Fizjologia
1.
Funkcje krwi:
Krew spełnia wiele istotnych zadań, mających na celu podtrzymanie procesów życiowych. Głównym zadaniem transport tlenu i składników pokarmowych do komórek i transport powrotny produktów końcowych przemiany materii np. dwutlenku węgla czy mocznika. Poza tym krew transportuje hormony i inne substancje pomiędzy komórkami. Ponadto, krew zapewnia homeostazę, tzn. utrzymanie równowagi wodnej i elektrolitycznej, regulację wartości pH oraz temperatury ciała. Jako część układu odpornościowego krew pełni funkcje obronne przeciwko ciałom obcym (odpowiedź odpornościowa nieswoista) i antygenom (odpowiedź odpornościowa swoista) dzięki fagocytom (komórkom żernym) i przeciwciałom. Krew jest do tego ważnym elementem przy reakcji na skaleczenia (krzepnięcie krwi i fibrynoliza).
3.
Rola osocza:
transport dwutlenku węgla, hormonów, produktów przemiany materii, witamin i pierwiastków oraz związków chemicznych ważnych dla organizmu (np. aminokwasów, lipidów).,
Rola elementów morfotycznych:
Erytrocyty:
Głównym zadaniem erytrocytów jest przenoszenie tlenu i dwutlenku węgla, co jest możliwe dzięki obecności w nim czerwonego barwnika hemoglobiny, który ma zdolność do nietrwałego wiązania tlenu i przechodzenia w oksyhemoglobinę.
Trombocyty:
Odgrywają istotną rolę w procesach krzepnięcia krwi.
Leukocyty:
Ich zadaniem jest ochrona organizmu przed patogenami takimi jak wirusy i bakterie.
8.
Pierwotna odpowiedź immunologiczna - odpowiedź immunologiczna występująca po pierwszym kontakcie z antygenem w ciągu 3-14 dni. Odpowiedź ta po kilku tygodniach wygasa. Powtórne zetknięcie z tym samym antygenem wywołuje wtórną odpowiedź immunologiczną o wiele szybszą i silniejszą niż pierwotna. Jest to możliwe dzięki komórkom pamięci, które pozostają w organizmie przez wiele lat i w razie potrzeby potrafią szybko uruchomić reakcje obronne na ponowne zetknięcie z antygenem.
Odpowiedź odpornościowa wtórna - odpowiedź immunologiczna, występująca po uprzednim kontakcie z antygenem, podczas którego organizm nabywa odporności na ten antygen. Jeśli ten sam patogen pojawi się ponownie, układ odpornościowy reaguje wytwarzając większe ilości IgG. Uczestniczą w niej komórki pamięci, w które różnicują się limfocyty T i B.
10.
Układy buforowe krwi - układy związków chemicznych (bufory), rozpuszczonych w osoczu krwi, zapewniających utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej krwi i wszystkich płynów zewnątrzkomórkowych w wąskich granicach (pH 7,35-7,45), pomimo stałej produkcji, w trakcie metabolizmu ustrojowego, różnorodnych kwasów (ok. 100 mmol jonu wodorowego dziennie).
Zasadniczym buforowym układem krwi jest układ dwuwęglanowy, czyli kwas węglowy i jego kwaśne węglany (najczęściej pod postacią wodorowęglanu sodu NaHCO3). Pozostałe bufory, o nieco mniejszym znaczeniu, to układy: fosforanowy (wodorofosforan sodu Na2HPO4 i dwuwodorofosforan sodu NaH2PO4), białczanowy (utworzony przez białka krwi mające ładunek elektryczny) i hemoglobinowy.
11.
Krzepnięcie krwi - naturalny, fizjologiczny proces zapobiegający utracie krwi w wyniku uszkodzeń naczyń krwionośnych. Istotą krzepnięcia krwi jest przejście rozpuszczonego w osoczu fibrynogenu w sieć przestrzenną skrzepu (fibryny) pod wpływem trombiny. Krzepnięcie krwi jest jednym z mechanizmów obronnych organizmu w wypadku przerwania ciągłości tkanek.
Przebieg procesu krzepnięcia krwi
W warunkach fizjologicznych proces krzepnięcia krwi zostaje zapoczątkowany przez przerwanie ciągłości łożyska naczyniowego i ma za zadanie zapobiec wynaczynieniu i utracie krwi. W miejscu przerwania ciągłości naczynia dochodzi do odsłonięcia macierzy podśródbłonkowej na której płytki krwi (trombocyty) natychmiast przylegają, a następnie na skutek zlepiania się trombocytów ze sobą tworzą tzw. czop płytkowy. Płytki krwi ulegają aktywacji i uwalniają szereg substancji czynnych z ziarnistości α i β, które dodatkowo nasilają ich aktywację. Dochodzi do zmian morfologicznych płytek, a także ekspresji wielu białkowych cząsteczek na ich powierzchni. Uwolniona serotonina powoduje zwężenie naczyń krwionośnych w obrębie zranienia. Chociaż czop płytkowy czasowo doprowadza do zahamowania krwawienia, właściwy skrzep powstaje poprzez utworzenie sieci włóknika, która powoduje jego wzmocnienie i stabilizację. Dochodzi do tego przez aktywację kaskady krzepnięcia - krążące w osoczu krwi nieaktywne czynniki krzepnięcia zaczynają się wzajemnie aktywować. Płytki pod wpływem uszkodzeń mechanicznych wydzielają trombokinazę, która uruchamia szereg procesów prowadzących do powstania właściwego czynnika inicjującego krzepnięcie krwi - w procesie tym ważne są jony wapnia oraz białkowe czynniki osocza. W rezultacie kaskady krzepnięcia aktywna forma czynnika X, przy współdziałaniu nieenzymatycznego kofaktora - czynnika Va oraz fosfolipidów powierzchniowych tworzy kompleks (protrombinaza), który w sposób proteolityczny przekształca protrombinę do trombiny. Trombina z kolei powoduje przekształcenie fibrynogenu (osoczowego białka krążącego we krwi) w fibrynę (białko nierozpuszczalne w wodzie), która tworzy sieć włókien, będących szkieletem skrzepu.
Dla prawidłowego zachodzenia procesu krzepnięcia krwi niezbędna jest witamina K, która umożliwia syntezę protrombiny w wątrobie.
12.
Homeostaza - (gr. homoíos - podobny, równy; stásis - trwanie) - zdolność do utrzymania stanu równowagi dynamicznej środowiska, w którym zachodzą procesy biologiczne. Zasadniczo sprowadza się to do równowagi płynów wewnątrz- i zewnątrzkomórkowych.
13.
Hemoliza - przechodzenie hemoglobiny do osocza krwi wywołane zniszczeniem erytrocytów. Hemoliza może być spowodowana np. toksynami bakteryjnymi, jak również może występować w konflikcie serologicznym, oraz chorobach związanych z nieprawidłową budową erytrocytów. Hemolizę można spowodować również podaniem hipotonicznego płynu (o mniejszym stężeniu) drogą wlewu dożylnego (np. kroplówka). Żeby temu zapobiec, substancje podawane są do organizmu człowieka w roztworze 0,9% NaCl (soli fizjologicznej).
Agregacja - ogólny termin określający łączenie się mniejszych cząstek w większe. Produkty agregacji nazywa się ogólnie agregatami.
Aglutynacja - albo odczyn zlepny - reakcja, w wyniku której aglutynogen jest wiązany przez aglutyniny, co powoduje powstanie dużych, wytrącających się kompleksów. Reakcja aglutynacji może zachodzić in vitro i być stosowana do różnego rodzaju testów diagnostycznych w serologii (często wykorzystuje się np. zlepianie krwinek). Rzadziej mówi się o aglutynacji, jako reakcji zachodzącej w organizmie, mającej na celu zlepianie cząstek patogenu, który dzięki temu może być łatwiej usunięty.
Wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje aglutynacji:
aglutynacja bezpośrednia(czynna) - mówimy o niej wtedy, gdy aglutynina bezpośrednio zlepia aglutynogeny. Przykład: przeciwciała przeciwko grupom krwi zlepiają bezpośrednio krwinki ze sobą
aglutynacja pośrednia(bierna) - mówimy o niej wtedy, gdy aglutynogen osadza się na powierzchni innych cząstek, które dopiero wtedy mogą być łączone ze sobą przez aglutyniny
Reakcje aglutynacji mogą być nazywane bardziej szczegółowo, np. aglutynacja czerwonych krwinek nazywana jest hemaglutynacją.
Przebieg aglutynacji zależy od następujących czynników:
temperatura (aglutyniny "zimne" to przeciwciała klasy IgM, które najlepiej wiążą aglutynogen w zakresie 4-22 stopni Celsjusza, aglutyniny "ciepłe" natomiast są przeciwciałami IgG i wiążą one najlepiej antygeny w temperaturze zbliżonej do naturalnej ciepłoty ciała)
siła jonowa (zazwyczaj im mniejsza siła jonowa, tym lepiej aglutyniny łączą się z aglutynogenami)
Aglutynacja jest odczynem stosowanym w chorobach zakaźnych, wywoływanych przez bakterie, nie ma natomiast zastosowania w chorobach wirusowych. Z najbardziej znanych odczynów należy wymienić odczyn Widala w durze brzusznym, odczyn Weila-Felixa w durze plamistym, odczyn Wrighta w tularemii i w szeregu innych chorób. Teoretycznie można go stosować wszędzie tam, gdzie wyhoduje się drobnoustrój, z którego można sporządzić antygen. Zaletą odczynu jest prostota jego wykonania, szybkość wystąpienia reakcji, łatwość odczytania wyników i stosunkowo wysoka czułość.
14.
Fibrynogen - I czynnik krzepnięcia - białko osocza krwi wytwarzane w wątrobie, angażowane w końcowej fazie procesu krzepnięcia i przekształcane w białko fibrylarne - fibrynę (włóknik) współtworzącą skrzep krwi. Fibrynogen łącząc się z receptorami GpIIb/IIIa powoduje agregację aktywowanych trombocytów. Jest zaliczany do białek ostrej fazy.
Fibryna (włóknik) - białko proste (budują je wyłącznie aminokwasy), białko fibrylarne (o długich, nitkowatych cząsteczkach tworzących włókna), wytrącające się z osocza krwi podczas procesu krzepnięcia krwi. Tworzy rusztowanie skrzepu krwi. Powstaje z fibrynogenu w wyniku działania trombiny.
