PASTERELOZA
świń, bydła i innych gatunków
Pasteurella:
→ dawniej bardzo duża rola w patologii wielu gatunków zwierząt
→ postacie: ostre, podostre, przewlekłe
→ wiele zakażeń bezobjawowych (nadal bardzo często)
→ wiele postaci u wielu gatunków zwierząt domowych i dzikich
→ dawniej niektóre pasterelozy były zwalczane z urzędu:
zaraza świń
zaraza bydła i dziczyzny
→ dziś nie są zwalczane z urzędu, ani nie podlegają rejestracji
→ wyjątkowo ZOONOZY (zakażenie uogólnione - bardzo rzadko, znacznie częściej zakażenia przyranne)
→ wyjątkowo tez zakażenia u koni
Rodzaj: Pasteurella
Gatunki (jest ich kilkanaście) - najważniejsze to:
P. multocida
P. haemolytica
Pasteurella multocida:
= zabijająca wiele gatunków
G(-)
kokopałeczki
bez przetrwalników
dość wrażliwe
5 serotypów otoczkowych (A, B, D, E, F) i 16 somatycznych
powszechne nosicielstwo tych zarazków w drogach oddechowych wielu gatunków
powoduje różne choroby u różnych gatunków
różna zjadliwość szczepów - pewne szczepy wywołują daną chorobę, ale są też takie, które mogą wywoływać kilka chorób
czynniki zjadliwości:
→ otoczka - działa antyfagocytarnie (nie uniemożliwia fagocytozy, ale utrudnia zabicie bakterii)
→ endotoksyna - gorączka, wstrząs
→ egzotoksyna - u niektórych szczepów, jest białkiem ciepłochwiejnym
zakażenia pierwotne (w naszej strefie klimatycznej i geograficznej od dawna zwalczone):
→ zaraza bydła i dziczyzny
→ zaraza świń
→ cholera drobiu
zakażenia wtórne (mają coraz większe znaczenie):
→ enzootyczne zapalenie płuc u bydła, świń, owiec i kóz
→ pastereloza królików (= katar królików)
→ może zakaźne zanikowe zapalenie nosa świń
(bo: zmasowanie chowu, stres intensywnego chowu, specyficzny mikroklimat - zimno i wilgoć, dlatego występuje sezonowo, tj. wiosną i jesienią)
Pasteurella haemolytica:
ma mniejsze znaczenie
12 typów serologicznych (otoczkowych)
czynniki zjadliwości:
→ jak P. multocida
→ ale egzotoksyna - LEUKOTOKSYNA - występuje u wszystkich
ciepłochwiejna, białkowa
poraża leukocyty przeżuwaczy
(makrofagi płucne, neutrofile)
bardzo ściśle związana z zespołem enzootycznego zapalenia płuc bydła i innych przeżuwaczy (wyjątkowo innych gatunków)
też częste nosicielstwo
Pasterelozy świń:
1. Zaraza świń
2. Enzootyczne zapalenie płuc u świń (m. in. P. multocida)
3. Zakaźne zanikowe zapalenie nosa świń (nosoryjówka) - będzie na osobnym wykładzie
Zaraza świń:
→ pierwotna, zaraźliwa
→ ostra posocznica
→ dalej występuje, ale głównie w tropikach
→ w Europie zwalczona
Postacie (+ posocznica, temp.):
→ obrzękowa:
- obrzęk gardła
- duszność
→ płucna:
- dominują objawy zapalenia płuc krupowego (duszność, tarcia opłucnowe)
Enzootyczne zapalenie płuc u świń:
→ współudział P. multocida w ostrych i przewlekłych bronchopneumoniach świń
→ zakażenie egzogenne lub endogenne (jak jest nosicielstwo i dojdzie do pogorszenia warunków chowu)
Egzogenne:
- najczęściej drogą kropelkową
- ew. przez skórę (owady)
- sporadycznie od innych gatunków
Rola stresu!!!
- upały
- wilgoć
- zimno
- zła wentylacja
→ o odporności niewiele wiadomo, szczepienia dają słabe efekty
Pasterelozy bydła:
1. Zaraza płucna bydła i dziczyzny
2. udział w ostrych i przewlekłych bronchopneumoniach
Zaraza płucna bydła i dziczyzny:
= posocznica krwotoczna
= choroba Bollingera
→ ostra, zaraźliwa posocznica bydła, bawołów i innych
→ P. multocida:
B6 - bydło
E6 - bawoły
→ dziś epizootie głównie w tropikach (mała kultura produkcji i opieki weterynaryjnej, dużo stresorów, wilgoci, upałów, rola transportu żywca)
→ dawniej w Europie też sporo, dziś sporadycznie, bo raczej obrót mięsem niż żywcem
Ostre i przewlekłe bronchopneumonie:
→ najczęściej wtórne zakażenia (też P. haemolytica) po infekcjach wirusowych
→ duży wpływ transportu i nadmiernej wilgoci (transport wodny!!!)
Pasterelozy owiec:
→ j.w. + mogą być poważne zapalenia wymion (nawet do zgorzelinowego)
→ u jagniąt - P. haemolytica - nagłe zachorowania, silna duszność, duża śmiertelność
Pasterelozy królików:
= zespół zakaźnego kataru królików
- zapalenie jamy nosowej
- zapalenie płuc
- posocznica
- zapalenie ucha środkowego
→ warunki środowiskowe!!!
- zmasowanie chowu (królikarnie)
- złe warunki: wilgoć, temperatura
1
3