Rozdział 18
1.Objaśnij składniki funkcji decyzji inwestycyjnych M.Kaleckiego.
Kalecki sformułował następującą funkcję decyzji inwestycyjnych: It +1 = aSt + b∆ It - m∆Ft ,gdzie:
It +1 - inwestycje w roku następnym(t+1);zakłada się tym samym roczne opóźnienie między decyzjami inwestycyjnymi i inwestycjami oddanymi do użytku
St - środki własne przedsiębiorców przeznaczone na akumulację(amortyzacja, nie rozdzielone zyski korporacji, oszczędności przeznaczone na rozwój przedsiębiorstw)
∆ It - przyrost lub zmniejszenie wydatków inwestycyjnych
∆Ft - przyrost lub zmniejszenie zdolności produkcyjnych w gospodarce narodowej spowodowane różnicą między inwestycjami brutto Ib a ubytkiem aparatu wytwórczego wycofanym z produkcji U, czyli ∆Ft = Ibt - Ut; w modelu przyjmuje się założenie że Ut kształtuje się na jednakowym poziomie we wszystkich fazach cyklu
t - czynnik czasu(kolejne lata w cyklu koniunkturalnym)
a,b,m - parametry funkcji liniowej dodatnie i mniejsze od jedności; wyrażają one zależność między S, ∆I oraz ∆F a wysokością nakładów inwestycyjnych w roku następnym
Parametr a wyraża stopień wykorzystania własnych środków pieniężnych na cele inwestycyjne.
Parametr b wyraża zależność między przyrostem wydatków inwestycyjnych w czasie t a wysokością nakładów inwestycyjnych w czasie t+1
Parametr m(bliższy zeru niż jedności) wyraża zależność między zmianami zasobu kapitału w roku bieżącym t a poziomem nakładów inwestycyjnych w roku następnym t+1
2.Co to znaczy że kapitaliści tyle zarabiają ile sami wydają?
Teoria wahań cyklicznych została zbudowana na sprzeczności między wysokością nakładów inwestycyjnych a zmianami w zasobie kapitału. Wydatki inwestycyjne tworzą najpierw popyt i wpływają na wielkość zysków. Kalecki twierdzi więc że kapitaliści tyle zarabiają ile sami wydają na inwestycje i własną konsumpcję. Ich wydatki tworząc rynek zbytu napędzają zyski innym kapitalistom produkującym dobra inwestycyjne i luksusowe dobra konsumpcyjne. Jednocześnie wydatki inwestycyjne przyczyniają się do zwiększenia zdolności produkcyjnych gosp.narodowej. Jeśli przyrost wydatków inwestycyjnych ∆ It wpływa dodatnio na dalsze decyzje inwestycyjne, to przyrost zasobu kapitału ∆Ft wpływa ujemnie na decyzje inwestycyjne przedsiębiorców. Dlatego przed tą wielkością postawiony jest znak minus.
3.Narysuj model wahań cyklicznych w inwestycjach i zasobie kapitału.
4.Wyjaśnij w jaki sposób dochodzi do sprzeczności między popytowym i podażowym aspektem działalności inwestycyjnej w poszczególnych latach cyklu koniunkturalnego
1)zakładamy że gospodarka jest w roku t1w którym wydatki inwestycyjne zaczynają rosnąć∆It1, ale ich poziom w ciągu roku t1kształtuje się na poziomie zużycia, tzn. Ib = U. Wtedy zasób kapitału przestaje już spadać i kształtuje się na najniższym poziomie.
2)w roku t2dalej rosną inwestycje ∆It2 i tym samym rosną zyski. Inwestycje brutto są już znacznie większe od faktycznego zużycia kapitału Ib > U i zasób kapitału ∆F zaczyna rosnąć. To powoduje pewne osłabienie stopy wzrostu zyskowności inwestycji.
3) w roku t3 pod wpływem tego co działo się w roku poprzednim nakłady inwestycyjne stabilizują się już na najwyższym poziomie. Nie ma przyrostu inwestycji, czyli ∆I=0 i tym samym nie ma przyrostu zysków ale Ib w najwyższym stopniu przewyższają faktyczne zużycie kapitału U, w rezultacie zasób kapitału rośnie ponad średni poziom w cyklu.
4) w roku t4 inwestycje zaczynają gwałtownie spadać gdyż spada stopa zyskowności. Mimo spadkowej tendencji inwestycji nadal w roku t4 są one wyższe od średniego zużycia zasobu kapitału, dlatego krzywa zasobu kapitału jeszcze powoli rośnie. Jeśli zyski spadają a zasób kapitału rośnie to przedsiębiorcy kurczą dalej nakłady inwestycyjne.
5)w roku t5 spadające inwestycje osiągają poziom średniego zużycia kapitału, czyli Ib=U i zasób kapitału już przestaje dalej rosnąć. Mimo zahamowania wzrostu kapitału spadające inwestycje a także zyski skłaniają przedsiębiorców do dalszego ograniczenia działalności inwestycyjnej.
6)w roku t6 inwestycje spadły już poniżej średniego poziomu ubytku kapitału Ib < U, w efekcie krzywa zasobu kapitału zaczyna spadać. Mimo spadku sumy zysków stopa zysku spada coraz wolniej.
7) w roku t7 inwestycje stabilizują się na najniższym poziomie. Nie występuje już dalej spadek ∆I i tym samym nie spadają już dalej zyski, ale zasób kapitału dalej spada gdyż poziom inwestycji jest znacznie niższy od średniego zużycia zasobu kapitału Ib < U. To jest przyczyną że w roku t7 zaczyna powoli rosnąć stopa zysku. Pojawiają się sprzyjające warunki do renowacji kapitału wzrostu popytu na środki inwestycyjne i wzrostu zysków w sektorze dóbr inwestycyjnych. W ten sposób gospodarka wchodzi w nową fazę ożywienia i zaczyna się początek nowego cyklu koniunkturalnego.
Cały ten cykl dowodzi że w produkcji podporządkowanej zasadzie zysku nie można w nieskończoność ani zwiększać nakłady inwestycyjne ani też zbyt długo pozostawać na poziomie działalności inwestycyjnej poniżej faktycznego zużycia zasobu kapitału. Sprzeczność jaka zachodzi pomiędzy popytowymi i podażowymi efektami wydatków inwestycyjnych prowadzi do wahań cyklicznych
5.W jaki sposób Kalecki wyjaśnia zjawisko trendu wzrostu gosp?
Trend wzrostu gosp wyrażony został przez iloczyn: ε · Ft = I't+1 gdzie:
ε - wpływ innowacji i wynalazków technicznych na rozmiary wydatków inwestycyjnych
Ft - rosnący w czasie t=1,2,3,..,n lat zasób kapitału reprezentujący zdolności produkcyjne gospodarki narodowej.
I't+1 - długofalowy wzrost inwestycji w dużym stopniu niezależny od aktualnego stanu koniunktury
Istnienie stałego strumienia wynalazków w gosp.narodowej zapewnia równomierny wzrost gosp.W okresach wielkich odkryć technicznych jest wysoka stopa wzrostu gosp.a wraz z tym wysoki stopień wykorzystania istniejących zdolności produkcyjnych. Gdy strumień wynalazków spada, spada też stopa wzrostu gosp. Wniosek jest taki że w gosp.rynkowej mamy do czynienia z wydatkami inwestycyjnymi o różnym stopniu wrażliwości na zmieniające się stany koniunktury i różnych zasad kalkulacji ich rentowności. Pewien rodzaj inwestycji wykazuje wyraźnie dużą wrażliwość cykliczną pod wpływem zmian w przyroście zysku oraz w przyroście kapitału. Inne znów wykazują względną niezależność od cyklicznego mechanizmu koniunktury. Dla wielu przedsiębiorców motywy inwestowania nie zostaną całkowicie zniszczone nawet w okresie kryzysu gosp.Będą oni bowiem pod wpływem działania czynników długofalowych. Nawet jeśli pewne inwestycje spadną do zera to inne będą stanowić wartość dodatnią tak że łączna suma inwestycji jest na ogół w większości depresji wyższa od sumy zużytego kapitału i wyższa od ogólnego poziomu inwestycji z okresu poprzedniej depresji. Ten fakt decyduje o istnieniu trendu wzrostu i mniej lub bardziej głębokich oscylacji wokół niego faktycznej stopy wzrostu inwestycji a wraz z tym zysków,dochodu narodowego i zatrudnienia.
Wielkości te są ze sobą ściśle powiązane. Inwestycje wpływają na poziom zysków,a zyski to część dochodu narodowego, który wpływa na stan zatrudnienia. Dlatego niestabilność w wydatkach inwestycyjnych to główna przyczyna niestabilności w innych wielkościach ekonomicznych.