Negocjacje międzykulturowe - kraje romańskie
Romańskie kraje można przydzielić do kultury bardzo ekspresyjnej oraz do umiarkowanie pro transakcyjnej i ceremonialnej.
Protransakcyjne:
Otwartość w rozmowach o interesach z obcymi.
Można się bezpośrednio skontaktować z potencjalnym klientem czy wspólnikiem (referencje niekonieczne).
W trakcie spotkań przechodzi się do interesów po kilkuminutowej rozmowie na tematy ogólne.
Priorytetem jest dokładne zrozumienie się nawzajem przy porozumieniu.
Mało uwagi poświęca się „zachowaniu twarzy”.
Uczestnicy rozmów wypowiadają się w sposób otwarty, bezpośredni, mało osadzony w kontekście sytuacyjnym.
Większość spraw uzgadnia się przez telefon, faks lub pocztę elektroniczną.
Przy stole negocjacyjnym często zasiadają prawnicy.
W razie nieporozumień polega się na pisemnych kontaktach a nie na stosunkach osobistych.
Ceremonialne:
Ceremonialność w relacjach jest ważnym sposobem okazywania respektu.
Ceni się różnice w statusie społecznym i zawodowym, w tych kulturach są one większe niż w kulturach egalitarnych.
Do partnerów należy zwracać się po nazwisku z tytułem
Zachowania charakterystyczne dla kultury ekspresyjnej:
ludzie często mówią dość głośno, przerywają sobie nawzajem i czują się nieswojo, gdy zapada cisza
dystans przestrzenny między ludźmi wynosi pół długości ręki lub mniej
występuje częste dotykania się podczas rozmowy (dłonie, ramiona, przedramiona)
bezpośrednie, również intensywne patrzenie sobie w oczy świadczy o zainteresowaniu i szczerości
mimika raczej wyrazista
ożywiona gestykulacja.
Francuzi, podobnie jak Włosi, są w negocjacjach bardzo mało stabilni. Trudno tak do końca przewidzieć ich zachowanie, bo ich plany mogą ulegać zmianie nawet w ostatniej minucie. Przywiązują dużą wagę do znajomości "savoir-vivre" rozmówcy i kultury konwersacji. Warto również zaznaczyć, że Francuzi są bardzo wyczuleni na punkcie swojej kultury, narodowych osiągnięć i pozycji w świecie.
H I S Z P A N I A
Hiszpanię trudno traktować jako kraj etnicznie jednolity. Istnieje tu duże zróżnicowanie regionalne: Katalończycy, Baskowie, Andaluzajczycy różniący się kulturowo mają też odmienne podejście do zasad prowadzenie interesu. Na przykład: Andaluzajczycy z założenia nie mają zaufania do uczciwości swego partnera handlowego, a Katalończycy są w swoim podejściu do biznesu bardziej europejscy.
O sukcesie według panującego tu mniemania, decydują szczęście i wpływy, a nie zdolności i wyniki pracy. Robiący karierę podejrzewany jest o dobre stosunki lub pokrewieństwo z szefem; nikt nie przypuszcza, że może zawdzięczać ją wytężonym wysiłkom. Awans to krok wiodący ku przywilejom i łatwemu życiu, a nie ku większej odpowiedzialności.
Spotkania w biznesie
- na spotkania biznesowe zjawiaj się punktualnie, chociaż Hiszpanie nie zawsze są punktualni,
- niepunktualność i odkładanie spraw na później wynika nie z indolencji czy obstrukcjonizmu, a raczej z próby wtłoczenia zbyt wielu zajęć w zbyt szczupłe ramy czasowe,
- miejscowe porzekadło mówi, że w Hiszpanii punktualnie zaczynają się tylko corridy,
- kontakty w sprawach handlowych umawiaj w firmie dobrze napisanego listu z wyprzedzeniem i potwierdzaj je listownie krótko przed swoim przybyciem,
- dopuszczalny jest też kontakt telefoniczny po upływie dwóch tygodni od wysłania listu. Ważne jest jednak skontaktowanie się z właściwą osobą (kwestia hierarchii i zazdrości sukcesów); np. przełożony może unieważnić wcześniejsze zobowiązania managera uważając, że wkroczył on w nie swoje kompetencje (ta sama uwaga odnosi się do korespondencji za pośrednictwem fax-u),
- wzrasta rola sekretarki i traktowanie jej z odpowiednią kurtuazją może być cenne w nawiązywaniu kontaktów,
- planując spotkanie należy mieć na uwadze, że większości Hiszpanów przysługuje 30 dni płatnego urlopu rocznie i zazwyczaj wykorzystują go w lipcu lub sierpniu,
- nie należy również planować spotkań w okresie wielkanocnym i Bożego Narodzenia,
- jeżeli w czwartek lub wtorek przypada święto, wiele osób urządza sobie czterodniowy weekend (skąd my to znamy?),
- godziny pracy w urzędach: 9.00 ? 14.00 i 16.00 ? 19.00, od poniedziałku do piątku,
- godziny otwarcia banków: 8.30 ? 14.00, od poniedziałku do piątku,
- godziny pracy w biurach: 9.00/9.30 ? 13.30 i 15.00 ? 18.00, od poniedziałku do piątku; w okresie czerwiec ? sierpień godziny pracy mogą się zmienić na 8.30 ? 14.30, od poniedziałku do czwartku, i 8.30 ? 14.00 w piątki,
- godziny otwarcia sklepów: 9.00 ? 14.00 i 16.00 ? 19.00, od poniedziałku do piątku.
Negocjacje
- językiem urzędowym jest hiszpański i w tym języku prowadzi się zazwyczaj rozmowy handlowe,
- wśród starszych wiekiem Hiszpanów, zwykle nie znających obcych języków, można spotkać mówiących po francusku; natomiast wielu młodych hiszpańskich biznesmenów mówi po angielsku, a także potrafi porozumiewać się w innych językach,
- stad często potrzebna jest pomoc tłumacza, ale nie proponuj go pierwszy (możesz ich tym urazić),
- rozmawiając w języku obcym często stają się mniej komunikatywni, bojąc się popełnić błąd i narazić na śmieszności,
- miejscowe kontakty są bardzo ważne dla osiągnięcia pomyślnych rezultatów w biznesie. Dlatego dobrze mieć hiszpańskiego przedstawiciela, którego należy bardzo uważnie wybrać, gdyż trudno zmienić go później na inną osobę,
- spotkanie zaczyna się od rozmów na tematy nie handlowe,
- spodziewaj się przewlekłych negocjacji,
- Hiszpanie często wyżej cenią u partnera cechy jego osobowości, aniżeli doświadczenie i orientację w sprawach biznesu (inaczej mówiąc Hiszpanie niżej cenią inteligencję niż charakter i dobre wychowanie),
- bądź serdeczny i swobodny w trakcie negocjacji, chociaż zachowaj godność, uprzejmość i dyplomatyczny takt. Na początku twój hiszpański partner może wydać się powściągliwy i nie bezpośredni, ale ta postawa minie po bliższym poznaniu się,
- informacje w rozmowach handlowych posiadają dla hiszpańskich negocjatorów dużą wartość i niechętnie dzielą się znajomością istotnych faktów z partnerem negocjacji, nawet gdyby miało to pozytywny wpływ na przebieg rozmów,
- starają się unikać odpowiedzi zawierających wyraźne ?nie? (Katalończycy są w tej kwestii bardziej otwarci),
- bardziej ekspresyjni Hiszpanie potrafią w trakcie negocjacji przerywać innym (zarówno swoim jak i zagranicznym partnerom) w pół zdania,
- w prowadzonych rozmowach należy mieć na względzie problem własnej, w ramach firmy, polityki hiszpańskiego partnera i zwykłej ludzkiej zazdrości,
- podczas rozmowy nie wolno popadać w mentorski ton,
- Hiszpanie lubią dobrowolnie i hojnie udzielać rad innym, także obcokrajowcom. Nie czuj się tym urażony,
- w czasie negocjacji Hiszpanom zależy, żeby wyglądało na to, że zawsze panują nad sytuacją. Dlatego zmuszanie ich do nawet najoczywistszych konkluzji jest działaniem niemal samobójczym,
- targowanie się jest oczekiwanym zachowaniem,
- zawarte porozumienie i jego warunki są honorowane jak najściślej, nawet gdyby przyniosło finansową stratę hiszpańskiemu partnerowi,
- w Hiszpanii kobiety wciąż rzadko zajmują wyższe stanowiska kierownicze w biznesie,
- mężczyźni, aczkolwiek bez ostentacji, nie traktują kobiet, nawet na tak samo wysokim stanowisku, z równą powagą jak jej męskiego odpowiednika. Prowadzenie interesów z kobietą przysparza kłopotów szczególnie starszemu pokoleniu (kwestia mentalności),
- okazywanie honoru i szacunku bardzo ważne (również poprzez właściwe tytułowanie),
- zajmowanie wyższego stanowiska w społecznej hierarchii łączy się z upływem wieku,
- najlepsza rekomendacja, jaką można wystawić innej osobie, brzmi: to mój dobry przyjaciel,
- dobrymi tematami do rozmów są: sport, podróże, rodzina (zwłaszcza duża ? jeżeli masz dużą rodzinę, twoje szanse rosną),
- corridę traktuje się tutaj jak swoisty rodzaj sztuki i nie należy jej osądzać w innych niż hiszpańskie kategoriach. Krytyczne uwagi na temat corridy są niestosowne,
- rozmowy na temat monarchii powinny zamykać się w granicach: pozytywnie ? entuzjastycznie,
- unikaj dyskusji na tematy religijne,
- nie dyskutuj na tematy polityczne i nie dawaj wyrazu swoim preferencjom politycznym.
Przyjęcia biznesowe
- pory spożywania posiłków: śniadanie 7.30 ? 9.00; lunch 14.00 ? 16.30; obiad 20.30 ? 24.00,
- lunche biznesowe bardziej rozpowszechnione są w Barcelonie aniżeli w Madrycie,
- lunch służbowy zwykle trwa 2 ? 3 godziny i jest bardzo obfity i mocno zakrapiany alkoholem (Hiszpanie oczekują, że dotrzymasz im kroku ? unikanie jest gestem nieprzyjaznym. Najłatwiej akceptowany jest pretekst zdrowotny ),
- jeżeli spotkacie się przy lunchu, to do rozmów na tematy biznesowe można przystąpić dopiero po podaniu kawy,
- wielu Hiszpanów udaje się na lunch do domu i stąd możesz spotkać się z uprzejmą odmową twego zaproszenia na lunch,
- około godz. 17.00 lub 18.00 wielu Hiszpanów wychodzi na przekąskę zwaną tutaj tapas. Spożywać je można w wielu lokalach gastronomicznych (taberna, bar, mesone, cafe) i są bardzo zróżnicowane, począwszy od solonych migdałów i oliwek na omletach z ośmiornic i ziemniaków skończywszy. Przez jedną do dwóch godzin Hiszpanie wędrują od baru do baru i jedzą tapas, popijają sherry i odwiedzają przyjaciół,
- partnerów w biznesie nie zaprasza się zazwyczaj do domu na obiad. Możesz jednak zostać zaproszony na obiad do restauracji,
- spotkania towarzyskie rzadko rozpoczynają się o zaplanowanej porze. Spróbuj się dowiedzieć o jakiej porze naprawdę spodziewają się ciebie ? zazwyczaj przyjęte jest zjawianie się 15 ? 30 minut po umówionej godzinie,
- w trakcie obiadu Kastylijczycy nie chcą zazwyczaj rozmawiać na tematy handlowe, dla Katalończyków jest to nie do przyjęcia,
- nie należy się dziwić, jeżeli nasz hiszpański partner umoczy ciastko w kawie, zje kurczaka palcami, wytrze talerz skórką od chleba,
- jeżeli zostałeś zaproszony do restauracji, odwzajemnij się w późniejszym terminie (uważaj, aby twój gospodarz nie zrozumiał tego jako rewanż),
- znana jest hiszpańska szczodrość i gościnność i Hiszpan będzie usiłował zapłacić za posiłek w lokalu, niezależnie od tego kto zainicjował (wypada zaoponować, ale nie daje to z zasady rezultatu),
- Hiszpańskich partnerów zapraszaj zawsze do najlepszych restauracji, gdyż wielu z nich to doskonali smakosze i znawcy win,
- w okresie wakacji wiele restauracji jest zamkniętych,
- jeżeli zostałeś zaproszony do hiszpańskiego domu na obiad, na początku najlepiej odmówić i przyjąć zaproszenie, jeżeli na to nalegają tzn. zaproszenie zostało powtórzone (często zaprasza się po prostu dla zwykłej uprzejmości),
- w trakcie posiłku praw gospodarzowi komplementy odnoszące się do potraw i przyjęcia, lub kelnerowi (gdy przyjęcie odbywa się w restauracji),
- składając wizytę w domu nie proś o jego pokazanie,
- następnego dnia po wizycie w domu wyślij kartkę z podziękowaniem,
- opłata za obsługę w wysokości 15% jest wliczana ustawowo do rachunków większości kawiarni, barów, hoteli, restauracji i taksówek,
- zwyczajowo wręcza się napiwek kelnerowi, obsłudze pokoju hotelowego i portierom hotelowym,
- kierowcom taksówek wręcza się 5-10% napiwek, kiedy taksówka posiada licznik ? chociaż jest to uznaniowe.
Powitanie
- typowym gestem powitania jest uścisk dłoni na początku i końcu spotkania,
- witając się z rodziną podaj również rękę dzieciom,
- w gronie bliskich przyjaciół panowie dodają do tego klepnięcie po plecach lub uchwyt w ramiona,
- panie delikatnie obejmują się i dotykają policzkami ?całując? równocześnie powietrze. Panie będące w swoim zawodzie fachowcami mogą w ten sposób witać się również ze swoimi hiszpańskimi bliskimi kolegami,
- od obcokrajowców składających wizytę w domu często oczekuje się, że będą w pewnej mierze kierowali się swoimi narodowymi zwyczajami (np. od Polaka oczekuje się, że pocałuje gospodynię w rękę),
- dobrze mieć bilety wizytowe wydrukowane po jednej stronie w języku hiszpańskim,
- bilet wizytowy wręczaj stroną w języku hiszpańskim.
Używanie tytułów, zwracanie się
- do innych osób należy zwracać się używając ich tytułów (bardzo ważne!) i nazwiska,
- do osób nie posiadających tytułów zawodowych należy zwracać się przez pan, pani lub panna wraz z nazwiskiem. Odpowiednikami w języku hiszpańskim są:
? Pan - Seńor
? Pani ? Seńora
? Panna ? Seńorita,
- jeżeli nie jesteś pewien czy kobieta jest zamężna stosuj zwrot Seńora (o ile cię nie poprawią),
- w stosunku do osób starszych lub cieszących się wysokim szacunkiem przyjęte jest zwracanie się używając tytułu Don lub Dońa łącznie z imieniem (np. Don Juan, Do?a Maria),
- zwracanie się po imieniu właściwie jest jedynie wśród przyjaciół i młodzieży. Czekaj, aż twój hiszpański partner zainicjuje zwracanie się po imieniu lub używanie poufałej formy zwracania się ?tu? (będącej przeciwieństwem oficjalnej formuły ?usted?),
- większość Hiszpanów posiada dwa nazwiska: jedno po ojcu, wymieniane jako pierwsze, i drugie po matce. Zwracając się bezpośrednio do drugiej osoby używamy jedynie nazwiska po ojcu, np. do Carlosa Pereza Gonzalesa zwracamy się: Seńor Perez. Kiedy kobieta wyjdzie za mąż, dodaje nazwisko męża po swoim panieńskim nazwisku. Zwracamy się do niej używając nazwiska męża,
- adresując list należy używać obu nazwisk.
Gesty
- urozmaicona gestykulacja towarzyszy codziennym rozmowom Hiszpanów. Znaczenie poszczególnych gestów różni się między regionami tego kraju. Należy obserwować miejscowe zachowania i pytać, jeżeli czegoś nie jesteśmy pewni,
- Hiszpanie zachowują mały dystans interpersonalny,
- dlatego też nie bądź zdziwiony, kiedy w trakcie ponownego spotkania twój hiszpański partner chwyci cię pod rękę w przyjacielskim geście. Hiszpanie zwyczajowo biorą się pod rękę w trakcie spaceru. Można sprawić mi przykrość wykręcając się z tego gestu,
- z zasady mówią głośniej od mieszkańców północnej Europy,
- lubią intensywny kontakt wzrokowy (lecz w przypadku pań przedłużający się kontakt wzrokowy może zostać ? oczywiście przez mężczyzn ? niewłaściwie zinterpretowany),
- w celu przywołania drugiej osoby należy obrócić dłoń w dół i machać palcami lub całą dłonią,
- gest O.K., polegający na zrobieniu kółka przy użyciu kciuka i palca wskazującego jest obraźliwy.
Ubiór
- Hiszpanie przywiązują dużą wagę do ubioru. Wiąże się to z chęcią wywoływania wrażenia zajmowania dobrej pozycji społecznej,
- panowie powinni nosić dobrze uszyty, konserwatywny garnitur w stonowanym kolorze oraz krawat (nie czerwony lub żółty ? oznacza to brak dobrego smaku),
- panie winny ubierać się szykownie i elegancko,
- w biurze, na zebraniu, w restauracjach przyjęte jest zdejmowanie marynarek, a nawet rozluźnianie krawatów. W bardzo uroczystych okazjach, w towarzystwie nieznajomych lepiej jest zachować ostrożność i zobaczyć co robią inni,
- w miejscu publicznym nie należy nosić krótkich spodni,
- panie, zwiedzając kościół, winny okryć ramiona i nigdy nie wchodzić w szortach.
Opracował: Jerzy Schroeder
F R A N C J A
Francuski biznes jest w poważnej części kontrolowany przez stare rodziny przemysłowe, które, za pośrednictwem holdingów, kontrolują znaczną część sceny ekonomicznej. Duże znaczenie posiada we Francji snobizm edukacyjny. Elitę tworzą absolwenci wielkich uniwersytetów (grandes é coles)- głównie Wyższej Szkoły Technicznej (Ecole Polytechnique) oraz Wyższej Państwowej Szkoły Administracji (Ecole Nationale d?Administration). Francuski szowinizm jest jedną z najbardziej charakterystycznych cech życia gospodarczego Francji. Możesz być na straconej pozycji, jeżeli ktoś z twojego zespołu nie mówi po francusku, gdyż jest to podstawowy język prowadzenia interesów we Francji. Francja jest jednym z najbardziej hierarchicznych społeczeństw w Europie. Członkowie poszczególnych klas nie mieszają się ze sobą. Nie występuje nawet motywacja do przemieszczania się w górę społecznej drabiny, gdyż istnieje przekonanie, że każdy przynależy do klasy, w której się urodził.
Spotkania w biznesie
- na spotkania zarówno biznesowe jak i towarzyskie zawsze należy wcześniej się umówić,
- umówione spotkanie należy zawsze potwierdzić na piśmie poprawną francuszczyzną,
- interesy prowadzone są bardzo formalistycznie, stąd o wstępne spotkanie najlepiej prosić pismem o charakterze formalnym,
- list musi być napisany bardzo poprawnym językiem handlowym; źle napisany ,może zostać zignorowany,
- najlepiej adresować list do najwyższego rangą pracownika firmy; na spotkanie też wyślij najwyższego rangą,
- sekretarka nie ogrywa takiej roli, jak w wielu innych państwach. Wielu biznesmenów prowadzi osobiście swój kalendarz i osobiście otwiera adresowane do siebie listy. Stąd, gdy nie ma ich w biurze, listy mogą tygodniami leżeć nie załatwione,
- duże znaczenie w nawiązywaniu pierwszego kontaktu mają koneksje. Dobrym pośrednikiem może być twoja ambasada, izby i stowarzyszenia handlowe, a także inne ważne (posiadające odpowiednią rangę) francuskie znajomości,
- pomocne w załatwieniu spraw jest posiadanie kontaktów osobistych wewnątrz organizacji,
- na spotkania zjawiaj się punktualnie, chociaż na południu Francji panuje w tym względzie większa swoboda,
- spóźnienie na spotkanie z partnerem francuskim akceptowane jest wówczas, gdy stronie francuskiej zależy na kontrakcie; także Francuzowi, który rozmawia w innym języku, bardzo zależy na zrobieniu interesu,
- większość Francuzów spędza cztero lub pięciotygodniowe wakacje, w lipcu i sierpniu. W sierpniu Francja jest praktycznie ?zamknięta? i nie zaleca się prób nawiązywania kontaktów w tym okresie,
- najlepszą porę na planowanie spotkań są godz. około 11.00 i około 15.30,
- godziny pracy urzędów: 8.30 - 12.00 i 14.00 - 18.00, od poniedziałku do piątku,
- godziny otwarcia banków: 9.00 - 16.30, od poniedziałku do piątku,
- godziny pracy w handlu i przemyśle: 9.00 - 12.00 i 14.00 - 18.00, od poniedziałku do piątku,
- kierownicy często zostają w pracy do 19.00 lub 20.00,
- mimo dużej wrażliwości Francuzów na poprawność używania ich języka, staraj się go używać nawet robiąc błędy, gdyż zostanie to docenione,
- szanuj prywatność. Francuzi zamykają za sobą drzwi; powinieneś robić to samo. Pukaj i czekaj na zaproszenie do wejścia.
Negocjacje
- Francuzi są znani ze swojej formalistycznej i powściągliwej natury. Próby swobodnego podejścia do prowadzonych negocjacji mogą ich zrazić,
- hierarchia jest dokładnie określona. Młodszy rangą kierownik zwróci się z każdym problemem do starszego rangą. Staraj się pozyskiwać kontakty na wysokim szczeblu. Najwyższy rangą dyrektor określany jest jako PDG (president - directeur - general),
- bądź dobrze przygotowany na spotkanie, nawet jeżeli oni nie będą,
- pierwszy kontakt ma zazwyczaj miejsce w siedzibie firmy twojego francuskiego partnera, w obecności ekspertów,
- witaj się podaniem ręki ze wszystkimi obecnymi w pomieszczeniu prowadzenia negocjacji, także z tymi którzy będą do niego wchodzili w trakcie spotkania (to samo uczyń wychodząc),
- za względu na formalizm każda operacja będzie przedyskutowana do najdrobniejszego szczegółu,
- w trakcie negocjacji używaj dobrych, solidnych i logicznych argumentów i demonstruj zaangażowanie i entuzjazm.
- bardzo ważne jest robienie dokładnych notatek z rozmów i żądanie, aby były potwierdzone przez rozmówcę (zwłaszcza dotyczące szczegółów),
- co najmniej najistotniejsze fragmenty informacji o własnym produkcie należy przetłumaczyć na język francuski,
- w prezentacji unikaj przesady w opisie i płaskich dowcipów; prezentacja winna być poważna, a kolejność prezentacji i samej argumentacji logiczna,
- Francuzi lubią podważać logikę myślenia innych, nastaw się na utarczki słowne,
- Francuzi szybko potrafią przejść do meritum sprawy, ale wolno podejmują decyzję,
- Francuz ma dwa rodzaje wykładni umowy: pisane i te do bieżącego użytku - będzie szukał każdego sposobu, aby porozumienie obejść i wyciągnąć dla siebie jak największe korzyści,
- warunków umowy należy bezwzględnie dotrzymywać, każde najmniejsze odstępstwo od warunków umowy będzie przez stronę francuską wykorzystane,
- naturalny i ujmujący sposób bycia Francuzów może zmylić czujność kontrahenta i osłabić jego wewnętrzną dyscyplinę,
- należy uważać na treść i redakcję klauzul dotyczących kar umownych, często rygorystycznych wobec zagranicznego kontrahenta a liberalnych w odniesieniu do strony francuskiej. To samo dotyczy klauzul gwarancyjnych,
- w trakcie negocjacji mogą starać się zepchnąć ciebie na pozycję petenta, stawiając ciebie tym samym w słabszej pozycji,
- panie nie powinny brać galanterii Francuzów za objaw łaskawości,
- nie zaczynaj rozmowy od stawiania pytań osobistych,
- nie bierz wysoko brzmiącego głosu i gestów podniecenia za objawy gniewu; zachowanie takie oznacza zazwyczaj zainteresowanie tematem,
- wykazanie się znajomością francuskiej historii, literatury i sztuki jest pomocne w nawiązywaniu przyjaznych kontaktów,
- w trakcie rozmów unikaj tematów osobistych, politycznych i dotyczących pieniądza.
Przyjęcia biznesowe
- pory posiłków: śniadanie: 7.00 - 9.00, lunch: 12.00 - 14.30 (początek lunchu: Paryż - 13.00, prowincja 12.00 lub 12.30), obiad: 20.00 - 23.30,
- lunch jest najczęściej wykorzystywaną formą przyjęcia biznesowego i trwa od dwóch do trzech godzin. Jego charakter jest raczej relaksowy,
- w trakcie lunchu powstrzymaj się z podejmowaniem tematów biznesowych, aż do chwili podania deseru - chyba że gospodarz wcześniej poruszy te tematy,
- w trakcie lunchu bądź obiadu, przed rozpoczęciem rozmów biznesowych okaż zachwyt wobec serwowanego posiłku,
- płaci ten, kto zaprasza; jest dobrze widziane, jeżeli to ty jesteś stroną zapraszającą,
- na ?małego drinka? w sprawach biznesu najlepiej wpaść do spokojnego, hotelowego baru. W kawiarniach jest zbyt hałaśliwie,
- w większości restauracji konieczna jest rezerwacja miejsc, za wyjątkiem piwiarni i lokali hotelowych. Najlepiej wybierać restaurację francuską (nie innej narodowości),
- Francuzi doceniają przy stole osoby potrafiące umiejętnie prowadzić rozmowę,
-zwyczajowo, przed rozpoczęciem posiłku, do pozostałych osób przy stole mówi się ?bon app é tit?,
- wyrażenie uznania dla francuskiej kuchni i wina spotka się z miłym przyjęciem,
- w trakcie jedzenia trzymaj obie ręce na stole. Jedzenie podawane jest sukcesywnie, nie najedz się zatem zbyt szybko,
- nie pij mocnych alkoholi przed posiłkiem i nie pal w przerwach między daniami. Francuzi uważają, że przytępia to smak,
- wino zwyczajowo towarzyszy posiłkom. Jeżeli nie chcesz pić, obróć kieliszek do góry nogami przed rozpoczęciem posiłku,
- jeżeli nie chcesz, aby dolewano ci wina, zostaw trochę wina w kieliszku,
- nie zaczynaj pić wina dopóki gospodarz nie zacznie pierwszy,
- Francuzi często popijają wino wodą mineralną,
- nigdy nie jedz palcami (nawet kanapek), za wyjątkiem chleba podawanego do każdego posiłku. Chleb odłamywać należy po kawałku a resztę odłożyć na stole przy talerzu. Przy pomocy chleba można nakładać jedzenie na widelec (z tego powodu Francuzi zazwyczaj nie smarują chleba masłem),
- sałatę podaje się po głównym daniu, sałaty nie krój nożem lecz podziel na mniejsze kawałki widelcem,
- owoc obierz nożem i jedz widelcem,
- ser jest podawany na zakończenie posiłku; nie kładź go bezpośrednio na chleb; nie dobieraj drugiej porcji sera (największym nietaktem jest odkrawanie wierzchołka trójkącika sera),
- piwo można serwować w pokojowej temperaturze,
- po zakończeniu posiłku ułóż nóż i widelec w poprzek talerza,
- zaproszony do domu na obiad przyjdź 15 minut po ustalonym terminie,
- zaczekaj przy drzwiach, aż gospodarz zaprosi cię do środka,
- jeżeli zostałeś zaproszony do domu nie wolno rozmawiać o interesach przed podaniem kawy; nie należy też palić przed podaniem serów,
- jeżeli zostałeś zaproszony na weekend poza miasto, przyjmij zaproszenie,
- jeżeli przynosisz ze sobą kwiaty (koniecznie nieparzysta ilość nie przynoś chryzantem (pogrzeb), czerwonych róż (sugestia romansu z gospodynią) i kwiatów w kolorze żółtym (sugestia, że gospodarz ma z kimś romans),
- najlepszym upominkiem przy składaniu wizyty w domu jest bombonierka bardzo dobrych czekoladek,
- następnego dnia po wizycie w domu właściwe jest przesłanie kwiatów dla pani domu,
- zwyczajowe napiwki: portierzy ? 6 - 10 franków od walizki, taksówkarze ? 15 %, pokojówka ? 5 franków dziennie, odźwierny ? 5 franków, w hotelach, restauracjach ? 15 - 20 % zwyczajowo doliczane do rachunku, ale dodatkowe 5 - 10 % obsługi nie jest czymś niezwykłym.
Powitanie
- zawsze podaj rękę będąc przedstawianym lub spotykając kogoś, również wychodząc. Francuski uścisk dłoni nie jest zbyt energiczny,
- osoba wyższa rangą podaje rękę pierwsza,
- kobiety podają rękę pierwsze niezależnie od rangi,
- w sytuacjach towarzyskich spotkać się można z całowaniem kobiet w rękę (oczywiście przez panów),
- mówiąc ?dzień dobry? (bon jour) dobrze jest dodać madame, monsieur lub mademoiselle,
- zawsze wręcz swój bilet wizytowy. Otrzymując od kogoś bilet wizytowy odnoś się do niego z atencją,
- wskazane jest posiadanie biletu wizytowego z tłumaczeniem na odwrocie w wersji francuskiej. Dobrze jest zaznaczyć posiadane tytuły akademickie i ukończoną szkołę, o ile jest prestiżowa.
Używanie tytułów, zwracanie się
- starsi ludzie lubią, gdy zwracamy się do nich używając tytułów (najlepiej używać tytułu, który cenią sobie najbardziej),
- nawet prosty tytuł, jak np. Madame powinien być używany w trakcie rozmowy (bez względu na to czy rozmawiamy po francusku, czy w innym języku),
- tytuł Madame należy używać w odniesieniu do wszystkich pań, za wyjątkiem młodych dziewcząt,
- zwracając się nie używaj imion, o ile nie zaproponowano tego tobie; nie czuj się zbytym i zakłopotanym poprzez zwracanie się do ciebie nazwiskiem - to nie oznacza, że Francuzi nie są przyjacielscy. Gdy rozmawiasz po francusku stosuj formę pan (vous), dopóki nie zaproponuje się tobie użycia formy ty (tu),
- Francuzi czasem wymawiają nazwisko jako pierwsze. Upewnij się,
Gesty
- kciuk do góry oznacza ?O.K.?,
- kółko zrobione kciukiem i palcem wskazującym (w niektórych krajach oznaczające ?O.K.?) oznacza we Francji ?zero?,
- poklepywanie rozpostarta dłonią zwiniętej pięści jest gestem wulgarnym,
- pocałowanie przez mężczyznę końcówek palców oznacza podziw dla kobiety,
- Francuzi znacznie częściej gestykulują dłońmi i rękoma aniżeli Azjaci i Anglosasi,
- niedopuszczalne jest stanie z rękoma w kieszeniach podczas rozmowy,
- nie uśmiechaj się przesadnie; Francuzi nie uśmiechają się dopóki nie znajdują dobrego powodu,
- kontakt wzrokowy między Francuzami jest częsty i intensywny,
- nie żuj gumy w miejscach publicznych,
- aby prosić o rachunek zrób gest pisania,
- mężczyzna powinien wstać, albo zrobić ruch w kierunku wstania, kiedy gość lub zwierzchnik wchodzą do pokoju.
Ubiór
- Francuzi znają się bardzo dobrze na ubiorach. Noś się konserwatywnie w dobrze uszytych ubraniach (z krawatem),
- zimą i na północy mężczyźni powinni ubierać ciemne ubrania,
- biznesmenki noszą stroje (suknia lub kostium) najlepszej jakości, o klasycznym kroju w klasycznych kolorach,
- nie powinieneś zdejmować marynarki lub rozluźniać krawata, jeżeli twój gospodarz nie uczyni tego pierwszy.
Opracował: Jerzy Schroeder