Wychowanie zdrowotne i ekologiczne

Temat: Mój styl życia. Osobniczy profil zdrowia.

1. Na podstawie literatury przedmiotu omówić pojęcia : osobowość, styl życia, zachowania zdrowotne.

2. Wykorzystując wiedzę przedstawioną w części teoretycznej referatu opisz swój styl życia, wskazując zachowania, które podnoszą Twój potencjał zdrowia oraz te, które wpływają niekorzystnie na zdrowie.

Wykonanie: Dominika Gwóźdź

Fizjoterapia, rok II

Studia stacjonarne, gr. 6

Niewiele pojęć mających swe korzenie w naukach społecznych zdobyło w sferze zdrowia publicznego tak dużą popularność jak styl życia. Pojęcie stylu życia wiele osób definiuje w różny sposób, ale sens zawsze jest taki sam- jest to zespół postaw, zachowań i ogólna filozofia życia jednostki lub grupy. Zależy on od wielu czynników , uwarunkowań, lecz przede wszystkim jest rezultatem wychowania fizycznego, które zdrowie, aktywność ruchową, sprawność i wydolność fizyczną lokuje na czołowych miejscach w hierarchii wartości.

Ogólną i szeroko rozumianą definicję stylu życia określa A. Siciński jako:

„specyficzny zespół codziennych zachowań jednostek czy grup społecznych, stanowiących odzwierciedlenie ich położenia społecznego, a dzięki temu umożliwiający ich społeczną identyfikację”,

oraz I. Szilagyi- Pągowska, która definiuje styl życia jako:

„zespół zachowań i postaw, zależnych od środowiska zewnętrznego, społecznego, kulturowego, a także od sytuacji ekonomiczno- politycznej państwa, od uznanych przez daną jednostkę wartości i przekonań”.

Jednakże aby dobrze zrozumieć znaczenie definicji stylu życia należy głębiej na nią spojrzeć. Nie można utożsamiać stylu życia tylko i wyłącznie z aktywnością fizyczną, gdyż w jego skład wchodzi wiele ważnych elementów.

Należy do nich:

- umiejętność pokonywania stresów,

- przestrzeganie zasad właściwego odżywiania się,

- radzenie sobie i wyzbywanie się stresów,

- higieniczne relacje pracy i wypoczynku (sen),

- optymizm życiowy

- tendencja do zgodnego współdziałania w społeczeństwie,

- dążenie do abstynencji.

Autor „Dekalogu zdrowego stylu życia” Z. Cendrowski zebrał wszystkie elementy w całość i wyróżnił 10 głównych zasad zdrowego stylu życia:

1) zdobywanie wiedzy o samym sobie,

2) utrzymanie sił obronnych organizmu w stałej gotowości,

3) nienadużywanie leków,

4) utrzymanie wszechstronnej aktywności fizycznej,

5) prawidłowe odżywianie się,

6) hartowanie się,

7) rozwijanie umiejętności walki ze stresem,

8) eliminowanie nałogów,

9) życzliwość dla innych,

10) zachowanie i demonstrowanie postawy radzenie sobie w życiu.

Reasumując, styl życia kształtuje się w procesie oddziaływania szeroko pojętych aspektów życia oraz indywidualnych wzorów zachowań i cech osobistych jednostek.

Styl życia i zachowania zdrowotne kształtują się przede wszystkim w okresie dzieciństwa i wczesnej młodości. Na proces ten wpływają następujące grupy czynników:

1) Związane ze środowiskiem fizycznym, takie jak: stopień zanieczyszczenia środowiska naturalnego, poziom uprzemysłowienia, dostępność i ceny żywności, opieka zdrowotna itd.

2) Kulturowe- to przede wszystkim miejsce zdrowia w hierarchii wartości, poczucie ryzyka, dostępność i rzetelność informacji, wzory ze strony osób znaczących.

3) Społeczne- znaczenie określonych osób i grup dla przebiegu procesu wychowania i socjalizacji.

4) Osobowe, takie jak: własne przekonania w sprawach dotyczących zdrowia; potrzeba działań profilaktycznych, aktywność i wytrzymałość w sytuacjach zagrożenia, umiejętność radzenia sobie ze stresem.

Duzy wpływ na styl życia ma osobowość jednostki. Osobowość to „zespół indywidualnych cech psychicznych i wzorców zachowania, schematy przestrzegania otoczenia i własnej osoby, swoich postaw i relacji z otoczeniem”. To właśnie osobowość ma duży wpływ na styl i jakość życia. Kształtuje się ona w czasie rozwoju człowieka w oparciu o wzorce rodzinne, otoczenie i na podłożu cech wrodzonych. Dużą rolę odgrywa przystosowanie się do środowiska.

M. Damel pisze, że wychowanie zdrowotne jest integralną częścią składową kształtowania pełnej osobowości, a polega ona na:

- wykształcenie nawyków bezpośrednio lub pośrednio związanych z ochroną i doskonaleniem zdrowia psychicznego i fizycznego,

- wyrabianie odpowiednich sprawności,

- nastawianie woli i kształtowanie postaw umożliwiających stosowanie zasad higieny, skutecznej pielęgnacji, zapobieganie chorobom i leczenia,

- pobudzanie zainteresowania sprawami zdrowia w wyniku epizodycznego i systematycznego wzbogacenia i pogłębiania wiedzy o sobie oraz o prawach rządzących zdrowiem publicznym.

Jeżeli kształtowanie się osobowości przebiegało w sposób prawidłowy (tj. jednostka dostawała w czasie rozwoju właściwe i godne do naśladowania wzorce), to charakterystyczne jest dla takowej jednostki:

- przystosowanie do otoczenia,

- korzystanie z nietypowych, luźnych wzorców zachowań,

- zdolność do korzystania z doświadczeń.

Osobowość bez zaburzeń łatwiej adaptuje się do wdrążenia do swych codziennych zachowań zdrowego stylu życia. W odniesieniu do stanu psychofizycznego elementem współtworzącym styl życia jest świadomy wybór zachowań służących utrzymaniu i doskonaleniu zdrowia przez wykorzystanie wszelkich dostępnych środków, a także przez kształtowanie otoczenia przyjaznego zdrowiu- nazywamy je zachowaniami zdrowotnymi.

Zachowania zdrowotne według D. Gochmana obejmują:

„takie jednostkowe atrybuty, jak: przekonania, oczekiwania p przewidywania, motywy, wartości i spostrzeżenia i inne kognitywne elementy osobowościowej charakterystyki, włączając uczuciowe i emocjonalne stany i cechy, i wszelkie wzory zachowania oraz działania i nawyki odniesione do utrzymania, przywracania i umacniania zdrowia”.

Zachowania te, można podzielić na:

a) sprzyjające zdrowiu (prozdrowotne):

- odpowiednia aktywność fizyczna,

- racjonalne żywienie,

- czystość ciała i otoczenia,

- utrzymywanie dobrych relacji z otoczeniem,

- zachowanie bezpieczeństwa,

- właściwe zachowania seksualne.

b) ryzykowne dla zdrowia (antyzdrowotne):

- brak zachowań prozdrowotnych,

- palenie tytoniu,

- nadużywanie kawy,

- nadużywanie alkoholu,

- nadużywanie leków,

- nadużywanie innych środków uzależniających.

Zdaniem L. Kolbe zachowania zdrowotne można uporządkować i zarazem przyporządkować do konkretnej grupy ze względu na cel działania:

a) wellness behavior ,

b) preventive health behavior,

c) at- risk behavior,

d) illness behavior,

e) self- care behavior,

f) sick role behavior,

g) reproductive behavior,

h) parenting behavior,

i) health related social action.

Zatem trafną definicją zachowań zdrowotnych jest:

„postępowania, działanie lub zaniechanie, które bezpośrednio lub pośrednio wpływają na zdrowie i samopoczucie człowieka”.

Ocena własnego stylu życia:

Biorąc pod uwagę aspekty życia warunkujące zdrowie i prawidłowe funkcjonowanie, uważam, że swój styl życia mogę określić jako przeciętny. Daleko mi do idealnej postawy, jednakże staram się żeby nie był on przesączony zachowaniami antyzdrowotnymi. Niemniej jednak, każdego dnia staram się go poprawiać.

Analiza zachowań mających wpływ na styl życia:

1) Sposób żywienia:

+ staram się utrzymywać zróżnicowaną dietę aby nie dopuścić do niedoboru jak i nadmiaru poszczególnych składników odżywczych i energii. Spożywam w ciąg dnia 5 posiłków ( śniadanie, drugie śniadanie, obiad, podwieczorek i kolacja) w których staram się uwzględnić produkty zbożowe, produkty mleczne, mięso, warzywa i owoce. Spożywam ok. 1400 kcal, co przy wydatku energetycznym nie wskazuje na dodatni bilans energetyczny. Dzięki temu nie mam problemów z nadwagą (moje BMI= 18,53 przy wzroście 1,68m i wadze 52,300kg). Ponadto nie stronię od spożywania soków, które zastępują mi kawę, herbatę i napoje słodkie.

- nie zwracam uwagi na rozkład posiłków w ciągu dnia i jem niesystematycznie ( ze względu na różne godziny zajęć rozplanowanych przez uczelnię). Często kolację jem bardzo późno (ok. godz. 22). Kolejnym negatywnym zachowaniem jest spożywanie sporej ilości słodyczy. Okazjonalnie alkohol.

2) Aktywność fizyczna:

+ uprawiam sport 3 razy w tygodniu (siłownia, aerobik, zajęcia ruchowe) w ramach zajęć realizowanych w trybie nauczania. Indywidualnie raz w tygodniu chodzę na basen. Nie unikam spacerów i w miarę możliwości i czasu wolnego je odbywam. W ramach aktywności fizycznej ( gdzie nie ograniczam się tylko do sportu) wykonuję czynności życia codziennego pomagając w obowiązkach domowych.

- nie jestem konsekwentna w realizacji pozaszkolnych czynności, np. ze względu na brzydką pogodę nie idę na spacer, ale też nie zastępuje jej inną czynnością ruchową. Wiele czasu spędzam przed monitorem komputera. Wiosną i latem jestem bardziej aktywna niż przez resztę roku.

3) Czystość ciała i otocznia:

+ staram się dużo czasu spędzać na świeżym powietrzu (mieszkam na wsi). Śpię ok. 8 godzin dziennie we wcześniej wywietrzonym pokoju i jest to optymalnym czasem dla mnie na zregenerowanie sił. Higiena ciała jest też bardzo ważna dla mnie.

- nie zawsze mam możliwość mycie rąk przed posiłkami, oraz dużo czasu spędzam w mieście, które wg mnie nie jest czystym i komfortowym otoczeniem (np. ze względu na spaliny).

4) Używki:

+ nie palę, nie piję kawy i herbaty, leki zażywam tylko w szczególnych sytuacjach.

- zdarza mi się okazjonalnie spożywać alkohol.

5) Higiena psychiczna:

+ utrzymuję właściwe relacje międzyludzkie. Staram się unikać sytuacji stresowych.

- nie zawsze właściwie radzę sobie ze strasem ( nie w każdym przypadku umiem rozładować swoje napięcie, lecz często pomaga mi w tym muzyka).

6) Zachowanie bezpieczeństwa:

+ zapinam pasy bezpieczeństwa podczas jazdy samochodem. Nie utrzymuje kontaktów seksualnych z przygodnymi osobami.

- nie zakładam kasku przy jeździe rowerem (nie posiadam takowego kasku).

Podsumowanie ogólne zachowań zdrowotnych w prowadzonym przeze mnie stylu życia (zestawienie subiektywne) :

Zachowania zdrowotne	Zachowania pozytywne	Zachowania negatywne	Zachowania neutralne
Aktywność fizyczna			X
Sposób żywienia	X
Higiena ciała i otoczenia	X
Używki	X
Zachowanie bezpieczeństwa			X
Higiena psychiczna		X

BIBLIOGRAFIA PRACY:

1) Karski J. (red.) Promocja zdrowia. IGNIS Warszawa 1999.

2) Woynarowska B. Zdrowie i szkoła. PZWL Warszawa 2000.

3) Kuński H. Promocja zdrowia. Wyd. UŁ Łódź 1997.

4) Borzucka- Sitkiewicz K. Promocja zdrowia i edukacja zdrowotna.

Impuls Kraków 2006.

5) Demel M. Pedagogika zdrowia. WSiP Warszawa1990

6) Kosińska M. Styl życia dla zdrowia. Beskidzka Wyższa Szkoła Umiejętności Żywiec 2006

6

---