- VIII - Zachowania antagonistyczne:

• W przypadku osobników tego samego gatunku ważną rolę biologiczną pełni wzajemna niechęć i wrogość manifestująca się przy zbytnim skracaniu dystansu między osobnikami. Tego typu wewnątrzgatunkowe zachowania antagonistyczne są podstawą zachowań terytorialnych.

Dystans osobniczy:

• Rozróżniamy zwierzęta kontaktowe dążące do fizycznego kontaktu z innymi osobnikami (gryzonie, kotowate, psowate i naczelne) oraz zwierzęta dystansowe, unikające kontaktu,

• Minimalny odstęp, jaki nie wywołuje zachowań agresywnych i chęci oddalenia się od osobnika - dystans osobniczy,

• U zwierząt społecznych zależy on od miejsca w hierarchii.

Relacje i dystanse:

• Dystans osobniczy (społeczny) - najmniejsza odległość utrzymywana przez osobniki tego samego gatunku,

• Dystans ucieczki - minimalna odległość, na którą może zbliżyć się drapieżnik,

• Dystans krytyczny - minimalna odległość, po przekroczeniu, której następuje atak, (gdy nie można już uciec).

Klasyfikacja E. T. Hall'a:

• W wyniku badań Hall wyznaczył dla człowieka:

• Strefę intymną (do 0,5m), Strefę osobistą (od 0,5m do 1,2m),

• Strefę społeczną (od 1,2m do 3,6m), Strefę publiczną (od 3,6m).

Obrona zasobów - Terytorium:

• Terytorium (zwane też rewirem) to każdy broniony przez zwierzę obszar/użytkowany na zasadzie wyłączności,

Taksonomia terytoriów:

• Terytorium może mieć charakter:

• Mieszkalny, lęgowy, godowy, wielofunkcyjny,

• Terytorium może być ściśle zlokalizowane w przestrzeni lub płynne,

• Może być absolutne - obrona każdego „centymetra”,

• Może być czasoprzestrzenne - broniony jest obszar, w którym aktualnie osobnik przebywa,

Obrona terytorium:

• Agresja pośrednia (zero-jedynkowa):

• oznaczenia terenu moczem, kałem, wydzieliną gruczołów, demonstrowanie głosem lub gestem,

• Agresja bezpośrednia (stopniowana):

• walka, demonstracja.

Zjawisko przyjaznego wroga:

• Nie przed każdym intruzem terytorium jest bronione,

• Ptaki tolerują obecność właścicieli sąsiednich terytoriów,

• Wyjaśnia się to doborem krewniaczym i filopatrycznością (tendencją do pozostawania w miejscu narodzinnym).

Strefowanie terytorium w etologii:

• Areał całkowity - obszar, na którym przebywał osobnik w ciągu całego swego życia.,

• Areał osobniczy - obszar, który osobnik dokładnie poznaje i patroluje,

• Obszar centralny - najbardziej regularnie wykorzystywany intensywnie obszar areału osobniczego,

• Terytorium - broniony obszar zajmowany przez osobnika lub grupę - musi być stałym punktem geograficznym,

• Obszar niezdobyty - fragment terytorium broniony za wszelką cenę.

Adaptacyjna funkcja terytorializmu:

• Zgodnie z koncepcją optymalności terytorializm wyewoluuje, gdy będzie maksymalizował zysk osobnika.

Koncepcja opłacalnej obrony zasobów:

• Zakłada, że obrona terytorium staje się nieopłacalna, gdy:

• jest zbyt wielu konkurentów,

• ilość zasobów jest nieoptymalna,

• presja drapieżników jest silna.