|
|
|
Pryszczyca (afoza, łac. Aphtae epizooticae) - ostra, bardzo zaraźliwa wirusowa choroba zwierząt racicowych hodowlanych i dzikich. Zwana także zarazą pyska i racic.
Choroba ta występuje na całym świecie. Na zakażenie tą chorobą wrażliwe są bydło, trzoda chlewna, owce, kozy, bawoły, renifery, wielbłądy, dziki oraz przeżuwacze dziko żyjące. W obrębie tego samego gatunku wrażliwość na zakażenie jest różna.
Czynnikiem etiologicznym pryszczycy jest wirus z rodziny Picornaviridae rodzaj Aphtovirus. Znane są serotypy O, A, SAT1, SAT2, SAT3, Asia1. Serotyp O jest odpowiedzialny za wystąpienie ogniska pryszczycy w Wielkiej Brytanii w lutym 2001 r.
Źródła zakażenia i patogeneza
Pryszczyca należy do najbardziej zakaźnych chorób zwierząt. Szerzy się przez kontakt pośredni i bezpośredni (drogą kropelkowa), za pośrednictwem ludzi, zwierząt i roślin, artykułów spożywczych, samochodów, nawierzchni dróg, targowisk, wszelkich przedmiotów, a także z wiatrem (60 km na lądzie i nawet 300 km nad morzem). Wirus wydalany jest ze śliną, mlekiem, kałem już w okresie wylęgania choroby.
Objawy
Okres inkubacji 2 do 7 dni, czasami może wynieść 10 dni. Pierwszym objawem jest gorączka, która jest dużo wyraźniej zaznaczona u zwierząt młodych. W obrazie krwi początkowo występuje leukocytoza, później leukopenia.
Rozróżnia się dwie postacie choroby:
Postać łagodna
Postać złośliwa
Zmiany anatomopatologiczne
Rozpoznawanie
W okresie powstawania pęcherzy pryszczyca jest łatwa do rozpoznania. Choroba jest trudna do rozpoznania klinicznego w początkowym i końcowym stadium.
Rozpoznanie różnicowe
Należy uwzględnić różne procesy chorobowe w obrębie jamy ustej przypominajace pryszczycę. U owiec należy wykluczyć: chorobę niebieskiego języka, niesztowicę, nekrobacylozę. U świń należy wykluczyć: chorobę pęcherzykową, pęcherzykowe zapalenie jamy ustnej.
Zapobieganie i zwalczanie
Pryszczyca jest chorobą zwalczaną z urzędu.
Zachorowania ludzi - zoonoza
Jako zoonoza jest spotykana rzadko. Nie powoduje powikłań ani zgonu. W większości przypadków przebieg jest lekki. Najczęściej występują następujące objawy: gorączka, wymioty, pęcherze na wargach, języku, policzkach. Mogą wystąpić także pęcherze na skórze rąk. Przebieg choroby jest łagodny i kończy się wyzdrowieniem w ciągu 8 do 12 dni.