1. Zadania układu kierowniczego.

Układ kierowniczy - jest to zbiór mechanizmów , umożliwiających kierowanie pojazdem ,a więc utrzymywanie stałego kierunku jazdy lub jego zmianę ,zgodnie z wolą kierowcy. Kierowanie pojazdem polega na zmianie ustawienia kół kierowanych, przy czym warunkiem prawidłowego (bez poślizgów bocznych)toczenia się kół podczas jazdy po torze krzywoliniowym jest niejednakowe skręcenie koła wewnętrznego i zewnętrznego . Mechanizm kierowniczy samochodu zapewnia możliwość zawracania oraz utrzymywanie zadanego kierunku jazdy.

2. Warunki zdatności technicznej określające stopień zużycia układu kierowniczego.

Warunki należące do tej grupy należy określić następująco:

1. Kompletność układu - układ kierowniczy powinien być ukompletowany zgodnie z dokumentacją techniczną pojazdu,

2. Prawidłowość zamocowania elementów - praktycznie dotyczy pewności zamocowania przekładni i kolumny kierowniczej, wsporników, zespołów mechanizmu wspomagającego itp.

3. Właściwy stan zewnętrzny elementów układu - brak uszkodzeń mechanicznych,

4. Prawidłowy luz sumaryczny w układzie kierowniczym. O wartości luzu decydują:

• luzy na sworzniach zwrotnic i w ułożyskowaniu piast kół,

• luzy w połączeniach przegubowych mechanizmu zwrotniczego i kierowniczego,

• luzy w przekładni kierowniczej

5. Prawidłowa wartość oporów skrętu kół kierowanych. Pomiar siły na kole kierownicy dokonuje się w celu określenia:

• oporów tarcia w układzie kierowniczym

• wartości luzów zazębienia przekładni kierowniczej i w łożyskach wału kierownicy.

6. Odpowiednia wartość parametrów określających stan techniczny mechanizmu wspomagającego układu kierowniczego.

3. Warunki zdatności technicznej określające geometrię układu kierowniczego.

Do tej grupy zdatności technicznej należą:

1. odpowiednia wartość parametrów ustawienia kół. Ustawienie kół przednich samochodu jest określone przez : zbieżność kół - z , kąt pochylenia koła -
   , kąt pochylenia sworznia zwrotnicy -
   , kąt wyprzedzenia sworznia zwrotnicy
   .

2. Prawidłowa wartość parametrów określających kinematykę skrętu kół kierowanych. O poprawności kinematyki skrętu kół kierowanych decydują:

1. kontrolne kąty skrętu kół przednich,

2. maksymalne kąty skrętu kół przednich. Współzależność kątów skrętu kół określa się poprzez kontrolę ustawienia kątowego kół po uprzednim ich skręceniu o określoną wartość w stosunku do położenia wyjściowego. Istotnym parametrem jest również kątowa wielkość pełnego skrętu kół kierowanych samochodu.

3. odpowiednia wartość parametrów ustawienia osi kół:

1. równoległość osi ,

2. symetryczność osi,

Kontrolę równoległości i symetryczności osi kół dokonuje się poprzez równoczesny pomiar rozstawu osi kół , z lewej i prawej strony samochodu oraz symetrii poprzecznego przesunięcia kół tylnych w stosunku do kół przednich.

4. Metody diagnozowania układu kierowniczego.

Badania stanu technicznego układu kierowniczego mają na celu wykrycie nieprawidłowości w jego działaniu, określenie ich przyczyn i ustalenie zakresu czynności regulacyjnych prowadzących do ich usunięcia. Diagnozowanie układu kierowniczego powinno obejmować:

• sprawdzenie wstępne układu,

• kontrolę geometrii układu kierowniczego,

• sprawdzenie mechanizmu wspomagającego.

1. Sprawdzenie wstępne układu kierowniczego.

Obejmuje ono swym zakresem następujące czynności:

• oględziny zewnętrzne układu,

• sprawdzenie luzów w mechanizmie kierowniczym i zwrotniczym,

• próbę pełnego skrętu kół,

• pomiar sumarycznego luzu w układzie kierowniczym,

• pomiar siły na kole kierownicy.

Oględziny zewnętrzne i sprawdzenie luzów w układzie.

Podczas oględzin zewnętrznych należy sprawdzić mocowanie przekładni i kolumny kierowniczej oraz szczelność przekładni. Koło kierownicy powinno obracać się swobodnie, bez zacięć i nadmiernych oporów. Po uniesieniu przodu samochodu należy sprawdzić stan drążków mechanizmu zwrotniczego, połączeń przegubowych oraz zabezpieczeń.

Oględziny zewnętrzne i sprawdzenie luzów układu kierowniczego powinno się przeprowadzać wg następującej kolejności:

1. Sprawdzić zamocowanie kolumny kierowniczej,

2. Sprawdzić zamocowanie przekładni kierowniczej,

3. Sprawdzić:

• kompletność elementów mocujących przekładnię kierowniczą do ramy lub nadwozia,

• poziom oleju w przekładni,

• szczelność przekładni.

4. Dokonać oceny luzów mechanizmu zwrotniczego,

5. Dokonać oceny drążków kierowniczych.

Próba pełnego skrętu kół.

Próbę przeprowadza się przy podniesionym przodzie samochodu, przez skręcenie kierownicy w lewo i w prawo od środkowego położenia, każdorazowo licząc ilość obrotów. Liczba obrotów koła kierownicy powinna być jednakowa dla skrętu w lewo i w prawo, względnie mieścić się w granicach tolerancji spełnienie tego warunku wskazuje na, że przekładnia kierownicza przy ustawieniu kół do jazdy na wprost znajduje się w swym środkowym położeniu.

Pomiar sumarycznego luzu w układzie kierowniczym.

Luz ten ocenia się wzrokowo lub mierzy przy użyciu przyrządu z podziałką kątową i wskaźnikiem.

Przy wzrokowej ocenie ruch jałowego koła kierownicy należy nim powoli skręcać od jednego skrajnego położenia w drugie, aż do chwili rozpoczęcia skręcania kół kierowanych. Długość łuku, jaki zakreśla w tym czasie dowolny punkt na obwodzie koła kierownicy, jest miarą sumarycznego luzu układu.

Wykorzystując do pomiaru specjalny przyrząd należy podziałkę kontową zamocować na kolumnie pod kołem kierownicy, a wskaźnik założyć na kole kierownicy. Postępując jak przy ocenie wzrokowej należy na podziałce odczytać wartość kąta zawartego między skrajnymi położeniami wskaźnika, który odpowiada wielkości sumarycznego luzu.

Pomiar siły na kole kierownicy.

W celu przeprowadzenia pomiaru siły należy na koło założyć uchwyt specjalnego dynamometru tak, aby siła dynamometru działała stycznie do okręgu koła kierownicy. Pociągając za dynamometr należy obrócić koło kierownicy o ok. 270⁰ w prawo, a potem w lewo od środkowego położenia. Odczytać wartość maksymalnej siły wskazywanej przez dynamometr.

5. Kontrola geometrii układu kierowniczego.

Ocenie poddaje się następujące parametry ustawienia kół samochodu:

1. kąty ustawienia kół przednich:

• zbieżność kół,

• kąt pochylenia koła,

• kąt pochylenia sworznia zwrotnicy,

• kąt wyprzedzenia sworznia zwrotnicy,

2. współzależność kątów skręcenia kół kierowanych,

3. równoległość i symetryczność osi.

Przed przystąpieniem do sprawdzania prawidłowości ustawienia kół jezdnych pojazd i stanowisko powinno spełniać następujące warunki:

• umyte i oczyszczone podwozie,

• sprawdzone i wyregulowane ciśnienie powietrza w ogumieniu do ciśnienia nominalnego z dopuszczalną odchyłką ,

• samochód obciążony zgodnie z zaleceniami wytwórcy,

• samochód ustawiony na płaskim i poziomym stanowisku

• koła ustawione do jazdy na wprost z odchyłką nie przekraczającą 2⁰,

• wykonana regulacja i kontrola luzów w łożyskach piast kół, sworzni zwrotnic, połączeniach przegubowych,

• sprawdzone i skompensowane bicie boczne obręczy kół,

• oceniona wstępnie prawidłowość ustawienia kół na podstawie oględzin bieżników opon.

Pomiary kątów ustawienia kół przednich wykonuje się różnorodnymi przyrządami różniącymi się szczegółami konstrukcyjnymi oraz zasadą działania. Przyrządy te możemy podzielić na przenośne lub stacjonarne.

Sprawdzenie mechanizmu wspomagającego układu kierowniczego.

Sprawdzenie stanu technicznego hydraulicznego mechanizmu wspomagającego wykonuje się metodami:

• organoleptycznymi (oględziny zewnętrzne),

• przyrządowymi.

Podczas oględzin zewnętrznych należy sprawdzić : kompletność, zamocowanie i stan zewnętrzny elementów , działanie mechanizmu , szczelność , poziom płynu w zbiorniku oraz naciągnięcie paska klinowego napędu pompy.

Metodami przyrządowymi mierzy się parametry diagnostyczne określające stan techniczny instalacji hydraulicznych.

6. Przeprowadzenie badań.

Samochód testowany Opel Agilla 1.0

Przy skręcie w prawo:

Lewe koło 20^o Prawe koło 21^o

Przy skręcie w lewo:

Lewe koło 21^o Prawe koło 20^o

Ustawienie kół - rozbieżne 2.5 mm

Samochód testowany FSO 1500

Kąt wyprzedzenia sworznia zwrotnicy:

Lewe koło 6,5^o Prawe koło 9,5^o

Kąt pochylenia sworznia zwrotnicy:

Lewe koło 2,5^o Prawe koło 3,5^o

7. Przeprowadzenie badań.

Aby przy jeździe po łuku koła samochodu mogły toczyć się bez poślizgów bocznych, powinien być spełniony warunek przecinania się osi wszystkich kół w jednym punkcie. Oznacza to, że kąt skrętu koła wewnętrznego musi być większy od kąta skrętu koła zewnętrznego.

---