Choreograf

Kod klasyfikacji: 245401

Rozdział klasyfikacji: Sztuka i projektowanie artystyczne

Klasa klasyfikacji: Muzyka i taniec

Zadania i czynności

Głównym celem pracy choreografa jest komponowanie tańców i baletów. Sztuka komponowania opiera się na doskonałej znajomości form i elementów tanecznych oraz umiejętności łączenia ich z czynnikami wspomagającymi, tak jak: muzyka, kostiumy, dekoracje, rekwizyty, oświetlenie, tytuł i zawartość programu. Taniec, jak wszystkie inne sztuki teatralne, jest syntezą, a choreograf jest odpowiedzialny za właściwe skoordynowanie wszystkich elementów.

Choreograf przekazuje pewną konkretną ideę, a jej temat powinien wypływać zawsze z najgłębszego przekonania o wartościach życia i sztuki. Temat kompozycji zwykle nasuwa się twórcy spontanicznie bądź na zamówienie. Musi on jednak być zgodny z jego ogólnym doświadczeniem i upodobaniami. Dopiero wtedy choreograf może podjąć jednoznaczną decyzję w sprawie zasadniczego przesłania swego dzieła i stwierdzić, czy akcja stwarza naturalne motywacje do wprowadzenia ruchu.

Choreograf pracuje przede wszystkim z tancerzami, których środkiem wypowiedzi jest ciało, mające bardzo konkretne cechy i właściwości. Komponując taniec, choreograf ma na uwadze indywidualność wykonawcy i może postawić przed nim odpowiednio wyraziste zadania ruchowe. W ocenie możliwości wykonawczych tancerza bardzo pomocny jest silnie rozwinięty zmysł obserwacji niezbędny w pracy choreografa.

Temat tańca jest sprawą znacznie ważniejszą dla choreografa niż dla jego odbiorcy, albowiem publiczność mniej uwagi zwraca na to, o czym się tańczy, znacznie więcej natomiast, jak się to czyni, np. Taniec „Umierającego łabędzia” wzrusza publiczność nie tematem, ale niezwykle trafnym doborem ruchów. Tak więc, w swojej pracy choreograf zwraca uwagę na różnorodność i logikę operowania ruchem ciał (przy zastosowaniu wybranej techniki tanecznej) oraz na ogólno teatralny kształt dzieła. Znakomita większość dzieł literackich, po które czasem choreograf sięga, zbudowana jest wokół problemów i powiązań międzyludzkich. W takich wypadkach choreograf skupia się przede wszystkim na oddaniu ogólnego klimatu takiego dzieła i zmienności nastrojów, zachowując oczywiście główny temat utworu.

Choreograf przygotowujący tancerzy lub zawodników (choreograf sportowy) występuje również w roli pedagoga. Podczas codziennych zajęć doskonali warsztat i umiejętności członków zespołu udzielając fachowych uwag dotyczących wykonania i rad dotyczących sposobu pracy.

Bardzo często choreograf jest również kierownikiem-baletmistrzem zespołu, który prowadzi. Ta funkcja nakłada na niego dodatkowe obowiązki organizacyjne i menedżerskie.

Środowisko pracy

materialne środowisko pracy

Praca choreografa odbywa się w salach i studiach baletowych, salach gimnastycznych, halach sportowych oraz w domu (gdy pracuje nad wyborem tematu, muzyki, rodzajem kompozycji). W przypadku łyżwiarstwa figurowego praca odbywa się na lodowisku. Uciążliwość pracy polega na przebywaniu w pomieszczeniach intensywnie oświetlonych (sale prób, scena) oraz mocno nagłośnionych salach.

warunki społeczne

Praca choreografa ma charakter indywidualny i samodzielny w zakresie wyboru sposobów i metod wykonywania zadań, natomiast ma charakter zespołowy w trakcie prowadzenia zajęć z tancerzami.

Kontakty z ludźmi są w zawodzie choreografa niezbędne i bardzo intensywne. Niosą one jednak w sobie duże ryzyko powstania konfliktu. Niezadowolenie członków zespołu z powodu decyzji choreografa, dotyczących obsad lub zadań artystycznych, nie zawsze budzi zaufanie i akceptację jego osoby.

warunki organizacyjne

Choreograf pracuje zwykle od 9 do 12 godzin dziennie. Często jednak limit ten jest przekraczany o 4 do 6 godzin (np. w czasie opracowywania nowych kompozycji baletowo-teatralnych i sportowych). Godziny te nie są stałe i zależą od indywidualnych potrzeb. Praca może odbywać się w dzień i w nocy, a także w dni wolne od pracy. W pracy choreografa nadzór jest jedynie symboliczny. Choreograf podlega tylko dyrekcji placówki kulturalnej, w której jest zatrudniony. W sytuacji gdy jest szefem samodzielnego zespołu, nie podlega nikomu. Jego działalność jest niezależna. Na choreografa pełniącego również funkcję kierownika (baletmistrza), nałożona jest odpowiedzialność finansowa (zarobki tancerzy) i odpowiedzialność za funkcjonowanie i pracę zespołu. Choreograf jak i jego zespół, są przedstawicielami naszej narodowej kultury i sztuki, dlatego w ramach tzw. wymiany kulturalnej, odbywają się wyjazdy służbowe poza granice kraju, na zaproszenie innych instytucji i placówek kulturalnych.

Wymagania psychologiczne

Choreografia jest to bardzo trudne i ciężkie rzemiosło, lecz umiejętności tworzenia, komponowania oraz wyczucie tego, co najodpowiedniejsze w danym momencie i okolicznościach, to cechy, które się posiada lub nie. Tego nie można się nauczyć. Spośród cech najbardziej użytecznych należy wymienić bystre oko i wrażliwe ucho. Pierwsze umożliwia wychwycenie najodpowiedniejszych linii i rysunków w kompozycji tańca, drugie - usłyszenia w muzyce taktu, frazy, harmonii, dynamiki i melodii.

Ogromne znaczenie ma umiejętność psychologicznej, wnikliwej obserwacji. Pomaga ona nie tylko w przekonującym sposobie wypowiadania się w tańcu, ale ma niebagatelne znaczenie w postępowaniu z ludźmi oraz w zdolności przekonania ich do wprowadzonych zmian (repertuar, obsada). W takich wypadkach bardzo użyteczne są jeszcze dwie cechy: szybkość i pomysłowość w podejmowaniu decyzji. Również wyobraźnia, natchnienie, talent improwizatorski, muzykalność, wrażliwość na poezję i wyczucie dramatyzmu, to cechy niezbędne w pracy choreografa. Stanowią one jedną całość, tak jak taniec, który jest syntezą wielu czynników.

Oprócz doskonałej znajomości technik tanecznych i umiejętności wykorzystania ich w swoich kompozycjach, choreograf nie może być muzycznym analfabetą. Musi umieć czytać partyturę i rozmawiać z muzykiem w jego języku.

Wymagania fizyczne i zdrowotne

Praca choreografa zaliczana jest do prac ciężkich. Polega ona na pokazie tanecznym. W związku z tym choreograf jest narażony na przeciążenia układu kostno-mięśniowego. Wymagana jest zatem od choreografa ogólna sprawność fizyczna oraz wyczulone narządy wzroku i słuchu.

Przeciwwskazaniem do pracy w tym zawodzie są przewlekłe choroby układu krążeniowego, oddechowego i układu kostno - mięśniowego.

Warunki podjęcia pracy w zawodzie

Do podjęcia pracy w zawodzie choreografa niezbędne jest posiadanie minimum średniego wykształcenia ogólnokształcącego i zawodowego (uzyskany dyplom tancerza). Tej pracy podejmują się tancerze lub sportowcy aktualnie pracujący w swoim zawodzie lub po zakończeniu działalności artystycznej. Praktyka zawodowa, gwarantująca doskonałą znajomość warsztatu, jest niezbędna w pracy choreografa, a więc nie mogą podjąć jej ludzie nie mający nic wspólnego z zawodem tancerza czy sportowca. Obecnie nie ma możliwości zdobycia kwalifikacji na specjalnych kursach przygotowujących do tego typu pracy. Można jednak pogłębić wiadomości teoretyczne z dziedziny metodyki nauczania technik tanecznych podejmując studia.

Możliwości awansu w hierarchii zawodowej

W zawodzie choreografa nie ma możliwości osiągania coraz wyższych stopni w hierarchii organizacyjnej. Awans może jedynie oznaczać posiadanie marki dobrego choreografa, mającego ogromne uznanie wśród odbiorców.

Możliwości podjęcia pracy przez dorosłych

W tym zawodzie mogą podjąć pracę osoby starsze pod warunkiem jednak, że posiadają doświadczenie w tego typu pracy oraz dobry stan zdrowia. Nie ma określonej górnej granicy wieku.

Polecana literatura

Turska I. W kręgu tańca. Wyd. Iskry, Warszawa 1965

Turska I. Taniec bawi i opowiada. Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych

Haskell A. Balet. Wyd. PWM, Kraków 1969

Źródło danych: Przewodnik Po Zawodach, wyd. II, MPiPS

1

---