CHARAKTERYSTYKA CHORÓB ZAWODOWYCH
1. Najpierw zmieniono przepisy Kodeks pracy
Trybunał Konstytucyjny, we wspomnianym wyroku, w pierwszej kolejności stwierdził, że niezgodny z Konstytucją RP jest art. 237 § 1 pkt 2 i 3 Kodeksu pracy. Nie określał on bowiem, wytycznych co do tego jaki powinien być wydany na jego podstawie akt wykonawczy, jakim było rozporządzenie Rady Ministrów określające wykaz chorób zawodowych i szczegółowe zasady postępowania w zakresie zgłaszania podejrzenia, rozpoznawania oraz stwierdzania takich chorób, a także podmioty właściwe w tych sprawach. W związku z tym, za niekonstytucyjny uznano nie tylko art. 237 § 1 pkt 2 i 3, ale także całe rozporządzenie.
2. Po pierwsze - nowy wykaz
Obowiązujące od 3 lipca 2009 r. nowe rozporządzenie w sprawie chorób zawodowych określa przede wszystkim wykaz chorób zawodowych wraz z okresem, w którym wystąpienie udokumentowanych objawów chorobowych upoważnia do rozpoznania choroby zawodowej pomimo wcześniejszego zakończenia pracy w narażeniu zawodowym. Lista tych chorób stanowi załącznik do rozporządzenia.
3. Zgłoszenie podejrzenia choroby zawodowej to obowiązek pracodawcy
Jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy związanych z podejrzeniem wystąpienia w zakładzie choroby zawodowej, jest zgłoszenie tego faktu:
właściwemu państwowemu powiatowemu inspektorowi sanitarnemu,
właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy.
Właściwość inspektoratu sanitarnego należy ustalić według miejsca, w którym praca jest lub była wykonywana przez pracownika, lub według krajowej siedziby pracodawcy, w przypadku gdy dokumentacja dotycząca narażenia zawodowego jest gromadzona w tej siedzibie.
Zgłoszenia pracodawca dokonuje niezwłocznie na odpowiednim formularzu, a jeżeli choroba zawodowa ma ostry przebieg lub istnieje podejrzenie, że była ona przyczyną śmierci pracownika - dodatkowo w formie telefonicznej.
Zgłasza nie tylko pracodawca |
4. Pracownik musi poddać się badaniom
Po otrzymaniu zgłoszenia właściwy państwowy powiatowy inspektor sanitarny, wszczyna postępowanie. Osoba, u której podejrzewa się chorobę zawodową zostanie skierowana na badanie w celu wydania orzeczenia o rozpoznaniu choroby zawodowej albo o braku podstaw do jej rozpoznania.
Lekarze też muszą uważać |
Po badaniu lekarz uprawniony do orzekania o chorobach zawodowych wydaje orzeczenie o rozpoznaniu choroby zawodowej albo o braku podstaw do jej rozpoznania. Podejmuje on decyzję na podstawie:
wyników przeprowadzonych badań lekarskich i pomocniczych,
dokumentacji medycznej pracownika lub byłego pracownika,
dokumentacji przebiegu zatrudnienia oraz
oceny narażenia zawodowego.
Gdy informacje zawarte we wspomnianych powyżej dokumentach nie są wystarczające do wydania orzeczenia lekarskiego o rozpoznaniu choroby zawodowej lub braku podstaw do jej rozpoznania, lekarz orzekający w zakresie chorób zawodowych wystąpi o ich uzupełnienie do:
pracodawcy - w zakresie obejmującym przebieg oraz organizację pracy zawodowej pracownika lub byłego pracownika, w tym pracę w godzinach nadliczbowych, dane o narażeniu zawodowym, obejmujące także wyniki pomiarów czynników szkodliwych wykonanych na stanowiskach pracy, na których pracownik był zatrudniony, stosowane przez pracownika środki ochrony indywidualnej, a w przypadku narażenia pracownika na czynniki o działaniu uczulającym (alergenów) - także o przekazanie próbki substancji, w ilości niezbędnej do przeprowadzenia badań diagnostycznych,
lekarza sprawującego profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikiem, którego dotyczy podejrzenie choroby zawodowej - w zakresie dokonania uzupełniającej oceny narażenia zawodowego oraz o udostępnienie dokumentacji medycznej wraz z wynikami przeprowadzonych badań profilaktycznych,
lekarza ubezpieczenia zdrowotnego lub innego lekarza prowadzącego leczenie pracownika lub byłego pracownika, którego dotyczy podejrzenie choroby zawodowej - o udostępnienie dokumentacji medycznej w zakresie niezbędnym do rozpoznania choroby zawodowej;
właściwego państwowego powiatowego inspektora sanitarnego - w zakresie oceny narażenia zawodowego, zwłaszcza na podstawie dokumentacji archiwalnej oraz informacji udostępnianej na jego wniosek przez odpowiednie jednostki organizacyjne Państwowej Inspekcji Sanitarnej i służby medycyny pracy w odniesieniu do zakładów pracy, które uległy likwidacji,
pracownika lub byłego pracownika - w zakresie uzupełnienia wywiadu zawodowego przeprowadzonego przez lekarza wykonującego zawód w ramach indywidualnej praktyki lekarskiej, indywidualnej specjalistycznej praktyki lekarskiej, grupowej praktyki lekarskiej lub zatrudnionego w zakładzie opieki zdrowotnej albo właściwego państwowego powiatowego inspektora sanitarnego wydającego skierowanie na badanie w celu rozpoznania choroby zawodowej.
Następnie orzeczenie lekarskie jest przesyłane:
właściwemu państwowemu powiatowemu inspektorowi sanitarnemu,
zainteresowanemu pracownikowi lub byłemu pracownikowi,
osobie zgłaszającej podejrzenie choroby zawodowej,
jednostce orzeczniczej I stopnia - gdy zostało wydane przez lekarza zatrudnionego w jednostce orzeczniczej II stopnia (rozporządzenie określa, które jednostki są jednostkami I i II stopnia).
5. Od orzeczenia lekarskiego można się odwołać
Pracownik lub były pracownik może nie zgodzić się z decyzją lekarza orzekającego. Wtedy, jeżeli badanie przeprowadzał lekarz w jednostce orzeczniczej I stopnia, należy wystąpić z wnioskiem o przeprowadzenie ponownego badania przez jednostkę orzeczniczą II stopnia.
Z odwołaniem należy się spieszyć |
6. O stwierdzeniu choroby zawodowej decyduje właściwy państwowy inspektor sanitarny
Decyzję o stwierdzeniu choroby zawodowej albo decyzję o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej właściwy państwowy inspektor sanitarny wydaje na podstawie materiału dowodowego, a w szczególności danych zawartych w orzeczeniu lekarskim oraz formularzu oceny narażenia zawodowego pracownika lub byłego pracownika. Ewentualne odwołanie od decyzji o stwierdzeniu choroby zawodowej lub braku podstaw do jej stwierdzenia należy złożyć do właściwego państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego.
Od decyzji o stwierdzeniu choroby zawodowej lub braku podstaw do jej stwierdzenia wydanej przez właściwego państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego przysługuje skarga do sądu administracyjnego.
7. Nowe obowiązki pracodawcy
W razie rozpoznania u pracownika choroby zawodowej pracodawca musi między innymi ustalić przyczyny powstania tej choroby, jak również charakter i rozmiar zagrożenia nią, działając w porozumieniu z właściwym państwowym inspektorem sanitarnym PIS.
Pracodawca musi prowadzić rejestr obejmujący przypadki:
stwierdzonych chorób zawodowych,
podejrzeń o choroby zawodowe.
Dodatkowo pracodawca musi każdorazowo przesyłać zawiadomienie o skutkach choroby zawodowej do:
Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi,
właściwego państwowego inspektora sanitarnego PIS.
8. Wszczęte postępowania toczą się dalej
Nowe rozporządzenie reguluje również kwestię wszczętych i nie zakończonych przed dniem wejścia w życie nowych przepisów postępowań. I tak, do postępowań w sprawie:
zgłaszania podejrzenia,
rozpoznania,
stwierdzenia
chorób zawodowych, wszczętych i niezakończonych przed 3 lipca 2009 r., stosuje się przepisy nowego rozporządzenia, przy czym dotychczasowe czynności są w pełni skuteczne.
Natomiast postępowania wszczęte i niezakończone przed 3 września 2002 r. są dalej prowadzone na podstawie przepisów obowiązujących w dniu ich wszczęcia, czyli rozporządzenia Rady Ministrów z 18 listopada 1983 r. w sprawie chorób zawodowych - (Dz.U. nr 65, poz. 294, ze zm.).
Podstawa prawna:
» art. 235, art. 2351 kp,
» rozporządzenie Rady Ministrów z 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych (Dz.U. nr 105, poz. 869).