UDAR
(APOPLEXIA CEREBRI)
Jest to zs. objawów ogniskowych wyst. nagle w przebiegu niedokrwienia/krwotoku.
Określanie rodzaju u.ma znaczenie dla prawidłowego leczenia i rokowania.
► RODZAJE UDARÓW ◄
1.u.niedokrwienny 80%-jest spowodowany przez:
*zakrzep - jego przyczyną jest miażdżyca i nadciśnienie
( zakrzep tęt. powoduje niedokrwienie zaopatrywania przez obszar mózgu doprowadza jąć do martwicy, rozmiękania, zawału mózgu)
( miażdż-dochodzi do zwęż.nacz.na skutek odkład.się złogów w ścianie nacz. i staje się ono
coraz węższe i sztyw.Dochodzi do pęknięcia blaszki miażdżyc. i odkład.się płytki tworząc
zakrzep,odkłada się włóknikzaczopowanie,a mózg jest b.wrażliwy-b. łatwo dochodzi do
uszkodz.-martwica,rozmiękanie,zawał mózgu)
*zator mózgowy - jego przyczyną są wady i chor. serca, migotanie przedsionków, zawał m.sercowego(skrzeplina odrywając się z miejsca powstania wędruje tętnicami do mózgu, gdzie zatyka naczynie powodując niedokrwienie i martwicę).
Zatrzym.krąż.na 3min->uszkodz.trwałe
Najczęstsze przyczyny udaru niedokrwiennego
-miażdżyca
-nadciśnienie
-wady i chor.serca
-migotanie przedsionków
2.u.krwotoczny 20%-najczęściej jest spowodowany nadciśnieniem tętniczym /krwotokiem spowodowany np. pęknięciem tętniaka mózgu
* krwotok śródmózgowi
* krwotoki podpajęczynówkowe
Zachorowalność w Polsce 60 tys. rocznie.
UDAR
CZYNNIKI RYZYKA UDARU MÓZGU |
|
STYL ZYCIA I ŚRODOWISKO |
CHOROBY |
*pewne - palenie papierosów - alkoholizm - uzależnienie lekowe - wiek - płeć męska - czynniki rodzinne genetyczne *prawdopodobne -antykoncepcja -dieta bogata w tłuszcze -otyłość -zaburzenie lipidowe -mała aktywność fizyczna |
*pewne -nadciśnienie tętnicze -choroby serca -przebyty udar -cukrzyca kontrole- stałe leczenie
*prawdopodobne -dna moczanowa -niedoczynność tarczycy |
Ryzyko wyst.u.mózgu wzrasta wraz z wiekiem
U.NIEDOKRWIENNY
1.zakrzepowo-miażdżycowy(zawał mózgu)
objawy występują nagle w czasie snu lub rano, przytomność zwykle zachowana, występują u os.starszych, szczególnie po 75 r.ż, często przewrac się-sztywość 1 str.
2.u.zatokowy
najczęściej z powodu chor.serca, objawy wyst.nagle w ciągu dnia, często z utratą przytomności, często młodzi
UDARY KRWOTOCZNE - najgorsze
1.krwotok śródmózgowy (haemorrhagia cerebri)
polega na nagłym wylewie krwi z pęknietego naczynia, które niszczy tkanke mózu
-najczęściej jego przyczyną jest nadciśnienie tętnicze
-objawy występują nagle podczas emocji lub w wyniku ??? miejsca krwawiącego,utrata przytomności i dolegliwości
2.krwotok podpajęczynówkowy (haemorrhagia subarachnoidalis)
jest to nagłe krwawienie do przestrzeni pod oponą pajęczą
-najczęstszą przyczyną są tętniaki mózgu
-objawy- nagłe występowanie bardzo silnego bólu głowy, potylicy i karku połączony z
UDAR
wymiotami,utrata przytomności zwykle krótkotrwała, drgawki,objawy oponowe, niekiedy ogniskowe
► ROZPOZNANIE UDARU ◄
* objawy kliniczne
* CT (tomografia komputerowa) podstawowe badanie ->krwotoki/niedokrwienia
* MR ( rezonans magnetyczny)
*badanie płynu mózgowo-rdzeniowego
punkcja przy krwotoku podpajęczynówkowym(obecność płynu -potwierdza)
Obraz kliniczny udaru mózgu
1.nagły początek zachorowania
2.objawy ogólne: utrata przytomności (najczęściej w udarze krwotocznym)
zaburzenie krążeniowo - oddechowe ( w ciężkich przypadkach gdy dochodzą inne zaburzenia)
3.objawy ogniskowe : uszkodzenie mózgu (zależą od umiejscowienia zmian oraz od rozległości niedokrwienia)
* porażenie i niedowłady spastyczne : najczęściej porażenie lub niedowład połowiczy po stronie przeciwnej do uszkodzenia [ 4 kończynowe przy uszkodzeniu pnia mózgu
* zaburzenia mowy (afazja w przypadku uszkodzenia półkuli dominującej) najczęściej prawostronne, lewa półkula uszkodzona
* zaburzenie wyższych czynności nerwowych (drogi odpowiad. za
myślenie,kojarzenie,pamiętanie)- obniż. sprawności intelektual. b .labilny, depresja- często wspomag.lekami
* brak kontroli oddaw.stolca i moczu
* zaburzenia czucia
* zaburzenia widzenia
* zaburzenia równowagi
W przebiegu u. może nastąpić poprawa/pogorszenie.
Bezpośrednio po udarze napięcie mięśniowe jest obniżone, wygórowane mogą być odruchy, występuje objaw Babińskiego(paluch w zgięciu grzbiet.)
Stopniowo wzrasta nap.m.spastyczne,w pewnych grupach mięśniowych
*w kg.-w zginaczach łokcia,zgin. dłoniowe nadgarstka i palców,
UDAR
*w kd.-w prostownikach kolana i stopy, co wpływa na rozwój charakterystycznej nieprawidłowej postawy chorego z niedowładem połowiczym spastycznym.
Najczęściej objawy neurologiczne ustępują powoli ale nie całkowicie, przy powrocie czynności najpierw pojawiają się ruchy kkd., później kkg. Praktycznie nigdy nie ma całkowitego powrotu do zdrowia. Powrót czynności u chorych z niedowładu połowiczego przebiega na ogół wg pewnego wzorca. Najpierw pojawia się ”synergia zgięciowa”, za nią ”synergia wyprostna”, w następnym etapie następuje zanik synergii i na ich miejsce pojaw się ruchy dowolne, izolowane.
► POSTĘPOWANIE ◄
chory z udarem wymaga:
-ogólnego postępowania w okresie ostrym w zależn.od u.-monitorow,nawadniania specyficznego dla danej chor.
-rehabilitacji
► LECZENIE ◄
*farmakoterapia
*monitorowanie EKG
*lecz.zaburzeń glikenii
*monitorowanie ciśnienia
*zwalczanie powikłań np.odleżyn,cewnikowanie
*wczesna rehabilitacja i uruchamianie jeśli nie ma p/wskazań
*prewencja wtórna
krwotok podpajęczynówkowy
-spowodow. jest tętniakiem
-jedyny lecz.operac-najlepiej do 3 doby
***wtórna profilaktyka udaru.
*lecz. nadciśnienia
*zaprzestanie palenia papierosów
*redukcja masy ciała u chor. z nadwagą
UDAR
*lecz.cukrzycy
*lecz.zaburzeń lipidowych
*umiarkow.wysiłek fizyczny
1