Wykład z gerontologii 10.12.08

Problemy dyskryminacji i marginalizacji społecznej

Dyskryminacja społeczna - nierówne traktowanie członków danej grupy społecznej lub kilku grup społecznych w odniesieniu do innych ludzi. Prowadzi to do zachwiania ich pozycji w społeczeństwie

Przejawy dyskryminacji

• Utrudniony dostęp do rynku pracy

• Słabsza pozycja ekonomiczna

• Usuwanie osób starszych poza nawias społeczeństwa

• Oddawanie osób starszych do placówek pomocy społecznej lub placówek ochrony zdrowia

• uznawanie ich za ważnych konsumentów usług rynkowych

Rodzaje dyskryminacji osób starszych (wg Zycha):

• Dystansowanie się - unikanie bliskich kontaktów z osobami starszymi

• Dewaluowanie - upowszechnianie przekonań o negatywnych wyobrażeniach - cechach przypisywanych osobom starszym

• Segregacja - społeczna izolacja

• Delegitymizacja - poprzez akta prawne pozbawienie określonych praw

• Eksterminacja - przejaw biologicznego niszczenia ludzi

Główna przyczyna marginalizacji osób starszych - czynniki ekonomiczne (niskie świadczenia) i uwarunkowania społeczno - kulturowe (dezintegracja wspólnot globalnych, rodzinnych, rozwój techniki i komputeryzacja)

Wychowanie do starości

• Kierunek oddziaływań wychowawczych w ciągu całego życia jednostki

• Życzliwość

• Dobroć

• Otwartość

• Tolerancja

• poczucie humoru

Wychowanie do starości na poziomach

• Biologicznym

• Psychicznym

• Intelektualnym

• Społecznym

• Ekonomicznym

Poziom biologiczny - kształtowanie nawyków zdrowotnych (aktywność fizyczna, dieta, higiena)

Poziom psychiczny

• Oddziaływanie na świadomość psychiczną osób starszych

• Kształtowanie pozytywnych wyobrażeń dotyczących starości

• Mądre postrzeganie biegu ludzkiego życia

• Niwelowanie lęku przed starością

Poziom intelektualny

• Ukierunkowanie, podtrzymywanie dotychczasowych zainteresowań

• Trening umysłu

• Kształtowanie jednostek kreatywnych

• Kształtowanie osobowości poznawczej

Poziom społeczny

• Zwalczanie stereotypów

• Podtrzymywanie więzi interpersonalnych (rodzinnych, towarzyskich0

• Zachęcanie do aktywności społecznej

• Pełnienie ról społecznych

• Działalność w klubach i stowarzyszeniach

Poziom ekonomiczny

• Dbałość o godne warunki życia

• Odpowiedni status materialny

• Ubezpieczenia społeczne

Sytuacja zdrowotna

• Pogorszona kondycja zdrowotna i poziom sprawności ludzi starszych

• Osoby na wsi dwukrotnie rzadziej oceniają swoje zdrowiem jako pozytywne

• Wiek podeszły charakteryzuje wielochorobowość i wielonarządowość, charakter patologii

• Co 5 osoba jest w stanie zrobić zakupy

Doniesienia badawcze wskazują, że stan zdrowia ludzi starszych jest zły.

Sprawność fizyczna obniża się.

Ograniczenia sprawności lokomocyjnej.

Samoocena zależy od poziomu wykształcenia.

Działania wspomagające podejmowane wobec osób starszych

Wspomaganie to działanie podejmowane na rzecz osoby wspomaganej, mające na celu umożliwienie jednostce w miarę najpełniejszy rozwój.

Wspomaganie to nie tylko przeciwdziałanie i przezwyciężanie sytuacji trudnych, ale przede wszystkim stwarzanie sprzyjających warunków do życia i rozwoju człowieka.

Wsparcie społeczne - to rodzaj działań, zarówno profesjonalnych lub nieprofesjonalnych, zamierzonych lub nie, świadomych lub nie, podejmowanych wobec jednostek, grup lub tez instytucji znajdujących się w sytuacji trudnej, które oparte jest na interakcji społecznej między jednostką a jednostką, grupą.. Następuje w sferze uczuć, informacji, dóbr materialnych. Wsparcie społeczne jest nacechowane subiektywizmem

Pomoc społeczna to zorganizowana działalność różnych podmiotów, która umożliwia jednostce i grupie społecznej zapobieganie i przezwyciężanie trudności i sytuacji życiowych, także w ramach samopomocy.

Ratownictwo - działania doraźne podejmowane w sytuacji, gdy pojawia się zagrożenie życia i konieczność udzielenia natychmiastowej pomocy.

Praca socjalna - podejmowanie działań wobec osób i rodzin znajdujących się w sytuacji trudnej, mających na celu zapewnienie pomocy dla ich pełnego rozwoju

Poradnictwo - działania ukierunkowane wobec osób pozostających w trudnej sytuacji życiowej, zmierzających do udzielenia pomocy w realizacji określonego celu

Kompensacja - działania celowe i planowe związane z wyrównywaniem braków hamujących rozwój człowieka

Rehabilitacja - rewalidacja - działania podejmowane na rzecz przywrócenia sprawności

• Fizyczna

• Psychiczna

• Społeczna

• Zawodowa

Terapia - w ujęciu szerokim, to wszelkie oddziaływania konieczne (naprawcze) w zakresie poprawy zdrowia fizycznego i psychicznego, podejmowane wobec jednostek bądź grup podlegających tym oddziaływaniom

Rewitalizacja - przywracanie żywotności (ożywianie), poprawa nastroju. Głównym celem jest poprawa stanu zdrowia, sprawności psychofizycznej i wydłużanie życia ludzi starszych

Kulturoterapia - oddziaływanie poprzez sztukę (arteterapia, biblioterapia)

Dietoterapia - promowanie zdrowotnych zaleceń dietetycznych

Farmakoterapia - oddziaływanie poprzez środki farmakologiczne

Psychoterapia - oddziaływanie psychologiczne w celu poprawy samopoczucia

Ergoterapia - terapia poprzez prace

Fizjoterapia

• Kinezyterapia - leczenie ruchem (ćwiczenia ruchowe i gimnastyka lecznicza)

• Fizykoterapia - różne metody leczenia przy zastosowaniu światła, wody, prądów

Wspomaganie osób starszych - podstawowe zasady oddziaływań (Leszczyńska - Rajchert)

• Powinny opierać się na interdyscyplinarnej wiedzy z zakresu gerontologii

• Muszą być zróżnicowane, z uwzględnieniem warunków społeczno - kulturowych (diagnoza środowiskowa)

• Powinny być prowadzone na podstawie wywiadów biograficznych

• Wieloaspektowe ( w wymiarze biologicznym, psychologicznym, społecznym)

• Uwzględniające podmiotowość

• Powinny uwzględniać zadania rozwojowe starości i stwarzać możliwości ich realizacji (akceptacja zmian wynikających z procesu starzenia się, zaakceptowanie konieczności uzyskania wsparcia ze trony innych osób i instytucji, zaakceptowanie faktu przemian)

• Powinny być oparte na zasadzie pomocniczości

• Mieć na celu utrzymanie - jak najdłużej - samodzielności życiowej, autonomii i odpowiedzialności osób starszych

• Powinny stymulować aktywność

• Powinny uwzględniać problemy życiowe ludzi starszych

• Powinny być skoncentrowane na potencjalnych możliwościach rozwoju

• Zapobiegać bierności i bezradności (aktywizowanie i tworzenie sieci wsparcia)

• Zmierzać do aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym

• Powinny mieć charakter opiekuńczy, pomocowy, kompensacyjno - rehabilitacyjno - rewalidacyjny lub terapeutyczny

• Realizacja - w atmosferze zrozumienia, taktu, życzliwości, ciepła, tolerancji z poszanowaniem godności osobistej i partnerstwa.

Rodzaje oddziaływań

• Popularyzacja zagadnień dotyczących procesu starzenia się i starości

• Przygotowanie do starości - w wymiarze biologicznym, psychologicznym, socjalnym, intelektualnym i kulturalnym

• Realizowanie wychowania do starości, w starości i przez starość

• Promowanie bycia aktywnym

• Promowanie edukacji ustawicznej

• Propagowanie kompetencyjnego modelu życia

• Tworzenie warunków do wszechstronnego rozwoju, podejmowania aktywności społecznej

• Zwiększenie nakładów na edukacje gerontologiczną

• Kształtowanie pozytywnych postaw wobec starości i likwidowanie stereotypów

• Ukazywanie pozytywnych modeli starzenia się

• Zapobieganie ageismowi i gerontofobii (lęk przed cierpieniem i śmiercią)

Postulaty - do działań w zakresie pomocy społecznej

• Zapewnienie bytu i usług socjalnych

• Społeczna integracja osób starszych

• Dążenie do zapewnienia samodzielności

• Podejmowanie różnych form aktywności

• Przeciwdziałanie osamotnieniu oraz izolacji społecznej

• Zapewnienie zróżnicowanych form pomocy społecznej

• Zapewnienie pomocy społecznej - głównie - w ramach pomocy środowiskowej, w mniejszym stopniu instytucjonalnej (zwiększenie dziennych domów pomocy społecznej)

• Stworzenie w stacjonarnych domach pomocy społecznej warunków zbliżonych do życia w naturalnym środowisku

• Osoba starsza powinna jak najdłużej przebywać w „naturalnym” i znanym środowisku

• Ułatwienie dostępu do świadczeń (medycznych, rehabilitacyjnych, socjalnych)

• Zwiększać nakłady na profilaktykę zdrowotną

• Włączać organizacje pozarządowe i wolontariat

• Szkolenie kadr gerontologicznych (w zakresie wiedzy gerontologicznej)

Dla poprawy jakości życia - człowiek starszy - powinien starać się

• Zachować - jak najdłużej - sprawność fizyczną i psychiczną

• Zaakceptować owe zmiany (ustawiczne)związane z naturalnym procesem starzenia się

• Rozwijać swoją podmiotowość (poprzez twórcze przekształcenie swojej rzeczywistości)

• Rozwijać swoją osobowość, doskonalić się, poddawać się kształceniu ustawicznemu

• Uczestniczyć w życiu społecznym

• Przejawiać różne formy aktywności życiowej

• Starać się zachować niezależność, odpowiedzialność

• Podtrzymywać kontakty międzyludzkie, więzi z rodziną

• Przyjąć optymistyczną postawę wobec życia, zachować pogodę ducha, cieszyć się każdą chwilą

Wykład 7

Temat: Organizacje i stowarzyszenia prosenioralne

Główny cel

• Ochrona praw ludzi starszych

• Zapobieganie marginalizacji

• Troska o jakość życia starszego pokolenia

Światowe organizacje i stowarzyszenia

• IFA - federacja mająca patronat w skali globalnej i podejmująca przedsięwzięcia wynikające z określonych praw i zasad normujących sytuację społeczną ludzi starszych. Siedziba - Montreal

• Help Age International - światowa sieć organizacji działająca przede wszystkim w krajach rozwijających się (misja pracy) oraz w trosce o jakość życia osób starszych z całego świata. Skupia członków z 49 państw (Afryki, Azji, Ameryki Łacińskiej, Ameryki Północnej, Oceanii, Europy Wschodniej i Centralnej). Powstała w 1993 roku. Siedziba w Brukseli i Londynie.

Cele działalności

• Wspieranie organizacji pozarządowych

• Rozpowszechnianie wiedzy

• Organizowanie funduszy

• Opracowywanie i wdrażanie programów osłonowych

• Sprawowanie pomocy w rehabilitacji

• Niesienie pomocy krajom dotkniętym konfliktami, katastrofami

• Udzielanie pomocy uchodźcom w osiedlaniu

• AIUTA - Stowarzyszenie Uniwersytetów III Wieku. Powstała w 1975 r. z Siedziba w Paryżu. Działalność:

• Koordynuje praca UTW z całego świata

• Pełni funkcję doradczą zakresie gerontologii

• Koordynuje badania naukowe

• Pełni patronat nad wymiana pracowników naukowych

• Organizuje kongresy

Europejskie organizacje i stowarzyszenia

• EURAG - Europejska federacja Osób Starszych. Powstała w 1962 r. W Luksemburgu. Działalność:

• Troska o niezależność życiową osób starszych

• Promowanie samopomocy

• Przeciwdziałanie dyskryminacji

• Zachęcanie do uczestnictwa osób starszych w podejmowaniu ważnych decyzji

• Ukierunkowanie działań na poprawę jakości życia starszego pokolenia

• EPSO - Europejska Federacja Stowarzyszeń Osób Starszych. Działa od 1980 r. Siedziba w Paryżu. Działalność:

• Oddziaływanie na świadomość społeczną (starzenie się jako problem społeczny)

• Opracowywanie programów działania

• EPDA - Europejskie Stowarzyszenie ds. Choroby Parkinsona. Siedziba w Londynie.

Polskie Organizacje i stowarzyszenia

• Polskie Towarzystwo Gerontologiczne

• Organizacje Kombatanckie (Stowarzyszenie Rodzin Katyńskich, ZBOWID)

• Organizacje samopomocowe (koła emerytów, rencistów)

• Poznańskie Towarzystwo Samopomocy Starszej Generacji „VIS VITALIS”

• Kulturalno - oświatowe (np. Pro - Senior)

• Uniwersytety III Wieku

• Kluby Seniora

Ustawodawstwo polskie

• Prawa obywateli gwarantuje Konstytucja RP

• Ustawa z 12.03.04 r. o pomocy społecznej - prawo do opieki zdrowotnej w miejscu zamieszkania i poza nim

• Ustawa o Powszechnym Ubezpieczeniu Zdrowotnym (Dz. U. Nr 117/1998, poz. 756) - gwarantuje prawo do świadczeń ubezpieczenia zdrowotnego każdej osobie ubezpieczonej

• Prawa zawarte w Polskiej Karcie Praw osób Niepełnosprawnych

Prawa człowieka starszego reguluje Europejska konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności oraz Powszechna Deklaracja Praw Człowieka.

---