REAKCJE WYMIANY

ĆW. 2.

Cel ćwiczenia

Reakcje, w których jeden pierwiastek chemiczny - bardziej reaktywny, zajmuje miejsce pierwiastka mniej reaktywnego w związku chemicznym, nazywamy reakcjami wymiany. Na przykład metale mniej aktywne chemicznie mogą być zastępowane przez metale bardziej aktywne. Także wodór w kwasach może być zastąpiony przez jony bardziej aktywnych metali. Podczas mieszania ze sobą roztworów substancji jonowych, reakcje zachodzą tylko wtedy, gdy jeden produkt usuwa z roztworu jony tworząc produkt gazowy, osad, cząsteczki wody lub innego związku niejonowego. Takie reakcje nazywamy reakcjami wymiany podwójnej.

Celem ćwiczenia jest przeprowadzenie reakcji wymiany pojedynczej i podwójnej.

Odczynniki:

► 0,25 M azotan(V) ołowiu(II), Pb(NO₃)₂

► 0,5 M jodek potasu, KI

► 6 M kwas azotowy(V), HNO₃ i 6M kwas solny, HCl

► cynk

► miedź

Sprzęt laboratoryjny:

► statyw

► 3 probówki

► łaźnia wodna

Wykonanie ćwiczenia:

• Do pierwszej probówki wlej 1 cm³ roztworu azotanu(V) ołowiu(II), Pb(NO₃)₂, a następnie około 1cm³ roztworu jodku potasu, KI. Zaobserwuj, jakie zmiany zachodzące w probówce.

• Aby przeprowadzić drugie zadanie wlej do następnej probówki 2 cm³ 6M roztworu kwasu solnego, HCl, po czym wrzuć kawałek cynku. Zaobserwuj objawy reakcji.

• Napełnij trzecią probówkę 2 cm³ roztworu kwasu azotowego(V), HNO₃, a następnie wrzuć kawałek miedzi i obserwuj, jakie zmiany zachodzą w probówce.

⇒ Zapisz wyniki obserwacji w tabeli.

Wyniki:

Obserwacje	1^*	2^*	3^*
Wydziela się gaz
Zanika faza stała
Zmiana zabarwienia roztworu
Wytrącenie osadu
Efekt energetyczny

Wstaw „+” lub„- ”

Dyskusja:

1. Napisz równania przeprowadzonych reakcji chemicznych w postaci cząsteczkowej i

jonowej.

2. Uzupełnij poniższą tabelę stosując oznaczenia „+”, jeżeli uważasz, że przeprowadzona

przemiana należy do danego typu reakcji chemicznych lub „-”, jeżeli jesteś przeciwnego

zdania.

3. Uzasadnić swój wybór.

Wybrane typy reakcji ze względu na:			1^*	2^*	3^*
Rodzaj przemiany	synteza
		analiza
		wymiana	pojedyncza
				podwójna
	Rodzaj faz	homogeniczna
		heterogeniczna
	Stopień utlenienia	nieredoks
		redoks
	Efekt energetyczny	endoenergetyczna
		egzoenergetyczna

1^* - próbówka: Pb(NO₃)₂ + KI; 2^* - próbówka: Zn +HCl; 3^* - próbówka: Cu +HNO₃

---