Niesztowica
s. ektyma
s. zakaźne krostowe zapalenie skóry
(ecthyma contagiosum)
Niesztowica jest zakaźną, wirusową chorobą skóry owiec i kóz.
Zmiany umiejscawiają się głównie w skórze warg w postaci grudek i krost.
Występowanie.
szeroko rozpowszechniona głównie w krajach o gorącym i suchym klimacie
Etiologia.
Wirus niesztowicy - grupa wirusów ospy,
DNA-wirus
namnaża się w hodowli komórkowej - jąder barana i cieląt oraz komórek nerki owiec.
silne właściwości epiteliotropowe
oporny na czynniki zewnętrzne
może pozostawać zakaźny przez ponad 1 rok na pastwisku.
wysuszony / temp. pokojowa → żywotność ponad 15 lat; (suche strupy, w runie)
inaktywacja pod działaniem promieni słonecznych.
Temperatura 64° niszczy wirus w 'ciągu 2 minut,
Ługi, kwasy, fenole i formalina → szybka denaturacja wirusa niesztowicy
Wrota:
uszkodzona skóra
Epizootiologia:
zmiany chorobowe - przede wszystkim na wargach.
najbardziej wrażliwe jagnięta 3—6 miesięcy,
młodsze 2-3 tyg. rzadzko - tu zmiany na błonie śluzowej policzka
zakażenie szerzy się szybko zarówno w owczarni, jak i na pastwisku, szczególnie przy suchej pogodzie.
z roku na rok wirus przechowuje się w runie, a następnie wnika do nieznacznych ran skóry owiec wrażliwych
szerzy się drogą kontaktu bezpośredniego, jak i pośrednio przez zakażoną paszę, sprzęt lub obsługę.
zachorowuje ok. 50% pogłowia.
po przechorowaniu - odporność ok. 2 lata.
wrażliwy jest królik (zakażenie dużymi dawkami wirusa po uszkodzeniu skóry).
konie, psy, świnie - oporne
Patogeneza:
O.I.: 3—8 dni (zależy od ilości wirusa - przy małych ilościach do 10 dni)
wyprysk w miejscu zakażenia → grudka (stadium papulosum) →
→ pęcherzyk → krosta (stadium vesiculo-pustulosum). →
→ martwica warstwy powierzchniowej naskórka →
→ strupy grube silnie przylegajace do podłoża, brązowo-czarne (stadium crustosum) →
→ regeneracja skóry w ciągu dwóch tygodni bez blizn →
→ odporność 2 lata
Objawy:
Postać wargowa
pojawianie się zmian w/g schematu zamieszczonego w patogenezie
zmiany na brzegu warg, w kątach ust, w jamie ustnej.
wyprysk na wargach (ecthyma labialis)
lzapalenie błony śluzowej i skóry okolicy jamy ustnej (peristomatitis).
drobne pęcherze wypełnione limfą
po pęknięciu i wyschnięciu krost wytwarzają się czarnobrunatne strupy.
poprzez dalsze procesy wysiękowe strupy powiększają się do grubości około l cm.
nadżerki mogą powstawać również w okolicy skrzydełek nosowych, na skórze policzków na uszach i powiekach.
nadżerki na wargach, szczególnie u jagniąt → zaburzenia przyjmowania pokarmu, utraty apetytu
choroba trwa 1 - 4 tygodni. Jeśli dołączy się wtórne zakażenie bakteriami, powoduje ono
powstawanie ropni sięgających do warstwy podskórnej.
Postać kończynowa
może występować równocześnie z rozwojem zmian chorobowych na wargach
nadżerki na koronce, pęcinie i w szparach międzyracicowych
w miejscu zaczerwienionej skóry → pęcherze → szybko pękają (świad) → wtórne zakażenia → ropnie→owrzodzenia
gnicie rogu racic - racice gorące i bolesne.
kulawizny
Wtórne zaikażenia → zanokcicy
Postać płciowa
przebieg łagodny - jedynie w okresie wykotów komplikacije w postaci zgorzelinowego(beztlenowcowego) zapalenia wymienia
przebieg ciężki - w niekorzystnych warunkach zoohigienicznych i przy osłabionej odporności nieswoistej
♀ - zmiany na wargach sromowych, ♂ - na napletku
skóra wewnętrznej strony uda
ssące jagnięta → mastitis u matek
Rozpoznawanie.
objawy kliniczne i szerzeniu się schorzenia w stadzie
badanie laboratoryjne, SN i OWD,
Diagnostyka różnicowa:
wrzodziejące zapalenie skóry, pryszczycę i ospą owiec, a w postaci kończynowej - kulawkę.
(wrzodziejące zapalenie skóry (dermatosis ulcerativa) - skóra pokryta jest płaskimi trwałymi strupami. Po usunięciu ich widać płytkie nadżerki w formie kraterów z żółtawą bezwonną ropą.
Zwalczanie.
warunki zoohigieniczne
profilaktyka swoista. szczepienia w odstępie 6 miesięcy
21-dniową kwarantannę nowych sztuk
zdzierania krost i usuwania strupów tylko u jagniąt w przypadkach znacznego utrudnienie w przyjmowaniu paszy.
Do zmiękczenia strupów może służyć spirytus salicylowy lub maść salicylowa. Nadżerki zaś
można smarować roztworem jod-^glicerolu, jodyny z dodatkiem 3°/o pioktaniny lub innymi łagodnymi środkami dezynfekcyjnymi w postaci roztworów wodnych zawierających 1% lizolu, 5% siarczanu miedzi lub l°/o kwasu cytrynowego.
maści z antybiotykami lub sulfonamidami
przy powikłaniach szczególnie u jagniąt, parenteralnie antybiotyki o szerokim spektrum działania.
izolacja nie daje wyraźnie korzystnych efektów.
. Nie należy dokonywać zakupu zwierząt z miejsc, gdzie choroba
występowała w ciągu ostatnich miesięcy.
Piśmiennictwo:
1. Cąkała S.: „Choroby owiec” Warszawa 1975,
2. Wachnik Z. „Zarys chorób zakażnych zwierząt”