Profesor dr hab. Andrzej Muszyński - wykład; ćwiczenia: dr inż. Agata Duczmal-Czernikiewicz, dr Katarzyna Skolasińska, mgr Przemysław Michalak, mgr Beata Sternal
Mineralogia,
45h wykładu, 45h ćwiczeń laboratoryjnych
Poziom kursu: podstawowy
Wymagania wstępne: wiedza z zakresu geologii fizycznej
Treści przedmiotu: Definicja minerału. Omówienie treści wykładów oraz sposobu przeprowadzenia egzaminu. Omówienie najbardziej popularnych metod badań minerałów. Szczególne uwzględnienie metod rentgenowskich, mikroskopii skaningowej, mikrosondy elektronowej oraz nowszych metod badania ciał stałych. Historia rozwoju krystalografii jako nauki. Podstawowe prawa w świecie substancji krystalicznych. Przegląd historyczny i omówienie klasyfikacji krystalochemicznej. Przegląd gromady pierwiastków rodzimych i stopów metalicznych i zagadnienia ich genezy. Klasyfikacja siarczków i siarkosoli. Omówienie najważniejszych przedstawicieli siarczków i siarkosoli. Geneza hydrotermalna i udział związków metaloorganicznych w powstawaniu złóż kruszców. Budowa krzemianów i glinokrzemianów. Klasyfikacja w oparciu o łączenie się teatraedrów krzemotlenowych. Własności fizyczne a budowa wewnętrzna krzemianów i glinokrzemianów. Wprowadzenie do diagramów fazowych - reguła faz. Przykłady najpowszechniejszych typów diagramów fazowych. Omówienie roli i znaczenia diagramów fazowych w mineralogii i petrologii. Krzemiany wyspowe (oliwiny, granaty, cyrkon), grupowe (epidoty) i pierścieniowe (kordieryt). Krzemiany łańcuchowe (pirokseny) i wstęgowe (amfibole). Klasyfikacja i nazewnictwo na podstawie przeliczania analiz chemicznych. Krzemiany warstwowe (miki, minerały ilaste) oraz krzemiany przestrzenne (kwarc, skalenie, zeolity). Rola w procesach skałotwórczych i znaczenie gospodarcze. Omówienie roli ewaporatów w procesach tworzenia siarczanów i węglanów. Własności i geneza gipsów, anhydrytów, kalcytu, dolomitu i innych ważniejszych węglanów. Omówienie roli apatytów w procesach geologicznych. Własności i geneza wybranych wolframianów.
Mineralogia szczegółowa. A.Bolewski, A. Manecki. PAE, Warszawa, 1993.
Rozpoznawanie minerałów. A.Bolewski, A.Manecki. Wyd. Geol. Warszawa, 1990.
Minerals, their constrution and origin. H-R. Wenk, A. Bulakh, Cambridge University Press, 2004.
Cele i efekty kształcenia: Celem zajęć jest zapoznanie studentów z podstawowymi minerałami skałotwórczymi i tymi o znaczeniu gospodarczym. Przegląd minerałów jest dokonany według krystalochemicznej klasyfikacji. Własności fizyczne i chemiczne minerałów podano z uwzględnieniem zasad ich rozpoznawania. Ważnym zagadnieniem jest geneza omawianych minerałów w powiązaniu z procesami geologicznymi. Minerały użyteczne łączy się z najważniejszymi miejscami ich występowania. Po zajęciach student powinien rozpoznać podstawowe minerały skałotwórcze budujące skorupę ziemską. Niezbędne do tego jest nabycie umiejętności korzystania z klucza do rozpoznawania minerałów na podstawie cech fizycznych.