Konspekt lekcji

Klasa I gimnazjum

Temat: Ruch obrotowy Ziemi i jego następstwa. (2 godz.)

Zakres treści:

1. Ruch obrotowy Ziemi.

2. Następstwa ruchu obrotowego Ziemi.

3. Miejscowy czas słoneczny, czas strefowy.

4. Zmiana daty na kuli ziemskiej.

Cele:

Wymagania podstawowe:

- uczeń potrafi zademonstrować na modelu i opisać ruch obrotowy Ziemi,

- wymienia następstwa ruchu obrotowego Ziemi,

- wyjaśnia następowanie po sobie dnia i nocy,

- wskazuje na globusie charakterystyczne momenty doby podczas ruchu obrotowego ziemi: wschód, południe słoneczne, zachód, północ,

- wyjaśnia, dlaczego w życiu codziennym nie używamy miejscowego czasu słonecznego,

- zna zasady podziału kuli ziemskiej na strefy czasowe,

- uczeń potrafi posługiwać się mapą stref czasowych Europy,

- zna powód wprowadzenia czasu letniego,

- wskazuje na mapie przebieg granicy linii zmiany daty,

Wymagania ponadpodstawowe:

- uczeń potrafi wyjaśnić zależności między długością a czasem słonecznym,

- potrafi obliczyć czas słoneczny dla wybranych południków na podstawie różnicy długości geograficznej,

- wyjaśnia działanie siły Coriolisa

- omawia konsekwencje istnienia granicy zmiany daty na Ziemi,

Środki dydaktyczne:

• podręcznik i zeszyt ćwiczeń,

• globus,

• latarka.

Metody i formy pracy:

• Obserwacja

• Pogadanka

• Poszukujące, praktyczno - problemowe (rozwiązywanie zadań)

• Praca z podręcznikiem i zeszytem ćwiczeń.

Przebieg lekcji:

Faza wprowadzająca

1. Przypomnienie potrzebnych wiadomości z poprzednich lekcji.

a). nazwy elementów siatki geograficznej,

b). ruchy, jakie wykonuje Ziemia,

c). pojęcie długości geograficznej.

Faza realizacyjna

1. Rozwinięcie:

2. Nauczyciel zapisuje na tablicy pytania, na które wspólnie z uczniami będzie poszukiwał odpowiedzi:

1. Dlaczego na Ziemi następują po sobie dzień i noc? (następstwa ruchu obrotowego Ziemi)

2. Co nazywamy dobą? Kiedy zaczyna się nowa doba?

3. Co to jest czas słoneczny?

4. Dlaczego wschodnie i zachodnie części Polski mają różny czas słoneczny? Jak obliczyć czas słoneczny?

5. Jak obliczyć czas słoneczny dla wybranych południków na podstawie różnicy długości geograficznej?

6. Dlaczego nasze zegarki nie wskazują czasu słonecznego? Jaki zatem wskazują czas?

7. Gdzie przebiega linia zmiany daty i jakie jest jej znaczenie?

PYTANIE 1

Demonstracja na globusie ruchu obrotowego Ziemi. Zwrócenie uwagi na skierowanie osi ziemskiej do Gwiazdy Polarnej oraz na kierunek obrotu Ziemi wokół osi. Zastosowanie latarki symulującej Słońce. Obserwacja oświetlonej i zacienionej części Ziemi podczas ruchu obrotowego ziemi. Wskazanie na globusie osi ziemskiej.

Wyjaśnienie działania siły Coriolisa.

PYTANIE 2

Czas pełnego obrotu Ziemi wokół osi jest równy dobie i stanowi podstawę rachuby czasu, której używamy, na co dzień. Zapisanie na tablicy zależności:

- obrót Ziemi o kąt 360 trwa 24h,

- obrót Ziemi o kąt 15 trwa 1h,

- obrót Ziemi o kąt 1 trwa 4 minuty,

- obrót Ziemi o kąt 1 trwa 4 sekundy.

Nauczyciel zadaje pytania, na które odpowiadają uczniowie:

- O ile stopni obróci się nasza klasa wraz z Ziemią podczas doby? A o ile w ciągu godziny? Ile czasu upływa podczas obrotu Ziemi o 1 stopień?

W jaki sposób my - mieszkańcy Ziemi - spostrzegamy zjawisko obrotu Ziemi wokół osi? (następstwa ruchu obrotowego Ziemi). Jak oddziałuje siła Corilisa na kierunek np. wiatrów na półkuli północnej, a jak na półkuli południowej?

- Jakie charakterystyczne momenty doby możemy określić? (wschód słońca, południe słoneczne, zachód słońca, północ - demonstracja na globusie z wykorzystaniem latarki).

PYTANIE 3

Opis pozornej wędrówki Słońca po niebie. W chwili, gdy Słońce góruje (osiąga największą wysokość w ciągu dnia) jest południe słoneczne 12.00. na wszystkich punktach leżących na południku ziemskim. Zatem czas oparty na pozornym ruchu Słońca nazywa się czasem słonecznym.

Uczniowie opowiadają na pytania:

- Jaki jest kąt padania promieni słonecznych, rano, w południe czy wieczorem? (analiza długości cienia rzucanego przez przedmioty, np., drzewo w ciągu dnia).

- Po jakiej stronie nieba Słońce góruje na półkuli północnej, a po jakiej na półkuli południowej?

Uczniowie wykonują ćwiczenia z zeszytu ćwiczeń ze strony 18 nr1 i 2.

PYTANIE 4

Miejsca położone na tej samej długości geograficznej maja ten sam czas, a miejsca o różnych długościach mają różny czas, a miejsca o różnych długościach mają różny czas (wykorzystanie map z atlasu).

Jak obliczyć czas słoneczny?

Uczniowie przy pomocy nauczyciela rozwiązują poniższe zadanie:

W Zgorzelcu (15 E) jest godzina 12.000 miejscowego czasu słonecznego. Która godzina czasu słonecznego jest wówczas w Nowym Jorku 974W) i w Tokio(140 E).

Krok pierwszy:

Oblicz różnicę długości geograficznej między Zgorzelcem a Nowy Jorkiem (ponieważ obie miejscowości leżą po przeciwnych stronach południka ), należy dodać wartości 15 +74 = 89).

Krok drugi

Pomnóż 89 przez 4 minuty (ponieważ 1 stopień różnicy długości geograficznej równa się 4 minutom). Otrzymujemy 356 minut.

Krok trzeci:

Zamień minuty na godziny (356 : 60 = 5h i 56 minut).

Krok czwarty:

Od godziny 12.00. odejmij 5h i 56 minut (Nowy Jork leży na zachód od Zgorzelca, więc godzina jest wcześniejsza). W Nowym Jorku jest godzina 6.04.

Krok piąty:

Oblicz różnicę długości geograficznej między Zgorzelcem a Tokio (ponieważ obie miejscowości leżą po tej samej stronie południka O, więc należy od 140 - 15 = 125.

Krok szósty

Pomnóż 125 przez 4 minuty (125 * 4 = 500 minut).

Krok siódmy:

Zamień minuty na godziny (500: 60) = 8h i 20 minut).

Krok ósmy:

Do godziny 12.00 dodaj 8 h i 20 minut (Tokio i leży na wschód od Zgorzelca, więc godzina jest wcześniejsza. W Tokio jest godzina 22.20.

Jeden z uczniów przy pomocy nauczyciela wykonuje rysunek pomocniczy do powyższego zadania.

Pytanie 5

Uczeń przy pomocy nauczyciela rozwiązuje zadanie:

1. Różnica długości geograficznej między miejscowościami A i b wynosi 116. oblicz różnicę czasu słonecznego miedzy tymi miejscowościami. Należy przeliczyć różnicę długości geograficznej na różnicę czasu w następujący sposób: 116* 4 = 464 minuty = 7h i 44 minuty.

Pytanie 6

Co by się działo, gdybyśmy na co dzień stosowali zegary słoneczne? Podział kuli ziemskiej na strefy czasowe - objaśnienie systemu czasów strefowych (wykorzystanie mapy stref czasowych w podręczniku na stronie 35).

W jakich strefach czasowych leży obszar Polski?

Z jakich powodów wprowadza się w Polsce czas letni?

Uczeń przy pomocy nauczyciela rysuje na tablicy strefy czasu obowiązującego w Europie.

Uczniowie przy pomocy nauczyciela rozwiązuje zadania:

Ile stref czasowych minie człowiek podróżujący z Londynu (0) na wschód do Ankary (33E) .........................

Cofnie, czy przesunie się do przodu wskazówki zegara? O ile godzin?.............................................................

Czas zimowy w Polsce, to czas - ......................................................, czas letni to czas - .....................................

PYTANIE 7:

Zmiana daty na kuli ziemskiej - wykorzystanie mapki ze strony 36 podręcznika, analiza map w atlasie.

Uczniowie przy pomocy nauczyciela rozwiązują zadanie:

Statek płynął przez Pacyfik z Jokohamy do san Francisco. Granice zmiany daty przekraczał 2 września. Podaj, jaką datę powinien wpisać kapitan statku do dziennika pokładowego po 2 września. Odp. ponownie 2 września.

Faza podsumowująca:

Samodzielne wykonanie ćwiczeń w zeszycie ćwiczeń, które podsumowują temat lekcji:

Ćwiczenia 1i 2 ze str. 18 oraz 4 i 5 ze strony 19.

Porządkowanie nabytej w toku lekcji wiedzy poprzez formułowanie zwięzłych odpowiedzi na pytania postawione na początku lekcji.

Ocena aktywności uczniów na lekcji.

Praca domowa:

W Warszawie (21E) jest wtorek , godzina czasu środkowoeuropejskiego. Którą godzinę wskazują zegary w Nowym Jorku (74 W) i w Tokio (140 E). Który jest tam dzień tygodnia?

Oblicz czas strefowy? Wykonaj poniższe polecenia w zeszycie:

1. Krok pierwszy:

Narysuj równoleżnik.

2. Krok drugi:

Przetnij go południkami (co dwie kratki różnica 15 długości) i opisz je.

3. Krok trzeci

Zaznacz południkami przy odpowiednich długościach geograficznych miasta, o których mowa w zadaniu.

4. Krok czwarty

Ujmij w klamry strefy czasu i wpisz czas Warszawy.

5. Krok piąty:

Wpisz odpowiednie godziny nad poszczególnymi strefami czasu.

6. Krok szósty:

Odczytaj dzień tygodnia i czas w Nowym Jorku i w Tokio.

Opracowała: Grażyna

---