ZARZĄDZANIE PRZEDSIĘBIORSTWEM- Dr B. Budzisz

1.Definicje przedsiębiorstwa i rodzaje jego wyodrębnienia.

1)Przedsiębiorstwo bywa definiowane jako zorganizowany przez przedsiębiorcę zespół pracy i środków materialnych związanych z innymi takimi zespołami, popytem i kosztami działający dla zaspokojenia danych potrzeb z uwzględnieniem dobrowolnego ryzyka.

2) Jednostka gospodarcza prowadząca działalność w celu osiągnięcia korzyści materialnych oraz ponosząca ryzyko i odpowiedzialność.

3) Zespół osobowych, rzeczowych orz finansowych czynników wytwórczych zorganizowanych i skoordynowanych w celu prowadzenia działalności gospodarczej związanej z wytwarzaniem dóbr oraz świadczeniem usług a w ten sposób tworzeniem nowych wartości.

4) Wyodrębniona prawnie, ekonomicznie, organizacyjnie i terytorialnie jednostka prowadząca działalność gospodarczą w celu osiągnięcia zysku.

2.Cechy i funkcje przedsiębiorstwa.

a) cechy:

- jest powoływane do życia nie w celu zrealizowania jakiegoś jednorazowego przedsięwzięcia, lecz prowadzenia działalności gospodarczej w sposób trwały.

-zaspokaja swoimi wyrobami (usługami) potrzeby innych jednostek, stanowiących jego klientów.

- wymienia produkty (usługi) z innymi jednostkami na zasadzie kupna-sprzedaży, co dotyczy zarówno sfery zaopatrzenia jak i zbytu.

- dysponuje pochodzącymi od właściciela, określonymi zasobami kapitałowymi w postaci dóbr materialnych i wartości niematerialnych i prawnych, a tym przede wszystkim nabytymi prawami majątkowymi (wartość i nazwa, prawa do wynalazków, licencji, patentów, znaków towarowych itd.).

- posiada samodzielność decyzyjną co do charakteru swojej działalności, stosunków ze światem zewnętrznym oraz zaopatrzenia się w czynniki produkcji i ich wykorzystania, a także swojej wewnętrznej organizacji.

- ponoszone koszty pokrywa uzyskiwanymi przychodami

- posiadany stan majątkowy wykazuje w bilansie, a wynik finansowy w rachunku zysków i strat

- jest instytucją zarobkującą, tzn. dąży do uzyskania ze swojej działalności określonych korzyści, w tym najczęściej do maksymalizacji dochodowości.

- prowadzi działalność na własne ryzyko tzn. liczy się z możliwością poniesienia strat a nawet utraty swego kapitału

- ma osobowość prawną którą uzyskuje się z chwilą wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego.

b) Funkcje:

- podażowa (oferuje produkty, usługi zaspokajające potrzeby)

- popytowa (wyraża się w nabywaniu różnych czynników produkcji)

- społeczna (wyraża się nawiązywaniem różnorodnych stosunków międzyludzkich i kształtowaniem nawyków)

- zarządzania (planowanie, organizowanie, kierowanie, kontrolowanie)

- wykonawcza (techniczne związane z realizowanymi procesami produkcyjnymi, handlowe związane z kupnem, sprzedażą, personalne, ekonomiczne-planowanie, przewidywanie, ustalanie kosztów, analizy)

3.Etapy cyklu życia przedsiębiorstwa i występujące w nich fazy.

ETAPY:

- budowa lub tworzenie

- wzrost

- dojrzałość

- zmierzch ( likwidacja, odnowa, schyłek)

FAZY:

*Tworzenie- faza przedsiębiorczości: ambitne cele, kreatywność.

*Wzrost-faza zespołowości: nieformalna struktura i komunikacja, wysokie zaangażowanie.

*Dojrzałość: Formalizacja i kontrola. Dopracowywanie struktury.

*Schyłek- faza schyłku.

4.Podsystemy przedsiębiorstwa i relacje między nimi.

W przedsiębiorstwie wyróżnia się podsystemy:

-podsystem społeczny

-podsystem techniczny (produkcyjny)- zbiór ogólnych i szczegółowych sposobów służących realizacji zadań

-podsystem organizacyjny -stanowią jednostki wchodzące w skład przedsiębiorstwa np. stanowiska, wydziały, zakłady

-podsystem informacyjny- stanowią komórki które zajmują się zbieraniem, przetwarzaniem, przesyłaniem informacji.

-podsystem ekonomiczny- to wszystkie miejsca gdzie powstają koszty.

5.Role i zadania przedsiębiorcy

Role przedsiębiorcy:

-przedsiębiorca- podejmowanie decyzji kapitałowych

-kierownik- zarządzanie powierzonymi zasobami

-pracownik- świadczenie pracy o wysokiej jakości.

Zadania przedsiębiorcy:

-zaistnieć wystarczająco na rynku

-wypracować zysk -nowe wartości (produkty i usługi)

-zabezpieczyć przyszłość firmy.

6.Źródła rozwoju przedsiębiorczości.

7.Wskazania dla szukających pomysłu na przedsiębiorstwo.

8.Podział przedsiębiorstw ze względu na różne kryteria:

a) formę organizacyjną:

-jednozakładowe

-wielozakładowe

-zgrupowania, które mogą mieć formę kartelu, holdingu, korporacji, franczyzy

b) formę prawną:

-indywidualne

-spółki

-osób fizycznych i prawnych

c) formę własności:

-prywatne

-państwowe

-własność komunalna

d) na narodowość właściciela:

-krajowe

-zagraniczne

e) ze względu na fazę przetwórstwa:

-produkcyjne

-przetwórcze

f)charakter działalności:

-produkcyjne

-usługowe

(handlowe, transportowe)

g) na zasięg terytorialny:

-lokalne

-regionalne

-krajowe

-zagraniczne, międzynarodowe

h) na wielkość:

-mikro przedsiębiorstwa

-małe, średnie, duże

-mieszane

Mikro przedsiębiorstwo:

-średnioroczne zatrudnienie mniej niż 10 pracowników

-przychody netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nie przekraczające równowartości 2 mln euro

-suma aktywów bilansu sporządzonego na koniec poprzedniego roku obrotowego nie przekroczyła 2 mln euro

Małe przedsiębiorstwo:

-średnioroczne zatrudnienie mniej niż 50 pracowników

-przychody netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nie przekraczające równowartości 10 mln euro

-suma aktywów bilansu sporządzonego na koniec poprzedniego roku obrotowego nie przekroczyła 10 mln euro

Średnie przedsiębiorstwa:

-średnioroczne zatrudnienie mniej niż 250 pracowników

-przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i usług oraz operacje finansowe nie przekraczające równowartości 50 mln euro

-suma aktywów bilansu sporządzonego na koniec roku obrotowego nie przekroczyła 43 mln euro.

9.Pojęcie,rodzaje i obszary restrukturyzacji oraz jej efekty

RESTRUKTURYZACJA:

1)to organizacyjne, kadrowe, finansowe i techniczne przystosowanie przedsiębiorstwa do działania w warunkach gospodarki rynkowej po to aby podnieść jego efektywność

2)wieloaspektowe dostosowanie przedsiębiorstwa do zmieniających się wewnętrznych warunków jego funkcjonowania i poprawa jego konkurencyjności i podjęta pod wpływem właściciela lub reprezentantów dokonane dla pełniejszej realizacji celów.

3)przemyślana wobec zmian zachodzących w otoczeniu reorientacja celów przedsiębiorstwa i dostosowanie do nich techniki, organizacji, ekonomiki i kadr

4)ogół przedsięwzięć zmierzających do zmiany istniejącej struktury organizacyjnej na nową bardziej sprawną i charakteryzującą się wyższą efektywnością, a więc technicznie, organizacyjnie, ekonomiczne dostosowanie przedsiębiorstwa do wymagań zmieniającego się otoczenia zapewniające lepsze zaspokojenie potrzeb rynku i korzystniejszą współpracę.

Rodzaje restrukturyzacji:

-naprawcza (jej celem jest zahamowanie niepożądanych tendencji w funkcjonowaniu przedsiębiorstwa i przywrócenie jego działalności do przynoszącej pozytywne efekty).

-adaptacyjna (polega na stopniowym dostosowaniu przedsiębiorstwa do zmienionych warunków funkcjonowania po to aby mogło nadążać za zmianami i zapobiec pogarszaniu własnej kondycji ekonomicznej)

-rozwojowa (ma przygotować przedsiębiorstwo do wykorzystywania pojawiających się szans przy jednoczesnym eliminowaniu zagrożeń)

Restrukturyzacja dobrze przeprowadzona w przedsiębiorstwie daje takie efekty jak:

a) efekty finansowe:

-r. naprawcza( wzrost przychodów, spadek wydatków, oddłużenie, poprawa płynności)

- r. adaptacyjna(utrzymanie dobrej kondycji finansowej, poprawa wyników finansowych)

- r. rozwojowa( nowe formy współpracy z różnymi instytucjami finansującymi fuzje, przejęcia)

b) efekty marketingowe:

-r. naprawcza (zwiększenie liczby sprzedawanych produktów, poszerzenie sieci odbiorców, nowe formy sprzedaży)

-r. adaptacyjna( rozwój rynku, rozwój wyrobów, dywersyfikacja działalności)

-r. rozwojowa (wprowadzenie nowych produktów, wejście na nowe rynki, budowa własnych sieci)

c) efekty technologiczne:

-r. naprawcza (poprawa wykorzystania czynników produkcji, sprzedaż zbędnego majątku)

-r. adaptacyjna (poprawa jakości wyrobów, wprowadzenie nowych wyrobów i wycofanie przestarzałych, unowocześnienie technologii, wprowadzenie nowych opakowań, poprawa transportu)

-r. rozwojowa (inwestycje w nowe technologie, poprawa produkcji i organizacji pracy, wprowadzenie unikalnych wyrobów).

10.Definicja otoczenia przedsiębiorstwa, jego warstwy i segmenty oraz ich składniki.

Otoczenie jest definiowane jako:

-to wszystko co jest poza nim i może na nie wpływać

-całokształt zjawisk, procesów i instytucji kształtujących stosunki wymienne przedsiębiorstwa, możliwości jego sprzedaży, zakresy działania, perspektywy rozwojowe.

W otoczeniu przedsiębiorstwa wyróżnia się:

I) warstwy:

1.Ogólna ( wspólna, pośrednia, dalsza, makro)- stanowi ją zespół szerokich wymiarów i sił wśród których działa przedsiębiorstwo i które tworzą ogólny kontekst dla tych działań. Warstwa ta dzieli się na sfery:

a) s. ekonomiczna- wyrażająca ogólną kondycję, żywotność systemu gospodarczego w którym działa przedsiębiorstwo: inflacja, stopy procentowe, podatki, PKB.

b) s. techniczno-technologiczna - obejmuje metody pozwalające przekształcić surowce i materiały w wyroby: postęp techniczny, wynalazki.

c) s. polityczno-prawna -obejmuje państwową regulację działalności gospodarczej oraz stosunki pomiędzy gospodarka a państwem a także wpływy polityczne na rozwój przedsiębiorstw: nastawienie rządu do przedsiębiorstw, częstość, zakres zmian regulacji prawnych i ich restrykcje

d) s. społeczna- dotycząca ogółu ludzi na obszarze w którym działa przedsiębiorstwo:

*obyczaje, nawyki, gusty preferencyjne, możliwości- nabywcze, zamożność, bezrobocie, mody

e) s. międzynarodowa- wyraża zakres w jakim przedsiębiorstwo uczestniczy w działalności gospodarczej innych krajów lub pozostaje pod jej wpływem:

*relacje walutowe- ceny waluty

*media

*cło

*embarga

*kryzysy przywódców innych krajów

*otwarcie granic

2. Celowa(specyficzna, bezpośrednia, bliższa, konkurencyjna, operacyjna, zasadnicza)- tworzona jest przez konkretne przedsiębiorstwa lub grupy które mogą wpływać na przedsiębiorstwo. Stanowią ją:

-klienci

-dostawcy

-konkurenci

-partnerzy, sojusznicy

-akcjonariusze, udziałowcy.

II. Segmenty:

1.władza- zawiera instytucje państwowe, samorządowe i właścicieli. Oddziaływuje na przedsiębiorstwo świadomie i celowo, sama natomiast jego oddziaływaniom poddaje się niewiele lub wcale.

2. natura- obejmują globalne trendy, przyrodę, procesy demograficzne i przemiany świadomościowe i kulturowe. Przebiegają one wg właściwych sobie prawidłowości nie zwracając uwagi na interesy przedsiębiorstwa.

3.gra- stanowią różne instytucje i uczestnicy rynku a przede wszystkim klienci, dostawcy, giełdy, pośrednicy, ubezpieczyciele, realizują oni swoje zamierzenia do czego potrzebują innych. Wchodzą więc w różne interakcje, wymieniają dobra pilnując przy tym by wymiana była dla nich opłacalna.

4.walka- zawiera przeciwników i konkurentów, w kontaktach z nimi chodzi głównie o osłabienie siły bądź wyeliminowanie z gry.

11.Cechy otoczenia przedsiębiorstwa i zmiany jakie w nim zachodzą.

Cechy otoczenia:

-burzliwe

-stresujące

-wymagające

-wrogie

-niepewne

-rozległe

-zróżnicowane

-niestabilne

-kompleksowe.

Zmiany w otoczeniu:

-przewaga podaży na popytem

-coraz większe nasycenie wyrobami różnych krajów

-oraz większa złożoność wyrobów

-rosnące wymagania w stosunku do: jakości i niezawodności działania oraz terminowości dostaw

-większa częstość wprowadzania nowości

-przestawianie się na produkcję mniej materiałowo i energochłonną

-rosnące znaczenie informacji, logistyki, marketingu, zarządzania strategicznego

-coraz szersze wkradanie do różnych obszarów działalności automatyzacji, robotomatyzacji, komputeryzacji

-coraz większy zakres zmian przepisów prawnych

-zmieniające się kursy walut

-pogarszają się warunki uzyskiwania kredytów

-spadek znaczenia ceny jako narzędzia walki konkurencyjnej.

12.Pojęcie informacji, jej rola i stawiane wymagania.

Informacja definiowana jest jako:

-treść przekazywana w odpowiedniej formie przez nadawcę do odbiorcy

-wiedza potrzebna do określenia i realizacji zadań służących do osiągania celów przedsiębiorstwa

-indywidualna lub grupowa interpretacja ciągu otrzymanych sygnałów

-dane przedstawione po ich zinterpretowaniu powiadamiające odbiorcę o sytuacji.

Rola: redukuje niepewność, obniża jej poziom, weryfikuje intuicję- utwierdza w wyczuciu, ocenie ryzyka, możliwości osiągania przewagi, poprawie efektywności działania.

Wymaga to aby kadra zarządzająca przedsiębiorstwem dobrze poznała swoje potrzeby informacyjne i określiła:

-jakie informacje są niezbędne do realizowania podstawowych funkcji

-które potrzeby informacyjne są zaspokajane i w jakim stopniu

-w jakim zakresie potrzeby te służą podejmowaniu decyzji.

13.Czynniki od których zależą potrzeby informacyjne przedsiębiorstwa:

-szczebel dla którego przygotowuje się informacje

-kwalifikacje

-odczuwanie potrzeby pozyskiwania informacji

-chęć ponoszenia wysiłku i kosztów na zdobycie informacji.

14.Sposoby zbierania informacji i obszary, z których przedsiębiorstwo je gromadzi oraz jej zakres.

Do zbierania informacji mogą być wykorzystywane takie metody jak:

-obserwacja strategiczna, nowe technologie

-udział w targach, wystawach, ekspozycjach krajowych lub zagranicznych

-wyjazdy do różnych firm, przedsiębiorstw krajowych lub zagranicznych

-kontakty z uczelniami, stowarzyszeniami

-„radary” środowiskowe obserwacje przez specjalistów

-obserwacja przez personel zewnętrzny np. sprzedawców, importerów

-sprawozdania z badań rynkowych, informacje branżowe

-własne badania, reklamacje klientów, sondaże.

Obszary informacji:

-środowisko przemysłowe

-środowisko konkurencyjne

-środowisko ogólne

Zbierane informacje powinny dotyczyć(zakres):

-„kondycji: każdego z wytwarzanych produktów, usług

-obsługiwanych rynków

-efektywności marketingu

-rodzaju klientów

--geograficznego usytuowania klientów

-tendencji rozwoju konkurentów

-rozwoju technologicznego i zdolności badawczo rozwojowych konkurentów

-sposobów promocji i dystrybucji stosowanych przez konkurentów

-sytuacji demograficznej na obsługiwanym obszarze

-polityki ekonomicznej i prawnej rządu

--rozwoju bazy surowcowej w kraju i na świecie

-ruchu cen surowców na rynku krajowym i zagranicznym

-rozwoju międzynarodowych warunków geograficznych i handlowych

-trendów w gospodarce krajowej i zagranicznej.

15.Pojecie i rodzaje organizacji pracy oraz cechy wyodrębnionych w ich ramach kierunków.

Organizacja pracy- jest to zespół metod i sposobów łączenia całokształtu sił i uzgodnień pracowników z przedmiotami i środkami pracy, na nią składa się:

-organizacja pracy poszczególnych ludzi

-organizacja wykonania poszczególnych robót

-organizacja zespołów ludzkich.

Rodzaje organizacji pracy:

a)naturalna-ma miejsce wtedy gdy przedsiębiorstwo korzysta z własnych doświadczeń obecnych i poprzednich pokoleń, tradycji, obserwacji;np. wdrażanie do praktyki przedsiębiorstwa bench marking polegającego na poszukiwaniu wzorów zarówno w wewnątrz i na zewnątrz przedsiębiorstwa w określonych obszarach

b)naukowa-jest zespołem metod logicznych i technicznych proponowanych przez naukę, umożliwiających osiągnięcie jak najlepszych w danych warunkach efektu przy możliwie najniższych nakładach czasu, środków, wysiłku; np. wskazania Taylora, Maslowa Adamieckiego.

Aby właściwie zorganizować organizacje pracy należy:

-sformułować jasno i ściśle cel jaki ma być osiągnięty w jej wyniku

-zbadać warunki i środki umożliwiające osiągnięcie tego celu

-stworzyć niezbędne warunki i przygotować środki do osiągnięcia tego celu

-działać zgodnie z przyjętym planem

-sprawdzać wyniki i wyciągać odpowiednie wnioski

16.Sposoby badania pracy i ich istota.

a)fotografia dnia roboczego, czyli ciągłe badanie grup długotrwałych prac w celu określenia czasu ich trwania, struktury wykorzystania czasu pracy i wykrycia przyczyn jego strat, po to by wytworzyć pewne wskaźniki obejmujące takie kategorie jak: czynności związane z przygotowaniem i zakończeniem zadania, bezpośrednie wykonywanie zadania, obsługa stanowiska roboczego, zaspokajanie potrzeb fizjologicznych pracownika. Po typowych czynnościach pomiarowych powinny zostać opracowane przedsięwzięcia organizacyjno-techniczne w wyeliminowaniu zbędnych przerw i przestojów. Na pełna fotografię dnia roboczego składają się:

-arkusz obserwacyjny indywidualnej fotografii dnia pracy w którym zapisuje się poszczególne czynności w chronologicznym porządku, np. przygotowanie stanowiska, rozmowa służbowa,

-karta opisowa indywidualnej fotografii dnia pracy, która zawiera dane o przedsiębiorstwie, pracowniku, przedmiocie pracy, wyposażeniu technicznym stanowiska, jego organizacji oraz zestawienie ilości wystąpień łącznego czasu trwania czynności z arkusza kalkulacyjnego.

b)chronometraż- to technika mierzenia czasu pracy na podstawie rejestracji tempa, wykonywania elementów pracy które powtarzają się cyklicznie. Wyróżnia się chronometraż:

*ciągły- obejmuje pomiar czasu kolejnych elementów pracy

*wyrywkowy-mierzony jest czas jednostkowy wybranych elementów pracy

*cykliczny-obejmujący pomiar czasu trwania elementów, które łączą się ze sobą w ustalonym porządku

c)obserwacji migawkowej-polega na krótkotrwałej rejestracji i obserwacji czynności wykonywanych przez pracowników w losowo wybranych momentach czasu.

17.Struktura normy czasu pracy i istota poszczególnych jej składników.

Normowanie czasu pracy- jest to działanie mające na celu ustalenie norm zużycia robocizny i nakładów siły na wykonanie konkretnej pracy lub uzyskanie określonej produkcji w danych warunkach przy normalnym wysiłku pracowników. System norm opiera się na mierzeniu czasu wykonywanych operacji w ciągu dnia roboczego, który dzieli się na:

-czas pracy:

*czas przygotowawczo- zakończeniowy (wiąże się z przygotowaniem czasu pracy, występuje tylko raz w odniesieniu do danej partii wyrobu, przeznaczony jest na pobieranie narzędzi, instruowanie pracownika, rozbrojenie stanowiska pracy, zapoznanie z dokumentacją)

*czas wykonania (czas przeznaczony na wykonanie jednej sztuki z danej serii; jest to czas główny który zużywany jest na bezpośrednie uzyskanie zmian kształtów, wymiarów, właściwości kształtowanego elementu oraz czas pomocniczy potrzebny na wykonanie takich czynności jak: wykonywanie pomiarów, odpowiednie umocowanie elementów)

*czas obsługi (zużywany jest na utrzymanie stanowiska w odpowiednim stanie technicznym, dzieli się na czas obsługi technicznej- przeznaczony jest na czynności związane z organizacją i utrzymaniem ciągłości pracy na stanowisku, przeznaczany jest na regulację, usuwanie zanieczyszczeń oraz czas obsługi organizacyjnej, związany jest z rozmieszczeniem oprzyrządowania stanowiska oraz kontaktami zewnętrznymi pracownika związanymi z organizacją tego stanowiska)

-czas przerwy: zależy od pracownika ( na potrzeby fizjologiczne i naturalne oraz odpoczynek), -niezależny od pracownika( czas przerw technologicznych i organizowania technicznego)

18.Zasady organizacji pracy i ich istota:

-optymalnego wyniku działania, sugeruje że przy zwiększaniu nakładów w pewnym momencie osiąga się wynik zadowalający po przekroczeniu którego następuje pogorszenie relacji między wynikiem a nakładem

-podziału pracy, sugeruje rozkładanie pracy na proste elementy i powierzanie wykonania ich wyspecjalizowanym wykonawcom

-zasad harmonii sugeruje potrzebę jak najlepszego dobierania elementów podzielonej pracy i uzgadniania działań przy jej wykonywaniu

-indywidualizacji, sugeruje dostosowywanie organizacji pracy do warunków przedsiębiorstwa i zatrudnionych w niej pracowników

-instrumentalizacji wskazuje na potrzebę zastępowania pracy ludzi pracą maszyn i urządzeń

-rytmiczności wskazuje na potrzebę równomiernego wykonywania operacji których efekty mają spotkać się w jednym punkcie.

19.Pojęcie wydajności pracy, jej rodzaje i czynniki wpływające na poziom.

Wydajność- to wielkość efektów produkcyjnych przypadających na jednostkę pracy.

Rodzaje wydajności:

-techniczna, mierzona jako relacja wykonanej pracy wyrażonej w jednostkach naturalnych do czasu przeznaczonego na jeje wykonanie np. wykonanie 100 szt. w ciągu 8h

-ekonomiczna, która stanowi relację wartości uzyskanej produkcji do czasu zużytego na jej wytworzenie.

-społeczna, jest to wielkość produkcji przypadającej na 1 osobę w przedsiębiorstwie

-indywidualna, ilość wykonanej pracy przez 1 pracownika w określonym czasie.

Wydajność pracy jest uzależniona od takich czynników jak:

-postęp techniczny

-odpowiedni dobór pracowników do określonych prac

-podwyższenie kwalifikacji zatrudnionego personelu

-wprowadzenie usprawnień w organizacji przed

--stosowanie właściwych motywatorów

-stworzenie odpowiedniej atmosfery pracy.

20.Pojecie procesu produkcyjnego i jego składniki.

Proces produkcyjny- to celowo zorganizowany i logicznie uporządkowany zespół działań w wyniku których surowce lub materiały przetwarzane są na przedmioty użytkowe. Warunkiem wystąpienia procesu produkcyjnego jest połączenie w całość zorganizowanego działania takich czynników produkcji jak: podmiotów, przedmiotów i środków pracy.

Proces produkcyjny składa się z:

a)procesów przygotowawczych-przygotowanie czynników produkcji do udziału w procesie technologicznym oraz umożliwienie zapoznania się z dokumentacją, stanowiskiem, oprzyrządowaniem.

b)procesów podstawowych-dokonywanie zmian kształtów, wymiarów, formy właściwości materiałów prowadzących do osiągnięcia produktu o określonych właściwościach użytkowych. Istotę procesów podstawowych zawiera proces technologiczny, który składa się z operacji która wykonywana jest 1 stanowisku pracowniczym, przez 1 pracownika lub zespół na 1 lub kilku przedmiotach bez przerw na inna pracę. Jej zadaniem jest dokonanie zmiany kształtu, składu, postaci lub innych właściwości wyrobu. Operacja składa się z zabiegów, zabiegi z czynności a te z kolei z ruchów

c)zakończeniowe (pomocnicze)-umożliwienie wykonania procesu technologicznego w odpowiednim miejscu we właściwej kolejności i określonym czasie. Zalicza się do nich: transport, uporządkowanie środków pracy, pozostawienie stanowiska w odpowiednim porządku i czystości.

21.Istota procesu technologicznego i jego składniki.

Proces technologiczny- jest to główna część procesu produkcyjnego, w której następuje obróbka części oraz montaż części w zespoły i wyrób.

Proces technologiczny- jest częścią procesu produkcyjnego, którego zadaniem jest zmiana kształtu, wymiarów, wyglądu, położenia i właściwości przedmiotu obrabianego.

Rozróżnia się procesy technologiczne obróbki, montażu i procesy obróbkowo- montażowe. Jedną z głównych części składowych procesu technologicznego jest operacja stanowiąca podstawową jednostkę przy planowaniu produkcji.

22.Istota i cechy operacji oraz jej znaczenie dla przedsiębiorstwa i pracownika.

Operacja- jest to część procesu technologicznego wykonywana na jednym stanowisku roboczym przez jednego pracownika ( lub grupę pracowników) na jednym przedmiocie ( lub grupie przedmiotów), bez przerw na inną pracę.

23.Pojęcie stanowiska pracy i elementy jego otoczenia.

Stanowisko pracy-elementarna część każdej struktury organizacyjnej wszelkich podmiotów gospodarczych. Tworzy je (posiadający wymagane kwalifikacje) pracownik wraz z odpowiednim wyposażeniem. Stanowiska pracy charakteryzują się określonym stopniem trudności pracy. Mogą być łączone w komórki i większe jednostki organizacyjne.

Stanowisko pracy - przestrzeń pracy wraz z wyposażeniem w środki i przedmioty pracy, w której pracownik lub zespół pracowników wykonują pracę.

Składa się z elementów:

-powierzchni produkcyjnej (frontu robót)

-zasobów pracy tj. wyposażenia technicznego, materiałow, sprzętu i narzędzi

-obsługi stanowiska roboczego(robotnik lub zespół roboczy)

-procesu wykonywania określonego zadania lub jego części

24.Cykl produkcyjny i istota jego składników.

Cykl produkcyjny- to przedział czasu w którym realizowane są wg odpowiedniej kolejności wszystkich prac technologicznych na wykonanie określonych rodzaju produktu.

Czas trwania cyklu produkcyjnego zależy od szeregu czynników produkcyjnych:

1)przerw techniczno-organizacyjnych powodowane są względami związanymi z przebiegiem zorganizowanej pracy:

-uzasadnione np. potrzebami fizjologicznymi

-nieuzasadnione-wynikające z niezsynchronizowania operacji, braku materiałów.

2)przerw wynikających z reżimu pracy- określają czas wolny stanowiska roboczego w dni świąteczne, niedziele, wolne soboty oraz czas zmian nieroboczych.

25.Struktura efektywnego funduszu czasu pracy i czynniki wpływające na jego wielkość

Fundusz nominalnego czasu pracy-jest czasem który można wykorzystać na pracę w dni które nie są świąteczno- niedzielne.

TN=TK-(A+B+C)

TK- liczba dni w roku (365dni)

A-liczba niedziel w roku

B- liczba świąt w roku

C-wolne soboty

Fundusz efektywnego czasu pracy- wyraża rzeczywistą liczbę dni jaka pracownik powinien przepracować.

TE=TN-(X1+X2+X3+X4...+Xn)

X1-liczba dni urlopu wypoczynkowego

X2-liczba dni nieprzepracowanych z powodu zwolnień lekarskich

X3-liczba dni urlopów okolicznościowych

X4-liczba dni na wyjścia i wyjazdy służbowe

Xn- liczba dni wolnych z innego powodu np. urlop wychowawczy.

26.Przykłady procesów naturalnych i procesów pracy.

Czas trwania procesów pracy- czas wykorzystywany na oddziaływanie człowieka na przedmioty pracy za pomocą różnorodnych środków.

Czas trwania procesów naturalnych- takich w wyniku których następują zmiany fizyczne, chemiczne, biologiczne w wyniku działania czynników przyrodniczych np. temperatura, woda.

27.Rodzaje produkcji i ich cechy.

Produkcja- to działalność podejmowana w celu wytworzenia dóbr zaspokajających określone potrzeby. Wyróżnia się:

-produkcję jednostkową, polega na wytwarzaniu pojedynczych, niepowtarzalnych lub regularnie powtarzających się wyrobów.

-seryjna, polega na jednoczesnym i bezpośrednio następującym po sobie wytwarzaniu większej liczby jednorodnych wyrobów pod względem konstrukcyjnym

-masowa polega na wytwarzaniu określonego rodzaju wyrobu w ciągu długiego okresu czasu

-potokowa, stanowiska robocze ustawione są liniowo wg kolejności przebiegu procesu technologicznego

-ręczna, większość prac wykonywana przez człowieka

-maszynowo-ręczna

-maszynowa (automatyczna)- praca wykonywana przez maszyny, urządzenia a czynności sprawowane przez człowieka sprowadzają się do nadzoru.

28.Definicja twórczości i innowacji.

Twórczość- to zdolność do wytwarzania nowych pomysłów bądź innego spojrzenia na dotychczasowe rozwiązania. Przebiega ona procesów i składa się z następujących etapów:

*przygotowanie (intensywne wyszukiwanie problemów, dokonywanie przemyśleń nad nimi)

*inkubacja (pojawienie się pomysłu w efekcie dokonywanych przemyśleń i układania faktów)

*olśnienie (pojawienie się rozwiązania określonego problemu)

*weryfikacja (sprawdzenie wiarygodności odkrycia oraz udowodnienie że rozwiązuje ono problem i można je wdrożyć)

Innowacja- to wprowadzenie czegoś nowego, jakościowo w danej dziedzinie. Można ją rozpatrywać w sensie strikto i largo.

W sensie strikto dotyczy zastosowania wynalazku po raz pierwszy, natomiast w sensie largo odnosi się do działań w wyniku których powstaje jakaś kompleksowo opracowana nowość o wymiarze ekonomicznym i społecznym niż technicznym.

Powodem do innowacji może być: nieoczekiwane zdarzenie, rozbieżność pomiędzy rzeczywistością a wyobrażeniami, zmiany w postrzeganiu pewnych kwestii i w wartościach, pojawienie się nowej wiedzy w danej dziedzinie

29.Etapy procesu twórczego i innowacyjnego.

Etapy procesu twórczego:

-przygotowanie

-inkubacja

-przełomowe okrycie

-weryfikacja

W procesie innowacyjnym występują takie etapy jak:

-doskonalenie i rozwój pomysłu

-wprowadzenie pomysłu w przedsiębiorstwie

-upowszechnienie innowacji

-nadzór, kontrola nad jej realizacją i efektami jakie się uzyskuje

30.Rodzaje innowacji i przyczyny niepowodzeń w ich wdrażaniu.

Rodzaje innowacji:

a)ze względu na obszar którego dotyczą:

-techniczne

-technologiczne

-artystyczne

-organizacyjne

-społeczne

-ekologiczne

b)ze względu na oryginalność:

-pierwotne

-wtórne

c)ze względu na postać:

--materialne

-niematerialne

d)ze względu na rolę w osiąganiu celów:

-instrumentalne

-ostateczne

Wdrażanie innowacji napotyka określone problemy, które wynikają z:

-niedostatków funduszy na sfinansowanie programu

-nie zatrudniania jednostek twórczych

-nie dysponowania odpowiednią wiedzą techniczną

-nieumiejętności zarządzania kapitałem ludzkim

-nieostrożności postępowania wynikającej z nieumiejętności rozpoznawania i oceny rysujących się możliwości

-braku wiary w możliwość sprostowania nowej sytuacji

-braku przełożenia efektów, wprowadzenia innowacji na mechanizmy motywacyjne

1

---