Policjant

Kod klasyfikacji: 3451

Rozdział klasyfikacji: Bezpieczeństwo i służby ochrony

Klasa klasyfikacji: Ochrona mienia i osób

Zadania i czynności

Celem pracy policjanta jest ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego, w tym zapewnienie spokoju w miejscach publicznych oraz w środkach komunikacji publicznej i w ruchu drogowym.

Zadania, które policjant powinien wykonywać są różne w zależności od pełnionej funkcji i miejsca zajmowanego w hierarchii organizacyjnej.

W policji występują trzy rodzaje służb, tj. służba kryminalna obejmująca piony: operacyjno - rozpoznawczy, dochodzeniowo śledczy, techniki kryminalistycznej i techniki operacyjnej; służba prewencji (w tym ruchu drogowego) oraz służba logistyczna zapewniająca środki do realizacji zadań służbom kryminalnej i prewencji (zaopatrzenie, łączność, kadry, finanse itp.).

Policjanci pionu kryminalno - dochodzeniowego zajmują się zbieraniem dowodów działalności przestępczej oraz wykonują czynności administracyjno - prawne związane z przygotowaniem procesu karno - sądowego, i wtedy współpracują z prokuratura. Większość uzyskiwanych przez nich informacji jest tajna, co zobowiązuje ich do daleko posuniętej dyskrecji i ostrożności w ujawnianiu zgromadzonych danych. Charakter pracy wymaga gruntownej znajomości prawa cywilnego i karnego, a także pewnej biegłości w wykonywaniu czynności urzędniczych.

Pion prewencji obejmuje dzielnicowych utrzymujących kontakt ze społecznością lokalną, policjantów ruchu drogowego dbających o ład i bezpieczeństwo na drodze, oddziały prewencji patrolujące wyznaczone rejony miasta, a także specjalistów -policjantów dyżurnych przyjmujących zgłoszenia spraw wymagających interwencji policji i przekazujących zlecenia patrolom i wyspecjalizowanym oddziałom prewencji. Szczegółowy zakres zadań policjantów poszczególnych służb pionu prewencji wygląda następująco. Patrole piesze i załogi radiowozów patrolują poszczególne rejony miasta nie dopuszczając do zakłóceń ładu i porządku publicznego, zatrzymują sprawców wykroczeń i przestępstw na gorącym uczynku, zabezpieczają miejsca w których dokonano przestępstwa, a także odpowiadają za ochronę imprez masowych takich jak: mecze, festyny itp. Funkcjonariusze ruchu drogowego reagują na wykroczenia drogowe, legitymują kierowców i udzielają im poleceń co do sposobu użytkowania drogi i pojazdu, sprawdzają stan techniczny, wyposażenie i masę pojazdu, kontrolują trzeźwość kierowców, udzielają pierwszej pomocy ofiarom wypadków.

Pion specjalistyczny obejmuje specjalistów różnych dziedzin wspomagających działalność pozostałych pionów policji. Do pionu specjalistycznego należą między innymi: oddziały antyterrorystyczne, saperzy, informatycy, technicy łączności, eksperci w dziedzinie szczegółowych zagadnień kryminalistyki. Specjaliści wzywani są w sytuacjach wymagających działań, których wykonanie przekracza kompetencje i kwalifikacje policjantów znajdujących się na miejscu zdarzenia.

Zadania i czynności wykonywane przez funkcjonariuszy policji regulowane są Ustawą o Policji, a także rozporządzeniami Ministra Spraw Wewnętrznych i Rady Ministrów. Dokumenty te określają również rolę policji w zakresie współdziałania z policjami innych państw oraz organizacjami międzynarodowymi

Środowisko pracy

materialne środowisko pracy

Policjant pracuje w różnych miejscach: patroluje teren dbając o ład i porządek publiczny, podejmuje działania profilaktyczne (np. organizuje spotkania w szkołach i rozmawia z rodzinami patologicznymi), a także dokonuje interwencji w miejscach zdarzeń przestępczych.

Praca ta może być uciążliwa, wymaga bowiem bezwzględnego dostosowania się do panujących warunków, np. policjant ruchu drogowego narażony jest na hałas oraz długotrwałe przebywanie w powietrzu zanieczyszczonym pyłami i gazami; technik kryminalistyczny narażony jest na kontakt z wieloma szkodliwymi czynnikami, takimi jak substancje alergenne, materiały i substancje zakaźne, trujące i wybuchowe, różnego rodzaju promieniowanie, pole elektromagnetyczne.

warunki społeczne

Praca policjanta w zależności od wykonywanych zadań ma charakter indywidualny lub zespołowy. Praca w terenie ze względu na bezpieczeństwo wymusza wykonywanie czynności służbowych w zespołach co najmniej dwuosobowych. Tak pracują policjanci oddziałów prewencji tworzący patrole piesze, załoga radiowozu, policjanci drogówki i pracownicy operacyjni pionu kryminalno - dochodzeniowego.

Samodzielne wykonywanie pracy dotyczy głównie czynności administracyjno - urzędniczych wykonywanych w budynkach komend i komisariatów oraz w laboratoriach kryminalistycznych.

W czasie pracy policjant utrzymuje stały kontakt z innymi ludźmi: odpowiada na pytania, udziela rad, wskazówek i wyjaśnień, konsultuje sposób prowadzenia przez siebie spraw ze współpracownikami i przełożonymi, przeprowadza wywiady i rozmowy profilaktyczne, a także styka się z ofiarami wypadków i zdarzeń przestępczych, prowadzi przesłuchania osób podejrzanych i świadków przestępstw.

Ze względu na tak częste i intensywne kontakty z ludźmi praca policjanta niesie ze sobą możliwość powstawania konfliktów. Istotne jest także i to, że policjant reaguje często w momencie naruszenia prawa i sama sytuacja charakteryzuje się wówczas rozbieżnością interesów obu stron.

warunki organizacyjne

Policjant pracuje w zasadzie 8 godzin dziennie, a w uzasadnionych wypadkach nawet 10 - 12 godzin.

Większość funkcjonariuszy (z wyjątkiem specjalistów, których godziny pracy zwykle są stałe) pracuje w systemie zmianowym (również w niedziele i święta), zgodnie z planem ustalanym wcześniej przez przełożonego. Ze względu na konieczność dostosowania czasu pracy do potrzeb, plan ten jest często zmieniany. Praca odbywa się zatem w dzień i w nocy.

W wypadku niektórych pionów (głównie prewencji) szczególny nacisk położony jest na pracę w godzinach późnowieczornych i nocnych, co spowodowane jest szczególnym zagrożeniem ładu i porządku publicznego w tym czasie.

Policjant wykonuje swoje obowiązki w mundurze, chyba, że charakter zadania wymaga pracy w ubraniu cywilnym.

Praca w tym zawodzie jest ściśle nadzorowana; w trakcie odpraw kierownicy działów rozdzielają zadania i rozliczają z ich wykonania. Ponadto w czasie służby w terenie funkcjonariusze utrzymują stały kontakt ze swoimi jednostkami zdając relacje z przebiegu służby i przyjmują kolejne rozkazy.

Praca policjanta wiąże się z odpowiedzialnością zawodową (możliwość odbioru prawa do wykonywania zawodu w wypadku naruszenia obowiązujących przepisów i zasad), społeczno - moralną (za rzetelność dokonywanych interwencji i skutki swoich działań), odpowiedzialnością za bezpieczeństwo i zdrowie ludzi, finansową (w wypadku konieczności rozliczania się z nałożonych mandatów) oraz odpowiedzialnością za wykorzystywane w trakcie pracy wyposażenie i urządzenia.

Wymagania psychologiczne

Policjant musi odznaczać się przede wszystkim umiejętnością nawiązywania kontaktu z innymi ludźmi oraz prowadzenia rozmowy w sposób gwarantujący uzyskanie potrzebnych mu informacji. Ma umieć postępować z ludźmi zwracającymi się do niego z prośbą o pomoc, radą, informacje - wskazane jest zatem posiadanie dużej wiedzy ogólnej popartej doświadczeniem. Pracując najczęściej w zespole policjant musi odznaczać się umiejętnością współpracy, współdziałania i tolerancyjnością wobec przekonań i postaw innych osób. Pożądana jest także wrażliwość na problemy innych, zdolność wejścia w położenie innych osób i wczucia się w ich potrzeby.

Ze względu na specyfikę służby i dyscyplinę pracy konieczna jest umiejętność bezwzględnego podporządkowania się narzuconym regułom działania i rozkazom przełożonych.

Praca policjanta jest niebezpieczna, bowiem niejednokrotnie wiąże się z koniecznością narażania zdrowia i życia, stąd wymaga ona odwagi i gotowości podjęcia ryzykownego działania.

Policjant często zmuszony jest do szybkiego podjęcia trafnej decyzji, dlatego powinna cechować go łatwość zmiany kierunku i metod działania oraz szybkie tempo pracy. Działa często w sytuacjach wymagających dużej odporności psychicznej, takich jak wypadki drogowe czy oględziny zwłok, stąd też musi panować nad swoimi reakcjami emocjonalnymi, cechować się opanowaniem i zrównoważeniem.

W pracy operacyjnej konieczna jest dokładność i skrupulatność w gromadzeniu informacji i wykonywaniu czynności procesowych.

Policjanci pełniący funkcje kierownicze muszą ponadto odznaczać się umiejętnością planowania działań podległych im funkcjonariuszy, samodzielnością, dużą wiedzą i doświadczeniem w pracy operacyjnej, a także pewną autorytatywnością.

Ze względu na charakter czynności policjant powinien mieć wiele sprawności sensomotorycznych, takich jak: spostrzegawczość, szybki refleks przydatny w momencie bezpośredniego zagrożenia, koordynacja wzrokowo - ruchowa. Cechy te pozwalaj? dokonać trafnej oceny sytuacji i podjąć skuteczne działanie.

Policjant kierujący radiowozem musi mieć dobry wzrok, rozróżniać barwy, mieć dobre widzenie głębi umożliwiające ocenę odległości zbliżających się pojazdów i zdolność widzenia o zmroku, co umożliwia bezpieczne prowadzenie pojazdu uprzywilejowanego.

Uzdolnienia techniczne przydają się w pracy na stanowiskach, na których wykorzystywany jest specjalistyczny sprzęt i oprzyrządowanie.

Każdy policjant musi umieć jasno i poprawnie formułować wypowiedzi - zdając relację z wykonanych zadań, pisząc raport czy prowadząc korespondencję.

Policjant ma obowiązek zachowania w tajemnicy uzyskanych informacji, jak również sposobów i metod pracy operacyjnej, stąd musi cechować się lojalnością i dyskrecją.

Wymagania fizyczne i zdrowotne

Praca policjanta jest zaliczana do prac średnio ciężkich. Największe znaczenie w tym zawodzie ma ogólna dobra sprawność fizyczna, sprawność układu kostno- stawowego i układu mięśniowego.

Istotna jest także sprawność narządu wzroku, słuchu i węchu, (ze względu na konieczność dokonywania oględzin oraz prowadzenia obserwacji podczas pracy w rejonie i w trakcie dochodzenia), a także sprawność narządów równowagi (np. w trakcie ręcznego kierowania ruchem).

Praca wymaga bardzo dobrego ogólnego stanu zdrowia. Każde schorzenie znacznie upośledzające sprawne funkcjonowanie organizmu stanowi bezwzględne przeciwwskazanie do wykonywania tego zawodu.

Warunki podjęcia pracy w zawodzie

Osoba ubiegająca się o przyjęcie do policji musi mieć co najmniej średnie wykształcenie, a w wypadku niektórych specjalistów wymagane jest wykształcenie wyższe i określona specjalizacja. W policji chętnie zatrudniani są absolwenci wyższych studiów, zwłaszcza prawa i informatyki. Osoby takie są przyjmowane na ogólnie przyjętych zasadach, lecz po przeszkoleniu podstawowym są kierowane na 10 miesięczny kurs do WSP w Szczytnie, po ukończeniu której uzyskują stopień oficerski.

Jedyną szkołą specjalistyczną kształcącą policjantów jest Wyższa Szkoła Policji w Szczytnie przygotowująca kadrę do działań na stanowiskach oficerskich. O przyjęcie do tej szkoły można ubiegać się po zdaniu egzaminu maturalnego.

Policjanci już wcieleni do służby szkoleni są w ośrodkach szkolenia policji i szkołach podoficerskich.

W zależności od stanowiska, na którym ma pracować osoba ubiegająca się o przyjęcie do policji wymagane są pewne dodatkowe kwalifikacje. Kandydaci do służby w służbie ruchu drogowego zobowiązani są posiadać prawo jazdy kat. A, B, w wypadku zaś specjalistów niezbędna może okazać się znajomość języków obcych. Każda osoba ubiegająca się o przyjęcie do pracy w policji musi ponadto przejść szczegółowe badania lekarskie, badania psychologiczne (obejmujące określenie profilu cech osobowościowych i poziomu zdolności intelektualnych) i w większości wypadków zaliczyć test sprawności fizycznej.

Możliwości awansu w hierarchii zawodowej

W pracy policjanta istnieją dwie możliwości rozwoju kariery zawodowej uzależnione od stopnia zaangażowania, ilości poprawnie dokonanych interwencji, opinii bezpośrednich przełożonych oraz stopnia opanowania wiedzy niezbędnej do pracy w resorcie.

Awans w hierarchii zawodowej osiąga się na drodze obejmowania coraz wyższych stanowisk służbowych (na szczeblu komisariatu, komendy rejonowej, komendy wojewódzkiej i Komendy Głównej Policji) oraz uzyskiwania nominacji na kolejne wyższe stopnie policyjne (posterunkowy, starszy posterunkowy, sierżant, starszy sierżant, aspirant, podkomisarz, komisarz, nadkomisarz, podinspektor, inspektor, nadinspektor, generalny inspektor).

Mianowanie na kolejny wyższy stopień następuje stosownie do zajmowanego stanowiska służbowego oraz w zależności od opinii służbowej.

Możliwości podjęcia pracy przez dorosłych

W tym zawodzie górna granica wieku osób przyjmowanych do pracy wynosi w zasadzie 35 lat. Wyjątek stanowią osoby o szczególnych kwalifikacjach (specjaliści różnych dziedzin) i wówczas granica wieku nie jest ściśle określona.

Polecana literatura

Gazeta policyjna - dwutygodnik wydawany przez Komendę Główną Policji.

Magazyn Kryminalny 997 - dwutygodnik wydawany przez Komendę Główną Policji.

Przegląd Policyjny - kwartalnik wydawany przez WSPol Szczytno.

Cichorz T., Komar A ., Socjologia dla policjantów, WSPol Szczytno 1996.

Kajzer B., Historia służb policyjnych, WSPol, Szczytno 1996.

Roga M., Policja w społeczeństwie okresu przejściowego, WSPol, Szczytno 1995.

Wybrane zagadnienia etyki Policji (praca zbiorowa), WSPol, Szczytno 1995.

Źródło danych: Przewodnik Po Zawodach, wyd. II, MPiPS

1

---