FARMAKOLOGIA Seminarium 3 18 X 2006 Tymoleptyki - leki przeciwdepresyjne

Depresja- dotyka 3% ludzi w wieku 18-56 lat i 5% po 60 roku życia

20% korzysta z pomocy lekarskiej, jednak ponad 80% nie uzyskuje właściwego leczenia

Objawy depresji typowej (choroba aktywna)

1. Podstawowe:

- obniżenie podstawowego nastroju

- osłabienie tempa procesów psychicznych i ruchowych

- zaburzenia rytmów biologicznych

- lęk tzw. lęk wolnopłynący

2. Niespecyficzne:

- zaburzenia myślenia- urojenia grzeszności, winy

- urojenia hipochondryczne, klęski

- myśli i tendencje samobójcze

- izolowanie się, samozaniedbanie

Depresja związana ze stosowaniem leków:

- leki hipotensyjne - rezerpina, β-adrenolityki (PROPRANOLOL)

- neuroleptyki - BUTYROFENONY, FLUFENAZYNA

- cholinolityki - FIZOSTYGMINA

- sterydy nadnerczowe

- hormonalne środki antykoncepcyjne - gestageny

- antagoniści kanału wapniowego - WERAPAMIL

- leki o wpływie GABA-ergicznym - benzodiazepiny

- lewodopa

- środki o działaniu noradrenergicznym - AMFETAMINA

- leki przeciwgruźlicze - IZONIAZYD

- leki przeciwnowotworowe

Podział leków przeciwdepresyjnych:

Inhibitory wychwytu zwrotnego monoamin	Nieselektywne inhibitory wychwytu zwrotnego NA i 5-HT	Leki, które oprócz hamowania wychwytu NA i 5-HT wywierają wpływ na inne rodzaje przekaźnictwa (działanie cholinolityczne, przeciwhistaminowe, słabe działanie dopaminergiczne)	AMITRYPTYLINA IMIPRAMINA
				Leki hamujące wybiórczo wychwyt NA i 5-HT bez wpływu na inne rodzaje przekaźnictwa (SNRI)	WENLAFAKSYNA
			Selektywne inhibitory wychwytu jednej monoaminy	Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI)	FLUOKSETYNA SERTRALINA
				Inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i antagoniści receptorów serotoninowych 5-HT2A (SARI)
				Selektywne inhibitory wychwytu noradrenaliny (NARI)
				Inhibitory wychwytu zwrotnego dopaminy (NDRI)
Leki, których mechanizm działania jest hipotetycznie związany z bezpośrednim wpływem na receptory			MIANSERYNA MIRTAZAPINA RITANSERYNA
Leki o innych złożonych mechanizmach działania			TIANEPTYNA
Inhibitory monoaminooksydazy (MAO)	Nieselektywne inhibitory MAO		FENELZYNA
		Selektywne inhibitory MAO	Selektywne inhibitory MAO-A	MOKLOBEMID
				Selektywne inhibitory MAO-B	SELEGILINA
Neurolepetyki, które oprócz działania przeciwpsychotycznego wywierają umiarkowany wpływ przeciwdepresyjny			CHLORPROTYKSEN TIORYDAZYNA SULPIRYD LEWOPROMAZYNA

LPD hamujące wychwyt zwrotny monoamin

- nieselektywne inhibitory wychwytu NA i 5-HT, działające również na układ cholinergiczny, histaminowy

Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne=TLPD

- inhibitory wychwytu serotoniny - SSRI FLUOKSETYNA, PAROKSETYNA

- selektywne inhibitory wychwytu NA i 5-HT, nie wpływające na inne rodzaje przekaźnictwa

- nieselektywne inhibitory MAO-A i MAO-B

- selektywne inhibitory MAO-A

Profil działania psychotropowego LPD

1. LPD o wyraźnym działaniu przeciwlękowym i uspokajającym, bez pobudzającego

Przewaga zespołów depresyjnych z …

Benzipramina

FLUOKSETYNA

IMIPRAMINA

MOKLOBEMID

NORTRYPTYLINA

PAROKSETYNA

TRANYLCYPROMINA

WENLAFAKSYNA

Wi..na

+ benzodiazepiny

Przew. … z lękiem i pobudzeniem

AMITRYPTYLINA

DOKSEPINA

MAPROTYLINA

MIANSERYNA

Rrazodon

Trimipramina

+ neuroleptyki

Wskazania do stosowania LPD:

- depresja

- lęk napadowy

- nerwice natręctw

- zespoły bólowe

- moczenie nocne u dzieci

- zaburzenia hiperkinetyczne z zaburzeniami równowagi

- nerwice pourazowe

Działania niepożądane LPD:

- działanie cholinolityczne- rec. M

- suchość w ustach, zaparcia, nieostre widzenie, retencja moczu, tachykardia, wzrost ciśnienia śródgałkowego

- ośrodkowy układ nerwowy - majaczenie, splątanie

- blokowanie rec. α_1-adrenergicznych

- wydłużenie QT, arytmia, spłaszczenie załamka T i obniżenie ST, ortostatyczne spadki ciśnienia tętniczego krwi

- blokowanie rec. histaminowych H₁

- sedacja

- przyrost masy ciała

Działania niepożądane SSRI:

- układ nerwowy: niepokój, lęk, bezsenność

- naczyniowe: bóle głowy, napady migreny

- przewód pokarmowy: nudności, wymioty, biegunka, spadek masy ciała

Zespół serotoninowy;

- zaburzenia świadomości

- niepokój

- drżenie mięśniowe

- wzmożenie odruchów głębokich

- dreszcze

- zlewne poty

- hipertermia

- drgawki

- zaburzenia funkcji przewodu pokarmowego

Zaburzenia seksualne wywołują prawie wszystkie LPD.

Poprawa funkcji seksualnych:

- inhibitory MAO-A (MOKLOBEMID)

- BUPROPION

- NEFAZOLON

Farmakoterapia depresji:

- efekt przeciwdepresyjny pojawia się najwcześniej po 2 tygodniach

- brak poprawy po 4-6 tygodniach leczenia- zmiana leku lub potencjalizacja działania

- leczenie stabilizujące 4-9 miesięcy

- leczenie podtrzymujące 2-3 lata

- stopniowy wzrost dawki leku

Potencjalizacja działania LPD:

- lit

- KARBAMAZEPINA

- KWAS WALPROINOWY

- BUSPIRON

- T3, T4

- stymulacja magnetyczna kory

- deprywacja snu

Leki normotymiczne

- leki skuteczne w leczeniu depresji, manii oraz zapobieganiu nawrotom tych zaburzeń

- sole litu

- KARBAMAZEPINA

- KWAS WALPROINOWY

Sole litu:

- mechanizm działania nieznany (modulacja aktywności kinazy proteinowej G)

- lek charakteryzujący się wąskim współczynnikiem terapeutycznym

- liczne działania niepożądane

- liczne interakcje

Leki powodujące wzrost stężenia litu we krwi:

- leki moczopędne

- NLPZ

- IKA

- pochodne fenotiazyny

- antybiotyki: metronidazol, tetracykliny, erytromycyna

- leki przeciwpadaczkowe

Leki obniżające stężenie litu we krwi:

- metyloksantyny

- sole sodu

- leki przeciwgrzybiczne

- glukoza

- mannitol

Rodzaje depresji:

- w przebiegu chorób aktywnych

- psychogenne

Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (TLPD):

- AMITRYPTYLINA

- DEZYPRAMINA

- DOKSEPINA

- IMIPRAMINA

- KLOMIPRAMINA

Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne

- nieselektywne inhibitory wychwytu NA i 5-HT

- blokują receptor muskarynowy M, histaminowy H₁, adrenergiczny α₁, dopaminergiczny D₂

↓

- zmiana aktywności pre- i postsynaptycznych receptorów α i β- efekt przeciwdepresyjny

- ośrodkowe i obwodowe objawy cholinolityczne

- uspokojenie, senność

- hipotensja

- objawy pozapiramidowe

Przeciwwskazania:

1. Jaskra (zamknięty kąt przesączania)

2. Znaczne zaburzenia rytmu serca (tachykardia, migotanie przedsionków)

3. Ostra niewydolność naczyń wieńcowych, okres bezpośrednio po zawale

4. Znaczne nadciśnienie krwi i hipotonia

Selektywne inhibitory wychwytu serotoniny (SI-5-HT)

Mechanizm działania

Wybiórcze hamowanie wychwytu zwrotnego serotoniny → brak/ niewielkie dzialanie chlinolityczne i przeciwhistaminowe → .. wpływ na układ krążenia

- CITALOPRAM

- FLUOKSETYNA

- FLUWOKSAMINA

- SERTRALINA

Działania niepożądane:

1. Układ nerwowy - niepokój, bezsenność, dysfunkcja ..

2. układ pokarmowy - nudność, wymioty

3. Układ naczyniowy - bóle głowy, migrena

Powikłania - zespół serotoninowy

Leki działające na receptory układu serotoninergicznego

MIANSERYNA i MIRTAZEPINA

1. Antagonizm wobec receptorów serotoninergicznych 5-HT₂ i dla receptorów adrenergicznych

2. Ne wykazują działania cholinolitycznego

3. Obniżają próg pobudliwości drgawkowej

4. MIRTAZEPINA korzystnie wpływa na zaburzenia snu

Leki selektywnie hamujące wychwyt zwrotny noradrenaliny (NARI)

→ WILOKSAZYNA

Inhibitory wychwytu serotoniny i antagoniści receptorów serotoninowych i α₁- adrenergicznych

→ NEFAZODON, TRAZODON

Inne mechanizmy działania

TIANEPTYNA

- zwiększa wychwyt zwrotny serotoniny

- hamuje aktywację osi podwzgórze- przysadka- nadnercza

- korzystna farmakokinetyka

- niskie ryzyko działań niepożądanych

Inhibitory wychwytu dopaminy

→ OPIPRAMID, BUPROPION

4

---