WSPÓLNOTY WYZNACZONE PRZEZ RELACJE. MAŁŻEŃSTWO, RODZINA. POZYCJA W RODZINIE OJCA, MATKI, DZIECI. ZAGADNIENIE AUTORYTETU OSÓB W RODZINIE.
Wspólnota jest zespołem osób, powiązanych relacjami zarówno realnymi jak i myślnymi.W spójnej w. Relacje myślne powinny stanowić sposób chronienia relacji osobowych, kt. zawsze są realne. Osoby są zawsze podmiotami relacji, a więc są podmiotami wspólnot. W polskiej literaturze mówi się o różnych typach w.: np. jako zespole osób, podobnie wybierających dobro wspólne lub zespole osób powiązanych dążeniem do realizowania swych bytowych aspiracji, wyrażających się w osiąganiu boga. W tych w. Czynnikiem konstytuującym jest podobne działanie, związek z bogiem wzajemne przejmowanie takich własności osób jak: jedność, prawda, dobro itp.. W. nie są strukturami samodzielnymi, przypadłościowymi, które istnieją mocą osób, wiążących się jakimiś cechami. Różnice miedzy w., wynikają z tego, że często mylimy relacje realne i osobowe z relacjami myślnymi. Gdy kt. z r. myślnych zdominuje w. Wtedy ta zaczyna różnić się od innych.
Jedną z odmian wspólnot jest rodzina. Rodzina w tym, co ją stanowi, jest zespołem osób powiązanych relacjami osobowymi, zarazem relacjami rodzicielstwa i odniesień dzieci do rodziców. Małżeństwo i rodzicielstwo jako macierzyństwo i ojcostwo wyjaśnia genezę rodziny. Osoby przede wszystkim tworzą rodzinę,gdy wiążą je miłość, wiara i nadzieja. Małżeństwo nie zabezpiecza trwania osób w relacjach osobowych. Rodzina wymaga obecności rodziców i dzieci,(choć r. jest też matka z dzieckiem).Odróżniamy rodzinę w jej trwaniu od rodziny w jej genezie. Do rodziny należą też rodzice, rodzeństwo rodziców dziecka. Gdy nie chroni się relacji osobowych rodzina rozpada się. Nie ma wtedy rodziny jako wspólnoty aktualnie spojonej r. osobowymi. Małżeństwo jest w.,w kt., mężczyzna i kobieta zobowiązują się wobec świadków, do stanowienia w.,w kt. urodzą się nowe osoby i będą rosły w zespole r. miłości wiary i nadziei. Ze względu na powiązanie rodzicielstwem i dla podkreślenia roli małżeń., w rodzinie przypisuje się rodzicom pozycję autorytetu. A. Jest zasadą rozstrzygania spraw, kt. jest wtórne. Pierwsze są relacje. A. wspiera się na zaufaniu a więc na r. wiary. Ojciec swym odniesieniem do matki i dzieci uwyraźnia w rodzinie r.: miłości wiary i nadziei oraz uczy trwania w tych r.. Chroni realność oraz istnienie i życie osób w rodzinie. Chroni też prawdę i dobro,jest znakiem trwania rodziny. Jego rola polega na kierowaniu się mądrością i na jej manifestowaniu. Matka jest osobą w kt., poczyna się nowe życie, i w kt., trwają r. osobowe uwyraźniane przez ojca. M. chroni te r. otaczając dobrocią wszystkie osoby. Z dobrocią wiąże czułość, kt. jest postacią wybaczania i informuje o trwaniu miłości.
CNOTY JAKO SPRAWNOŚCI MORALNE
C.moralne charakteryzują się tym że w swej konstytucji zawierają pełny udział rozumu i woli, zwracają się zawsze w str. wartości moralnych i służą ich urzeczywistnieniu oraz wyposażają czł. w stałą zdolność do spełniania określonych aktów. C.m. posiadają tylko 1 podmiot bliższy, kt. jest wola czł.. Więc można powiedzieć że c.m. to stała zdolność czł. do spełniania aktów moralnie dobrych. C.m. nie jest czł. wrodzona, nabywamy ją w trakcie działania moralnego. C. dzięki swemu powiązaniu z dobrem moralnym stanowi zjawisko moralne. C.m. można osiągnąć tylko drogą rozwijania w sobie skłonności do dobra i przez przezwyciężanie tego co prowadzi do zła. Pierwszym więc krokiem do nabycia c.m. jest poznanie samego siebie, w celu ustalenia kierunków działania. Jedyną droga do nabycia c.m. jest ćwiczenie woli czyli odpowiednia praktyka. Jedną z metod nabywania c.m. jest kształcenie charakteru czyli praca nad sobą co nie jest rzeczą prostą gdyż często przeobraża się w dramat duchowy czł.. Za istotne elementy c.m. uznaje się szczerość i pełnię decyzji realizowania odpowiedniej cnoty. Ważne jest aby czł. zachował tzw. „złoty środek”- środek względny co polega na wypracowaniu takiego postępowania w jego praktyce moralnej kt. by go zabezpieczył przed skrajnościami. Wyrózniamy c. naturalno-teologiczne (ich przedmiotem jest Bóg)na kt. składają się:miłość, mądrość, religijność, nadzieja; oraz c. etyczne (odnoszą się do dóbr godziwych przygodnych) na te składają się:roztropność, sprawiedliwość, opanowanie, męstwo(- tzw. cnoty kardynalne) i miłość.
PRAWO NATURALNE
Oznacza zbiór norm imperatywnych, obiektywnych i absolutnych(powszechnych i niezmiennych) kt. uzdalniają podmioty rozumne do spełniania aktów moralnie dobrych a unikania złych. P. n. jest :powszechne, niezmienne, obiektywne. Niezmienne tzn. że w ciągu całej historii ludzkiej nie uległy zmienie i też nigdy w przyszłości ulec jej nie mogą. Są powszechne bo odnoszą się do podstawowych idei etycznych.Wśród norm p. n. można wyróżnić 3 grupy:zasady nadrzędne, zasady ogólne, zastosowania. Normy wchodzące w skład p.n. stanowią rzeczywiste reguły praktycznego postępowania moralnego. Normy te nie mówia o moralnej wartości aktów ludzkich ale wyrażają nakaz lub zakaz ich spełniania. P.n. jest znane wszystkim ludziom. Jest ujętym w zalecenia wskazywaniem na cele, kt. uwyraźniają rozpoznaną przez nas i rozumianą strukturę czł.. Skłaniają do wierności realnemu ukonstytuowaniu czł.. P.n.jest zaleceniem chronienia istnienia czł., życia, decyzji, zdrowia, myślenia. Chroni więc wyróżniającą czł. rozumność i prawość jego decyzji a przede wszystkim wiązanie się czł. z innymi osobami przez relacje wiary jako zaufania oraz miłości jako życzliwości. Te relacje tworzą i chronią dobro osób. P.n. jest więc wyznaczone przez to kim jest czł.. Jest formułowane przez intelekt rozumnego czł..Czł. jednak nie może kierować się do dowolnych celów. Prawo musi wspierać się na rozumnym pomyśle celu i jego zgodności z dobrem osób. To dobro daje się odczytać w naturalnej strukturze czł., w tym właśnie kim jest czł.. Jawi się tu wymóg zgodności prawa naturalnego z prawem stanowionym. P. n. nigdy nie jest stronnicze.
NAJWAŻNIEJSZE DYSKUTOWANE TEMATY ŻYCIA I JEGO GRANIC.
Poczęcie - jest skutkiem jednoczesnego działania 4 przyczyn. Najpierw przyczyna sprawcza, czyli Bóg, stwarza nasze istnienie. Ono urealnia duszę i dopuszcza zapłodnienie jako połączenie się tworzyw genetycznych, kt. są kodem ciała czł.. Wg. Tego kodu dusza kieruje komponowaniem się ciała. Poczęcie jest konstytuowaniem się w organizmie matki struktury czł. w jej elementach bytowych kt. są istnieniem i istotą. Istota jest duszą i materią jako powodami utworzenia się ciała Czł. jako osoba powstaje w momencie poczęcia .Istnieje ma dusze i materię , intelekt i wolę w stanie biernym. Okres embrionalny czł. jest procesem budowania się ciała jako nabywania przez materię przypadłości fizycznych. Narodzenie - jest początkiem samodzielnego i świadomego kształtowania przez czł. Więzi z otaczającymi nas bytami miedzy innymi z osobami. Te byty i osoby chronią lub niszczą w nas zespół fizycznych lub psychicznych przypadłości. Nie niszczą duszy kt. na zawsze ogarnia istnienie i nie podlega rozpadowi na części. Choroba - to skutek nadmiernego oddziaływania otaczających nas substancji niszczących, którym nie może przeciwstawić się ani zaatakowany organ ani dusza. Te substancje niszczące mogą powstrzymać substancje chroniące podawane przez lekarza. Zdrowie jest w czł harmonia działań jego organów fiz. oraz harmonią działań jego władz duchowych. Śmierć - jest rozpadem w czl. Jego ciała , dusza istnie je dalej można mówić o dalszym życiu duszy lecz jest ona „okaleczona” brakiem ciała. Dusza nie korzystając ze zmysłów nie widzi inie słyszy, jedynie pamięta co czł. poznał przed śmiercią. Po śmierci d. Jest w obszarze Boga . Ciało, pozbawione duszy z powodu zniszczenia jest tylko zespołem osobnych substancji kt. Spełniają działania, wyznaczone przez ich naturę. Załamała się harmonia ich działań powodowana przez duszę. Ś. Jest zniszczeniem powiązań z bytami, wyłączeniem czł. ze wspólnoty, jest końcem rozwoju duszy i czł. i zniszczeniem życia. Ś. nie
podlega ani intelekt ani wola, trwa pamięć i wyzwalane przez przejawy istnienia relacje osobowe.
WYRÓŻNIENIE STRUKTURALNYCH ELEMENTÓW OSOBY - ISTNIENIE, ROZUMNOŚĆ.
Czł. czynią osoba 2 jego elementy strukturalne: rozumność, istnienie. Osoba z racji istnienia przejawia się w relacjach miłości wiary i nadziei. Z racji rozumności przejawia się w poznaniu intelektualnym i wolnych decyzjach. Osoba to byt jednostkowy, którego istnienie przez swe przejawy wyzwala osobowa relacje wiary ... i zarazem w istocie tego bytu wywołuje rozumność. Istnienie wyzwala przez swe przejawy rel. osob. niezależnie od naszego poznania i decyzji. Myślenie i decyzje są działaniami kt. niszczą lub chronią powiązania osób z osobami. Zarazem chronią lub niszczą osoby gdyż niszcząc rel. osob. powodują izolację osób i ich samotność. Niszczą też więc siebie, gdyż bez osób, miłości i wiary czł. ginie. Działania niszczące ujawniają zrezygnowanie z działania i decyzji.Wskazują na motywowanie działań wyłącznie poznaniem zmysłowym i emocjami. Rozumność i wolność czł. przejawiają się właśnie w chronieniu osób.
DUSZA I CIAŁO JAKO PODMIOTY DZIAŁAŃ W CZŁ.
Dusza - ujęta strukturalnie jest forma która identyfikuje czł. i jest zarazem towarzysząca formie możnością intelektualną dla podmiotowania władz duchowych i czynności niematerialnych takich jak poznanie intelektualne i decyzje. Ujmując duszę w aspekcie genetycznym czyli swoiście ukazując zależności miedzy elementami strukturalnymi, stanowiącymi duszę trzeba powiedzieć że ogarniające duszę istnienie czł. urealnia i aktualizuje najpierw formę. Urealnienie polega na tym, że nasze istnienie jako pochodne od stwórcy rozwija w sobie tę pochodność i na miarę siebie tworzy akt formy. Istnienie zarazem pilnuje aby nie powiązała się z formą materia czyli istnienie swoiście pozwala na wpływ otaczających nas substancji nie zawierających w sobie materii, by wiązały z sobą możność
Ciało - ujmując c. w aspekcie struktural. (wyliczając stanowiace je elementy strukturalne) wskazujemy na materię jako możnosciową czyli przyjmującą cechy, podstawę ciała. Te cechy to zespół wbudowanych w materie przypadłości fiz. kt. komponuja się w zespoły - organy cielesne. Te organa przenikaja otaczajace nas substancje materialne. Te swoiste warstwy ciała ujmujemy jako całość i przypisujemy im bytową samodzielność. Ciało nie jest struktura samodzielną, ożywia je dusza. Duszę i ciało ogarnia istnienie kt. wiaze ciało i dusze w 1 czł..Ujmując c. w aspekcie genet. należy wskazać na 2 gr. powodów konstytuowania się ciała czł.. 1 powodem jest dusza czł., Gogacz74
METODY PORZĄDKOWANIA WIEDZY.
Dialektyka - to pierwsza w dziejach świadomie stosowana metoda. Polega na ukazywaniu różnic między bytami, na stwierdzeniu więc, że to czym jest dany byt, nie jest tym co stanowi drugi byt. D. ma tę zaletę że jest intuicyjną formułą zasady niesprzeczności. Apofatyka - polega na porównywaniu bytu jednostkowego z absolutem bytowania oraz na porównywaniu pojęcia bytu jednostkowego z absolutnie ujętą treścią tego pojęcia. Metoda a. polega na zanegowaniu bytu, kt. chcemy określić, na uznaniu wyniku zanegowania za absolut i na porównaniu zanegowanego bytu z absolutnym bytowaniem. Podobnie postępowano w odniesieniu do pojęć. Metoda a. wprowadza do metafizyki aksjologię. A. wskazuje na podobieństwa za pomocą proporcji część-całość. Usiłowano udoskonalić apofatykę łącząc proporcjonalnością dwie proporcje. Wyróżniono odmiany analogiii za odpowiednią dla metafizyki uznano analogię proporcjonalności właściwej- posługującej się pojęciami transcendentaliów. Metoda identyfikacji pryncypiów bytu -polega na stosowaniu odróżniania pryncypiów od ukonstytuowanego z nich bytu, na odróżnianiu przyczyny od skutku, na poszukiwaniu dla wew. przyczyn bytu jego przyczyn zew. W istotowym ukł. przyczyn, na odróżnianiu tego ukł. od ukł. liniowego, na odróżnianiu bytu od jego przejawów i przypadłości a przede wszystkim samego bytu od poznawczego ujęcia bytowania czyli realizmu od idealizmu.
WŁADZE DUCHOWE-INTELEKT, WOLA I WŁADZE CIELESNE-ZMYSŁY, UCZUCIA.
Uczucia - relacje chroniące miłość, wywołane lub podmiotowane przez transcendentalną własność dobra w bycie kt. odziałuje na zmysł. władze poznawcze, pobudzające pożądanie a nawet wolę do chronienia dobra lub unikania zła. Uczucia odnoszące nas do dobra to np.: uczucie miłości, radość ze spotkania. Uczucia ułatwiające unikanie zła to np.: nienawiść, wstręt do zła. W czł. uczucia towarzyszą relacjom osobowym oraz spotkaniu. W zwierzętach stanowią jedyne pryncypium wyboru tego co dla zwierzęcia korzystne a co nie. Zmysłowe władze poznawcze-funkcjonalnie związane z organem cielesnym podmioty doznawania i ujmowania przypadłości fiz.. Wyróżnia się bierne zmysły zew., pobudzane przez przypadłości do ich odbioru np.: wzrok, słuch; oraz wyróżnia się czynne zmysły wew., przekształcające treści wrażeniowe odebrane przez zmysły zew. np.: zmysł wspólny, wyobraźnia czynna oraz bierna czyli pamięć, władza konkretnego osądu. Intelekt - intelekt czynny to duchowa władza poznawcza stanowiąca przypadłość duszy, wydobywająca z postaci zmysłowej informacje o pryncypiach istotowych doznawanego przez nas bytu, wydobywająca też z intelektu możnościowego jego doznania pryncypiów jako rozumiane lub zasymilowane treści intelektualne, wydobywająca też z wyobraźni jako pamięci to co w wyobrażeniach podstawowe Działa w obszarze mowy wew.. Intelekt możnościowy (in. bierny) to duchowa władza poznawcza stanowiąca w duszy sferę możnościową, wiążąca się z formą bytów rozumnych i współstanowiąca z formą istotę duszy. Jako podmiot doznawania istotowych pryncypiów i transcendentaliów oddziałującego na nas bytu, czyni cała duszę podmiotem rozumiejącym. Reagując na spotkany byt rodzi słowo serca. Działa w obszarze mowy serca.
WŁADZE CZŁOWIEKA I RELACJE ISTOTOWE. ROZPOZNAWANIE MOTYWACJI UMYSŁOWEJ I UCZUCIOWEJ.
Relacje istotowe są zawsze jednokierunkowe. Są wpływem bytów stworzonych na jakiś byt, kt. jest w stanie odebrać ten wpływ swoją własnością kategorialną. Jest to najpierw wpływ przyczyn celowych na konstytuowanie się istoty bytu. Z kolei jest to wpływ na własności niematerialne i materialne istoty danego bytu. W wyniku tego wpływu byty o istotach rozumnych uzyskują wiedzę i podejmują decyzje a te pozbawione intelektualności doznają wrażeń. R. te nie są postacią obecności . Wspierają w trwaniu relacje osobowe i istnieniowe. Potrzebne są do chronienia istnienia bytów. Kresem r. i. lub ich odbiorcą jest bezpośrednio intelekt możnościowy i pośrednio wola. R.i. dotycza wyboru działań. Do gr. rel. istot. należy rel. postepowania.jest w czł. podmiotowana przez władze woli. Jej kresem do kt. dąży jest dobro. Postępowanie wywołane przez spotkany byt jago pryncypiami istotowymi, przenosi nas ze spotkania do obecności kt. ma postać istnieniowej rel. miłości, wiary, nadziei. Gogacz92-94
KLASYCZNE OKREŚLENIE OSOBY WG BOECJUSZA I ŚW. TOMASZA.
NIEKLASYCZNE UJĘCIA EGZYSTENCJALISTYCZNE I PANTEISTYCZNE.
Ujęcie wg BOECJUSZA - dana substancja jednostkowa wtedy stanowi osobę gdy w obrębie tego czym jest zawiera rozumność. Owo rozumienie osoby wiąże się z esencjalistyczną teorią bytu, kt. polega na tym, że opisuje się byt biorąc pod uwagę tylko stanowiące go treści. Esencjalizm polega na przypisywaniu czemuś realnego bytowania bez aktu istnienia. Aby być osobą trzeba mieć rozumność. Aby być substancją trzeba stanowić ontyczną strukturę formy i materii. Posiadanie tych zespołów treściowych, wystarcza aby być samodzielnym, jednostkowym bytem osobowym.
Ujęcie wg TOMASZA - każdy byt przygodny wtedy jest treściowym zespołem formy i materii gdy istnieje. Istnienie jest aktem zapoczątkowującym byt. Ten byt kt. jest substancją występują 2 akty: istnienie w porządku bytu i forma w porządku istoty; oraz występ. 2 rodzaje mozności: istota jako czynnik uniedoskonalający istnienie i materia uniedoskonalajaca formę. Osobę stanowi akt istnienia urealniający rozumna formę substancji jednostkowej. Rozumność jest tu treściowym czynnikiem istoty duszy ludzkiej. Jego stanowisko jest ujęciem egzystencjalnym. ...........
TELEOLOGICZNY A DEONTOLOGICZNY SPOSÓB UZASADNIANIA NORM ETYCZNYCH
Normy etyczne in. ogólne imperatywy moralne to występujące w świadomości moralnej ludzi ogólne nakazy względnie zakazy uzdalniające podmioty rozumne do działania etycznie dobrego. Normy etyczne można uzasadniać w kategoriach obowiązku. Przeżycie powinności moralnej oznacza ogół stanów naszej świadomości kt. mówią nam że to powinniśmy czynić a tego nam nie wolno.
Przeżycie powinności należy do elementarnych faktów doświadczenia moralnego. Przeżycie powinności wiąże się z przeświadczeniem o uprawnieniu do takiego lub innego działania. Uświadomienie sobie powinności- obowiązku prowadzi do wykrycia uprawnienia. Powinność nakłada na czł. konieczność odpowiedniego działania to jakby siła kt. panuje nad jego decyzjami. Czyli i powinność i uprawnienie determinują działania czł.. Czynią to też wartości moralne. Wartości moralne swą zacnością są w stanie wywierać na czł siłę atrakcyjną aby bez zew. przymusu skłaniać go do odpowiedniego działania. W jaki sposób determinują czł. do działania?- Wartości moralne- wew. samorzutne dążenie samego czł. jego nachylenie się ku dobru Przeżycie powinności i uprawnienia- odgórny wyższy od czł. poruszający go z zew. mus do spełniania dobra.
Przeżywana przez czł. powinność stanowi czynnik determinujący czł. jako podmiot rozumny do działania. Z 2 str. czł. wie że ma wolną wolę. Powinność moralna to duchowa determinanta odrębna w stosunku do przeżycia wolności. Powinność moralna jest zawsze bezwzględna. P. m. skłania zawsze tylko ku dobru kt. jest przyporządkowane wartości moralnej.
Uprawnienie moralne stanowi bezwarunkową możność odpowiedniego zachowania, zakreśla przestrzeń moralnego „wolno mi”. Porównując og. Imperatywy z przeżywaną przez nas powinnością widzimy, że istnieje w naszej świadomości moralnej wyższa i ogólniejsza zasada nakazująca nam postępowanie w formie prostego imperatywu: czyń tak, względnie zakazująca tak nie czyń. Przeżycie powinności implikuje przeżycie normy moralnej.
Cel jest to dobro zamierzone przez dany podmiot ze względu na nie samo. Dobro
dopóki nie stanie się przedmiotem zamierzenia jest celem tylko w sensie potencjalnym. Każdy cel jest dobrem
Cel ma 3 elementy: 1 podmiot dążenia- czł.działający,2 przedmiot dążenia- dobro, 3 ich dynamiczna relacja. Cel w postaci dążenia składa się z 2 faz: f. intencjonalna kt. obejmuje rozumny akt woli, f. wykonawcza. Razem wzięte wyrażają wew. i zew. str. działania celowego.
ELEMENTY SKŁADOWE LUDZKIEGO CZYNU
Ludzki czyn to każdy czyn wolny, samorodny jak i nakazany, świadomy w tym stopniu aby podmiot mógł być uznany za jego sprawcę. Przez przedmiot czynu (w etyce tomistycznej) rozumie się skutek aktu do kt. zmierza on mocą właściwej sobie wew. celowości. Wew. celowość-uporządkowanie elementów składowych czynu przez nadanie im takiej prawidłowości aby działanie zgodnie z nią zmierzało bezpośrednio do tego skutku. Przez okoliczności czynu rozumie się zbiór zmiennych elementów struktury czynu kt. stanowią w tej strukturze elementy drugorzędne w stosunku do jej wew. celowości aczkolwiek konieczne dla określenia pełnej rzeczywistości tej struktury. Cel sprawcy czynu polega na zamierzeniu dobra możliwego do osiągnięcia przy pomocy określonego aktu jako jego skutek uboczny. Skutki uboczne to ogół tych skutków kt. nie są uwarunkowane wew. prawidłowością aktu ale możliwe są do osiągnięcia przez osobę działającą dzięki doraźnemu układowi czynników zew.. W strukturze każdego czynu ludzkiego są elementy stałe i zmienne. Dobrym przykładem jest element celu. Celem jest przedmiot aktu oraz dobro. 1 nazwano celem czyności, 2 celem sprawcy czynu. Tylko cel czynności jest elementem obiektywnym i stałym wew.; cel sprawcy czynu jest elementem subiektywnym i zmiennym- zew.
KULTURA, JEJ ROLA I ZADANIA W ŻYCIU CZŁOWIEKA.
K. to rozwijanie i doskonalenie, intelektualizacja uczłowieczenie natury ludzkiej i pozaludzkiej. K. jest integrującą organizacją życia społeczeństwa, poprzez tworzenie systemu znaków lub wzorów zachowań. Podejmując i realizując napotkane wartości w naszym postępowaniu i wytwarzaniu - uprawiamy k.. U podłoża kulturotwórczej działalności czł. leżą 2 jego tendencje: telehormizm i transcendencja celów. 1 polega na tym że czynności czł są kierowane na realizację jakiś celów,2 że czł. dąży do coraz to dalszych celów, że nie poprzestaje na zaspokajaniu najniższych potrzeb. Czł. jest twórcą, tworzy dzieła sztuki aby np. utrwalały piękno tego co przemijające. Dzieła sztuki istnieją intencjonalnie.W nich wyraża się wiedza czł.. Czł. powołując je do istnienia jest twórca nowych bytowości. Często czł. w kontakcie z dziełami sztuki odnajduje swoja ludzką pozycję w bycie. Zetkniecie się z dziełem innego czł nadaje nowa doniosłość i nową pozycję mej bytowości. Poprzez k. moja przygodna i ograniczona egzystencja znajduje wzbogacenie i utwierdzenie w drugiej egzystencji- we wszystkich tych osobach kt. stykają się z tą samą kultura co ja. Dzięki k. wzmacnia się świadomość więzi z całą społecznością ludzką. K. jest dobrem osob. Stanowi ją zgodna z rzeczywistością wiedza i dzięki niej uzyskiwana mądrość. K. jest zespołem usprawnień i
zespołem dzieł.
PERSONALIZM ETYCZNY(UZASADNIENIE NORMY NACZELNEJ)
Personalizm to zespół koncepcji filozoficznych budowanych w oparciu o różne interpretacje osobowości ludzkiej. P. polega na metafizycznym pojmowaniu osoby jako autonomicznego bytu, obdarzonego wolnością i moralną odpowiedzialnością, świadomością i wolą. Za normę naczelną z kt. można wyprowadzić mnogość nakazów uchodzi kategoryczny imperatyw Kanta. Znanym sformułowaniem wyrażającym k. i. jest: „Postępuj tylko wg takiej zasady, którą byś mógł chcieć uczynić prawem ogólnym”. Ten słynny nakaz etyki Kanta jest w swej treści niezależny od zmiennych warunków społecznych i historycznych. Posiada walor powszechnie obowiązujący. Stanowi aprioryczne prawo moralne. Nie mówi co wybierać a czego unikać. Pozostawia to każdemu czł. domagając się od niego aby mógł on zgodnie ze swoim sumieniem zalecić innym spełnienie danego czynu aby każdy mógł tak samo postąpić znalazłszy się w podobnych okolicznościach. Moralnie postępuje się wtedy gdy działa się bez uwzględnienia dobra osobistego, bezinteresownie. Motywem czynu etycznego ma być obowiązek i posłuszeństwo prawu moralnemu. Zadaniem ludzkości jest budowanie państwa istot rozumnych wzajemnie się szanujących. Czł. jest istotą rozumna i sam winien wiedzieć jak postępować etycznie, moralnie.
PRAWO NATURALNE A PRAWA CZŁOWIEKA
Prawa czł. to zbiór podstawowych praw przysługujących każdemu czl. bez względu na czas, miejsce, rasę, narodowość, pochodzenie społeczne, wyznanie, religijne. Uchwalona w 1789 r. Deklaracja praw czł. i obywatela była syntezą wcześniejszych teorii praw czł. Był to pierwszy dokument zawierający katalog praw czł.. Miejsce kluczowe wśród nich zajmują :prawa do wolności słowa i sumienia, do równości i do własności prywatnej. W obrębie etyki przedmiotem analiz pozostają między innymi takie prawa czł. jak: prawo do życia, zdrowia, wolności, bezpieczeństwa, rozwoju własnej osobowości, pracy. Prawo stanowione jest stronnicze. Jest określaniem i ukazywaniem celów obmyślanych przez ludzi i jakby wciąż zmienianych ze względu na nowe sytuacje i okoliczności. Stanowi pomoc w osiąganiu wierności dobru czł., ukazywanemu przez prawo naturalne i etykę. P. stanowione dotyczy celów kt. naprowadzają na p. naturalne. Etyka tomistyczna przyjmując istnienie p. nat. Uznaje w nim zarazem normatywną podstawę dla stanowionych praw czł. Oznacza to zależność tego prawa od prawa nat.. Jest to zależność twórcza. P. nat. stanowiąc kryteria moralnego charakteru norm p. czł. stwarza normatywne regulatory dla jego prawidłowego rozwoju.
ANTROPOLOGIA A ETYKA.
Antropologia fil. wypracowuje ogólną, filozoficzną koncepcję czł. Koncentruje się na jego istotnych właściwościach czyli na naturze ludzkiej, oraz stara się określić miejsce jakie zajmuje on tak w świecie przyrodniczym jak też w świecie społ.-kultur. Ponadto porusza zagadnienia sensu i celu życia ludzkiego, szczęścia, cierpienia, śmierci, stosunku jednostki do zbiorowości. Nauka ta dąży do sformułowania spójnej metafizyki czł. jako bytu z uwzględnieniem tematu osoby i relacji osobowych. Etyka to nauka f. kt. ustala moralne podstawy i reguły ludzkiego działania przy pomocy wrodzonych czł. wartości poznawczych. Interesuje się postępowaniem ludzkim jego charakterystyką z punktu widzenia dobra i zła. Etykę stanowi ustalenie, kt działania ludzkie chronią zgodne z prawdą dobro osób. Ustalenie jest wskazaniem na normy lub kryteria wyboru działań chroniących, czyli e. jest nauką o normach moralnego działania. Jeżeli e. zajmuje się w działaniach ludzkich aspektem ich wierności dobru osób to nie można oddzielić od fil. czł.. E. bowiem bada postępowanie ludzkie od str. powodowania przy pomocy tego działania osiągania przez czł. właściwego mu dobra. Czł. uprawiający e., musi posiadać wiedzę o osobach i o postępowaniu jako działaniu chroniącym dobro osób. Przedmiotem e. jest w działaniach czł. aspekt działania dobra osób. Przedmiotem f. czł. jest sama bytowa struktura czł.. W f. czł. rozpatruje się przejawy tej struktury oraz wsparte na tych przejawach działania. W e. bada się wyznaczony normami ten aspekt chronienia przez te działania dobra osób. Fil. czł. jest w obszarze wiedzy podstawa e.. E. jednak nie zawiera twierdzeń z zakresu fil. czł.. Etyka i f. czł. to odrębne nauki.
PIERWSZE ZASADY POZNANIA.
Pierwsze zasady jako pierwsze zdania opisujące byt, nie wyrażają strukturalnych pryncypiów bytu. Są zdaniami kt. ujmują przejawy w bycie aktu istnienia, sposób isnienia bytu. Te przejawy a wiec transcendentalia są treścią pierwszych zasad Zasada niesprzeczności to zdanie ujmujące jedność bytu. Wyraża wew. zależność od istnienia zespołu pryncypiów istotowych. Jest więc zdaniem na temat wew. zawartości bytu. Tę zawartość zapoczątkowuje akt istnienia, a w obszarze istnienia scala ją akt kt. jest formą wobec materii. To właśnie akt (istnienia, formy) jest powodem substancjalnej jedności bytu tzn. jego nieprzekazywalnej osobności. Tę osobność ujmuje się w zasadzie wyłączonego środka. Tę zasadę stanowi zdanie ujmujące osobność, uwyraźniającą jedność i dominację w bycie aktu. Zasada racji dostatecznej to zdanie ujmujące realność bytu. Ta zasada wyraża to, że tylko to, co bytuje, co jest stanowi pryncypium lub przyczynę bytowania zarówno wewnętrzną jak i zew.. Zasada niesprzeczności to zdanie ujmujące jedność bytu. Morawiec139
PODMIOTY I ODMIANY RELACJI OSOBOWYCH.
R.o. są dwukierunkowe tzn. że jedna osoba jest podmiotem r. a druga jej kresem(i odwrotnie). R. o. oparte są na własnościach transcendentalnych. Oddziaływanie osób własnościami transcendentalnymi na transcendentalia innych osób dzieje się niezależnie od poznania i decyzji. Poznanie i decyzje tylko skłaniają do używania tych relacji,chronią je lub niszczą(tzn. pogłębiają r.o. lub nie). R. o. są w bycie wcześniej niż inne r., są pierwsze i podstawowe gdyż takie jest też istnienie, przejawiające się we własnościach transcenden.. Poprzez r.o. wiążemy się z własnościami transcenden. drugiej osoby. Wyróżnia się osobową r. miłości wspartą na transcendentalnej własności realności.( M. w swej podstawowej formie jest współprzebywaniem, wzajemna obecnością gdyż to wszystko wyznacza spotkanie osób w fakcie ich realności motywowane samym tylko istnieniem. To czł. decyduje o miłości on ja rozwija lub zrywa. M. może ogarnąć drugiego czł. w pełni jego bytu oraz korzystając z informacji objawionych, osiągnąć Boga i usytuować się w m. kt. uświęca. W r. miłości wyróżniamy wersję: samowystarczalności, jest to przyjaźń oraz taką kt. nie oczekuje wzajemności tzw. caritas.); r.wiary wspartą na tran.wł. prawdy (W.ma postać prawdziwości gdy przyjmujemy w niej postawę aktywną a, gdy bierną ma postać zaufania); r. nadziei wspartą na tran.wł. dobra (N. jest wzajemnym przekazywaniem dobra, w aspekcie aktywnym jest dobrocią, a w biernym jest umiejętnością przyjęcia daru). Należy wspomnieć że relacje zależą od czł. i że r. osob. Sa postaciami obecności i tylko one sprawiają współobecność.
DECYZJA BYTEM MORALNYM. RODZAJE DOBRA.
D. czł. są wyznaczone rozpoznaniem bytu, przejawiajacego się jako dobro i prawda. W taki sposób przejawia się każdy byt dlatego czl. reaguje na niego wolą i intelektem. Wskazuje na to nasze sumienie w kt. rozpoznajemy 2 ludzkie działania: sąd intelektu i decyzję woli. Intelekt zawsze kieruje do dobra. Zło jest poza wpływem intelektu decyzją pominięcia dobra. Są w czł. bowiem decyzje nie wspomagane przez intelekt. Wolność czł., jego wola i intelekt są poddawane prawdzie gdyż ona jako przejaw istnienia bytu aktywizuje intelekt kt. wyzwala rozumną decyzję woli. Decyzja wyboru dobra potwierdza wierność prawdzie. Decyzja wyzwoloną przez sumienie jest wolność. Decyzja jest poddana intelektowi.
NORMATYWNY CHARAKTER SUMIENIA. Normatywny - mający f. regulatywną i wzywający do określonego działania. Sumienie jest stałą i utrwaloną zdolnością czł.(tzw. habitus), do kierowania się pod wpływem intelektu do dobra i unikania zła. Jest to wartościująco -imperatywny sąd czł o konkretnym akcie spełnianym przez niego samego. S. jest sądem intelektu i zarazem wywoływanym przez ten sąd działaniem woli. S. jest wyjściową normą moralną. S. osądza a równocześnie akceptuje pewne akty jako dobre bądź odrzuca jako złe, inne przedstawia jako obowiązujące. Ono kieruje postępowaniem czł.. Kiedy s. świadczy o dobru naszego postępowania wtedy doznajemy zadowolenia, poczucie spełnionego obowiązku, gdy czyny są złe - smutku i poczucia winy. S. funkcjonuje w związku z nadrzędnymi do nas og. zasadami moral. i nie może się spod ich wpływu uwolnić S. występuje zawsze w postaci jednostkowej i podmiotowej, zamkniętej w kręgu moralnej świadomości jednostki. Moralna wartość aktów czł. zależy od tego czy są one zgodne, czy też nie zgodne z normą sumienia. Ono jest zatem tą instancją kt. decyduje o dobru lub złu czynów czł., a zarazem „trybunałem” przed kt. jest za swe czyny odpowiedzialny. Chcąc podkreślić ten władczy, prawodawczy aspekt sumienia, etyka tomistyczna określa sumienie jako „normę normującą”. Ogólne podstawy dobra i powinności moralnej kt. ujawniają się czł. w aktach sumienia, tkwią w porządku obiektywnym a ostatecznie transcendentnym. Etyka tomistyczna głosi zależność sumienia od obiektywnych norm moralnych, dlatego też określają sumienie jako „normę normowaną”.
1 ETYKA CHRONIENIA OSÓB.
2 POWSTAWANIE I STRUKTURA NAUK.
3 ELEMENTY STRUKTURALNE CZŁ. - ISTNIENIE ORAZ ISTOTA JAKO FORMA I MATERIA.
4 CHARAKTERYSTYKA PROCESU POZNANIA I DOCHODZENIA DO WIEDZY. 5PODMIOT I KRES RELACJI POZNANIA, WYOBRAŻENIA, SPECIES ZMYSŁOWA I UMYSŁOWA, SŁOWO SERCA.
6 REALIZM I IDEALIZM. UKAZANIE PIERWSZEŃSTWA RZECZYWISTOŚCI PRZED MYŚLĄ. WERSJA ARYSTOTELESA I PLATONA, METOD. ROZRÓZNIENIE TYCH ZAGADNIEŃ (AJDUKIEWICZ).