Przyczyny choroby niedokrwiennej serca

• Organiczne zmiany w tętnicach wieńcowych

• najczęstszą przyczyną choroby niedokrwiennej jest miażdżyca, która powoduje uszkodzenie ściany naczyń wieńcowych (zmiany miażdżycowe dotyczą także innych tętnic), a następnie powstanie zmian powodujących zwężenie światła naczynia wieńcowego - mówimy wtedy o chorobie wieńcowej; wymienione poniżej inne przyczyny choroby niedokrwiennej serca są bardzo rzadkie;

• zwężenia naczynia w przebiegu: kiły, reumatoidalnego zapalenia stawów, tocznia układowego, guzkowego zapalenia tętnic, zapalenia zakrzepowo-zarostowego tętnic, twardziny układowej (sclerodermia - choroba tkanki łącznej), skrobiawicy, idiopatycznego młodzieńczego zapalenia tętnic;

• zatory naczyń wieńcowych w przebiegu: infekcyjnego zapalenia wsierdzia, zakrzepów w lewym przedsionku i komorach oraz na sztucznych zastawkach, śluzaka przedsionka, koronarografii i pomostowania aortalno-wieńcowego;

• wady anatomiczne tętnic wieńcowych - ujście lewej tętnicy wieńcowej od tętnicy płucnej, tętniaki, przetoki wieńcowe.

• Bez istotnych zwężeń w tętnicach wieńcowych

• stany skurczowe, zaburzenia hemodynamiczne w przebiegu wad serca, niedociśnienia, zaburzeń rytmu, nadciśnienia, kardiomiopatii przerostowej (HCM).

Objawowy okres miażdżycy tętnic wieńcowych nazywa się chorobą wieńcową (Coronary Artery Disease - CAD).

Objawy choroby niedokrwiennej serca

• ból, uczucie dławienia, ucisku odczuwalny za mostkiem; ból często prowokowany jest często wysiłkiem fizycznym lub stresem; ból wieńcowy z reguły promieniuje do lewego ramienia, czasem całej kończyny górnej, do żuchwy, gardła, szyi; często ból wieńcowy mylony jest z bólem w wyniku niestrawności;

• uczucie ucisku z reguły ustępuje po zaprzestaniu wysiłku fizycznego lub przyjęciu podjęzykowo nitratów w sprayu lub tabletce;

• nie ma swoistości co do pory występowania bólu wieńcowego; może się on powiać o każdej porze dnia i nocy; często jest tak, że ból wieńcowy budzi pacjenta ze snu;

• napad bólu dławicowego prowokowany jest często przez wyjście na zimne powietrze, emocje, itp.

Postępowanie w chorobie niedokrwiennej serca

• gdy pojawia się ból wieńcowy, należy zaprzestać wysiłku lub ograniczyć emocję; jeśli ból nie przechodzi, przyjąć (w pozycji siedzącej nitroglicerynę w tabletce pod język lub w aerozolu (może być inny działający szybko tzw. azotan); chory z chorobą wieńcową powinien wcześniej, w gabinecie lekarskim, wypróbować działanie nitrogliceryny (czy toleruje lek, przede wszystkim czy nie obniża on nadmiernie ciśnienia krwi;

• dawkę nitrogliceryny można powtórzyć jeszcze 2 razy, a gdy nie pomaga i ból przedłuża się ponad 15-20 minut, szczególnie, gdy występuje pierwszy raz w życiu, trzeba bezwzględnie udać się do szpitala karetką;

• ważne, aby chory z już rozpoznaną chorobą wieńcową przyjmował regularnie leki, które wcześniej przepisał lekarz;

• pacjenci z niestabilną chorobą wieńcową, gdy leki nie skutkują lub z wysokim ryzykiem zawału serca wymagają wykonania koronarografii i ewentualnego leczenia inwazyjnego lub chirurgicznego.

Według raportów WHO w 2020 r. to właśnie choroba wieńcowa i depresja będą stanowiły najczęstszą przyczynę niepełnosprawności na świecie.

Dane opublikowane w 2003 r. przez Europejskie Biuro Regionalne Światowej Organizacji Zdrowia wskazują, że przedwczesna umieralność z powodu chorób układu krążenia w Polsce była 2,5 razy większa niż w innych krajach Unii Europejskiej.

Cele społeczne [edytuj]

Oparte są na zmianach przyzwyczajeń i nawyków mających znaczenie w rozwoju choroby, a szeroko obecnych w danym społeczeństwie. W Polsce szczególnie ważne są następujące zalecenia główne:

• propagowanie zdrowego odżywiania i aktywności fizycznej

• walka z paleniem papierosów i nadmiernym spożyciem alkoholu.

Zalecenia dietetyczne:

• zmniejszenie spożycia tłuszczów poniżej 35% całkowitej dobowej dawki energii, w tym energii pochodzącej z nasyconych kwasów tłuszczowych poniżej 10%, unikanie tłuszczów trans

• spożycie cholesterolu poniżej 300 miligramów na dzień

• skrobia jako źródło energii powyżej 50% dobowego zapotrzebowania

• obniżenie spożycia węglowodanów prostych (glukoza)

• obniżenie spożycia sodu poniżej 6 gramów na dobę

• zwiększenie spożycia błonnika, produktów zbożowych, w tym chleba

• zwiększenie spożycia witamin antyoksydacyjnych w postaci naturalnej, czyli duże spożycie warzyw i owoców

• zwiększenie spożycia ryb jako źródła białka, a ograniczenie spożycia mięs tłustych, zwłaszcza wieprzowiny.

Cele indywidualne [edytuj]

• Zaprzestanie palenia tytoniu. Dym tytoniowy, niezależnie od jego źródła (fajka, cygaro, papieros) uznany jest za czynnik ryzyka miażdżycy. Czynnikiem ryzyka jest także bierne palenie.

• Obniżenie stężenia cholesterolu LDL w prewencji pierwotnej poniżej 130 miligramów/dl, w prewencji wtórnej poniżej 100 miligramów/dl (według najnowszych wskazań nawet poniżej 70 mg/dl u osób po zabiegach na tętnicach wieńcowych i u osób z cukrzycą).

• Podwyższenie poziomu cholesterolu HDL powyżej 35 mg/dl u mężczyzn i 40 mg/dl u kobiet. Nie ma aktualnie skutecznych leków podwyższających stężenie poziom HDL. Prace nad torcetrapibem^[14] zostały przerwane, natomiast apolipoproteina A-I Milano^[15] jest w fazie badań klinicznych. W pewnym zakresie można wykorzystać fibraty i estrogeny.

• Adekwatna kontrola ciśnienia tętniczego krwi - wartości optymalne 120/80 mm Hg.

• Adekwatna kontrola poziomu glukozy we krwi poprzez odpowiednie postępowanie w razie występowania cukrzycy lub innych zaburzeń tolerancji glukozy.

• Ograniczenie spożycia alkoholu. Spożycie alkoholu w ilości powyżej 70-80 g na dobę zwiększa ryzyko zgonu sercowego. Umiarkowane spożycie alkoholu (w ilości 1-2 standardowych dawek alkoholu) zwłaszcza pod postacią czerwonego wina (z uwagi na zawartość polifenoli) ma działanie korzystne.

• Zwiększona aktywność fizyczna, która powoduje obniżenie stężenia cholesterolu LDL i wzrost HDL.

• Obniżenie poziomu trójglicerydów poniżej 150 mg/dl.

• Leczenie nadwagi lub otyłości celem przywrócenia optymalnego BMI w zakresie 20-25 kg/m².

---