Znaczenie kwasow 3-wielonienasyconych w diecie, Dietetyka, Żywienie i dietetyka

Artykuł stanowi komentarz do opublikowanej w tym samym numerze Circulation pracy Leaf i wsp. poświęconej zastosowaniu 3-wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (3-PUFA) w prewencji nagłych zgonów wieńcowych. Klasyczna teoria, oparta na wynikach wielu badań podstawowych, zakłada związek pomiędzy spożyciem nasyconych kwasów tłuszczowych, wzrostem poziomu cholesterolu oraz rozwojem miażdżycy. Duże obserwacje epidemiologiczne nie potwierdziły jednak jednoznacznie związku pomiędzy spożyciem dużych ilości tłuszczów nasyconych a występowaniem powikłań i zgonów wieńcowych. Autorzy zwracają więc uwagę na nowe prace kliniczno-epidemiologiczne, dotyczące długołańcuchowych 3-PUFA zawartych w tkance tłuszczowej ryb morskich. Zaliczyć można do nich kwas eikozapentaenowy i dokozaheksaenowy. W badaniach epidemiologicznych wykazano, że wysoka zawartość 3-PUFA w błonach komórkowych, fosfolipidach błon komórkowych oraz surowicy krwi zmniejszała ryzyko nagłego zgonu sercowego. W badaniu GISSI Prevenzione suplementacja 3-PUFA u chorych po zawale mięśnia sercowego redukowała częstość nagłych zgonów o 45%. Ochronny wpływ 3-PUFA widoczny jest w okresie kilku tygodni-kilku miesięcy od początku ich suplementacji. Głównym mechanizmem nagłych zgonów jest w 70% przypadków migotanie komór, a 3-PUFA mają podwyższać próg migotania komór m.in. dla bodźców niedokrwiennych. Stwierdzono, że wzrost zawartości tych kwasów w błonie komórkowej kardiomiocyta poprawia funkcję kanałów jonowych (sodowych i wapniowych), stabilizuje przebieg potencjału czynnościowego i obniża pobudliwość elektryczną komórki mięśnia sercowego. Zaobserwowano również zmniejszenie wahań stężeń wapnia w cytozolu komórki. Nagłe zgony stanowią nadal około połowy wszystkich zgonów spowodowanych chorobą wieńcową. Implantowanie kardiowerterów-defibrylatorów pozwala zmniejszyć śmiertelność w wyselekcjonowanych podgrupach chorych wysokiego ryzyka, ale prewencja na poziomie populacyjnym stanowi nadal poważne wyzwanie. Badane leki okazały się w większości przypadków nieskuteczne. Zdaniem autorów spożywanie umiarkowanych ilości 3-PUFA (stanowiących odpowiednik 1-2 posiłków rybnych tygodniowo) przez chorych po przebytym zawale serca jest interwencją tanią, nie wiążącą się z istotnym ryzykiem i zasługującą na uwagę zarówno lekarzy praktyków jak i osób zajmujących się polityką zdrowotną.