Zatwierdził:

…………….

KONSPEKT ZAJĘĆ

I. Przedmiot: Taktyka działań gaśniczych

II. Temat: Pożary budynków mieszkalnych ___________________________________________

Czas trwania zajęć: 1 x 45 minut zajęcia teoretyczne 1 x 45 minut zajęcia praktyczne.

IV. Metoda nauczania: 1. nauczanie teoretyczne:

- wykład

- pogadanka

- dyskusja

- opis

- opowiadanie

- wyjaśnienie

2. nauczanie praktyczne:

- rozwijanie umiejętności

- pokaz

- ćwiczenie

- instruktaż

- inscenizacja

V. Typ lekcji

1. obejmująca kilka momentów procesu dydaktycznego

2. poświęcona podaniu nowego materiału

3. problemowa

4. poświęcona powtórzeniu wiadomości

5. obejmująca ćwiczenia praktyczne

6. poświęcona sprawdzeniu wiadomości i umiejętności

VI. Format zajęć

1. system klasowo - lekcyjny

2. praca grupowa

3. zapoznanie z obiektami, urządzeniami i instalacjami

4. zajęcia praktyczne - ćwiczenia praktyczne ze sprzętem

VII. Miejsce zajęć

1. sala wykładowa

2. plac ćwiczeń

3. stanowisko ćwiczebne

4. zakład produkcyjny lub inne obiekty

VIII. Cel ogólny:

POZNAWCZY -

KSZTAŁCĄCY -

WYCHOWAWCZY -

IX. Pomoce dydaktyczne (wykaz sprzętu)

- foliogramy

- rzutnik

- filmy

- monitory + magnetowid

- tablica lekcyjna

- makiety

- przekroje

- programy multimedialne

- komputer

- PN

- zdjęcia

- inne

____

X. Zagadnienia do zajęć:

1. Charakterystyka budynków mieszkalnych

2. Pożary piwnic

3. Pożary kondygnacji nadziemnych

4. Pożary strychów i poddaszy

XI. Literatura do zajęć:

Podstawy Taktyki Gaszenia Pożarów - Piotr Bielicki

XII Plan zajęć:

Lp.	Treść zajęć	Czas	Uwagi
1.	1. Część wstępna: 2. Czynności organizacyjno - porządkowe. - przyjęcie meldunku - sprawdzenie obecności - podanie tematu i przygotowanie odpowiednich pomocy dydaktycznych.	2
2.	3. Część zasadnicza: Ogólna charakterystyka budynków mieszkalnych: O przebiegu pożaru wewnętrznego decyduje wiele czynników jak np. układ poszczególnych elementów zespołowych budowli, rozmieszczenie materiałów palnych czy kierunki, w których mogą wytworzyć się ciągi powietrza i gazów spalinowych. Wewnętrzne drogi rozsze­rzania się pożaru mogą stanowić: - miejsca nagromadzenia materiałów palnych, - wszelkiego rodzaju otwory w stropach i ścianach, - kanały wentylacyjne, szyby, świetliki i inne, - próżne miejsca w stropach i pod podłogami. Do dróg zewnętrznych zaliczymy: - niezabezpieczone otwory w dachach i szczytach oraz inne otwo­ry jak np. okna, - palne ściany zewnętrzne oraz palne okapy i konstrukcje dachowe, - palne przybudówki, rusztowania i inne palne materiały nagromadzone w pobliżu budowli lub stykające się z nimi. Trudno byłoby snuć rozważania szczegółowe o gaszeniu poża­rów, bowiem rozmaite mogą być konstrukcje, wielkości i wyposaże­nie obiektów. W tym podrozdziale zajmiemy się budynkami mie­szkalnymi. Zaistniały w nich pożar może objąć nie tylko palną za­wartość jednego pomieszczenia lecz także wyjść poza nie, rozprze­strzenić się na konstrukcje budowlane zmniejszając ich wytrzyma­łość, objąć kilka kondygnacji, by przejść wreszcie do pożaru zewnę­trznego, stwarzając zagrożenie dla okolicy. Im lżejsza będzie konstrukcja obiektu i większy stosunek wolnej przestrzeni palnych elementów konstrukcyjnych do ich objętości, tym szybciej zostanie zachwiana statyka budynku (szybciej zawala się palna konstrukcja ścian szkieletowych aniżeli ściany wykonanej z bali). W budynkach posiadających konstrukcje pustakowe pożar może rozprzestrzeniać się nie tylko po zewnętrznych widocznych powierzchniach, lecz także ukrytymi drogami wewnątrz konstrukcji budowlanych. Z uwagi na specyfikę pożaru dokonamy podziału obiektu na pod­stawowe jego części: piwnic, kondy­gnacji nadziemnych, wyodrębniając w nich strychy, poddasza i stro­podachy. Pożary piwnic Pożary w piwnicach ze względu na duże obciążenie ogniowe, cha­rakter spalania, możliwość rozprzestrzeniania, trudności w dotarciu do ogniska pożaru - stwarzają moc kłopotów uczestnikom akcji ga­śniczych. Dokonajmy krótkiej charakterystyki obiektu. Głębokość piwnic bywa różna zależnie od wysokości i przezna­czenia obiektu np. w budynkach wysokich, magazynach, obiektach produkcyjnych, mogą sięgać kilku kondygnacji poniżej poziomu te­renu. Najczęściej piwnice rozciągają się pod całą powierzchnią bu­dynku, ale zdarza się, że wykraczają poza jego gabaryt, lub też spo­tkamy obiekty częściowo podpiwniczone. Wewnątrz piwnic często występuje skomplikowany układ dróg komunikacyjnych. Konstrukcje budowlane są najczęściej niepalne, niemniej we­wnątrz piwnic spotkać można ściany podziału funkcjonalnego drew­niane lub ażurowe. Palnej konstrukcji są też zazwyczaj drzwi pro­wadzące do piwnic (często także ażurowe). Obciążenie ogniowe jest na ogół duże. W budynkach biurowych, przemysłowych i handlowych mogą mieścić się tam magazyny, archiwa itp., w budynkach mieszkalnych są to składowiska najrozmaitszych rzeczy, w tym najczęściej palnych. W obiektach użyteczności publicz­nej i usługowych może mieścić się tam zaplecze gospodarcze. Do piwnic prowadzi zazwyczaj mała ilość wejść. Otwory okien­ne posiadają niewielkie wymiary lub brak ich jest w ogóle. Sytuację komplikuje ponadto obecność ciągów technologicznych, instalacji gazowych czasem wraz z gazomierzami i zaworami, instalacji elek­trycznych, ciągów wentylacyjnych, ogrzewczych itp. Ograniczony jest więc dostęp powietrza z zewnątrz jak i odpływ gazów spalinowych i dymów. Obserwuje się spalanie niepełne z wy­tworzeniem dużych ilości produktów dla niego charakterystycznych. Zaistniały pożar początkowo rozwija się ze znaczną intensywno­ścią wobec jeszcze wystarczającej ilości powietrza w otoczeniu. Dym i gorące produkty spalania gromadzą się w górnej części pomieszczeń, gdzie temperatura jest wyraźnie wyższa. U gaszenie pożaru w tej fazie nie przysparza jeszcze wielu kłopotów. W miarę upływu czasu pomieszczenia wypełniają się dymem przy wyraźnym zmniejszeniu intensywności spalania. Zadymienie postępuje na klatki schodowe a pożar rozszerza się na sąsiednie pomieszczenia. We­wnątrz piwnic wzrasta ciśnienie. Ciepło, które nie może być oddane na zewnątrz pochłaniane jest w znacznej mierze przez konstrukcje budowlane, co obniża ich wytrzymałość. Sytuacja wyraźnie kompli­kuje się, pogarszają się warunki gaszenia. Wejście do piwnic bez sprzętu ochrony dróg oddechowych jest niemożliwe. Dymy są już obecne wszędzie. Pamiętamy cały czas o ich zdolno­ściach do przemieszczania się. Podawanie wody przez otwory okien­ne, bez dokładnego rozpoznania sytuacji jest niecelowe. Rozpoznanie pożaru prowadzimy w patrolach minimum dwuo­sobowych. U administratorów lub użytkowników obiektu uzyskuje­my informacje dotyczące: - materiałów jakie znajdować się mogą w piwnicy, a głównie czy nie ma tam niczego co grozi gwałtownym rozwojem pożaru - znajdujących się w piwnicach instalacji, - rozkładu pomieszczeń, ciągów komunikacyjnych, drzwi, okien i innych otworów w ścianach czy stropach, które mogłyby być wykorzystane do przeprowadzenia działań gaśniczych, - możliwości przedostania się pożaru do pomieszczeń nad piw­nicami oraz wynikającego stąd zagrożenia dla ludzi, W drodze wywiadu bezpośredniego (osobistego) ustalić musimy rozmiary i granice pożaru oraz jego intensywność. Wejście do piwnic, jak i podjęcie działań gaśniczych winno odby­wać się klatką schodową. Jeżeli prowadzi tam więcej wejść - rozpo­znanie podejmujemy z każdego z nich. Strażacy schodzą po schodach tyłem, twarzą tuż przy stopniach, rozkładając ciężar ciała na dużej powierzchni by chronić się przed ogniami żgącymi, a także by móc zachować równowagę przy uszkodzeniu klatki schodowej. Zajęcie stanowisk gaśniczych klatkami schodowymi nie dopuszcza do zadymienia przejść wewnątrz obiektu i ułatwia dotarcie do ogni­ska pożaru, podjęcie gaszenia, ochładzania pomieszczeń oraz ich od­dymiania. W przypadku zagrożenia porażeniem prądem elektrycznym należy wyłączyć dopływ prądu, do piwnic natomiast skierować sprzęt oświetleniowy, będący na wyposażeniu straży pożarnych. Obiektach o dużej ilości kondygnacji podziemnych dla oddymiania ko­nieczne jest stosowanie wentylacji wymuszonej, a wówczas wyłą­czenie energii elektrycznej może wytworzyć sytuację krytyczną, szczególnie gdy nie mamy możliwości umieszczania tam własnych agregatów oddymiających. Tak więc by działania były skuteczne gaszenie prowadzi się z równoczesnym oddymianiem. Można w tym celu stworzyć ciąg powietrza tuż nad ogniskiem pożaru przez otwarcie okienek. Zastosować można agregaty oddymiające wyciągając dymy na ze­wnątrz, co wymaga poprowadzenia odpowiednio długich przewo­dów i skierowania dymów w miejsca, w których nie będzie występo­wało niebezpieczeństwo zatrucia bądź zadymienia innych części obiektu. Agregat można ustawić też tak, by wytwarzając nadciśnie­nie w strefie dymów wypierał je na zewnątrz. Wypieranie następuje najczęściej oknami i zachodzi wówczas ko­nieczność obserwowania elewacji zewnętrznych. Dla oddymiania stosuje się wodę. Należy wtedy rozmieszczać sta­nowiska gaśnicze po jednej stronie (klatką schodową) dzięki czemu prądy gaśnicze będą odpychały płomienie, osadzały dymy i wypierały je na zewnątrz okienkami. Nie zastosowanie się do tej zasady może spowodować skierowanie strumienia ciepła, pary wodnej i dymu w stronę kolegów pracujących naprzeciw wewnątrz pomieszczenia. Jeżeli piwnice pozbawione są okien, oddymianie prowadzi się przez klatkę schodową kierując dymy na zewnątrz budynku przez najbliższe otwory. Wcześniej z obiektu należy wyprowadzić ludzi. W sytuacjach, gdy dotarcie w głąb piwnic jest niemożliwe - od­dymianie jak i działania gaśnicze prowadzi się po wykonaniu otworu w stropie piwnicznym. Otwór wykonuje się w pobliżu okien i głów­nych ognisk pożaru. Przed otwarciem stropu należy usunąć z pomie­szczenia leżącego nad ogniskiem pożaru wszystkie palne i ciężkie przedmioty, otworzyć okna i przygotować do pracy stanowisko ga­śnicze. Pamiętajmy, że przedłużający się pożar stwarza niebezpieczeń­stwo zawalenia się obiektu w wyniku intensywnego wywiązywania się ciepła i jego oddziaływania na konstrukcje. Pożary kondygnacji nadziemnych Wykorzystanie kondygnacji nadziemnych bywa rozmaite, podob­nie jak i wysokość budynku. Im więcej kondygnacji liczy obiekt, tym trudniejsze mogą być warunki gaszenia. Istnieje wiele możliwości rozprzestrzeniania się pożaru w budyn­kach i to zarówno w płaszczyznach pionowych jak i poziomych. Mogą stwarzać je kanały i pustki w ścianach bądź w stropach, roz­szerzać może się pożar przez drzwi i oknami po elewacjach zewnę­trznych, może przemieszczać się ciągami instalacyjnymi. Każdy pożar może stwarzać niebezpieczeństwo dla ludzi. Grozi odcięciem dróg wyjścia, wywołaniem paniki. Badania modelowe, poparte obserwacją pożarów rzeczywistych wykazują, że na zadymienie kilkupiętrowego budynku, w stopniu nie pozwalającym na skorzystanie z klatek schodowych potrzeba zaledwie paru minut. Możemy spotkać się z przypadkami, gdy nie wystąpi zadymienie na palącej się kondygnacji, co jest charakterystyczne dla pożarów przebiegających w pustych przestrzeniach wewnątrz ścian i kana­łów, oczywiście z groźbą przejścia pożaru do pomieszczeń sąsie­dnich. W rozpoznaniu pożaru, podjętym zarówno wewnątrz obiektu jak i od strony zewnętrznej ustalamy: - granice pożaru i możliwości jego rozprzestrzeniania się, - stopień zadymienia pomieszczeń sąsiednich, w tym też położonych wyżej, - zagrożenie dla ludzi, - charakter konstrukcji budowlanych, rozkład pomieszczeń i dróg komunikacyjnych, - potrzebę odłączenia instalacji gazowych, elektrycznych, wen­tylacyjnych itp. Obserwując fasadę budynku należy zwrócić uwagę na konstruk­cję elementów budowlanych (balkonów, okien, dachów), istnienie ścian przeciwpożarowych, stałych drabin pożarowych, suchych pio­nów wodnych itp. Rozpoznanie jak i wewnętrzne działania gaśnicze należy podej­mować wykorzystując naturalne drogi dojścia. Przy skomplikowanej sytuacji pożarowej lub zagrożeniu dla lu­dzi, rozpoznanie powinno podjąć więcej patroli równocześnie, skie­rowanych w różne strony budynku. Rozpoczynamy rozpoznanie od kondygnacji objętej pożarem, przeglądając pomieszczenia palące się i sąsiadujące z nimi. Podejmując gaszenie w szerokim zakresie stosować należy roz­proszone strumienie wody (używać prądownic zamykanych) bądź piany gaśniczej. Zasadą powinno być: niepotrzebnie nie niszczyć, co oznacza, że podajemy środki gaśnicze z rozwagą, by nie spowodować dodatkowego obciążenia stropów, zalewania kondygnacji niż­szych, niszczenia wyposażenia wnętrz.. Pożary ukryte gasimy wraz z częściową rozbiórką elementów kon­strukcyjnych podając niewielkie ilości wody. Każde otwarcie kon­strukcji możliwe jest tylko wtedy, gdy jesteśmy przygotowani do podania prądu gaśniczego. Natarcie wewnętrzne może być wsparte stanowiskami zewnętrz­nymi. Przy każdym nagłym wzroście intensywności spalania należy rozpoznać przyczynę zmian w sytuacji pożarowej i podjąć przeciw­działanie. Budynek powinien być oddymiony, co wykonujemy przez otwar­cie okien na poszczególnych kondygnacjach, bądź klap dymowych (włazów dachowych). W przypadku gdy na kondygnacjach wyższych znajdują się ludzie, oddymianie prowadzimy w płaszczyznach po­ziomych starając się zmniejszyć stężenie dymu. Należy uzyskać orientację co do wartości mienia znajdującego się w obiekcie i podjąć jego ratowanie. Dogaszanie drobnych ele­mentów wyposażenia może odbywać się poza pomieszczeniem na zewnątrz budynku. W przypadku awarii urządzeń (kuchenek, przewodów, liczników) gazowych nie wygaszać płomienia ustalonego w miejscu uszkodze­nia do czasu zamknięcia zaworu. Pożary strychów i poddaszy. Poddasza, szczególnie w starym budownictwie sprawiać mogą podczas pożarów sporo kłopotów wobec znacznego nagromadzenia materiałów palnych, stanowiących nie tylko elementy konstrukcyjne ale też, bywa gromadzonych i przechowywanych w tej części bu­dynku. Istniejące znaczne przestrzenie ze swobodnym dopływem po­wietrza powodują nasilenie procesu spalania. Sytuację komplikują często prowizoryczne przepierzenia, wydzielające mieszkania, ma­gazyny, biura. Należy zatem liczyć się także z zagrożeniem dla zdro­wia i życia ludzi. Dodajmy do tego palne konstrukcje dachowe, grożące nie tylko szybkim rozwojem pożaru, ale też jego przejściem do zewnętrzne­go, stwarzającego zagrożenie dla obiektów sąsiednich. Zawalająca się konstrukcja dachowa może niszczyć stropy, które często ze względów ekonomicznych wykonywane są jako lekkie, wytrzymujące nie­wielkie obciążenia. W niebezpieczeństwie zostają pomieszczenia leżące niżej. Zagrożenie to potęgować mogą bruzdy instalacyjne, cią­gi technologiczne, wentylacyjne itp. Utrudnione bywa też dotarcie do strychu. Wejście prowadzi za­zwyczaj z ogólnych klatek schodowych. Należy jednak liczyć się z tym, że przy istnieniu kilku klatek schodowych nie każda z nich musi prowadzić na strych. W budynkach gospodarczych bywa, że na strych i poddasze możliwe jest wejście tylko po drabinie. Pożarom strychowym towarzyszy silne zadymienie. Dym wypeł­nia całą przestrzeń poddasza, schodzi na kondygnacje niższe i wszel­kimi nieszczelnościami (świetlikami, okapami, szczelinami) wy­dostaje się na zewnątrz. Pożar obejmować może konstrukcje dachowe, wówczas obser­wujemy dużą szybkość jego rozprzestrzeniania się w kierunku od do kalenicy oraz wzdłuż dachu z osiągnięciem największej szybkości na kalenicy. W przypadku gdy pożar obejmuje tylko strop strychowy szyb­kość spalania bywa niewielka, ale pożarom towarzyszyć będzie duże zadymienie. Rozwój następuje ukrytymi drogami wewnątrz konstruk­cji budowlanych co utrudnia dotarcie do jego ogniska. Najtrudniejsza sytuacja wystąpi gdy pożarem objęte zostaną strop strychowy i konstrukcje dachowe łącznie, a przegrody i mansardy utru­dniają dostęp do ognisk pożaru. Do rozpoznania pożaru wybieramy schody wewnętrzne połączone ze strychem i położone na drogach możliwego rozprzestrzeniania się pożaru. W sytuacjach szczególnych wykorzystujemy istniejące drabiny stałe lub drabiny pożarnicze (mechaniczne bądź przystawne). Rozpoznanie prowadzimy rozpoczynając od objętego pożarem po­mieszczenia strychowego ustalając rozmiary pożaru, kierunki jego rozwoju, rodzaj konstrukcji budowlanych, położenie otworów stry­chowych w stosunku do ogniska pożaru. Wywiad rozszerzamy na­stępnie na kondygnacje niższe i dach określając ich zagrożenie. Bojowe rozwinięcie sił i środków nastąpi tymi samymi droga­mi, którymi prowadzono rozpoznanie. Stosujemy zazwyczaj silne wodne prądy gaśnicze lub prądy piany. Linie gaśnicze powinny być zakończone prądownicami zamykanymi. Wodnymi prądami stara­my się zbić płomienie, ochłodzić przestrzeń objętą pożarem, po czym strumieniami rozproszonymi osadzamy i wypieramy dymy. Prądy piany mogą okazać się mniej skuteczne gdy pożar obejmu­je strop strychowy, doskonale natomiast nadają się do gaszenia kon­strukcji dachowych. W tych sytuacjach stosujemy pianę ciężką, po­zwalającą na uzyskanie większego zasięgu strumienia i położenia warstw piany na elementach pionowych. Gaszenie pożaru następuje zazwyczaj przy odkryciu świetlików lub dymników, a jeżeli nie przynosi to oczekiwanych rezultatów należy decydować się na rozbiórkę konstrukcji dachowej, czy też stropów strychowych. Zabieg ten umożliwia odprowadzenie dymu, obniżenie temperatury i odsłonięcie ukrytych ognisk pożaru. Wykonywane otwory powinny posiadać wymiary min. l x l m, i nie mogą naruszać statyki obiektu. Elementów pokrycia nie nale­ży zrzucać. Na dachu budynku powinno być zajęte stanowisko ga­śnicze uruchamiane natychmiast w przypadku wyjścia płomieni na zewnątrz. Wewnątrz obiektu, na strychu powinny w tym czasie działać także stanowiska gaśnicze, nie dopuszczające do gwałtownego roz­woju pożaru z chwilą dostarczenia mas świeżego powietrza. Tych samych zasad przestrzegamy otwierając strop od dołu. W przypadku dużych palnych przestrzeni dachowych niekiedy ko­nieczne jest wykonanie przerw ogniowych przez zrywanie części po­krycia. Przyjmijmy jako zasadę, że nie wolno bez rozpoznania kierować prądów wody przez świetliki, okienka szczytowe, przepalone otwory pokrycia dachowego. Nie tylko nie osiągniemy efektu gaśniczego, ale wtłoczymy dym i płomienie do wnętrza obiektu, rozproszymy masy go­rącego powietrza i spowodujemy zamglenie obiektu oraz groźbę popa­rzenia parą wodną, przeszkadzając w pracy stanowiskom bojowym dzia­łającym wewnątrz, zmuszając je nawet do wycofania się.	35
3.	4. Synteza materiału: - powtórzenie najważniejszych części podanego materiału - kontrola efektów nauczania, pytania do odpowiedzi ustnej lub pisemnej:	5
4.	5. Zakończenie zajęć: - podsumowanie zajęć - podanie literatury do zajęć	3

XIII. Uwagi i wskazówki prowadzącego zajęcia.

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

---