WSTĘP DO PRAWOZNAWSTWA 19.10.2006
prewencja ogólna - np. publiczna egzekucja
prewencja szczegółowa - np. funkcja resocjalizacyjna i wychowawcza kary
sankcja restytucji - przywrócenie stanu poprzedniego np. eksmisja
egzekucje w Polsce:
sądowa - przeprowadzana przez komorników sądowych, sądy
administracyjna - przeprowadzana przez sądy skarbowe, ZUS
sankcja nieważności - jeżeli czynność nie została dokonana w formie prawem przewidzianej albo posiada określone wady prawne to taka czynność nie wywołuje skutku prawnego, inaczej dana czynność jest nieważna
np. akt notarialny przeniesienia własności musi być
można wyróżnić:
nieważność bezwzględna - czynność nie ważna jest od samego początku z mocy samego prawa
nieważność względna - zawarta czynność prawna jest ważna ale może być unieważniona
ogromna rola innych norm - z procesu socjalizacji, wychowania
mając normy nie musimy podejmować decyzji
w wielu przypadkach przestrzeganie norm nam się opłaca
u podstaw norm leży mądrość społeczna
zachowania ludzi determinują przede wszystkim następujące systemy normatywne:
moralność
zwyczaje
religia
normy organizacji społecznej
moralność
jest to historycznie ukształtowany zespół norm postępowania u podstaw których lezą oceny dobra i zła
moralność ma charakter grzywny ze względu na różnicowane oceny dobra i zła
nauka o moralności - etyka
różnice pomiędzy prawem a moralnością:
prawo jest jedno a moralności jest wiele
prawo ma charakter spisany, skodyfikowany, a moralność w przeważającej mierze funkcjonuje w świadomości społecznej
na straży norm prawnych stoją sankcje zinstytucjonalizowane (skupione) - określone przepisani prawa, do realizacji których powołane są określone organy
na straży norm moralnych stoją sankcje niezinstytucjonalizowanych inaczej zwane sankcjami rozsianymi (pochodzą od innych członków społeczeństwa), mogą przybierać postać negatywnej opinii itd., najgorszą sankcją jest wykluczenie z grupy
prawo z natury swojej reguluje zachowania, natomiast normy moralne regulują też wiele myśli i uczucia
zwyczaje
zwyczaj jest to zespół norm postępowania u podstaw których leży tradycja czyli długotrwała praktyka poparta doświadczeniem (czyli stanem świadomości), że w danych okolicznościach powinno się tak, a nie inaczej postąpić
również mają charakter partykularny
od zwyczaju należy odróżnić prawo zwyczajowe, czyli zwyczaj uznany przez organizacje państwową za prawo - uznanie może nastąpić w procesie stanowienia prawo albo w procesie stosowania prawa
w polskim systemie prawa - zwyczaj i prawo zwyczajowe odgrywają marginalna rolę, może z wyjątkiem prawa morskiego
religia
możemy wyróżnić 2 rodzaje norm religijnych:
normy religijne sensu stricte - w ścisłym tego słowa znaczeniu - normy te pochodzą od istoty nadprzyrodzonej
normy religijne sensu largo - w szerokim tego słowa znaczeniu - są to normy tworzone przez władze religijne np. prawo kanoniczne
normy organizacji społecznej
w każdym społeczeństwie występuje mnogość i wielość organizacji społecznych np. partie polityczne, związki zawodowe, zrzeszenia, organizacje gospodarcze przybierające postać prawną ( spółki zoo), zwykle jest tak, że każda organizacja posiada swój własny system normatywny - powoduje że określona zbiorowość w ogóle jest organizacją, że się nie rozpada
norm danej organizacji zwykle znajdują się w statucie tej organizacji, w różnego rodzaju regulaminach jak również w uchwałach władz danej organizacji
stosunek prawa do innych systemów normatywnych ze względu na przedmiot regulacji
są sfery zachowań ludzkich regulowane tylko i wyłącznie przez prawo i takie regulowane tylko przez inne systemy normatywne
dylematy sumienia - jak jest rozbieżna norma prawna z moralnością np. donosicielstwo, aborcja
zasady współżycia społecznego
koncepcja szeroka - zgodnie z nią, zasady współżycia to wszystkie normy społeczne z wyjątkiem prawnych a więc normy moralne, religijne, zwyczajowe
koncepcja wąska - zgodnie z którą zasady współżycia to część norm moralnych, które uzewnętrzniają się w stosunkach z innymi członkami społeczeństwa
głównym zadaniem zasad współżycia społecznego jest uelastycznianie prawa i zbliżanie prawa do życia
poprzez zasady współżycia następuje wprowadzeni na grunt prawa pierwiastka moralnego
1