1.Pojęcie praw człowieka, ich cechy i podział na negatywne i pozytywne. Co głosi koncepcja prawno naturalna i jaki jest jej związek z prawami człowieka.

PRAWA CZŁOWIEKA- to szczególna kategoria praw podmiotowych, które przysługują każdemu człowiekowi z racji jego człowieczeństwa, z tytułu prawa naturalnego. Prawa człowieka to uprawnienie naturalne, których podstawą normatywna sa normy prawa naturalnego. Każde z praw człowieka to prawo w znaczeniu podmiotowym.

CECHY PRAW CZŁOWIEKA

powszechne- przysługują każdemu z nas

przyrodzone- są to takie prawa z którymi się juz rodzimy, niektóre przysługują nam takę przed narodzeniem

niezbywalne- nie można się ich zrzec

nienaruszalne- nikt nie może pozbawić człowieka tych praw

PODZIAŁ PRAW CZŁOWIEKA

prawa negatywne (wolności) to prawa skorelowane z obowiązkami negatywnymi, to znaczy obowiązkami, których przedmiotem jest nie czynienie(non facere), nie ingerencja, bierność w stosunku do podmiotu uprawnionego.

Prawa pozytywne- to uprawnienie których korelatem jest pozytywny obowiązek to znaczy obowiązek podjęcia działań na rzecz podmiotu uprawnionego.

KONCEPCJA PRAWNO NATURALNA I JAKI JEST JEJ ZWIĄZEK Z PRAWAMI CZŁOWIEKA.

koncepcja Johna Locka na temat praw naturalnych i państwa.

4. Kształtowanie się systemu ochrony praw człowieka ONZ

Na szeroką skalę prawa człowieka w swej właściwej postaci wkroczyły do prawa międzynarodowego po II wojnie światowej. Dynamiczny rozwój idei praw człowieka był tu - podobnie jak i drugie już odrodzenie leżącej u ich podstaw idei "prawa naturalnego - rezultatem traumatycznych doświadczeń wojennych oraz pragnień społeczności międzynarodowej, by doświadczenia takie nie stały się udziałem kolejnych generacji.

Ogólna charakterystyka Powszechnej Deklaracji Praw człowieka

Powszechna Deklaracja Praw człowieka została podpisana 10 grudnia 1948r. W Paryżu przez Zgromadzenie Ogólne ONZ. Dokument miał formę rezolucji a więc zalecenia a nie nakładającej na państwa obowiązki prawne i dlatego podlegającej bardziej sformalizowanej procedurze podpisania i ratyfikowania umowy międzynarodowej.

Jego twórcy zawarli w nim podstawowe i ponadczasowe definicje praw człowieka określając tym samym ramy i cele całego ONZ. Między innymi zapisano w nim następujące słowa" Wszyscy ludzie rodzą się wolni i równi w swojej godności i swych prawach. Są oni obdarzeni rozumem i sumieniem i powinni postępować wobec innych w duchu braterstwa"

Zawarto w niej między innymi prawa: polityczne , ekonomiczne i obywatelskie.

Deklaracja nie tworzy wymienionych w niej uprawnień. Ale wymienia je jasko uprawnienia przyrodzone , to znaczy takie z którymi się juz rodzimy, z którymi przychodzimy na świat, posiadamy je niezależnie od woli państwa.

W świetle Deklaracji każdy człowiek z samego faktu bycia człowiekiem posiada pewne uprawnienia, które państwo powinno uznać i chronić.

Deklaracja wymienia na 1 miejscu prawo do życia, wolności i bezpieczeństwa osobistego, wymienia również miedzy innymi zakaz niewolnictwa i poddaństwa, zakaz tortur i nieludzkiego lub poniżającego traktowania, prawo każdego do uznania wszędzie jego podmiotowości prawnej .

Na bazie Deklaracji uchwalono

Międzynarodowy Pakt Praw Człowieka

Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych

Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, socjalnych i Kulturalnych

Ogólna charakterystyka Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych.

MPPOIP został przyjęty przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 1966. Polska jest strona od 1977r. Postanowienia Paktu dotyczą: prawa narodu do samostanowienia i swobodnego dysponowania bogactwami, gwarancji równości praw dla różnych płci, grup społecznych i etnicznych, prawa do życia, do wolności i bezpieczeństwa osobistego, do swobody poruszania się, ochrony prywatności, do wolności myśli, sumienia i wyznania, gromadzenia się i stowarzyszania, do udziału w życiu politycznym, do humanitarnego traktowania, ochrony przed torturami, do sprawiedliwego, równego traktowania przed sądami. Dokument wprowadza zakaz niewolnictwa.

Istotne postanowienia zawiera art. 4, który głosi że w przypadku, gdy wyjątkowe niebezpieczeństwo zagraża istnieniu narodu i zostało ono urzędowo ogłoszone państwa- strony Paktu mogą podjąć kroki mające na celu zawieszenie stosowania wynikających z niego zobowiązań w zakresie ściśle odpowiadającym wymogom sytuacji. Przytoczona klauzula derogacyjna ( zawieszająca) nie odnosi się do prawa życia , zakazie tortur i okrytego traktowania lub karania, zakazu niewolnictwa lub poddaństwa, zakazu pozbawienia wolności jedynie z powodu niemożności wywiązania się z zobowiązań umownych, zasada nullum crimen i nullum poena sine lege, prawa do uznawania wszędzie podmiotowości prawnej człowieka, oraz prawa do wolności myśli i sumienia i wyznania. Pakt podkreśla kategorie praw których w żadnych okolicznościach państwo nie może zawiesić

Jak stanowi art. 2 wiążąc się z MPPOIP państwo" zobowiązuje się przestrzegać i zapewnić wszystkim osobom które znajdują się na jego terytorium i podlegają jego jurysdykcji" .Pakt ten wiąże państwa - strony bezwarunkowo i natychmiast.

Większość praw wymienionych w tym Pakcie to wolności tak zwane prawa negatywne.

1 Protokół Fakultatywny do MPPOIP został przyjęty w 1966 a wszedł w życie w 1967. Polska również przystąpiła do protokołu. Obywatele państw- stron które go ratyfikowały moga składać skargi do Komitetu Praw Człowieka. Jednym z podstawowych warunków jakie skarga taka musi spełnić by zostać rozpatrzona jest wyczerpanie w danej sprawie środków odwoławczych przewidzianych w danym prawie wewnętrznym.. Komitet może interweniować w przypadku stwierdzenia naruszenia postanowień MPPOIP na terenie państwa- strony.

2 Protokół Fakultatywny do MPPOIP został przyjęty przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 1989 a wszedł w życie 1991. Polska nie jest strona Protokołu. Zakazuje on stosowania kary śmierci na terenie państw- stron które ten protokół ratyfikowały.

Ogólna charakterystyka Międzynarodowego Paktu Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych.

MPPGSIK został przyjęty w 1966 a wszedł w zycie 1976. Stronami Paktu jest 148 państw w tym także Polska, która ratyfikowała w 1977r.

Na mocy art. 2 Stronu Paktu- państwa zobowiązują się podjąć odpowiednie kroki indywidualnie i w ramach pomociy i współpracy międzynarodowej w szczególności w dziedzinie gospodarki i techniki w celu stopniowego osiągnięcia pełnej realizacji praw uznanych w Pakcie wszelkimi odpowiednimi sposobami, właczając w to w szczególności podjęcie kroków ustawodawczych."

Katalog praw zawartych w Poakcie obejmuje: prawo do pracy, prawo do sprawiedliwości i korzystnych warunków pracy, obejmujacych w szczególności godziwe wynagrodzenie, zapewniające pracownikowi i jego rodzinie zadowalające warunki do zycia, równe dla wszytkich mozliwości awansu, wypoczynek i czas wolny, prawo do tworzenia i przystępowania do związków zawodowych , prawo do strajku, prawo do zabezpieczenia społecznego, prawo do opieki nad rodziną, prawo do odpowiedniego poziomu zycia,

Pakt Praw Gospodarczych zawiera równiez klauzule umozliwiającą ograniczenie wymienionych w nim praw. Zgodnie z art.4 korzystanie z wymienionych w Pakcie praw może byc poddane przez państwo tylko takim ograniczeniom, jakie przewiduje ustawa i tylko w stopniu w jakim jest to zgodne z istotą tych praw, oraz wyłączenie w celu popierania powszechnego dobrobytu w społeczeństwie demokratycznym.

Jedną formą kontroli wypełniania przez państwa zobowiązań wynikających z Paktu są sprawozdania składane przez państwa do RADY GOSPODARCZEJ i SPOŁECZNEJ oraz sprawozdania organizacji wyspecjalizowanych ONZ.

8. Ogólna charakterystyka Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i protokółów.(lub bardziej szczegółowe pytania. np. Organ i formy kontroli, charakter zobowiązań, klauzula derogacyjna, klauzula imitacyjna, czyli kiedy jest możliwa ingerencja Państwa w dane prawo, katalog uprawnień.

Najważniejszym dokumentem w dziedzinie praw człowieka w ramach Rady Europy jest Konwencja o Ochronie Praw człowieka i podstawowych wolności zwana popularnie Europejską Konwencją Praw człowieka. został podpisany w Rzymie w 1950 r a wszedł w życie 1953 . Jej stronami sa wszystkie państwa członkowskie Rady Europy.

Katalog uprawnień:

prawo do życia (art. 2)

• zakaz tortur (art. 3)

• zakaz niewolnictwa i pracy przymusowej (art. 4)

• prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego (art. 5)

• prawo do rzetelnego procesu sądowego (art. 6)

• zakaz karania bez ustawy (art. 7)

• poszanowanie życia prywatnego i rodzinnego (art. 8)

• wolność myśli, sumienia i wyznania (art. 9)

• wolność słowa (art. 10)

• wolność zrzeszania się i stowarzyszania (art. 11)

• prawo do zawarcia związku małżeńskiego (art. 12)

• prawo do skutecznego środka odwoławczego (art. 13)

• zakaz dyskryminacji przy korzystaniu z praw i wolności EKPC

Do konwencji Europejskiej dołączono 13 protokołów dodatkowych. Jedna grupa obejmuje sprawy techniczno proceduralne(2,3,5,8,9,10,11)Druga grupa to protokoły o charakterze materialnym, gwarantujące dodatkowe uprawnienia

protokół 1 gwarantuje ochronę własności oraz prawo do nauki

protokół 4 dotyczy zakaz pozbawiania wolności za długi, prawo swobodnego poruszania się, zakaz wydalania własnych obywateli, zakaz zbiorowego wydalania cudzoziemców

protokół 6 dotyczy zniesienia kary śmierci w czasie pokoju

protokół 7 rozszerza katalog praw chronionych w ramach Konwencji

protokół 12 dotyczy zakazu dyskryminacji

protokół 13 dotyczy całkowitego zakazu kary smierci

Konwencja ustanowiła mechanizm kontroli przestrzegania przez państwa postanowień. Funkcje kontrolne powierzyła przede wszystkim Europejskiej Komisji Praw Człowieka i Europejskiemu Trybunałowi Praw Człowieka, kompetentnym do przyjmowania i rozpatrywania skarg indywidualnych i państwowych.

Skargę może wnieść jedynie ofiara naruszenia praw człowieka. Taką osobą w rozumieniu Komisji jest nie tylko osoba rzeczywiście pokrzywdzona ale taka która ma poważne powody do obaw, że może się nią stać w przyszłości. Skargi mogą pochodzić także od osób, których negatywne skutki naruszeń Konwencji w jakiejś mierze dotykają (ofiary pośrednie).

Mogą być one składane dopiero po wyczerpaniu środków jakie przewiduje prawo danego państw, nie później jednak niż 6 miesięcy od podjęcia ostatecznej decyzji krajowej.

Klauzula imitacyjna - kiedy mozliwa jest ingerencja państwa w dane prawo:

1. kiedy jest podstawa prawana

2. musi być cel ingerencji

3. taka ingerencja musi byc konieczna w demokratycznym państwie

Klauzula derogacyjna- uchylająca umowę lub pojedyncze przepisy,

Art. 15 mówi o uchyleniu stosowania zobowiązań w stanie niebezpieczeństwa publicznego.

1. W przypadku wojny lub innego niebezpieczeństwa publicznego zagrażającego życiu narodu, każda z Wysokich Układających się stron może podjąć środki uchylające stosowanie zobowiązań wynikających z niniejszej Konwencji w zakresie ściśle odpowiadającym wymogom sytuacji, pod warunkiem że środki te nie są sprzeczne z innymi zobowiązaniami wynikającymi z prawa międzynarodowego.

Na podstawie tego przepisu nie można uchylic zobowiązań zawartych w art. 2( prawo do życia) a także w art. 3( zakaz tortur), 4( niewoli lub ppoddaństwa), 7 ( zakaz karania bez podstawy prawnej)

Każda ze stron kożystając z prawa do uchylenia zobowiązań informuje wyczerpująco Sekretarza Generalnego Rady Europy o środkach które podjął oraz powodach ich zastosowania. Informować będzie także Sekretarza Generalnego Rady europy kiedy podjęte środki przestana działać, a przepisy Konwencji będą w pełni obowiązywać.

9. Skarga indywidualna na gruncie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka: kto, do jakiego organu, na jakich zasadach może ją składać.

Skargi indywidualne mogą być składane do Trybunału przez każdą osobę, organizację pozarządową lub grupę jednostek, która uważa, że stała się ofiarą naruszenia przez państwo praw konwencji i protokołów. -> może to być ofiara bezpośrednia, pośrednia, realna, potencjalna.

Na jakich zasadach może być wniesiona:

-dopiero po wyczerpaniu wszystkich środków odwoławczych, przewidzianych prawem wewnętrznym, zgodnie z powszechnie uznanymi zasadami prawa międzynarodowego, i jeśli sprawa została wniesiona w ciągu sześciu miesięcy od daty podjęcia ostatecznej decyzji.(wyczerpanie drogi krajowej)

-zakończenie procedury krajowej

-nie może, .być. anonimowa

-nie może być poddana innej procedurze

Możliwość interwencji osoby trzeciej. Zwrot kosztów postępowania, odszkodowanie.

Co ma zasada trójpodziału władzy do praw jednostki-rezultat; władza, która nie jest podzielona na 3 kontrolujące niezależne władze ma tendencje przekształcania się w wł. Absolutną; bez podziału władzy prawa jednostki znajdują się w poważnym zagrożeniu.

10. Zmiany wprowadzone 1 czerwca 2010 Protokołem 14 do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.

Najważniejsze zmiany jakie zostały wprowadzone do Konwencji wraz z wejściem w Zycie Protokołu nr. 14:

- skargi w sposób oczywisty niedopuszczalne mogą być odrzucone mocą decyzji 1 sędziego( wcześniej decyzja Komitetu 3 sędziów)

- wprowadzono dodatkowa przesłankę dopuszczalności- odrzucone maja być sprawy, w których skarżący nie odniósł „istotnej szkody”

- kadencja sędziów została wydłużona z 6 lat do 9 zlikwidowano możliwość reelekcji.

- wprowadzono możliwość okresowego zmniejszenia liczbę sędziów orzekających z 7 do 5

- Komitet może jednomyślnie uznać skargę za niedopuszczalna bądź skreślić ja z listy skarg albo też uznać skarge za dopuszczalna i wydać orzeczenie jeżeli dane zagadnienie było już wcześniej przedmiotem ugruntowanego orzecznictwa Trybunału.

-przewidziano możliwość przedkładania uwag pisemnych i osobistego udziału w rozprawach toczących się przed Izbą lub Wielką Izbą przez Komisarza Praw Człowieka Rady Europy.

- zwiększono możliwość zawarcia przez strony ugody

- przewidziano zwiększenie nacisku na zobowiązanie stron do podporządkowania się wyrokom Trybunału

- dodano do Konwencji zapis przewidujący przystąpienie do niej przez UE( przy wcześniejszym brzmieniu Konwencji były wątpliwości co do takiej możliwości)

Niektóre zmiany wprowadzane Protokołem nr.14 budzą wątpliwości w środowisku prawników międzynarodowych. Dotyczy to zwłaszcza wprowadzenia przesłanki” istotnej szkody”

12. Ogólna charakterystyka Europejskiej Karty Społecznej, w tym zrewidowanej Europejskiej Karty Społecznej ( lub bardziej szczegółowe pytania np. Charakter zobowiązań czy katalog uprawnień)

Europejska Karta Społeczna podpisana została 1961r w Turynie a weszła w życie 1965r.. Polska również ją ratyfikowała i jest nią związana od 1997r.

W części 1 zawiera ona 19 art. Formułujących podstawowe prawa, w części 2 również zawiera 19 art. Które są rozwinięciem postanowień części 1.

Państwo które ratyfikowało Kartę zobowiązane są do zagwarantowania co najmniej pięciu z siedmiu następujących praw: prawa do pracy, prawa do organizowania się, prawa do rokowań zbiorowych , prawo do zabezpieczenia społecznego, prawo do pomocy socjalnej i medycznej, prawo rodziny do ochrony socjalnej, prawnej i gospodarczej, prawa pracowników imigrantów oraz ich rodzin do ochrony i pomocy.

Każda z Umawiających się Stron zobowiązuje się uznać część I niniejszej Karty za deklarację celów, do których osiągnięcia dążyć będzie przy pomocy wszelkich stosownych środków, zgodnie z postanowieniami ustępu wprowadzającego tę część;

Funkcję kontrolną spełniają:

komitet Ekspertów- max 7 osób mianowanych na 6 lat przez Komitet Ministrów, majacy kompetencje do badania sprawozdań państw- stron i formułowania wniosków. Wnioski te przesyłane są do składającego się z przedstawicieli państw- stron Komitetu Rządowego, który na podstawie sprawozdań państw i wnioskow Komitetu ekspertów przygotowuje sprawozdanie do Komitetu Ministrów. Do Karty dołączono 3 protokoły. 1 z nich zwiera nowe prawa pracowników oraz osob w podeszłym wieku do ochrony społecznej.

2 protokól doskonalący mechanizm kontrolny a 3 to protokół dodatkowy przewidujący system skarg zbiorowych.

Zrewidowana Europejska Kartę Społeczną przyjęto 1996 r. która łączy Europejską Karte Społeczną wraz z protokołem z 1988r czyli 1 protokołem do Karty a także dodaje dodatkowe prawa między innymi: prawo do ochrony przed biedą, prawo do mieszkań, do ochrony przeciwko molestowaniu seksualnym w pracy. Polska jak dotychczas nie podpisała Karty.

1. Charakterystyka Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej.

to zbiór fundamentalnych praw człowieka uchwalony i podpisany w dniu 7 grudnia 2000 r. podczas szczytu Rady Europejskiej w Nicei w imieniu trzech organów Unii Europejskiej: Parlamentu, Rady oraz Komisji, powtórnie, z pewnymi poprawkami, podpisany przez przewodniczących tych organów podczas szczytu w Lizbonie 12 grudnia 2007 r. Moc wiążąca dokumentu została mu nadana przez Traktat lizboński podpisany 13 grudnia 2007 roku.[1], który wszedł w życie 1 grudnia 2009 r.

Karta Praw Podstawowych składa się z preambuły oraz 54 artykułów rozdzielonych między 7 rozdziałów:

1. godnośc człowieka

2. wolność

3. równość

4. solidarność

5. prawa obywatelskie

6. wymiar sprawiedliwość

7. postanowienia ogólne

Artykuł 41- prawa obywatelskie

Prawo do dobrej administracji

1.Każdy ma prawo do bezstronnego i sprawiedliwego rozpatrzenia swojej sprawy w rozsądnym terminie przez instytucje, organy i jednostki organizacyjne Unii.

2.Prawo to obejmuje:

a)

prawo każdego do bycia wysłuchanym, zanim zostaną podjęte indywidualne środki mogące negatywnie wpłynąć na jego sytuację

	b) prawo każdego do dostępu do akt jego sprawy, przy poszanowaniu uprawnionych interesów poufności oraz tajemnicy zawodowej ihandlowej,
	c) obowiązek administracji uzasadniania swoich decyzji.

3.Każdy ma prawo domagania się od Unii naprawienia, zgodnie z zasadami ogólnymi wspólnymi dla praw Państw Członkowskich, szkody wyrządzonej przez instytucje lub ich pracowników przy wykonywaniu ich funkcji.

4.Każdy może zwrócić się pisemnie do instytucji Unii w jednym z języków Traktatów i musi otrzymać odpowiedź w tym samym języku.

14. Prawa człowieka w Konstytucji RP z 1997r.

Rozdział II Konstytucji RP, dotyczący praw i wolności obywatelskich jest podzielony na części, których tytuły zaczerpnięto ze znanych międzynarodowych aktów: Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych (Nowy Jork 16 XII 1966), Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Socjalnych i Kulturalnych (Nowy Jork 16 XII 1966), czy też Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (Rzym 4 XI 1950) wraz z kolejnymi protokołami. Tytuły te to: zasady ogólne, wolności i prawa osobiste, wolności i prawa polityczne, wolności i prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne oraz środki ochrony wolności i praw.
W myśl Konstytucji każdy z nas posiada niezbywalną i przyrodzoną godność i to jest właśnie prawdziwe źródło naszych praw i wolności (art. 30), a każda wolność podlega ochronie prawnej (art. 31). Wszyscy jesteśmy równi wobec prawa i nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny (art. 32). R.P. zapewnia każdemu obywatelowi wolność sumienia i religii, tzn. rozumiemy pod tym wolność wyznania, a mówi o tym art. 53. Ten artykuł - nawiązując do art. 48 - daje rodzicom możność wychowywania swych dzieci zgodnie ze swymi przekonaniami, ale zarazem rodzice winni uwzględniać wolę dziecka. W Konstytucji wprowadzono też zapis, iż religia może być nauczana w szkole, a zarazem nie wymieniono konkretnego wyznania (art. 53 ustęp 4). W art. 38 zapewniono każdemu człowiekowi prawną ochronę życia, którą należy odnieść do ustawy o ochronie życia poczętego, tzw. ustawą antyaborcyjną. Małżeństwo w świetle ustawy zasadniczej to model tradycyjny: związek kobiety z mężczyzną. Każdy człowiek ma zapewnioną nietykalność osobistą (art. 41) i nie może być poddawany torturom ani okrutnemu nieludzkiemu traktowaniu i karaniu (art. 40). Zakazano konstytucyjnie używania kar cielesnych, co było często powodem skarg do Rzecznika Praw Ucznia. Każdy obywatel R.P. ma prawo do sprawiedliwego i jawnego procesu (art. 45), a także nie może być uznany winnym dopóki mu tej winy się nie udowodni (art. 42 ustęp 3). Każdemu przyznano wolność i ochronę komunikowania się (art. 49), tzw. tajemnica korespondencji.

Tak więc, przyjęto w Konstytucji zasadę wolności jednostki, a ograniczenie jej (limitacja) musi spełniać łącznie następujące warunki:
1. mieć wyraźną podstawę prawną;
2. wkroczenie w sferę wolności winno być uzasadnione wymogami demokratycznego społeczeństwa;
3. celem ingerencji mogą być tylko wyliczone w Konstytucji względy bezpieczeństwa lub porządku publicznego bądź ochrony środowiska, moralności publicznej albo wolności i praw innych osób; ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności;
4. ingerencja w sferę wolności winna odpowiadać zasadzie proporcjonalności (niezbędności) - gdy efekty wkroczenia są nieproporcjonalne do uciążliwości przysporzonej obywatelowi, działanie takie nie korzysta z ochrony prawnej.

---