać w utajeniu;
okres ten nazywamy fiksacją karcinogenu i aby doszło do utrwalenia nowej cechy musi przejść co najmniej jeden cykl reprodukcyjny (zmiana genotypu)
Promocja
to okres klonalnego wzrostu nowych komórek czyli etap, w którym zainicjowana komórka (ze zmienionym genotypem) przechodzi wiele zmian, aż do nabycia nowych cech morfologicznych i czynnościowych (zmiana fenotypu)
aby inicjacja doprowadziła do nowotworu złośliwego, konieczny jest bodziec promujący, zwany karcinogenem, którego działanie polega na pobudzeniu proliferacji komórek
wzmożone tempo rozplemu komórek zwiększa szansę pomyłek kopiowania DNA, nasila także wpływ karcinogenu, który ma możliwość działania na liczniejsze komórki i na większą liczbę komórek dzielących się