16.10.2009

Wykład 2

Temat: Niepełnosprawność intelektualna.

Amerykańskie towarzystwo ds. niepełnosprawności intelektualnej i rozwojowej:

• Powstało na początku XX wieku

• Cele towarzystwa:

• Podawanie określeń, zasad rozpoznania NI

• Szukanie przyczyn NI

• Podawanie zasad pomocy i rehabilitacji

• Co pewien czas wydawało podręczniki obowiązujące na całym świecie

Pierwsza sformułowana definicja NI - Emil Kreapelin:

Upośledzenie umysłowe jest to niepełny rozwój umysłu, który spowodowany jest organicznym zaburzeniem/uszkodzeniem mózgu. (Traktowane jako stan stały/nieusuwalny.)

Dziś wiemy, że uszkodzenie mózgu (poważna patologia) występuje u ok. 25% NI. U reszty zmiany w mózgu mogą występować, ale tylko nieznaczne i drobne mikrouszkodzenia (75%).

Minimal Brain Disorders:

• Mogą łączyć się z zaburzeniem emocji i zachowania

• Zaburzają procesy poznawcze

Atypowy rozwój mózgu, niepełnowartościowy OUN

Kreapelin wprowadził pierwszą klasyfikację (1920):

1. Debilizm - osoby wyuczalne

2. Imbecylizm - osoby niewyuczalne, ale wyćwiczalne

3. Idiotyzm - osoby niewyuczalne i niewyćwiczalne

(Funkcjonowały do lat 60, zniesiono w 1959 roku)

1959 - AAMR:

• Współczesna definicja upośledzenia umysłowego i współczesna klasyfikacja

• Upośledzenie umysłowe to niższy niż przeciętny ogólny poziom funkcjonowania intelektualnego, współwystępujący z zaburzeniami w zakresie zachowania przystosowawczego, powstający w okresie rozwojowym (tzn. do 16 roku życia).

• To rozpoznanie opiera się na pomiarze poziomu inteligencji i umiejętności społecznych

• Skala inteligencji Davida Wechslera

• Na podstawie tej definicji osoby NI stanowiły 16% społeczeństwa

• Aby stwierdzić NI trzeba stwierdzić zarówno niższą inteligencję jak również zaburzenia w zakresie zachowania przystosowawczego

• Zachowanie przystosowawcze - efektywność, z jaką jednostka spełnia wymogi narzucane jej przez środowisko zewnętrzne związane z rolami społecznymi stosownie do wieku życia i do środowiska, w którym żyje

• Wprowadzono 4 stopnie upośledzenia:

• Lekki

• Umiarkowany

• Znaczny

• Głęboki

1972 - Henry Grossman wprowadza zmianę definicji upośledzenia:

• Upośledzenie umysłowe jest to niższy niż przeciętny poziom rozwoju funkcjonowania intelektualnego, jest to poziom niższy od średniej o 2 odchylenia standardowe

• Definicja odnosi się do mniejszej liczby osób (dzieci - 2-3%, dorośli 1%)

Ryth Luckasson (2002):

Niepełnosprawność intelektualna - stan funkcjonowania charakteryzujący się istotnie niższą niż przeciętnie ogólną inteligencją współwystępującą z zaburzeniami w zachowaniu przystosowawczym, na które składają się umiejętności:

• Poznawcze

• Społeczne

• Praktyczne

Rozpoznajemy ten stan do 18 roku życia, w okresie rozwojowym.

Zachowanie przystosowawcze jest to efektywne, samodzielne i odpowiedzialne zachowanie stosowne do wieku życia i środowiska, w którym żyje osoba. Składają się na nie umiejętności:

• Poznawcze

• Szkolne

• Znajomość pieniędzy

• Samokontrola

• Podejmowanie decyzji

• Planowanie swojego życia

• Efektywne zmierzanie do celów

• Społeczne

• Komunikowanie się (porozumiewanie się z innymi)

• Rozumienie wypowiedzi

• Zachowania altruistyczne

• Brak agresywności

• Brak naiwności, asertywność

• Organizowanie czasu wolnego

• Posiadanie zainteresowań

• Korzystanie z dóbr społeczno-kulturowych

• Praktyczne

• Samoobsługa

• Prace domowe

• Wykonywanie ról społecznych

Model funkcjonalny niepełnosprawności intelektualnej:

1. Poziom inteligencji

2. Poziom rozwoju zachowania przystosowawczego

3. Stan zdrowie (2-3 razy więcej zaburzeń u NI)

4. Pełnione role społeczne - aktywność pozytywnie wartościowana społecznie

5. Środowisko (Uri Brontennbrener, 3 ekosystemy):

• Mikrosystem (najbliższa rodzina i najbliższe osoby)

• Makrosystem (społeczność lokalna, szkoła, sąsiedzi, ulica, miasto, przyjaciele, koledzy)

• Megasystem (religia, kultura, normy prawne, polityka państwa, środowisko, trendy)

Na funkcjonowanie również ma wpływ udzielane wsparcie. Ma ono poprawić funkcjonowanie jednostki.

---