Zanokcica (zakaźne zapalenie racic)

(panaritium ovium)

jest chorobą przewlekłą, powodującą martwicę skóry i rozkład gnilny miazgi twórczej racicy. Zaburzenia te odbijają się ujemnie na ogólnym stanie zwierzęcia, prowadząc do zmniejszenia efektów produkcyjnych

Występowanie:

• występuje we wszystkich krajach, w których prowadzi się hodowlę owiec, zwłaszcza przy niskim poziomie zoohigieny

Etiologia:

prawdopodobnie Fusiformis necrophorus (Sphaerophorus necrophorus)

• wrzecionowata pałeczka, G -, brak rzęsek, nie wytwarza otoczek i zarodników

• bezwzględny beztlenowiec

• rośnie na podłożu z krwią, płynem wysiękowym lub cysteiną

• wywołuje martwicę poprzez wydzielanie egzo- i endotoksyn

• usposabiają niekorzystne warunki środowiskowe

także Fusiformis nodosus, może niektóre wirusy

Epizootiologia:

• rozprzestrzenianie w stadzie zależy od czynników środowiskowych

• sprzyjają: wilgoć oraz brak czystej ściółki w pomieszczeniach, niedostateczna pielęgnacja racic i wybiegi nie mające suchego podłoża, zwiększone opady (wiosna i jesień)

• chore owce zakażają środowisko owczarni oraz pastwiska, skąd choroba przenosi się na zdrowe osobniki

Wrota:

uszkodzona skóra

Patogeneza:

uszkodzona skóra w okolicy racicy → ???

Objawy:

• zaczerwienienie skóry w przestrzeni międzyracicowej

• zniekształcenia racic → kulawizna i przyjmowanie postawy odciążającej racice, niekiedy obserwuje się postawę klęczącą (najpierw jedna racica, a następnie dwie lub trzy dalsze)

• miejsca chorobowo zmienione: nieprzyjemny zgniło-słodkawy zapach, przy naciśnięciu w szparze racicowej szarobiały ropny wypływ, przy dłuższym przebiegu → zgrubienie racicy i zrzucenie puszki racicowej (exungulatio)

• utrata apetytu, ↓ kondycji, wychudzenie

AP:

• koncentrują się w obrębie racicy i jej sąsiedztwie

• procesy zapalne - zmiany wysiękowe, ropne i martwicowe

• zniekształcenie racicy, czasem jej popękanie i zrzucenie

• wychudzenie.

Rozpoznanie:

• na podstawie objawów klinicznych

Zapobieganie i zwalczanie:

• ścisłe izolowanie zwierząt chorych

• oczyszczenie i usuwanie chorobowo zmienionych tkanek z racic za pomocą noża kopytowego i specjalnych nożyc (sekatora)

• leki antyseptyczne i ściągające: roztwory, zasypki, maści zawierające 10-20% siarczanu miedzi, do kąpieli racic stosuje się roztwory formaliny (4 l 36% formaliny i 11,5 l wody, 3-4 minuty)

• dobra wentylacja pomieszczenia

• zw. po zabiegu powinny przebywać kilka godzin w pomieszczeniu o suchej, czystej podłodze, a następnie w owczarni na świeżej ściółce

• przeglądy zwierząt w celu wykrycia nawrotów choroby

• wybiegi i pastwiska mogą być ponownie użyte po upływie 15 do 30 dni

Profilaktyka:

• przegląd racic przed wypędzeniem owiec na wiosnę na pastwisko

• korekcję racic u owiec, począwszy od wieku 4 miesięcy

• dezynfekcja racic przez przepędzanie stada przez zbiorniki, zawierające wymienione uprzednio roztwory dezynfekcyjne

• higiena pomieszczeń, unikanie gromadzenia się brudu i nawozu oraz jego zawilgocenia

• owce powinny przebywać na stosunkowo często zmienianej, świeżej ściółce

• szczepionka, zawierającej inaktywowany czynnik etiologiczny, jest skuteczna u 80-90% zwierząt szczepionych; stosuje się u owiec zdrowych oraz u wykazujących objawy kulawki

Piśmiennictwo:

1. Cąkała S.: „Choroby owiec” Warszawa 1975, 265-267

---