Przyczyny choroby niedokrwiennej serca
Organiczne zmiany w tętnicach wieńcowych
najczęstszą przyczyną choroby niedokrwiennej jest miażdżyca, która powoduje uszkodzenie ściany naczyń wieńcowych (zmiany miażdżycowe dotyczą także innych tętnic), a następnie powstanie zmian powodujących zwężenie światła naczynia wieńcowego - mówimy wtedy o chorobie wieńcowej; wymienione poniżej inne przyczyny choroby niedokrwiennej serca są bardzo rzadkie;
zwężenia naczynia w przebiegu: kiły, reumatoidalnego zapalenia stawów, tocznia układowego, guzkowego zapalenia tętnic, zapalenia zakrzepowo-zarostowego tętnic, twardziny układowej (sclerodermia - choroba tkanki łącznej), skrobiawicy, idiopatycznego młodzieńczego zapalenia tętnic;
zatory naczyń wieńcowych w przebiegu: infekcyjnego zapalenia wsierdzia, zakrzepów w lewym przedsionku i komorach oraz na sztucznych zastawkach, śluzaka przedsionka, koronarografii i pomostowania aortalno-wieńcowego;
wady anatomiczne tętnic wieńcowych - ujście lewej tętnicy wieńcowej od tętnicy płucnej, tętniaki, przetoki wieńcowe.
Bez istotnych zwężeń w tętnicach wieńcowych
stany skurczowe, zaburzenia hemodynamiczne w przebiegu wad serca, niedociśnienia, zaburzeń rytmu, nadciśnienia, kardiomiopatii przerostowej (HCM).
Objawowy okres miażdżycy tętnic wieńcowych nazywa się chorobą wieńcową (Coronary Artery Disease - CAD).
Objawy choroby niedokrwiennej serca
ból, uczucie dławienia, ucisku odczuwalny za mostkiem; ból często prowokowany jest często wysiłkiem fizycznym lub stresem; ból wieńcowy z reguły promieniuje do lewego ramienia, czasem całej kończyny górnej, do żuchwy, gardła, szyi; często ból wieńcowy mylony jest z bólem w wyniku niestrawności;
uczucie ucisku z reguły ustępuje po zaprzestaniu wysiłku fizycznego lub przyjęciu podjęzykowo nitratów w sprayu lub tabletce;
nie ma swoistości co do pory występowania bólu wieńcowego; może się on powiać o każdej porze dnia i nocy; często jest tak, że ból wieńcowy budzi pacjenta ze snu;
napad bólu dławicowego prowokowany jest często przez wyjście na zimne powietrze, emocje, itp.
Postępowanie w chorobie niedokrwiennej serca
gdy pojawia się ból wieńcowy, należy zaprzestać wysiłku lub ograniczyć emocję; jeśli ból nie przechodzi, przyjąć (w pozycji siedzącej nitroglicerynę w tabletce pod język lub w aerozolu (może być inny działający szybko tzw. azotan); chory z chorobą wieńcową powinien wcześniej, w gabinecie lekarskim, wypróbować działanie nitrogliceryny (czy toleruje lek, przede wszystkim czy nie obniża on nadmiernie ciśnienia krwi;
dawkę nitrogliceryny można powtórzyć jeszcze 2 razy, a gdy nie pomaga i ból przedłuża się ponad 15-20 minut, szczególnie, gdy występuje pierwszy raz w życiu, trzeba bezwzględnie udać się do szpitala karetką;
ważne, aby chory z już rozpoznaną chorobą wieńcową przyjmował regularnie leki, które wcześniej przepisał lekarz;
pacjenci z niestabilną chorobą wieńcową, gdy leki nie skutkują lub z wysokim ryzykiem zawału serca wymagają wykonania koronarografii i ewentualnego leczenia inwazyjnego lub chirurgicznego.
Według raportów WHO w 2020 r. to właśnie choroba wieńcowa i depresja będą stanowiły najczęstszą przyczynę niepełnosprawności na świecie.
Dane opublikowane w 2003 r. przez Europejskie Biuro Regionalne Światowej Organizacji Zdrowia wskazują, że przedwczesna umieralność z powodu chorób układu krążenia w Polsce była 2,5 razy większa niż w innych krajach Unii Europejskiej.
Cele społeczne [edytuj]
Oparte są na zmianach przyzwyczajeń i nawyków mających znaczenie w rozwoju choroby, a szeroko obecnych w danym społeczeństwie. W Polsce szczególnie ważne są następujące zalecenia główne:
propagowanie zdrowego odżywiania i aktywności fizycznej
walka z paleniem papierosów i nadmiernym spożyciem alkoholu.
Zalecenia dietetyczne:
zmniejszenie spożycia tłuszczów poniżej 35% całkowitej dobowej dawki energii, w tym energii pochodzącej z nasyconych kwasów tłuszczowych poniżej 10%, unikanie tłuszczów trans
spożycie cholesterolu poniżej 300 miligramów na dzień
skrobia jako źródło energii powyżej 50% dobowego zapotrzebowania
obniżenie spożycia węglowodanów prostych (glukoza)
obniżenie spożycia sodu poniżej 6 gramów na dobę
zwiększenie spożycia ryb jako źródła białka, a ograniczenie spożycia mięs tłustych, zwłaszcza wieprzowiny.
Cele indywidualne [edytuj]
Zaprzestanie palenia tytoniu. Dym tytoniowy, niezależnie od jego źródła (fajka, cygaro, papieros) uznany jest za czynnik ryzyka miażdżycy. Czynnikiem ryzyka jest także bierne palenie.
Obniżenie stężenia cholesterolu LDL w prewencji pierwotnej poniżej 130 miligramów/dl, w prewencji wtórnej poniżej 100 miligramów/dl (według najnowszych wskazań nawet poniżej 70 mg/dl u osób po zabiegach na tętnicach wieńcowych i u osób z cukrzycą).
Podwyższenie poziomu cholesterolu HDL powyżej 35 mg/dl u mężczyzn i 40 mg/dl u kobiet. Nie ma aktualnie skutecznych leków podwyższających stężenie poziom HDL. Prace nad torcetrapibem[14] zostały przerwane, natomiast apolipoproteina A-I Milano[15] jest w fazie badań klinicznych. W pewnym zakresie można wykorzystać fibraty i estrogeny.
Adekwatna kontrola ciśnienia tętniczego krwi - wartości optymalne 120/80 mm Hg.
Adekwatna kontrola poziomu glukozy we krwi poprzez odpowiednie postępowanie w razie występowania cukrzycy lub innych zaburzeń tolerancji glukozy.
Ograniczenie spożycia alkoholu. Spożycie alkoholu w ilości powyżej 70-80 g na dobę zwiększa ryzyko zgonu sercowego. Umiarkowane spożycie alkoholu (w ilości 1-2 standardowych dawek alkoholu) zwłaszcza pod postacią czerwonego wina (z uwagi na zawartość polifenoli) ma działanie korzystne.
Zwiększona aktywność fizyczna, która powoduje obniżenie stężenia cholesterolu LDL i wzrost HDL.
Obniżenie poziomu trójglicerydów poniżej 150 mg/dl.
Leczenie nadwagi lub otyłości celem przywrócenia optymalnego BMI w zakresie 20-25 kg/m².